Transcript ยาและคุณภาพชีวิต

ยาและค ุณภาพชีวิต
1. อธิบายความหมายของยาได้
2. บอกวิธีการใช้ยา
3. ยกตัวอย่างยาสามัญประจาบ้าน
4. แปลความหมายข้อมูลในฉลากยาได้
5. ระบ ุประโยชน์ของสมุนไพรได้
6. เชื่อมโยงสภาพปัญหา และสถานการณ์ในปัจจุบนั กับยาได้
ยา: สารที่ใช้เพื่อป้องกัน บาบัดรักษา หรือตรวจวินิจฉัยโรค
ซึ่งอาจได้มาจากการสังเคราะห์ หรือจากแหล่งธรรมชาติ
ประเภทของยา แบ่งตาม...
พรบ. ยา พ.ศ. 2510 และฉบับแก้ไขเพิ่มเติม
1. ยาสามัญประจาบ้าน
ตามรปู แบบและวิธีการใช้
2. ยาอันตราย
1. ยาที่ใช้ภายใน
3. ยาควบค ุมพิเศษ
2. ยาที่ใช้ภายนอก
ตามกฎหมาย ยาแผนปัจจุบนั แบ่งออกได้เป็น 5 กลมุ่
1. ยาสามัญประจาบ้าน
2. ยาอันตราย
3. ยาควบค ุมพิเศษ
4. วัตถ ุออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทและยาเสพติด
5. ยาแผนปัจจุบนั บรรจุเสร็จที่มิใช่ยาอันตราย
ยารักษาโรค หรือความเจ็บป่วยต่าง ๆ โดย
ยา - ทดแทน
- ปรับเปลี่ยน
- ต่อต้าน
- ระบบต่างๆ ทาหน้าที่
บกพร่อง/แปรปรวน
- ศัตรภู ายนอกร ุกราน
อาการบรรเทา/
กาจัดต้นเหต ุของโรค
ความผิดปกติของร่างกาย
- ความดันโลหิตสูง
- เบาหวาน
- ติดเชื้อ
- ผลต่อจิตใจ
กินยาแล้วยาไปไหน
ยา
ร่างกาย
การด ูดซึมยา
กระแสเลือด
การกระจายยา
เนื่อเยือ่ ส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย
เอนไซม์-ตับ/
เนื่อเยือ่
การขับถ่าย
การเปลี่ยนแปลง หรือ
การทาลายยา
สารใหม่ที่ฤทธิ์ลดลง
ถ ูกกาจัดออก
- อ ุจจาระ
- ปัสสาวะ
ผลของยาต่อร่างกาย
ผลของยา
ผลรักษา
ผลข้างเคียง
ปริมาณยาสูง  อาการเพิ่มขึน้
แพ้ยา
???
“แพ้ยา” ความผิดปกติของร่างกาย
ที่ มี ต่ อ ยาที่ ใ ช้ เกิ ด ในคนที่ มี ร ะบบ
ภูมิ ค ุ้ม กั น ของร่ า ยกายใวต่ อ ย า
มากกว่าปกติ
วิธีการใช้ยา ขึ้นกับ
- ร ูปแบบยา
- ความร ุนแรงของโรค
- ความไวของผลยาที่ตอ้ งการ
- ราคายา
- ความสะดวกต่อผูป้ ่ วย
- ความร่วมมือจากผูป้ ่ วย
วิธีการให้ยา
ข้อดี
ข้อเสีย
ทางปาก
สะดวก, ปลอดภัย, ราคายามักถูก,
ขัน้ ตอนการใช้ไม่ย่งุ ยาก, ใช้ได้กบั ยา
ส่วนใหญ่
การฉี ด
ยาเข้าสูก่ ระแสเลือดได้เร็ว, การกระจาย ไม่สะดวก, เจ็บปวด, ราคาค่อนข้าง
ยาไปได้เร็ว, เห็นผลยาได้เร็ว
แพง, เสีย่ งต่ออันตรายจาก
ผลข้างเคียง
ยาเฉพาะที่
ยามีผลเฉพาะบริเวณที่ให้ยาเท่านั้น,
ไม่ค่อยมีผลอืน่ ต่อระบบในร่างกาย
ออกฤทธิ์ได้ชา้ , ปริมาณยาที่ถกู ดูด
ซึมอาจแตกต่างกัน
ใช้ได้กบั โรคที่เกิดเฉพาะที่,อาจเกิด
ความเลอะเทอะ, ฤทธิ์ของยาอยู่
ไม่ได้นาน
เมื่อพบแพทย์หรือไปซื้อยาต้องแจ้งข้อมูล
-
กาลังตัง้ ครรภ์ วางแผนตัง้ ครรภ์ หรือกาลังให้นมบ ุตร
แพ้สิ่งใด หรือยาใดบ้าง
ยาอื่นๆ ท ุกตัว ที่กาลังใช้อยู่
ปัญหาจากการใช้ยาในอดีต ผลข้างเคียงที่เคยพบ
ดื่มส ุรา เครื่องดื่มมีคาเฟอีน สูบบ ุหรี่
ชื่อยานัน้ สาคัญไฉน...
เหตุเกิดทีร่ า้ นขายยา...
“น้อง ซื้อยาพาราเซตามอลแผงหนึ่ง”
เภสัชกรหยิบยา ซาร่า (Sara) ให้ แต่ลูกค้าแย้งกลับมาว่า
“น้อง พีไ่ ม่เอาซาร่า พีจ่ ะเอายาพารา ยาพาราน่ะ พารา”
แถมทาหน้าขึงขัง ทานองว่าแค่ยาพาราเภสัชกรไม่รูจ้ กั รึไง
หรือบางวันลูกค้าก็มาแบบนี้
“”น้องคะ ขอไทลินอล (Tylenol) แผงหนึ่ง ไม่เอายาพารานะคะ ยาพารากินแล้วไม่หาย”
พาราเซตามอล คือ ชือ่ ... สามัญ = ชือ่ ตัวยาสาคัญ
Sara และ Tylenol คือ ชือ่ ... ทางการค้า = ชือ่ ยี่หอ้
ฉลากยา สาคัญไฉน...
ควรด ูอะไรบ้างบนฉลากยา
 เลขทะเบียนตารับยา
 เลขที่/อักษรแสดงครัง้ ที่ผลิตหรือวิเคราะห์
 วันเดือนปี ที่ผลิต
 วันหมดอายุของยา
 ชือ่ และสถานที่ตงั้ ผูผ้ ลิต
 ปริมาณ/ขนาดบรรจุของยา
 วิธีใช้
 คาบ่งชี้ประเภทของยาตามกฏหมาย
 ฉลากช่วย
ปริมำณ/ขนำดบรรจุของยำ
ชื่อสำมัญ
ชื่อและสถำนที่ตงั ้ ผู้ผลิต
เลขทะเบียนตำรั บยำ
เลขที่/อักษรแสดงครั ง้
ที่ผลิตหรื อวิเครำะห์
ชือ่ สามัญ
ชือ่ และสถานที่ตงั้
ผูผ้ ลิต
เลขทะเบียนตารับยา
เลขที/่ อักษรแสดงครัง้
ที่ผลิตหรือวิเคราะห์
วันผลิต
วันหมดอายุ
ปริมาณ/ขนาด
บรรจุของยา
คาบ่งชีป้ ระเภทของ
ยาตามกฎหมาย
1
4
5
6
7
2
3
8
9
ตัวอย่างฉลากช่วย
รับประทานยาหลังอาหารทันทีแล้วดืม่ นา้ ตามมากๆ
ใช้กบั ยาที่มฤี ทธิ์
ระคายเคืองทางเดินอาหาร
จึงไม่ควรรับประทานตอนท้องว่าง
แอสไพริน
ไดโคลฟิเนค
รับประทานยานีแ้ ล้วอาจทาให้งว่ งซึม
ใช้กบั ยาที่มผี ลทาให้งว่ งซึม
จึงควรระมัดระวังในการขับขีร่ ถยนต์
หรือใช้เครื่องจักร
คลอเฟนิรามีน
ไดเมนไฮดริเนต
ฉลากช่วย = ข้อความ/คาเตือนที่เกี่ยวข้องกับประสิทธิภาพ/ผลของยา
ยาเสื่อมสภาพ
Prepack (ยาแบ่งบรรจุ)
ยาเม็ด มีอายุ 1 ปี หลังแบ่งบรรจุ
ยานา้ มีอายุ 6 เดือนหลังแบ่งบรรจุ
ปัจจัยที่ทาให้ยาเสื่อมสภาพ
ทิ้งยาไว้ในรถ -- อุณหภูมสิ งู
จิบยาโดยตรงจากขวด -- ปนเปื้ อนเชือ้ โรค
เปลี่ยนภาชนะบรรจุยา – ขวดยาเก่าไม่สะอาด/ขวดยาไม่กนั แสง
เทยาเก่ากับยาใหม่รวมกัน -- ยาเก่าชืน้ กว่ายาใหม่
ยาสามัญประจาบ้าน
ยาที่กระทรวงสาธารณส ุขได้พิจารณาคัดเลือกว่าเป็น
ยาที่เหมาะสมที่จะให้ประชาชนหาซื้อมาใช้ได้ดว้ ยตนเอง
เพื่อการด ูแลรักษาอาการเจ็บป่วยเล็กๆ น้อยๆ
จัดว่าเป็นยาที่มีความปลอดภัยอย่างสูง
ยาสามัญประจาบ้าน
ยาแก้ปวดท้อง ท้องอืด ท้องขึ้น ท้องเฟ้อ
ยาบรรเทาปวดลดไข้
ยาสาหรับโรคตา
ยาแก้ทอ้ งเสีย
ยารักษาแผลติดเชื้อไฟไหม้ น้าร้อนลวก
ยาดมหรือยาทาแก้วิงเวียน หน้ามืด คัดจมูก
ยาแก้เมารถ เมาเรือ
ยาสาหรับโรคผิวหนัง
ยาแก้แพ้ ลดน้ามูก
ยาระบาย
ยาถ่ายพยาธิลาไส้
ยาแก้ไอ ขับเสมหะ
ยาสาหรับโรคปาก และลาคอ
ยาบรรเทาอาการปวดกล้ามเนื้อ แมลงกัดต่อย
ยาใส่แผล ยาล้างแผล
ยาบาร ุงร่างกาย
ยาสามัญประจาบ้าน
กลุม่ ยา
ตัวอย่างยา
ยาแก้ปวดท้อง ท้องอืด ท้องขึ้น
ท้องเฟ้ อ
ยาธาตุน้ าแดง, ยาลดกรดอะลูมินา-แมกนี เซีย, โซ
ดามิ้น, ทิงเจอร์มหาหิงค์
ยาบรรเทาปวดลดไข้
พาราเซตามอล, พลาสเตอร์บรรเทาปวด
ยาดมหรือยาทาแก้วงิ เวียน
หน้ามืด คัดจมูก
ยาแก้เมารถ เมาเรือ
ยารักษาแผลติดเชื้อไฟไหม้ น้ าร้อน
ลวก
เหล้าแอมโมเนี ยหอม
ไดเมนไฮดริเนท
ฟี นอล, ซิลเวอร์ ซัลฟาไดอาซีน ครีม
ยาสามัญประจาบ้าน (ต่อ)
กลุม่ ยา
ตัวอย่างยา
ยาสาหรับโรคปาก และลาคอ
เยนเชี่ยนไวโอเลต
ยาสาหรับโรคผิวหนัง
ยารักษาหิดเหา เบนซิล เบนโซเอต,
ผดผื่นคัน คาลาไมน์
ยาบรรเทาอาการปวดกล้ามเนื้ อ แมลง ยาหม่องชนิ ดขี้ผ้ ึง
กัดต่อย
ยาแก้แพ้ ลดน้ ามูก
คลอร์เฟนิ รามีน
ยาแก้ไอ ขับเสมหะ
แก้ไอน้ าดา
ยาทาแก้
ยาสามัญประจาบ้าน (ต่อ)
กลุม่ ยา
ตัวอย่างยา
ยาระบาย
ยาระบายกลีเซอรีน , ยาระบายมะขามแขก,
โซเดียมคลอไรด์ ชนิ ดสวนทวาร
ยาถ่ายพยาธิลาไส้
มีเบนดาโซล
ยาแก้ทอ้ งเสีย
ผงน้ าตาลเกลือแร่
ยาสาหรับโรคตา
ยาหยอดตา ซัลฟาเซตาไมด์, ยาล้างตา
ยาสามัญประจาบ้าน (ต่อ)
กลุม่ ยา
ตัวอย่างยา
ยาใส่แผล ยาล้างแผล
ทิงเจอร์ไอโอดีน, โพวิโดน ไอโอดีน,
เอทธิล แอลกอฮอล์, น้ าเกลือล้างแผล
ยาบารุงร่างกาย
วิตามินบีรวม, วิตามินซี, น้ ามันตับปลา,
เฟอร์รสั ซัลเฟต
สมุนไพร
พระราชบัญญัติยา พ.ศ. 2510
“ยาสมุนไพร” หมายความว่า ยาที่ ได้
จากพฤกษาชาติ สัตว์หรือแร่ธาต ุ ซึ่ ง
มิได้ผสมปร ุงหรือแปรสภาพ
สมุนไพร
สมุนไพร
กะเพรา
สรรพคุณ
ยาทาแก้ปวด, ช่วยย่อยอาหาร, ขับเหงือ่ ,
ขับปัสสาวะอย่างอ่อน, ขับลม
ลดความดันโลหิต, ลดระดับไขมัน
คอเลสเตอรอล, น้ าตาลในเลือด
ขับน้ าดี, ช่วยย่อยไขมัน, แก้จุกเสียด
มะระขี้นก
ช่วยเจริญอาหาร
ตะไคร้
กระเทียม
สมุนไพร (ต่อ)
สมุนไพร
กล้วยน้ าว้า
สรรพคุณ
ผลดิบ-รักษาอาการท้องเสีย
ผลสุก-เป็ นยาระบาย
มะนาว
แก้กระหายน้ า, แก้รอ้ นใน, ลดเสมหะ,
แก้เลือดออกตามไรฟัน
ฟ้ าทะลายโจร
แก้ “หวัด ร้อน” เหงือ่ ออก เจ็บคอ กระหายน้ า
ท้องผูก ปัสสาวะมีสเี ข้ม
Group work present next week
ให้นสิ ิตหาข้อมูลที่เกีย่ วช้องกับหัวข้อดังต่อไปนี้ (วิธีการใช้ ผลกระทบ
ความเหมาะสม/ความจาเป็ นในการใช้ การใช้สิ่งอื่นทดแทน)
1. โบท๊อกซ์
6. Filler
2. กลูตาไทโอน
7. ไวอากร้า
3. วิตามินซี
8. ยาเสริมหน้าอก
4. Sunbathe
9. เครื่องสาอาง
5. โปรตีนเวย์ (Whey Protein) 10. ยาลูกกลอนสมุนไพร