قوانین و مقررات حرفه ای در پرستاری
Download
Report
Transcript قوانین و مقررات حرفه ای در پرستاری
قوانين ومقرارت حرفه اي
در پرستاري
تهيه و تنظيم :سيد صالح صادق زاده
بهمن ماه 1389
قوانين ومقرارت حرفه اي
در پرستاري
اصولی که برای پيشگيری از درگيريهای قانونی
بايد توسط پرستاران رعايت شود:
رعایت استانداردهای خدمات پرستاری (حرفه ای)
ارتباطات و ارتباطات حرفه ای
رعایت اصول اخالق و اخالق حرفه ای
آموزش به بیمار(مددجو)
اصول ثبت و گزارش نویسی
استانداردهای خدمات پرستاری (حرفه ای)
تعريف :استانداردهای پرستاری توافق هايی هستند که جهت سنجش
فعاليت ها به کار می روند و موجب تعيين انتظارات برای مراقبت
های پرستاری موثر و ايمن می شوند.
اصول توسعه استاندارد های حرفه ای:
تمام پرستاران مسئول تصمیم گیریها و اعمال خود در حفظ کارایی
شغلی خویش هستند.
مددجویان کانون مرکزی خدمات حرفه ای پرستاران و مشارکت
کننده در فرآیند تصمیم گیری هستند.
هدف از کار حرفه ای دستیابی به بهترین برآیند ممکن (احتمالی)
برای مددجو است که با هیچ عامل خطرسازی مواجه نباشد.
پرستاران به طور مداوم دانش خود را به وسیله آموزش ،تجربه و
ارزشیابی نهایی ارتقاء می بخشند.
یک استاندارد ،عبارت قابل اطمینان معتبری است که اساس حرفه
ای و قانونی کار پرستاری را تشکیل میدهد.
استانداردها معیارهای عملی را برای پرستاران نشان میدهد
در نهایت استانداردها به درک بهتر و احترام به نقش های گوناگون
مکمل پرستاران کمک می کنند.
استانداردهای حرفه ای
Accountability پاسخگویی
Continuing Competece کسب صالحیت مداوم
Ethics اخالق حرفه ای
Knowledge دانش
Knowledge Application کاربرد دانش
Leadership رهبری
@ Relationships ارتباطات و ارتباطات حرفه ای
Professional Relationships
.1
.2
.3
.4
.5
.6
.7
پاسخگویی :پرستاران مسئول عملکردهای خود و پیامدهای
آنها هستند.
کسب صالحیت مداوم :پرستار باید صالحیت خود را حفظ
کرده و به طور مداوم بهبود بخشد).با همکاری و مشارکت
در برنامه های تضمین کیفیت و استانداردسازی)
اخالق حرفه ای :هر پرستار باید عقاید ،رفتار و باورهای
خود را بر اساس استانداردهای حرفه ای و اخالقی حفظ
کرده و ارتقاء بخشد.
دانش :پرستار از طریق آموزش پایه ،آموزش مداوم و
دانش مرتبط با عملکرد حرفه ای خود را دارا میباشد.
کاربرد دانش :کیفیت عملکرد بالینی پرستار ،کاربرد دانش
و معلومات او را منعکس می کند.
رهبری :رهبری نیاز به دانش از خود ( درک عقاید شخص
و ارزشها و آگاه بودن از چگونگی اثرات رفتارهای فردی
بر دیگران) ،احترام ،اطمینان ،صمیمیت ،دید مشترک و
یادگیری دارد .رهبری تنها محدود به پرستاران در جايگاه
رسمی رهبری نميباشد.کليه پرستاران بدون در نظر گرفتن
موقعيت های کاری خود فرصت هايی برای رهبری دارند.
ارتباطات و ارتباطات حرفه ای :ارتباطات شامل ارتباطات
درمانی بین پرستار و مددجو و ارتباطات حرفه ای با
همکاران و اعضاء تیم مراقبت و سایر گروههای درمانی
می باشد.
مسئولیت های پرستاران
آگاهی از مقررات و قوانین مربوط به حقوق فردی که در
چگونگی استخدام آنان موثر است.
آگاهی از قوانین استخدامی،شرح وظایف و اهداف سازمان
آگاهی از مواردی که بعنوان قصور در حرفه پرستاری
شناخته شده اند.
آگاهی از مواردی مثل شهادت دادن در مورد حوادث ،
وصیت و اطالع رسانی موارد مشکوک.
شناخت مسائل قانونی پرستاری.
آگاهی از مسائل مربوط به خودداری از مراقبت و درمان.
مسئولیت های پرستاران
آگاهی از استانداردهای مراقبتی پرستاری.
کنترل هزینه های درمان بیمار با صرفه جویی در وسایل و
امکانات.
آشنایی با ابزار و تجهیزات مورد نیاز .
رعایت استاندارد مراقبت.
آشنایی با استاندارد محیط فیزیکی.
حضور مداوم بر بالین بیمار.
کنترل هزینه ها با صرفه جویی در وسائل و امکانات بیمارستان.
مدیریت و هماهنگی امور پرستاری.
ارتباطات حرفه ای.
حقوق بیمار
حقوق بیمار باید هنگام ارائه درمان یا خدمت
رعایت شود و مورد حمایت قرار گیرد.
بیماران باید در کلیه جنبه های درمانی
مراقبت مربوط به خود مشارکت کنند.
تمامی بیمارانی که برای مشارکت در طرح تحقیقاتی وپژوهشی
دعوت می شوند باید از منافع مورد انتظار ،خطرهای احتمالی
و . . .آگاه شوند.
خانواده بیمار نیز باید در اتخاذ تصمیمات مربوط به مراقبت درمانی
بیمار خود مشارکت کنند.
بیمارستان باید از ارائه هر گونه راهنمایی پیش از انجام مراقبت به
بیمار دریغ نورزد.
حقوق بیمار
بیمارستان باید مراقبت در پایان زندگی بیمار را مورد توجه
قرار دهد.
بیمارستان باید نسبت به رفع نیازمندیهای بیمار (محرمانه
بودن ،حریم بیمار ،ایمنی ،حل و فصل شکایات ،خدمات
مذهبی و سایر خدمات روحانی ،ارتباطات الزم و )...توجه
کافی مبذول دارد.
هر نوع محدودیت در ارتباطات باید بطور کامل به بیمار و
خانواده او توضیح داده شود.
هر بیماری باید از چگونگی حقوق خود بعنوان بیمار کتبأ
آگاه شود.
حقوق پرستاران
-1
-2
-3
-4
انجام وظیفه مطابق با محدوده ای که
به طور قانونی به وی اجازه داده شده است.
محیط ایمن کاری که سازگار با مراقبت کافی از بیمار و مجهز به
نیازهای فیزیکی ،پرسنلی و تجهیزاتی مناسب است.
آشناسازی مناسب و آموزش داخل مجموعه مبتنی بر هدف در
مورد شیوه ها و رویه های درمانی در حیطه کاری.
مذاکره با کارفرما در مواردی مانند آموزش مداوم حر فه ای که
بطور مستقیم به مسئولیت حرفه ایش مربوط می شود.
حقوق پرستاران
-5مشارکت کامل در تعیین خط مشی ها ،برنامه ریزی ها و تصمیم
گیری هائیکه به مراقبت و درمان بیماران مربوط می شود.
-6حمایت و حفاظت بیماران و پرسنلی که مسئولیت آنها به پرستار
سپرده شده است.
-7اعتراض بجا بشکلی که:
کارفرما بموقع و بطور کتبی از آن آگاه شده باشد.
مداخله ای در ایمنی بیمار نداشته باشد وسبب از هم
گسیختگی درمان و پرستاری بیمار نشود.
حقوق پرستاران
-8رد انجام وظایفی که خارج از محدوده عملکرد
پرستار است (آموزش ناکافی ومهارت ناکافی).
-9حق عدم مشارکت در اقدامات غیر اخالقی وناشایست.
-10حق داشتن راهنماهای مکتوب ،خط مشی ها و اقدامات
مربوط به اداره محیط کاری.
-11رد انجام کاری که در شرح وظائف وی می باشد ،لیکن
بیمار مخالف انجام آن می باشد.
حقوق پرستاران
-12آگاه شدن پرستار از تشخیص
بیمارانیکه مسئولیت آنها به وی سپرده شده.
-13داشتن محیط کاری عاری از خطرات ،ارعاب و دخالت.
-14حمایت پزشکی یا سیستم ارجاعی برای از عهده برآئی
مسئوالنه در موقعیتهای اورژانس.
موارد رايج غفلت :
اشتباهات داروئی که منجر به صدمه بیمار می شود.
اشتباهات تزریق داخل وریدی که موجب انتشار یا فلبیت می شود.
سوختگی مددجو ناشی از تجهیزات ،استحمام یا ریختن مایعات یا غذای
داغ.
سقوط که منجر به آسیب مددجو می شود.
کوتاهی در استفاده از روشهای آسپتیک در هنگام لزوم
اشتباه در شمارش گازها،وسائل یا نیدل ها در هنگام جراحی
کوتاهی در ارائه گزارش یا تحویل گزارش ناقص به شیفت بعدی
کوتاهی در کنترل کامل وضعیت بیمار
کوتاهی در گزارش تغییرات مهم وضعیت مددجو به پزشک
عدم اجرای دستورات مبهم توسط پرستار
(دستور اشتباه يا صدمه زننده به بيمار)
اخالق حرفه اي
رفتار اخالقي به رفتاري اطالق مي شود كه مطابق با
ارزش هاي واالي انساني است.
اخالق حرفه اي شاخه اي از علم اخالق است كه با توجه به
شرائط و فضاي هر حرفه خاص تعریف مي شود.
اصول اخالق حرفه اي بعنوان استاندارد هاي مورد توافق و
رفتار هاي مورد انتظار از افراد هر حرفه مي باشد.
Professional code of ethice
Professional code of ethice
به بیمار ومددجو بعنوان یك فرد
احترام بگذارید.
قبل از ارائه درمان یا مراقبت ،رضایت نامه بگیرید.
اطالعات محرمانه را حفاظت كنید.
در تیم بهداشتي با دیگران همكاري كنید.
توانمندي ودانش حرفه اي خود را به روز نگه دارید.
قابل اعتماد باشید (.پرستار نباید به شیوه اي عمل كند كه موجب بي اعتباري حرفه گردد)
:Profession حرفه
:Professional حرفه اي (كسي كه حرفه اي به كاري مي پردازد).
:Professionalism حرفه گري یا حرفه اي بودن ( راه و رسم
(كاري كه انجام آن نیازمند یادگیري است)
و روش و منش دائمي و ویژگي هائي كه یك شاغل حرفه اي را از یك تازه كار یا غیر حرفه
اي قابل تشخیص مي نماید).
:Professionalism بعبارتي بیانگر تعهداتي است كه
افراد یك حرفه در قبال مردم و جامعه اي كه در آن زندگي
مي كنند ،دارند.
Paternalisticپترناليسم
خیر خواهي براي بیمار و تصمیم گیري به جاي بیمار
(قیم مابانه ،پدر ساالنه)
اختیار تصمیم گیري پزشكان و تیم درماني براي درمان
بیمار
سود رساني پزشك (سزارین)...
اعتقاد بر اینكه بیمار از عملكرد پزشك منتفع میشود.
اختیار دادن بیمار به پزشك
رضايت آگاهانه
داوطلبانه ،آزادانه ،فرد واجد صالحیت (بیمار) بدنبال
دریافت اطالعات كافي بصورت مشاركتي در تصمیم گیري
درمان خود عمل مي نماید.
قوانین اخالق پزشكي بر اهمیت حفظ اتونومي بیمار تاكید
دارند.
آگاهي بخشیدن به بیمار
مسئول دادن اطالعات و گرفتن رضایت ،پزشك است.
براي معتبر بودن رضايت اخذ شده سه اصل
بايد مد نظر باشد.
.1
اطالعات كافي در اختیار بیمار گذاشته شود.
.2
بیمار صالحیت الزم را براي دادن رضایت داشته
باشد(قیم یا ولي براي اطفال )
.3
تصمیم بیمار داوطلبانه و اختیاري باشد.
باورهاي متداول براي بي توجهي به رضايت
آگاهانه :
.1
.2
.3
.4
بیماران عمدتا متوجه اطالعات پزشكي نمي شوند.
معموال بیماران نمي خواهند در تصمیم گیري شركت
كنند.
بعضا بیماران تصمیم هائي مي گیرند كه به مصلحت آنها
نیست.
گرفتن رضایت آگاهانه عمال مشكل است.
استثنائات رضايت آگاهانه
موارد اورژانس (ماده 59قانون مجازات اسالمي)
بیماران بیهوش
عقب افتادگي ذهني و بیماران رواني
زندانیان
برخي شرائط خاص(قرنطینه مرزي ،معاینه رانندگان،
معاینه بهداشتي كودكان در مدراس )....
رازداري
مسئولیت مقدس در حرف پزشكي است.
مفاهیم اساسي پروفشنالیسم و سنگ بناي آموزش حرف پزشكي ،احترام به
محرمانگي و راز داري است.
رازداري یك التزام حرفه اي در سراسر دنیاست.
استثنائات رازداري
هشداردادن (قصد آسیب به دیگران)
دادن اطالعات بیمار با رضایت كتبي بیمار
سوءرفتار با كودك(پرسنل متعهدند بالفاصله نهادهاي مربوطه را مطلع سازند)
افشاء به منظور محافظت (رانندگي بیماران مصروع ،كودك آزاري و)...
حقيقت گوئي
دادن اطالعات صحیح به بیمار
از دروغ گفتن به بیمار پرهیز شود
در موارد خاص حقیقت با تاخیر بیان شود.
پس از انتشار قانون فرض بر اين است كه همه از آن آگاه
شده اند و قانون نيز قابل اجراء است.
جهل به قانون رفع مسئوليت نمي كند.
شايد الزم باشد دوباره به نحوه انجام
كارهايمان بينديشيم
انواع قصور پزشكي
بي احتياطي
طبیب جراح یا اعضاي تیم درمان با انجام اقداماتي كه نباید انجام شود به بیمار
آسیب برساند یا منجر به فوت او شوند(پاره شدن رحم حین كورتاژ).
بي مباالتي
پزشك یا اعضاي درماني از انجام امور مربوطه غفلت نموده و وظیفه خود را
انجام نداده(عدم حضور بربالین بیمار در موقع ضروري) .
عدم مهارت
عدم دقت و بكارگیري مهارت در انجام كار(عدم بكارگیري تكنیك صحیح در
جراحي ارتوپدي)
عدم رعايت نظامات دولتي
قوانین ومقرارت دولتي تدوین شده رعایت نشود(تجویز دارو هاي ممنوعه
و)...
شايعترين قصور در امور پزشكي
از نوع بي مباالتي است
تبصره 3ماده 295از قانون مجازات اسالمي
ماده 295قانون مجازات اسالمي:
هرگاه بر اثر 4عامل باال قتل یا ضرب یا جرح واقع شود
در حكم قتل شبه عمد خواهد بود.
قصاص
قتل عمد
قتل شبه عمد و یا خطاي محض
دیه ،حبس
جبران خسارتهاي مالي
گرفتن رضایت و برائت براي امور درماني مي بایست براي كل
پرسنل درمان باشد.
منظور از برائت یعني اگر اتفاقي افتاد كه ناشي از خطاي من نبود
من بري هستم .
گرفتن رضایت و برائت باید آگاهانه باشد.
تعریف جرم :هر فعل یا ترك فعلي كه در قانون براي آن مجازات
تعیین شده باشد
مجازات جرم
حد (حدود)
قصاص
تعزیر
ارش
شرائط عدم قصور در امور پزشكي
اقدامات پزشك یا تیم درماني قانوني باشد.
قصد درمان داشته باشد (عدم سوءنیت).
اقدامات اخالقي و مشروع باشد.
موازین علمي پزشكي در انجام اقدامات رعایت شده باشد.
اخذ رضایت از بیمار یا اولیاء یا سرپرستان وي
برائت نامه گرفته باشد.
مراجع رسیدگي به تخلفات انتظامي حرف پزشكي
.1
مراجع قضائي (محاكم دادگستري )
.2
مراجع انتظامي صنفي (نظام پزشكي)
Nursing Malpractice
خطاهاي مهارتي :آسیب به بیمار بهنگام تزریق دارو یا رگ
گیري
خطاهاي مربوط به دانش :عدم اطالع از دوز دارو و روش
تزریق داروها
خطاهاي قانوني :نقص در Recording
Reporting
براي آنكه بتوان گفت فردي مرتكب قصور شده بايد:
.1
.2
.3
فرد وظیفه یا مسئولیتي در قبال بیمار داشته باشد.
باید در اجراي وظیفه یا مسئولیت فوق كوتاهي شده باشد.
در نتیجه كوتاهي نمودن در مسئولیت ،بیمار دچار آسیب
و ضرر شده باشد.
قصور پرستاري
انجام فعالیت خارج از حیطه كاري
عدم ثبت كارهاي انجام شده
استعمال اشتباه داروها
عدم گزارش دهي بي درنگ وضعیت بحراني بیمار به
پزشك مسئول
خطاهاي داروئي
بكارگیري افراد غیر حرفه اي براي انجام كارهاي
تخصصي
قصور پرستاري
عدم ثبت تماس ها با پزشك(ساعت ،تاریخ)..... ،
عدم اطمینان از صحت دستور پزشك
پذیرفتن مسئولیت هائي كه تبحر ندارد
امضاي موارد مشكوك
عدم گزارش دهي هر گونه دستور مشكوك
جدي نگرفتن شكایت بیمار از درد
عدم استفاده از محدودیت هاي فیزیكي
عدم گزارش وسائل معیوب
بیشترین خطاي پزشكي
در هنگام تعويض شيفت ها ايجاد ميگردد.
تسكين درد ،حق قانوني بيمار و يك الزام
اخالقي است.
اقدامات پرستاري در مواجه با درد بیمار
همدلي پرستار
در دسترس بودن پرستار
آگاهي یافتن از روند بهبودي و تسكین داروئي درد
در حالي كه مراقبت از بیمار از جمله تسكین درد پایه
اخالقي پرستاري را تشكیل مي دهد و این مسئله در اغلب
كدهاي اخالق پرستاري مشخص گردیده است.
چارچوب اخالق پرستاري در زمینه درد به مسئولیت خطیر
پرستار در تسكین درد و رنج بیمار اشاره دارد.
در سال ، 2002از 98000كل مرگها 44000مورد مرگ
ناشي از خطاهاي پزشكي است.هشتمین عامل مرگ و میر در
امریكا ناشي از خطاهاي پزشكي است.
خطاهاي داروئي شایعترین خطاي بیمارستاني است.
FDA روزانه یكنفر در ایاالت متحده امریكا بر اثر خطاي داروئي
فوت میكند.
خطاهاي داروئي :تجویز ،اجرا ،مانیتورینگ
خطاها در فصل زمستان (شب طوالني تر از روز) و ساعات
آخرشیفتها وشیفتهاي متوالي بیشتر است.
))Maladption Night work syndrom
شایعترین خطاي داروئي عامل انساني است بعد تشابه داروئي.
مزایاي گزارش خطا
پیشگیري از بروز مجدد خطا
كاهش عوارض خطاي پیش آمده
آرامش رواني فرد خاطي
كمك به مدیریت خطاها
افزایش اعتماد بیمار به كادر درمان
افزایش رضایت بیماران
افزایش كیفیت مراقبتي درماني
كاهش هزینه
اقدامات صحیح براي پیشگیري از خطا
ثبت و مستند سازي كلیه اقدامات انجام شده ،گزارش دهي
به موقع و صحیح
بیمه مسئولیت مدني براي تمام افراد تیم درماني
آگاهي از قوانین و مقررات موجود و رعایت آن در تمام
موارد(صدور گواهي فوت قبل از 24ساعت)
ارائه خدمات استاندارد و ایمن
به روز بودن دانش و قبول كارها در حد وظائف با رعایت
نكات الزم
سه اصل مهم
كار در محدوده شرح وظائف
رعایت استاندارد در انجام كار
حداكثر كوشش در انجام وظائف
امام صادق(ع) مي فرماید:
مومن واقعيت را مي گويد ولو اينكه به ضررش باشد.
انواع تخلفات انتظامي حرف پزشكي
اعمال تبعیض بر اساس ملیت نژاد مذهب موقعیت اجتماعي
سیاسي اقتصادي میان بیماران
عدم رعایت موازین علمي شرعي و قانوني نظامات دولتي صنفي و
حرفه اي
سهل انگاري در انجام وظائف قانوني
افشاي اسرار بیمار بصورت غیر قانوني
پذیرش بیمار بیش از حد معمول
انجام امور خالف شوؤن پزشكي
تحمیل مخارج غیر ضروري به بیماران
تشریح غیر قانوني وخامت بیماري یا وخیم جلوه دادن بیماري و
ایجاد رعب و هراس در بیمار
انواع تخلفات انتظامي حرف پزشكي
عدم رعایت تعرفه هاي مصوب مراجع قانوني در خصوص خدمات پزشكي و
پیراپزشكي
عدم همكاري با مراجع قانوني در مواقع بروز بحران و سوانح طبیعي
جذب هدایت بیمار از موسسات بهداشتي درماني دولتي به بخش خصوصي یا
بالعكس
انجام هر گونه تبلیغات گمراه كننده در جذب بیمار
عدم كمك به مصدومین و مجروحین در مواقع اورژانس
عدم حضور مسئول فني در ساعاتي كه باید حضور داشته باشد
بكارگیري و استفاده از افراد صالحیت در امور پزشكي و حرف وابسته
عدم رعایت آئین نامه ها و مصوبات وزارت بهداشت درمان آموزش پزشكي
و...
علل انجام خطاهاي پرستاري
ساعات كار نامناسب
ساعات كار طوالني و مسئولیت بیش از حد پرستار
تجربه كاري كم
عدم بكارگیري نیروي انساني كافي در روزهاي تعطیل و
شیفت شب
اتخاذ تصمیماتي بدون دانش كافي
افزایش انتظارات بیماران از پرستاران
سیستم مراقبتي بیش از حد متكي به پرستاران
دالئل بروز خطا مرتبط به نیروي انساني
شاغالن حرف پرستاري بدلیل ساعات كار طوالني و
خستگي زیاد و كاهش بهروري نیروي انساني و افزایش
بروز خطا
در تمام جوامع 35-40ساعت در هفته كار میكنند.
ICN پیشنهاد 35ساعت كار در هفته را پیشنهاد میكند.
روز تعطیل 5/1برابر
شیفت شب دو برابر
2 روز مرخصي در هفته
اضافه كار اجباري ندارد
ارتباطات حرفه ای
ارتباط یک فرآیند آموختنی در طول زندگی پرستار است.
پرستار با مددجویان ،خانواده ها و همکاران تحت شرایط
استرس زا ارتباط دارد.
وجود ارتباط بین پرستارو مددجو بدالیل زیر
ضروری است :
.1
ارتباط وسیله ای برای رسیدن به اهداف درمانی است.
.2
این ارتباط بدان معناست که یک فرد میتواند روی رفتار
دیگری تأثیر بگذارد ،که این مسئله باعث به ثمر رسیدن
مداخالت پرستاری می گردد.
توسعه مهارتهای برقراری ارتباط :
تفکر انتقادی
حس کنجکاوی
پشتکار و خالقیت
اعتماد به نفس
برخورد حاکی از استقالل
رفتار توأم با انصاف
تواضع
کاربرد استانداردهای صحیح حرفه ای
ارتباط غیر کالمی
ارتباط غیر کالمی دربر گیرنده حواس پنجگانه و هر چیزی
است که در آن از کلمات گفته شده یا شنیده شده استفاده
شود.
تخمین زده میشود که 7درصد از معانی به وسیله کلمات،
38درصد توسط حرکات گفتاری و 55درصد با حرکات
بدن انتقال می یابد.
وضعیت چالش زا در برقراری ارتباط:
سکوت و گوشه گیری فردی( هیچ حس ونیازی بیان نمیکند)
غم و اندوه و افسردگی فردی که کندی روانی-حرکتی دارد.
عصبانیت و خشم فردی ( به توضیحات شما گوش نمیدهد )
ناراحتی و عدم همکاری فردی (در خواست انجام کار )
پر حرفی و می خواهد همیشه یک نفر در کنار او باشد.
اختالل حسی فردی (ضعف در دیدن و شنیدن ).
اختالل کالمی فردی.
مبتال به ناتوانی ذهنی.
سوگواری و گریه کردن
کما
گوش کردن فعال
گوش دادن فعال بدین معناست که به آنچه مددجو می گوید
( کالمی و غیر کالمی ) توجه کامل داشته باشیم.
مهارتهای غیر کالمی بسیاری برای تقویت گوش کردن
فعال وجود دارد ( : ( SOLER
( Sit رو در روی مددجو )
( Observe and open posture وضعیت باز )
( Lean متمایل به سمت مددجو )
( Establish حفظ ارتباط چشمی )
( Relax احساس آرامش و راحتی )
مسئولیتها و اصول آموزش به بیمار و خانواده :
.1
.2
بیمارستان باید برنامه ای برای این منظور داشته باشد و فعالیتهای
آموزش به بیمار را هماهنگ کند.
فرآیند آموزش به بیمار باید با توجه به اصول و توسط افراد حرفه
ای اجرا شود.
مسئولیتها و اصول آموزش به بیمار و خانواده :
.3بیمار باید با توجه به نیازهای آموزشی ،توانائی ها ،اولویت
های آموزشی و آمادگی برای یادگیری ،آموزش را دریافت کند.
چگونگی استفاده مؤثر و روشهای درمانی
مداخالت تغذیه ای ،رژیم متعادل و بهداشت دهان.
چگونگی استفاده مؤثر و ایمن از تجهیزات پزشکی.
آموزش در مورد درد و کنترل آن.
تکنیکهای توانمند سازی و بازتوانی.
منابع موجود خدمات درمانی و مراقبتی.
آموزش قبل از ترخیص (بیمار خود را مسئول پیگیری درمان
بداند )
بیمارستانها در مواقع مناسب ،برنامه های آکادمیک برای
کودکان و نوجوانان مهیا کنند.
ثبت و گزارش نویسی
انتقال اطالعات مربوط به بیمار از طریق گزارشهای
شفاهی ،ثبت کتبی یا انتقال الکترونیکی صورت میگیرد.
چهار مشکل اساسی در سهل انگاری پرستار
بدنبال عدم ثبت درست وقایع بوجود می آید:
.1
.2
.3
.4
عدم ثبت زمان دقیقی که یک حادثه اتفاق افتاده است.
کوتاهی در ثبت دستورات شفاهی یا به امضاء رساندن
دستورات شفاهی.
ثبت فعالیتها بصورت از پیش تعیین شده برای صرفه جویی
در وقت.
ثبت اطالعات نادرست.
خط مشی های قانونی برای ثبت گزارش دهی
رهنمودها
عملکرد صحیح
مطالب را پاک نکنید ،از الک غلط روی کلمه غلط یک خط بکشید و
گیر یا تراشیدن اشتباهات خودداری کلمه errorرا باالیش بنویسید .اسم
خود را نوشته امضأ کنید.
کنید.
قضاوتها و را ذکر نکنید.
توصیفات عینی از رفتار بیمار یا
بیانات وی باید ثبت شود.
خط مشی های قانونی برای ثبت گزارش دهی 2
رهنمودها
عملکرد صحیح
همه خطاها را بطور کامل اصالح از عجله برای کامل کردن گزارش
کنید ( .وجود خطا ممکن است به اجتناب کنید.مطمئن شوید اطالعات
بروز اشتباه در درمان منجر شود) دقیق است.
همه حقایق را گزارش کنید.
( گزارش باید دقیق و مسئوالنه
باشد) .
تمام مطالب حقیقی را ثبت کنید و
از گزارش حدس و گمان خود
اجتناب کنید.
خط مشی های قانونی برای ثبت گزارش دهی 3
رهنمودها
عملکرد صحیح
در گزارش پرستاری جای خالی
نگذارید.
گزارش را خط به خط نوشته و
اگر فضایی باقی ماند ،یک خط
افقی ذر آنجا بکشید نام خود را
نوشته امضأ کنید.
همه مطالب را با خودکار مشکی
و خوانا بنویسید.
به هیچ وجه از مداد ،پاک کن و
الک غلط گیر استفاده نکنید.
خط مشی های قانونی برای ثبت گزارش دهی 4
رهنمودها
در صورتی که دستور داده شده
سئوال بر انگیز است تمام
توضیحات دریافت شده را ثبت
کنید.
عملکرد صحیح
بنویسید« برای روشن شدن دستور
با پزشک تماس گرفته شد »
فقط کارهایی را که خود انجام داده منبع اطالع گزارش و نحوه
اید ثبت کنید( .برای اطالعاتی که گزارش (مثأل تلفنی ) را ثبت کنید.
ثبت میکنید مسئول هستید) .
خط مشی های قانونی برای ثبت گزارش دهی 5
رهنمودها
عملکرد صحیح
از کلمات عمومی (وضعیت بیمار وضعیت بیمار را بطور کامل و
تغییر نکرده – بیمار روز خوبی واضح شرح دهید.
داشته است )استفاده نکنید.
در پایان گزارش ،زمان (تاریخ
و ساعت ) و عنوان خود را وارد
کرده امضأ کنید.
مطالب مهم را به تدریج در
گزارش ثبت کرده و به پایان شیفت
موکول نکنید.
خط مشی های قانونی برای ثبت گزارش دهی 6
رهنمودها
برای ثبت کامپیوتری یک رمز
ورود ( مطمئن ) مخصوص به
خود داشته باشید.
عملکرد صحیح
صفحه مربوط به خود را هنگامی
که حضور ندارید باز نگذارید.
گزارش با کیفیت دارای 5ویژگی مهم میباشد :
.1
.2
.3
.4
.5
حقیقی بودن.
دقت و صحت.
کامل بودن.
داشتن زمان مناسب.
سازماندهی شده.
خط مشی های اخذ دستورات تلفنی و شفاهی:
پرسیدن درست و واضح نام بیمار ،شماره اتاق و تشخیص
تکرار مجدد تمامی دستورات پزشک.
استفاده از سئواالت شفاف.
ثبت دستورات تلفنی ( ) TOیا دستورات شفاهی ( )VOباید
حاوی تاریخ و ساعت ،نام بیمار ،دستور کامل ،امضأ و
نام پزشک و پرستار باشد.
بر اساس سیاست مرکز مرور این دستورات باید توسط دو
پرستار انجام شده و امضأ گردد.
پزشک باید بطور معمول تا 24ساعت این دستورات را
امضأ نماید
آیا میتوان مانع ترخیص بیمار شد؟
شیرخوار 10ماهه ای به Head Traumaدربخش PICUیک مرکز درمانی بستری می
باشد و انتوبه است و وابستگی کامل به دستگاه رسپیراتور دارد پدر بیمار تقاضای ترخیص
بیمار را از مرکز درمانی دارد و علیرغم تمامی توصیه های کادر درمانی ،حاضر به پذیرش
ادامه حضور فرزندش در بیمارستان نیست و مکرراً درخواست خود را تکرار می نماید مشکل
اصلی این است که ترخیص چنین بیماری مساوی با مرگ وی می باشد .آیا کادر درمانی اجازه
دارند مانع خروج چنین بیماری گردند؟
به طور کلی می توان این مشکل را چنین جمع بندی نمود که اگر بیمار قابل ترخیص باشد به
گونه ای که حیات وی با ترخیص تحدید نگردد می توان با رضایت خود وی یا بستگانی که
شرعا ً و قانونا ً ووالیت و قیومیت وی را بر عهده دارند،اقدام به این امر نمود اما اگر ترخیص
بیمار باعث ایجاد عوارض جدی برای وی گردد و یا باعث مرگ وی شود ،کادر درمانی این
حق را دارند در برابر درخواست ترخیص بیمار مقاومت نماید و در صورتی که بیمار یا
همراهان وی قانع نشدند و بر درخواست خود اصرار ورزیدند الزم است مسئولین مرکز
درمانی ،مراجع قانونی (کالنتری) را در جریان امر قرار دهد تا از آن طریق اقدامات قانونی
الزم صورت گیرد از جمله این موارد می توان به تمامی اورژانسهای پزشکی اشاره نمود.
در آخر باید به این نکته مهم اشاره کرد که" بيمارستان زندان نيست" و نمی توان بدون دلیل
موجه مانع ترخیص بیمار شد مگر اینکه ترخیص وی باعث فوت وی یا ایجاد عوارض جدی
برای وی گردد همینطور اگر ترخیص بیمار با خطر آسیب رساندن بیمار به اطرافیان وی
همراه باشد نیز کادر درمانی می توانند در برابر ترخیص وی مقاومت نمایند مانند یک بیمار
روانی که در مرحله حاد بیماری خود می باشد و با نظر روانپزشک امکان دارد که به خود یا
دیگران آسیب برساند.
آیا میتوان مانع انتقال بیمار شد؟
بیماری دربخش مراقبتهای ویژه ICUیک بیمارستان خصوصی چند روزی است که بستری
می باشد به دلیل هزینه زیاد این بیمارستان خانواده وی ،دیگر توانایی مالی پرداخت این هزینه
ها را ندارند و تقاضای ترخیص بیمار با رضایت شخصی جهت انتقال وی به یک مرکز
درمانی دولتی را دارند با توجه به وابستگی بیمار به رسپیراتور و احتمال زیاد ایجاد عوارض
و حتی فوت وی در زمان انتقال ،وظیفه کادر درمانی چیست؟ و آیا این مرکز درمانی می تواند
مانع ترخیص بیمار گردد ؟ و اگر بیمار ترخیص گردد و دچار عارضه شود آیا مرکز درمانی
مسئول شناخته می شود یا خیر؟
مسلما ً این حق بیمار و همراهان وی می باشد که محل و فرد یا افراد ارائه دهنده خدمات
پزشکی را خود انتخاب نمایند اما این حق بیمار به معنی در خطر قرار دادن وی نیست در
چنین مواردی مسئولین بیمارستان باید از رزرو تخت ICUدر مرکز درمانی دیگر اطمینان
حاصل نموده و نیز الزم است که آمبوالنس واجد امکانات ICUجهت انتقال بیمار فراهم گردد
در این حالت ترخیص بیمار به منظور انتقال وی به یک مرکز درمانی دیگر بالمانع است اما
اگر شرایط یاد شده فراهم نباشد و بیمار بدون هماهنگی قبلی با مرکز درمانی دیگر ویا با
آمبوالنس فاقد امکانات الزم جابجا شود مسلما ً مرکز درمانی اول در بروز هرگونه عارضه ای
در بیمار مذکوردر زمان انتقال ،مقصر خواهد بود.
بسیار دیده شده که همراهان بیمار جهت انتقال بیمار بدحال خود از یک بیمارستان یا درمانگاه
به مرکز درمانی دولتی بدون هماهنگی اقدام نموده اند و وی را به اورژانس مرکز درمانی
دولتی آورده اند و آن مرکز به دلیل نداشتن امکانات کافی از پذیرش چنین بیماری معذور
بوده و در نهایت بیمار در اورژانس آن مرکز درمانی فوت نموده است دادگاه مسئولین مرکز
درمانی اول را علی رغم اخذ رضایت و برائت در ترخیص بیمار در فوت وی مقصر شناخته
است .
انتقال بیمار از مرکز درمانی به مرکز دیگر
ازدیگر مشکالتی که مکرراً در امر ترخیص بیمار از مراکز درمانی ،برای همکاران پیش می آید ،این است که اگر
بیماری به درمانگاه مراجعه نماید و بستری شدن وی در یک مرکز درمانی مجهز ضرورت داشته باشد ،وظیفه کادر
درمانی چیست؟ ومسئولیت کادر درمانی در مورد این بیمار تا چه حد می باشد؟ و اگر به دلیل عدم بستری شدن بیمار ،
برای وی عارضه ای ایجاد گردد آیا کادر درمانی مقصر است یا خیر؟
این سوال را باید در دو قسمت پاسخ داد
.1اگر وضعیت بیمار اورژانس نباشد و خطرقریب الوقوع جان وی را تهدید نکند پزشک درمانگاه می تواند ضمن
مکتوب نمودن شرایط بیمار در پرونده وی (اگر پرونده ای در درمانگاه تهیه شده باشد) ونیز با نوشتن معرفی نامه
جهت بیمار و تشریح وضعیت وی ،اقدام به ترخیص بیمار به منظور مراجعه به مرکز درمانی مجهزتر نماید مثالً
بیماری که به دلیل تروما دچار شکستگی استخوانهای ساعد شده است و در حال حاضر اختالل عصبی و عروقی در
اندام مذکور ندارد و پزشک این اندام را توسط آتل فیکس نموده و اطالعات الزم را به بیمار و همراهان وی داده است
و وی را به همراه معرفی نامه به مرکز درمانی مجهز ارجاع می نماید
.2اگر وضعیت بیمار اورژانس باشد و خطرقریب الوقوع جان وی را تهدید نماید مانند بیماری که MIکرده است یا
شیرخواری که به دلیل تب باال دچار تشنجهای مکرر شده است پزشک درمانگاه نمی تواند مانند وضعیت باال بیمار را
ترخیص نماید در این موارد پزشک درمانگاه موظف است ضمن ارائه خدمات اولیه و Stableنمودن وضعیت بیمار،
قبل از ارجاع وی به مرکز درمانی مجهزتری که از آنجا پذیرش گرفته شده است از وجود امکانات پزشکی الزم جهت
انتقال وی اطمینان حاصل نماید (آمبوالنس واجد وسایل الزم) و اگر این امکان وجود نداشته و انتقال فوری بیمار
ضرورت داشته باشد باید خود پزشک یا یکی از کادر درمانی واجد تبحر الزم به همراه امکانات متناسب با وضعیت
بیمار ،وی را به مرکز درمانی مجهز منتقل نماید .به عبارت ديگر چنين بيماری را نبايد رها نمود
این تراژدی که بیمار بد حالی بدون امکانات درمانی الزم از یک درمانگاه یا بیمارستان به مرکز دیگری انتقال یافته
است و در حین جابجایی دچار عوارض شده ،مکرراً در مراجع قانونی مورد بررسی قرار گرفته است و در بسیاری
ازاین موارد پزشک معالج به دلیل عدم فراهم نمودن امکانات الزم جهت ارجاع بیماربدحال به مرکز درمانی مجهزتر
و نیز ندادن اطالعات الزم به بیمار و همراهان وی و همچنین عدم همراهی با وی و رها نمودن بیمار ،محکوم شده
است
درسی از یک پرونده (شیفتهای طوالنی)
همه میدانیم که تعداد قابل توجهی از کادر درمانی خدمات خود را به صورت شیفتی ارائه می دهند برای
مثال عده ای در شیفت صبح ،تعدادی در شیفت عصر و همچنین بسیاری از همکاران خصوصا ً کادر
پرستاری در شیفتهای شب کار می کنند .از طرف دیگر در موارد زیادی به دلیل کمبود نیروی
انسانی ویا درخواست مرخصی همکاران ،کادر پرستاری شیفتهای طوالنی صبح و عصر و یا عصر و
شب و یا شب و صبح را به اجبار می پذیرند در چنین مواردی مسلما ً کارآیی چنین افرادی خصوصا ً در
ساعات آخر شیفت بسیار پایین خواهد آمد .چنین حالتی ممکن است به درخواست کادربا هدف داشتن
Offهای طوالنی تر نیز پیش بیاید مسلما ً در چنین شیفتهای طوالنی و پرکاری ،فرد از نظر جسمی و
روحی بسیار فرسوده و خسته خواهد شد و اگر از عوارض خاصی که برای خود فرد پیش می آید بگذریم
ممکن است به دلیل خستگی زیاد ،اشتباهات کادر درمانی باعث ایجاد آسیب به بیماران گردد که گاه باعث
خسارات جبران ناپذیری می شود به مثال زیر توجه نمایید:
یکی از همکاران پرستار ،در یک شیفت ( longصبح و عصر) در مرکز درمانی مشغول به کار است
همکار شیفت بعدی به دلیلی نمی تواند
ت خود ،سوپروایزر به وی اطالع می دهد که
در ساعات آخر شیف ِ
ِ
در شیف شب حاضر گردد و پرستار مذکور علی رغم تمایل خود مجبور به ادامه حضور خود در سر کار
برای 12ساعت دیگر در شیفت شب می گردد در ساعات ابتدایی بامداد پرستار به دستور پزشک قرار
است که یک ویال بی کربنات به صورت IVبه بیماری که اختالل اسید و باز دارد تزریق نماید پرستار
به دلیل خستگی زیاد دچار اشتباه بزرگی شده و به جای ویال بی کربنات ،یک ویال پتاسیم به بیمار
تزریق می کند و .........
حال سوال این است که آیا در چنین حالتی تنها پرستار مقصر است و یا فرد یا افراد دیگری نیز باید به
دلیل عدم برنامه ریزی صحیح در شیفتهای پرستاری مورد مؤاخذه و بازخواست قرار گیرند؟
صد البته مقصر اصلی شخص پرستار است چه این شیفت اضافی را با تمایل و درخواست خود پذیرفته
باشد و چه به اجباروعلی رغم خواست خود؛اما مسلما ً سوپروایزر ،و فردی که برنامه ریز شیفتها می
باشد و نیز مسئول فنی مرکز درمانی نیز باید به مراجع قانونی و انتظامی پاسخگو باشند.
یادمان باشد که ما کادر درمانی نباید بیش از توان خود کار کنیم چراکه اگر در اثر خستگی ،عوارضی
برای بیمارایجاد گردد ،قانون جدی و قاطع با ما برخورد خواهد نمود
کدام مورد منطقی تر است؟
کودک 10ساله ای به علت سوختگی %75با شدت2و 3در یک بیمارستان دولتی بستری شده است .همه می دانیم
چنین وسعت و شدت سوختگی در بهترین مراکز درمان سوختگی جهان نیز با مورتالیته باالیی همراه است.
کودک در طی مدت بستری در بیمارستان و علی رغم رعایت کلیه موازین بهداشتی جهت پیشگیری از عفونت و
همینطور تجویز صحیح و منطقی آنتی بیوتیکهای الزم دچار عفونت جراحات سوختگی می گردد .پدر بیمار چنین
احساس می کند که چون توانایی پرداخت هزینه های درمان کودک خود را ندارد به فرزندش رسیدگی مناسبی نمی
شود؟! و مکرراً درخواست ویزیت بیمارش توسط پزشک و انتقال کودکش به ICUرا دارد
حالت اول :دستیار کشیک با تأخیر بر بالین بیمار حاضر شده و اقدامالت الزم را انجام می دهد و ملزومات ICUرا
در بخش بر بالین بیمار فراهم مینماید ولی کسی پاسخگو به سواالت و نگرانیهای پدر کودک نیست .کادر درمانی در
پدر کودک و توجه به سخنان او نیست.
کمال دقت وظایف خود را انجام می دهند اما هیچکس حاضر به شنیدن در ِد ِ
دل ِ
حالت دوم :دستیار کشیک در اسرع وقت بر بالین بیمار حاضر می گردد و در کمال حوصله به درد دل پدر کودک
پدر بیمار ،تمام تالش خود را جهت خالی کردن
گوش می دهد و با عالقه و دقت بیمار را معاینه می کند و در حضور ِ
تخت در ICUبکار می بندد ولی متأسفانه تخت خالی موجود نیست لذا ضمن دادن توضیحات الزم به پدر کودک ،او
را کامالً توجیه می کند که تمامی ملزومات و امکانات ICUرا بر بالین بیمار حاضر نموده است و در واقع بخش را به
ICUتبدیل کرده است.
بیمار مذکور پس از 48ساعت که از ایجاد سپتی سمی در وی می گذرد علی رغم تمامی اقدامات درمانی الزم ،فوت
می کند .
در حالت اول پدر بیمار قویا ً معتقد است که کودکش به دلیل بی تفاوتی و عدم مسئولیت پذیری کادر درمانی فوت نموده
است و در تمامی مراجع انتظامی و قانونی طرح شکایت می کند.
در حالت دوم پدر بیمار قویا ً معتقد است که کادر درمانی تمامی سعی و تالش خود را در جهت نجات جان کودکش به
خرج داده اند ولی شدت سوختگی باعث فوت فرزندش شده است او حتی از کادر درمانی به دلیل توجه و دلسوزی
نسبت به پسرش سپاسگذاری می کند
اگر از نتیجه تراژدیک فوت کودک بگذریم شما به عنوان یک کادر درمانی کدام حالت را می پسندید؟
بیمار خود را بشناسیم!
پاره ای از همکاران معتقدند که احراز هویت بیمار ،وظیفه پزشک نیست و ما تنها وظیفه درمان بیماران را بر عهده
داریم و احراز هویت یک امر حقوقی و بعضا ً پلیسی است که ربطی به ما ندارد .اما در مواردی احراز هویت بیمار
ضروری است از جمله در زمان صدور گواهی که لزوما ً باید از هویت فردی که برای وی گواهی صادر می گردد
آگاه باشیم .همچنین در امر درمان بیماران نیز باید پزشک و کادردرمانی بیمار خود را دقیقا ً بشناسند و بر اساس هویت
فرد و بیماری وی اقدامات درمانی را برای وی انجام دهند .این امر درمواردی بسیار مهم و حیاتی است به گونه ای که
گاه بی توجهی های سهوی و کوچک ،می تواند باعث بروز فجایع بزرگ گردد .
به دو مثال زیر توجه نمایید:
.1دو بیمار با فامیل یکسان (هر دو حسینی) در یک مرکز طب هسته ای پذیرش می شوند و قرار است که آقای
حسینی دوم تحت اسکن قلبی قرار گیرد که به اشتباه ید رادیواکتیو
حسینی اول تحت درمان با "ید رادیواکتیو" و آقای
ِ
ِ
بیمار اول توسط تکنسین به بیمار دوم داده میشود و بر اثر این اشتباه بیمار دچار هیپوتیروئیدی می گردد و بیماربعد از
آگاهی از علت ایجاد هیپوتیروئیدی اقدام به طرح شکایت از پزشک و تکنسین می نماید که در نهایت پزشک به عنوان
مسئول فنی آن مرکز درمانی به همراه تکنسین مربوطه محکوم می گردند.
.2در بخش خون یک مرکز درمانی ،برای دو بیمار در یک اتاق خون تجویز شده است وپرستار مسئول بدون توجه
دقیق به شماره تخت و هویت بیماران و نوع بیماری آنها به اشتباه کیسه های خون را جابجا وصل می کند و یک فاجعه
رخ می دهد.....
راهکاری که به نظر مناسب می رسد این است که قبل از حضور بر بالین بیمار مشخصات وی را از روی پرونده
بالینی وی دانسته و در زمان حضور بر بالین وی این مشخصات را به طریقی به او اعالم نماییم مسلما ً اگر بیمار را با
فرد دیگر اشتباه گرفته باشیم خود بیمار ما را راهنمایی خواهد کرد و چنین روشی می توان از بروز حوادث جبران
ناپذیر جلوگیری نماید.
برای مثال وقتی بر بالین بیماری که نام وی در پرونده بالینی "حسن حسینی" ثبت شده است حاضر می شویم چنین می
گوییم :سالم آقای حسینی ! و بعد از خوش و بش اولیه ادامه می دهیم :خوب آقای حسن حسینی؛ حال شما چطور است؟
و......
قانون یا اخالق کدام برنده اند؟
در طی 17سال سابقه طبابت خود همیشه یک سوال بزرگ و اساسی برای من
باقی ماند و آن سوال این است که اگر در امور پزشکی بین قانون و اخالق
تناقضی وجود داشته باشد و این دو بر یک اساس حکم نکنند کدام را باید مقدم
اخالقی حرفه پزشکی پایبند بود و قانون را
بر دیگری نمود؟ آیا باید به اصول
ِ
زیر پا نهاد و یا باید قانون را ارج نهاد و اخالق پزشکی را به کناری گذاشت؟.
آیا باید مصلحت بیمار را بر اساس اصول اخالق پزشکی در نظر گرفت و بدین
منظور قانون را دور زد ]که مسلما ً مرتکب جرم شده ایم[و یا باید بدون توجه به
اخالق صرفا ً بر مسیر قانون گام برداشت ؟
به راستی چه باید کرد قانون را مقدم بدانیم یا اخالق پزشکی را ؟
نظر علمای بزرگ علم حقوق بر این اساس استوار است که "هرگاه قانون و
اخالق در برابر یکدیگر قرار گرفتند ،این قانون است که باید مقدم شمرده
شود" اما سوال اساسی این است که آیا قانون تاب مقاومت در برابر اخالق
پزشکی و قسم نامه بقراط را دارد یا خیر؟
بنویسید ،بنویسید و بنویسید!
در یکی از مناطق دور افتاده کشورمان پزشک جوانی در یک مرکز درمانی مشغول به گذراندن خدمات
قانونی خود می باشد .در ساعات آخر شب کودکی توسط والدینش به این مرکز درمانی آورده می شود ،
پدر ذکر می کند که چند ساعت قبل کودک وی توسط عقرب گزیده شده است در معاینه به عمل آمده عالیم
موضعی واضحی در محل گزیدگی مشاهده می گردد و بر اساس نظر پزشک معالج ،اندیکاسیون تجویز
سرم ضد عقرب وجود دارد .اما متأسفانه در آن شهر کوچک سرم ضد عقرب وجود ندارد لذا پزشک
تصمیم به انتقال کودک به صورت اورژانس به مرکز استان که در حدود یک صد کیلومتری آن شهر است
می گیرد و ضمن هماهنگی های الزم جهت اعزام کودک با آمبوالنس به مرکز استان ،برای وی فرم
اعزام نیز تکمیل می نماید اما با مخالفت پدر کودک مواجه شده و پدر مدعی می شود که کودک را با
اتومبیل خود در اسرع وقت به بیمارستان مجهز مرکز استان خواهد برد و علی رغم اصرار و مخالفت
پزشک به دلیل احتمال وخامت حال کودک ،باز پدر کودک بر تصمیم خود پافشاری می کند.در نهایت
کودک توسط پدرش به مرکز استان برده می شود .پزشک تمامی موارد یاد شده را در پرونده بالینی بیمار
ثبت می نماید و دقیقا ً به عدم توجه پدر طفل به دستورات نیز اشاره می کند.
در زمان انتقال کودک توسط پدرش به مرکز استان ،و در میانه های راه ،اتومبیل وی خراب شده وایشان
تا نزدیکیهای صبح در میان راه می مانند و متأسفانه در این زمان کودک به علت وخامت حال و عدم
دسترسی به کمکهای پزشکی می میرد.
بعد از چند ماه پدرکودک به تحریک دیگران از پزشک مربوطه و بیمارستان مذکور طرح شکایت می
کند .اما پزشک با استفاده از مدارک موجود (مندرجات پرونده بالینی ،ارائه فرم اعزام و مدارک مربوط
به آن و اظهارات سایر کادر درمانی به عنوان شاهد ) تبرئه می گردد.
حال شما قضاوت کنید آیا ارزش دارد که برای ثبت تمامی رخدادها در پرونده بالینی چند دقیقه ای صرف
نماییم ؟
هرکسی را بهر کاری ساختند!
در یکی از شهرستانهای کشور پزشک محترمی مطب دارد که سالهاست در این شهر مشغول به طبابت است و آقای
بهیاری نیز مدتهاست که در کنار این طبیب مشغول به کار است و هم به عنوان منشی مطب کار می کند و هم تزریقات
و پانسمان مطب را انجام می دهد.
با توجه به اینکه مراجعین مطب این همکار بسیار زیاد می باشند و با عنایت به تجربه طوالنی بهیار مذکور ،پزشک
پاره ای از کارهای مطب مانند سچورهای ابتدایی و نیز ختنه را به بهیار می دهد و او نیز به بهترین نحو این امور را
انجام می دهد .و در تمامی این سالها نیز هیچ مشکلی پیش نیامده است.
روزی پدری فرزند خود را جهت ختنه به نزد پزشک مذکور می آورد و طبق معمول بهیار این عمل را انجام می دهد
اما دست بر قضا عمل جراحی مذکور منجر به ایجاد عارضه در کودک می گردد و چون این عارضه با مراجعات
مکرر بیمار به پزشک رفع نمی شود ،در انتها پدر کودک از آقای دکتر و بهیار مذکور شکایت می کند.
حال سوال این است که آیا پزشک و بهیار برای دفاع از خود می توانند به تجربه 30ساله بهیار در انجام چنین اعمال
جراحی ونیز عدم بروز هرگونه عارضه ای در طی این مدت استناد نمایند .و آیا پزشک می تواند مدعی شود که این
عمل زیر نظر وی وتحت نظارت او انجام گرفته است یا خیر؟ در اینجا این امر را از دو منظر مورد بررسی قرار می
دهیم
.1از نظر انتظامی:
در آیین نامه انتظامی سازمان نظام پزشکی چنین آمده است:
ماده -3شاغالن حرفه هاي پزشکي باید طبق موازین علمي ،شرعي و قانوني ،صنفي و حرفه اي انجام وظیفه کرده و
.......
ماده -26به کارگیري و استفاده از افراد غیر مجاز در امور پزشکي و حرفه هاي وابسته در موسسات پزشکي ممنوع
است.
لذا بر اساس مواد مذکور می توان پزشک را متهم به خطای انتظامی در امر بکار گیری فردی فاقد صالحیت علمی در
امور پزشکی نمود
.2از نظر قضایی:
اما از بُعد قضایی می توان پزشک را به قصوری از نوع عدم رعایت نظامات دولتی ،و بهیار مذکور را به قصوری
از نوع عدم مهارت محکوم نمود .لذا اگر فردی اقدام به انجام کاری نماید که مجوزالزم جهت انجام آن را ندارد در
صورت بروز خسارت و وجود شاکی خصوصی قابل پیگیری قضایی می باشد.
اشکال در اطالع رسانی به بیماران و همراهان ایشان:
یکی از مواردی که چندی پیش باعث گله مندی و ایجاد درگیری در یکی از مراکز درمانی شد مسئله عدم اطالع
رسانی به موقع و همچنین اطالع رسانی غلط و غیر اصولی به بیمار یا همراهان وی بود.
به اصل ماجرا توجه فرمایید:
در بخش مراقبتهای ویژه یک مرکز درمانی که معموالً بیماران بدحال بستری می شوند،دو بیمار با اسم کوچک مشابه
بستری می باشند .در اولین ساعات روز یکی از دو بیمارمذکور ،علی رغم تمامی تالشهای به عمل آمده از طرف
کادر درمانی ،فوت می نماید .سیستم اطالع رسانی بیمارستان از طریق پرستار بخش مراقبتهای ویژه ودر نهایت
مددکاری بیمارستان ،به اشتباه فوت بیمار دیگر،را از طریق تلفن به اطالع خانواده وی می رسانند و ایشان سراسیمه،
گریه کنان و ملبس به لباس مشکی به بیمارستان مراجعه می نمایند و با کمال تعجب با بیمار زنده ولی بدحال خود در
ICUمواجه می شوند! این امر باعث بروز درگیری و صد البته شکسته شدن شیشه های بیمارستان می گردد.
عصر همان روز خانواده بیمار فوت شده ،بی اطالع از فوت بیمارشان ،به جهت عیادت وی به بیمارستان مراجعه می
کنند که در روی تخت بیمار خود ،فرد دیگری را می بینند و بعد از پرس و جو ،یکی از کادر درمانی خبر فوت
بیمارشان را به ایشان می دهد!
گرچه خانواده دوم به دلیل ابتالء بیمارشان به سرطان و کهولت وی ،آمادگی شنیدن چنین خبری را از قبل داشتند و
شاید منتظر چنین خبری نیز بودند ولی نسبت به اطالع رسانی بسیار دیر و به صورتی غیر صحیح ،از سیستم
بیمارستان شاکی شده و به مراجع انتظامی شکایت می برند(خوشبختانه به علت فعالیت گروه قبلی ،شیشه سالمی برای
شکستن باقی نمانده است)
مسلما ً بروز چنین اشتباهاتی در یک سیستم درمانی باعث ایجاد گله مندیهای اخالقی و شکایات قانونی خواهد شد که در
پاره ای موارد ممکن است به درگیری فیزیکی با کادر درمانی نیز منجر گردد .مسائلی که با کمی دقت و توجه می
توان به راحتی و بدون هیچگونه هزینه ای از آنها پیشگیری نمود
در چنین مواردی سیستم نظارتی دقیق پرستاری از جمله سوپروایزر بیمارستان می تواند نقش بسیار مهم و کلیدی را
ایفا نماید .برای مثال میتوان چنین مقرر نمود که فوت بیمار در هر بخش ،در ابتدا توسط سرپرستار بخش بررسی شده
و در صورت تأیید و احراز هویت فرد فوت شده به صورت کتبی به سیستم اطالع رسانی بیمارستان که در چنین
مواردی معموالً مددکاری است اطالع داه شود تا اطالع رسانی در اسرع وقت صورت گیرد.
دو پرونده ،یک درس بزرگ
در پاره ای از موارد افرادی که دچار تروما و خصوصا ً حوادث ترافیکی میگردند عالوه بر آسیبهای
وارده ناشی از تصادف یا حادثه رخ داده ،دچار آسیبها و بعضا ً مشکالت ناشی از عدم رعایت موازین
پزشکی از جانب کادر درمانی می شوند که گاه ،این موارد خسارات بسیار جبران ناپذیری برای بیمار
ایجاد می نماید به مثالهای زیر توجه کنید:
.1 فردی دراثر تصادف دچار تروما به ستون فقرات گردنی می گردد و توسط مردم به یک مرکز درمانی
ارجاع می شود اقدامات اولیه انجام می گیرد و مقرر می شود که بیماربه یک مرکز مجهزجراحی
اعصاب منتقل شود در این زمان پزشک معالج بدون انجام اقدامات پیشگیرانه جهت ایجاد حمایت الزم از
گردن آسیب دیده بیمار ،وی را توسط افراد فاقد تجربه ( همراهان بیمار و راننده آژانس) منتقل می نماید
واین جابجا نمودن غیر علمی بیمار باعث وارد شدن آسیب جدی به نخاع گردنی وی شده و وی را برای
تمامی عمر اسیر صندلی چرخدارمی نمایداین امر منجر به شکایت از کادر درمانی می شود و پزشک
معالج به دلیل عدم ارائه careمناسب به بیمار و عدم فراهم آوردن وضعیت انتقال مناسب جهت
بیمار،محکوم می شود
.2 فردی به علت تصادف اتومبیل دچارشکستگی فمور راست می گردد و توسط مردم به بیمارستان
آورده شده و در این مرکز رزیدنت ارتوپدی اقدام به close reductionشکستگی مذکور می نماید؟! که
در طی این اقدام شریان فمورال بیمارنیز دچار آسیب می شود و بیمار دچار خونریزی داخلی شده و اندام
تحتانی راست وی شدیداًمتورم می گردد که به این تورم توجه نمی شود و آن را ناشی از شکستگی فمور
می دانند ،بیمار به علت افت فشار و افت هموگلوبین تحت درمان با مایعات و خون ایزوگوپ قرار گرفته
و درنهایت بعد ازگذشت مدت نسبتا ً طوالنی و دریافت چندین واحد خون پزشک معالج متوجه خونریزی
ناشی از آسیب شریان فمورال شده و از جراح عروق جهت درمان وی درخواست مشاوره می نماید ولی
متأسفانه زمانی جراح عروق می آید که بیمار فوت شده است! پزشک معالج به دلیل عدم تبحر در انجام
اقدامات درمانی و بکار بردن تکنیک غلط در درمان شکستگی استخوان ران بیمار و عدم ارائه درمان
مناسب بعد از وارد نمودن آسیب به شریان فمورال محکوم به پرداخت دیه می گردد.یادمان باشد که گاه
بی احتیاطی و بی مباالتی کادر درمانی نیز می تواند عوارض جدی برای بیمارترومایی ایجاد نموده و
مشکالت وی را دو چندان نماید.
منابع
کتاب استانداردهای حرفهای پرستاری
(سازمان نظام پرستاری )
موسسه حقوقی -پزشکی حامی طب دادمهر
www.dadmehr.org
با تشکر ،تقديم به شما
موفق باشيد