Transcript سنگ ها کاری از نسترن حسن نیا - حنانه حبیبی

‫سنگ ها‬
‫سرکار خانم محمدی‬
‫زمین شناسی‬
‫مقدمه‬
‫تا به حال به اطراف خود نگاه کرده اید؟ آیا از خود پرسیده اید که اگر سنگ وجود‬
‫نداشت چه می شد؟ بی شک سنگ یکی از هزاران هزار نعمت الهی ست که‬
‫خداوند پر عظمت و بخشنده به انسان داده است و انسان به بهترین نحو و در امور‬
‫و صنایع مختلف از آن استفاده می کند‬
‫شیوه به وجود آمدن هر کدام از سنگ ها و سالیانی که سنگ ها تشکیل می شوند‬
‫و زیبایی هر کدام از سنگ ها شگفت انگیز هستند‪ .‬سنگ های معمولی که ما از‬
‫کنارش می گذریم و فقط به چشم یک سنگ ساده به آن ها نگاه می کنیم در حالی‬
‫که هر کدام از این سنگ ها ویژگی ها و زیبایی ها ی خود را دارند‪.‬‬
‫حال در باره ی برخی سنگ ها گفت و گو می کنیم‪.‬‬
‫تفاوت سنگ ها‬
‫سنگ ها از نظر چهار چیز متفاوت اند‪:‬‬
‫رنگ‬
‫چگالی‬
‫ترکیب مواد تشکیل دهنده‬
‫مقاومت در برابر هوا زدگی و تخریب‬
‫کار برد سنگ ها در زندگی‬
‫برخی از این سنگ ها مستقیم از کوه ها وارد شهر و در ساختمان سازی به‬
‫کار می روند‬
‫برخی از آن ها حاوی مواد مختلفی مانند آهن‪ ،‬آلومینیم و‪ ...‬می باشند‬
‫سنگ ها به خاک تبدیل می شوند واین ماده ی ارزشمند را می سازند‬
‫برخی از آن ها در سنگ در مانی به کار می روند مانند سنگ رودونیت ‪،‬‬
‫موکائیت ‪ ،‬چشم ببر ‪ ،‬عقیق سلیمانی‬
‫چشم ببر‬
‫عقیق سلیمانی‬
‫‪-1‬طبیعی‬
‫‪ -2‬غیر زنده‬
‫تعریف سنگ ها‬
‫‪ -3‬جامد‬
‫‪ -4‬ساخته شده از یک یا چند نوع کانی‬
‫‪ -1‬اذرین‬
‫انواع سنگ ها‬
‫‪ -2‬رسوبی‬
‫‪ -3‬دگرگونی‬
‫نوع سنگ‬
‫نحوه تشکیل‬
‫آذرین‬
‫از سرد شدن مواد مذاب حاصل می شوند‬
‫رسوبی‬
‫در اثر فرسایش وحمل رسوبات به محیط و رسوب‬
‫گذاری و فشردگی حاصل می شوند‬
‫دگرگونی‬
‫در اثر حرارت فشار از سنگ های دیگر حاصل می‬
‫شود‬
‫سنگ های آذرین‬
‫هرچه بیش تر به ژرفای زمین برویم‪ ،‬دما باالتر می رود و در ژرفای زیاد به‬
‫اندازه ای می رسد که برای ذوب شدن سنگ ها کافی است‪ .‬با این همه‪ ،‬مواد‬
‫درونی زمین به حالت مذاب نیستند‪ .‬چون فشار زیادی که از الیه های باالیی بر‬
‫الیه های زیرین وارد می شود‪ ،‬از ذوب شدن سنگ ها جلوگیری می کند‪ .‬اما در‬
‫جاهایی از ژرفای زمین که به دلیلی(برای نمونه‪ ،‬در پی جا به جایی ورقه های‬
‫سنگ کره) از فشار کاسته می شود یا سنگ های سطحی زمین به زیر سطح فرو‬
‫می روند‪ ،‬سنگ ها ذوب می شوند‪ .‬هر جایی که سنگ ها ذوب شوند‪ ،‬ماده ی‬
‫مذاب‪ ،‬که ماگما نام دارد‪ ،‬به سوی باال راه پیدا میکند و آرام آرام دمای آن کاهش‬
‫می یابد و سنگ های آذرین را پدید می آورد‪.‬‬
‫ماگما‪ :‬مواد مذاب‪ ،‬طبیعی‪ ،‬داغ‪ ،‬متحرک‪ ،‬و سرشار از گاز است‪.‬‬
‫این ماده به دلیل داشتن گاز فراوان و حرارت زیاد ‪ ،‬نسبت به سنگ های اطراف‬
‫خود سبک تر است و به سمت با ال حرکت می کند‪.‬‬
‫‪-1‬آذرین درونی‪ :‬ماگما به سطح زمین راه پیدا نکرده و در‬
‫پوسته سرد و متبلور می شوند و این سنگ ها را به وجود‬
‫می آورند که درشت بلورند و کانی های آنها بدون‬
‫میکروسکپ قابل دید هستند‪.‬‬
‫سنگ های آذرین‬
‫‪ -2‬آذرین بیرونی‪ :‬اگر مواد مذاب از راه شکستگی یا شکاف‬
‫به بیرون زمین راه پیداکنند و متبلور و سرد شوند و این سنگ‬
‫ها را می سازند که ریز بلورند و با میکروسکپ قابل دید هستند‬
‫سنگ های اذرین‬
‫گرانیت‬
‫هورن بالند‬
‫پگماتیت‬
‫پالژیوکالز‬
‫آیا سنگ ها ی آذرین دارای فسیل هستند؟‬
‫♦ سنگ های آذرین فاقد فسیل هستند زیرا آن ها از‬
‫مواد مذابی با دمای حدود ‪600‬تا ‪ 1200‬درجه‬
‫سانتی گراد حاصل شده اند ‪ ،‬بنابراین وجود فسیل در‬
‫این دما غیر ممکن است‬
‫‪ .1‬برخی از آنها مانند گرانیت و گابرو به عنوان سنگ تزیینی به دلیل‬
‫استحکام و زیبایی در نمای ساختمان کاربرد دارند‪ ،‬همچنین از این‬
‫سنگ ها در ساختن پله ‪ ،‬کف ساختمان و ساخت بناهای یادبود‬
‫استفاده می شود‪.‬‬
‫‪ .2‬از خرده سنگ های آذرین در تهیه ی بتون‪ ،‬جاده سازی‪ ،‬زیر‬
‫سازی راه آهن و‪...‬استفاده می گردد‬
‫چرا از گرانیت های دارای اورانیوم استفاده نمی شود؟‬
‫♥ از آن جایی که اورانیوم پرتوزا می باشد و پرتو های‬
‫آن برای سالمتی مضر است و استفاده از آن ها‬
‫درنمای ساختمان به ویژه نمای داخلی ساختمان‬
‫ممنوع اعالم شده است‬
‫سنگ های رسوبی‬
‫معموالً سنگ های سطح زمین در اثر عواملی مانند آب‪ ،‬باد‪ ،‬تغییرات دما‪ ،‬فعالیت‬
‫های جانداران‪ ،‬به ویژه انسان و ‪ ...‬متالشی و خرد می شوند و به صورت ذرات و‬
‫قطعات خرد شده و مواد محلول به وسیله ی رودخانه ‪ ،‬یخچال و باد به اقیانوس ها‪،‬‬
‫دریاها و دریاچه ها حمل می شوند و پس از روی هم انباشته شدن‪ ،‬الیه های‬
‫رسوبی را به وجود می آورند‪ .‬الیه های رسوبی با گذشت زمان و در اثر فشار‬
‫ناشی از وزن الیه های باالیی‪ ،‬سخت و به سنگهای رسوبی تبدیل می شوند سنگ‬
‫های رسوبی الیه الیه اند که رنگ یا جنس هر الیه با الیه دیگر متفاوت است‪.‬‬
‫ریگ‪ ،‬شن و سنگ های آهکی نمونه هایی از سنگ های رسوبی هستند‪ .‬سنگ‬
‫های رسوبی تقریبا تمام سطح قاره ها را پوشش می دهند ولی به طور کلی ‪ ۸٪‬از‬
‫کل سنگ های پوسته را در بر می گیرند‪ .‬سنگ های رسوبی فقط الیه نازکی روی‬
‫پوسته هستند‪.‬‬
‫روش های تشکیل سنگ های رسوبی‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫گروهی از سنگ های رسوبی؛ در اثر انجام واکنش های شیمیایی به وجود می‬
‫آیند؛ مانند قندیل های داخل غارهای آهکی یا سنگ تراورتن که در دهانه‬
‫چشمه های آهکی دیده می شوند‪.‬‬
‫برخی از سنگ های رسوبی در دریاچه های گرم و کم عمق و در اثر تبخیر‬
‫آب دریاچه حاصل می شوند و سنگ های رسوبی تبخیری را به وجود می‬
‫آورند مانند نمک و گچ‬
‫بعضی از سنگ های رسوبی حاصل اجتماع بقایای جانداران در داخل حوضه‬
‫های رسوبی می باشند‪ .‬زغال سنگ به این شیوه تشکیل می شود‪.‬‬
‫برخی مواد فرسایش یافته ای که با آب رودخانه جابه جا می شوند‪ ،‬در محل‬
‫هایی که شرایط رسوب گذاری مهیا باشد‪ ،‬ته نشین می شوند و پس از مدت‬
‫نسبتا ً طوالنی‪ ،‬سنگ های رسوبی آواری را به وجود می آورند مانند‬
‫کنگلومرا و ماسه سنگ‬
‫انواع کلی سنگ ها ی رسوبی‬
‫رسوبات سیلیسی(رسوبی) آواری‪:‬‬
‫بیوژنیک‪ ،‬بیوشیمیای و آلی‪:‬‬
‫کنگلومرا ها‬
‫آهکی‬
‫ماسه سنگ ها‬
‫چرتها‬
‫رسوبات شیمیایی‪:‬‬
‫نفتی‬
‫تبخیری ها‬
‫سنگ های آهن دار‬
‫رسوبات‬
‫سنگ های‬
‫برشها‬
‫ذغال و شیل‬
‫رسوبات اذر آوری‬
‫رسوبات ریزشی‬
‫رسوبات جریانی‬
‫سنگ های رسوبی‬
‫زغال سنگ‬
‫تروارتن‬
‫کنگلومرا‬
‫ماسه سنگ‬
‫اوپال‬
‫کاربرد سنگ های رسوبی‬
‫سنگهای رسوبی اهمیت فراوانی در زندگی ما دارند‪ .‬ذخایر نفت‪ ،‬گاز و زغال‬
‫سنگ در سنگ های رسوبی تشکیل می شوند‪.‬‬
‫از سنگهای آهکی و تراورتن در ساختمان سازی استفاده می شود‪.‬‬
‫از ماسه سنگ در پل سازی و جاده سازی بهره می گیرند‪ .‬برای تهیه ی گچ و‬
‫سیمان بنایی نیز از سنگ های رسوبی استفاده می شود‬
‫از فسیل های موجود در سنگ های رسوبی در بازسازی گذشته ی زمین‬
‫استفاده می گردد‪.‬‬
‫برخی از عناصر فلزی مانند آلومینیم و آهن از سنگ های رسوبی استخراج می‬
‫شوند‪.‬‬
‫سنگ های دگرگونی‬
‫مراحل پخت آجر!!!!‬
‫‪ .1‬ابتدا خاک رس را با آب مخلوط می کنند و گل رس می سازند‪.‬‬
‫‪ .2‬گل رس را در قالب های مخصوص آجر می ریزند و می گذارند تا خشک‬
‫شود تا تبدیل به خشت خام گردد‬
‫‪ .3‬خشت خام را در کوره قرار می دهند و حدود ده روز حرارت می دهند تا به‬
‫آجر تبدیل شود‬
‫فرایند دگرگونی سنگ ها‪ ،‬شبیه فرایند تهیه آجر است‪ .‬با این تفاوت که عالوه بر‬
‫حرارت‪ ،‬ممکن است عامل فشار و محلول های داغ نیز در دگرگونی سنگ ها نقش‬
‫داشته باشد‪ .‬بنابراین سنگ های دگرگونی گروهی از سنگ ها هستند که طی مدت‬
‫نسبتا ً طوالنی‪ ،‬تحت تأثیر گرما‪ ،‬فشار و محلول های داغ درون زمین تشکیل شده‬
‫اند‪ .‬در فرایند دگرگونی‪ ،‬گرما به حدی نیست که سنگ ها را ذوب کند؛ بلکه همان‬
‫گونه که خشت خام در حالت جامد به آجر تبدیل می شود‪ ،‬سنگ های اولیه نیز‬
‫تحت تأثیر عوامل مذکور به سنگ دگرگونی تبدیل می شوند؛ مانند تبدیل سنگ‬
‫آهک به مرمر‬
‫سنگ دگرگونی‪ ،‬که از کلمه التین ‪Metamorphic‬به معنای تغییر شکل گرفته‬
‫شده است‪ ،‬به این اشاره دارد که سنگ اولیه‪ ،‬شکل اصلی خود را تغییر داده و به‬
‫شکل جدید در آمده است‪.‬‬
‫تبدیل آهک به مرمر‬
‫مرمر‬
‫آهک‬
‫به‬
‫اقسام دگرگونی‬
‫دگرگونی اصابتی یا دگرگونی ضربهای‬
‫دگرگونی مجاورتی یا دگرگونی حرارتی‬
‫دگرگونی انباشتی یا دگرگونی استاتیک‬
‫دگرگونی زیر کف اقیانوسها‬
‫و‪...‬‬
‫سنگ های دگرگونی‬
‫سرپانتینیت‬
‫گانیز‬
‫اسلیت‬
‫عقیق دگرگونی‬
‫کاربرد سنگ های دگرگونی‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫سنگ های دگرگونی کاربردهای فراوانی در زندگی ما دارند‪ .‬برخی از آنها به‬
‫علت زیبایی و استحکام نسبتا ً زیاد در مجسمه سازی و نمای ساختمان کاربرد‬
‫دارند‪.‬‬
‫کف و نمای داخلی مکان های زیارتی معموالً با سنگ مرمر تزیین می شود ‪.‬‬
‫بعضی از کانی های موجود در سنگ های دگرگونی نیز کاربردهای متعدد و‬
‫فراوانی در زندگی ما دارند‪.‬‬
‫در نوک مداد ‪ ،‬کانی گرافیت است که از دگرگونی نوعی زغال سنگ تشکیل‬
‫شده است‪.‬‬
‫با تشکر از توجه شما‬
‫تهیه کننده گان‪ :‬نسترن حسن نیا ‪،‬حنانه حبیبی‪ ،‬پریا طیاری راد‬