Slide 1


Slide 2

Sensitivity Test (In vitro)

ยาที่มี
ประสิ ทธิ
ภาพดี
ที่สุด

คือการทดสอบใน
ห้องปฏิบตั ิการ เพื่อหายาที่มี
ความไวจาเพาะ กับ เชื้อ
แบคทีเรี ยที่เป็ นสาเหตุของ
โรคเพื่อเป็ นการคาดคะเน
ผลที่จะใช้ยาชนิดนั้นในการ
รักษาสัตว์ (In vivo)


Slide 3

วิธีการหา MIC และ MBC

MIC คือ ปริมาณยาต่าสุ ดที่
ป้องกันไม่ ให้ เกิดการเจริญของ
แบคทีเรีย ในหลอดทดลอง

ค่ าทีใ่ ช้ เป็ นหลักคือ MIC

MBC คือ ปริมาณยาต่าสุ ดจาก
หลอดทดลองที่นามาเพาะเชื้อ
ต่ อใน agar plate ที่ไม่ มียาต้ าน
จุลชีพแล้วสามารถป้องกันไม่ ให้
เกิดการเจริญของเชื้อได้


Slide 4

Minimal Inhibitory Concentration (MIC)
คือ ความเข้มข้น
ของยาในระดับต่าสุ ด (ในหลอดทดลอง) ที่สามารถยับยั้งการ
เจริ ญเติบโตของเชื้อแบคทีเรี ย หาได้จากการเจือจางยางให้มคี วาม
เข้มข้นต่างกัน ใส่ ลงไปในเชื้อที่กาลังเจริ ญเติบโตในอาหารเลี้ยงเชื้อ

ปกติยาที่มีประสิ ทธิภาพ คือยาที่มีความสามารถกระจายตัวใน body
fluid โดยมีความเข้มข้นเป็ น 2-10 เท่ า ของ MIC


Slide 5

Minimal Effective Concentration (MEC)
คือ ความเข้มข้น
ของยาในเลือดในระดับต่าสุ ด ที่ทาให้ยาออกฤทธิ์ได้อย่างมี
ประสิ ทธิภาพ (ทาให้อาการไม่สบายนั้นหายไป)


Slide 6

Resistance
• ยาปฏิชีวนะ อาจทาให้เกิดปัญหาเชื้อดื้อยา (ทนยา) ได้โดยที่ทา
ให้เกิดการผ่าเหล่าและมีการคัดเลือกสายพันธุ์ที่ทนยา สามารถมี
ชีวิตรอดจากการทาลายของยา และเมื่อโฮสต์น้ นั อยูใ่ นสภาพ
อ่อนแอลง ทาให้สายพันธุ์เหล่านี้สามารถทวีจานวนและเกิดการ
ติดเชื้อ นอกจากนี้ยนี ส์ที่ผา่ เหล่า สามารถถ่ายทอดสายพันธุ์ได้อีก
ด้วย การดื้อยานี้แบ่งเป็ น 2 ประเภท คือ
• 1. การดื้อยาของเชื้อแบคทีเรี ยโดยธรรมชาติ
• 2. การดื้อยาของเชื้อแบคทีเรี ยที่พฒ
ั นาขึ้นภายหลังการใช้ ยา


Slide 7

กลไกการดือ้ ยาของแบคทีเรีย
เป็ นกลไกทางชีวเคมี สามารถแบ่งออกได้ดงั นี้
1. รบกวนการซึมผ่านของยาเข้าเซลล์

2. สร้างเอนไซม์มาทาลายยา
3. เกิดการเปลี่ยนแปลงของเป้ าหมายที่จบั กับยาต้านจุลชีพ
4. เพิ่มการสร้างสารเพื่อมาทาลายยา


Slide 8

Mutational resistance
มักเป็ นการดื้อต่อยาเพียง
ชนิดเดียว
Plasmid resistance ทา
ให้เกิดการดื้อยาหลาย
ชนิดพร้อมๆกันได้
การดื้อยาปั จจุบนั มักเกิด
จากแบบที่มีการถ่ายทอด
ทาง plasmid
นิยามศัพท์


Slide 9

ปัญหาที่เกิดจากเชื้อดือ้ ยา
• เกิดจากมีการใช้ยาอย่างพร่ าเพรื่ อและใช้อย่างไม่ถูกต้อง (ไม่ตรงกับ
โรค, ไม่ถูก dose, ไม่เป็ นไปตามระยะเวลาที่กาหนด)
ทาให้เชื้อดื้อยาต้องใช้ยาแรงขึ้น มีผลข้างเคียง
ทาให้โรคกระจายเพราะยาที่ใช้ไม่ได้ผล
ไม่สามารถควบคุมโรคและเชื้อที่ติดต่อถึงคนได้
การงดใช้ยาภายหลังที่เกิด
ปัญหาดื้อยา มีผลลดปริ มาณที่ด้ือยาได้นอ้ ย เนื่องจากการดื้อยาถ่ายทอด


Slide 10

Quantal effect
รูปบน

การตอบสนองต่อการรักษา เมื่อให้
ยาโดยเพิม่ ขนาดยา ครั้งละ 0.2
mg/kg แล้วดูจานวนผูป้ ่ วยที่
ตอบสนองมีอาการดีข้ ึน
รูปล่ าง
เมื่อนากราฟข้างบนมา plot ใน
ลักษณะความถี่สะสม ทาให้
สามารถทราบค่า Effective dose
(ED) ขนาดต่างๆ ได้


Slide 11

ขอบเขตความปลอดภัยและดรรชนีในการรักษาโดยใช้ ยา
(Safety margin & Therapeutic index)
ED0

ED50

ED100

LD50

LD100

LD0

ED0 = Effective dose 0 หมายถึงปริ มาณยาที่ใช้ในการรักษา แต่ไม่มีสัตว์หายป่ วย
ED50 = ปริ มาณยาที่ให้ผลในการรักษา 50% ของจานวนสัตว์
ED100 = ปริ มาณยาต่าสุ ดที่ให้ผลในการรักษา 100% ของจานวนสัตว์ (หายทุกตัว)
LD0 = Lethal dose 0 หมายถึงปริ มาณยาสู งสุ ดที่ใช้รักษาโดยที่ไม่มีสัตว์ตวั ใดตาย
เนื่องจากความเป็ นพิษของยา
LD50 = Lethal dose 50 หมายถึงปริ มาณยาที่เป็ นพิษ ทาให้สัตว์ตาย 50% ของทั้งหมด
LD100 = Lethal dose 100 หมายถึงปริ มาณยาที่เป็ นพิษ ทาให้สัตว์ตายทั้งหมด


Slide 12

Therapeutic index (Safety margin) คือ ดัชนีในการรักษา ใช้
บอกถึงความปลอดภัยของยานั้น

Therapeutic index =

LD50
ED50