Transcript File

Management Information Systems
MANAGING THE DIGITAL FIRM, 12TH EDITION
Chapter 6
Bazat e Inteligences se Biznesit:
DATABASE-T dhe Managimi i
Informacionit
VIDEO CASES
Case 1: Maruti Suzuki Business Intelligence and Enterprise Databases
Case 2: Data Warehousing at REI: Understanding the Customer
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Objektivat Mesimore
• Pershkruaj se si problemet e managimit te dhenave ne nje
mjedis file tradicional zgjidhen nga nje sistem manaxhimi te
databaze
• Pershkruaj mundesite dhe vlerat e nje sistemi manaxhimi
databaze
• Zbatimi i principeve te rendesishem te projektimi te
databaze
• Vlereso mjetet dhe teknologjite per te aksesuar
informacionin nga databaze per te permiresuar
performancen e biznesit dhe marrjen e vendimeve
• Vlereso rolin e rregullave te informacionit, administrimin e
te dhenave, dhe sigurimit te cilesise ne manaxhimin e te
dhenave te kompanise
2
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
RR Donnelley Tries to Master Its Data
• Problem: Rritje shperthyese ka krijuar sfida per manaxhimin
e informacionit.
• Zgjidhje: Perdorim i MDM per te krijuar nje grup te dhenash
per gjithe ndermarrjen, parandalim i dyfishimit te kote te te
dhenave
• Master data management (MDM) lejon nderrmaje si R.R.
Donnelley te eleminoje te dhena te vjeteruara, joteplota apo
te keq formatuara
• Demostroje rolin e IT ne manaxhimin e suksesshem te te
dhenave.
• Ilustron rolin e technologjise digitale per te ruajtur dhe
organizuar te dhenat.
3
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Organizimi i te dhenave ne nje mjedis filash tradicional
• Koncepte te organizimit te filave
– Databaze: Grupe filash te lidhur (qe kane te bejne
me njera-tjetren)
– File: Grupe rekordesh te te njejtit tip
– Record: Grup i fushave te lidhur (qe kane te bejne
me njera-tjetren)
– Fushe: Grup karakteresh si fjale ose numra
• Pershkruan nje entitet (person, vend, gje ne te cilen we
ruajme informacion)
• Atribute: Cdo karakteristike, ose cilesi qe pershkruan
nje entitet
– P.sh., Atributet date apo note qe i perkasin entitetit Kurs
4
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Organizimi i te dhenave ne nje mjedis filash tradicional
Hierakia e te
dhenave
Nje sistem kompjuter
organizon te dhenat ne nje
hierarki qe fillon me bit, qe
perfaqeson nje 0 ose nje 1.
Bitet mund te grupohen qe te
formojne nje byte per te
perfaqesuar nje karakter,
numer, ose simbol. Bytet mund
te grupohen qe te formojne nje
fushe, dhe fushat e lidhura
mund te grupohen qe te
formojne nje rekord. Rekordet
e lidhur mund te mblidhen te
formojne nje file, dhe filat e
lidhura mund te organizohen
ne nje databaze.
FIGURE 6-1
5
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Organizimi i te dhenave ne nje mjedis filash tradicional
• Probleme me mjediset tradicionale te filave (filat e
mbajtur te ndare nga dipartamente te ndryshem)
– Redundanci e te dhenave:
• Prania e te dhenave te perseritura ne shume fila
– Mosperputhje e te dhenave:
• I njejti atribut ka vlera te ndryshme
– Varesia program-te dhena:
• Kur ndryshimet ne nje program kerkojne ndryhsime te
te dhenave qe aksesohen nga programi program
6
– Mungese fleksibiliteti
– Siguri e dobet
– Mungese e ndarjes te te dhenave dhe e
disponibilitetit
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Organizimi i te dhenave ne nje mjedis filash tradicional
Mjedis filash tradicional
FIGURE 6-2
7
Perdorimi i nje metode tradicionale per perpunimin e filave lejon cdo hapsire funksionale ne nje nderrmarje
te zhvilloje aplikime te specializuara. Cdo aplikim kerkon nje file te dhenash te vecante qe ka shume
mundesi te jete nje nengrup o files master. Keto nengrupe te files master cojne ne shumfishim (redundancy)
te te dhenave dhe ne mosperputhje, jo fleksibilitet procesimi, dhe shperdorim te resurseve te magazinimit.
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
• Databaze Menyra databaze e manaxhimit te te dhenave
– Sherben shume aplikime duke centralizuar te dhenat dhe
duke kontrolluar te dhenat e shumefishta
• Sistemi i Manaxhimit te databazes - Database
management system (DBMS)
– Nderfaqje ndermjet aplikimeve dhe filave fizike te te
dhenave
– Ndan pamjet llogjike dhe fizike te te dhenave
– Zgjidh problemet e mjediseve tradicionale te te dhenave
•
•
•
•
8
Kontrollon shumfishimin
Eliminon mosperputhjet
Ndan programet nga te dhenat
Lejon organizaten te manaxhoje ne menyre te centralizuar te dhenat
dhe sigurine e te dhenave
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menyra databaze e manaxhimit te te dhenave
Databaze i burimeve njerezore me shume pamje
FIGURE 6-3
9
Nje databaze e vetme e burimeve njerezore ofron shume pamje te ndryshme te te dhenave, ne varesi te
kerkesave per informacion te perdoruesve. Ketu jane te illustruara dy pamje te mundeshme, nje qe i
inereson nje specialisti te benefiteve dhe nje qe i intereson nje anetari te departamentit te pagesa te
nderrmarjes.
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menyra databaze e manaxhimit te te dhenave
• DBMS Relacional
– Paraqet te dhenat si tabela me dy dimensione te quajtura
relacione apo fila
– Cdo tabele permban te dhena ne entitete dhe atribute
• Tabela: rrjete kollonash dhe rreshtash
– Rreshta (tuples): Rekorde per entitete te ndryshme
– Fusha (kollona): Paraqet tribute te entitetit
– Fusha Celes: Fushe e perdorur per te identifikuar ne menyre te
vetme cdo rekord
– Celes Primar: Fushe ne tabele e perdorur per fushat celes
– Celes i huaj: Celes primar I perdorur ne tabelat dytesore si nje
fushe look-up per te identifikuar rekorde nga tabela origjinale
10
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menyra databaze e manaxhimit te te dhenave
Tabelat e databezit relacional
FIGURE 6-4
11
Nje databaze relacional Iiorganizon te dhenat ne formen e tabelave dy permasore. Ketu jane ilustruar tabela
per entitetet SUPPLIER (furnizues) dhe and PART (Pjese) qe tregojne si ato paraqesin cdo entitet dhe
atributet e tyre. Numeri i furnizuesit (Supplier) eshte nje celes primar per tabelen e furnizuesin (SUPPLIER)
dhe nje celes i huaj per tabelen pjese (PART).
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menyra databaze e manaxhimit te te dhenave
Tabelat e databezit relacional (vazhdim)
FIGURE 6-4
(cont.)
12
Nje databaze relacional Iiorganizon te dhenat ne formen e tabelave dy permasore. Ketu jane ilustruar tabela
per entitetet SUPPLIER (furnizues) dhe and PART (Pjese) qe tregojne si ato paraqesin cdo entitet dhe
atributet e tyre. Numeri i furnizuesit (Supplier) eshte nje celes primar per tabelen e furnizuesin (SUPPLIER)
dhe nje celes i huaj per tabelen pjese (PART).
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menyra databaze e manaxhimit te te dhenave
• Operacionet e DBMS relacionale
– Tre operacione baze te perdorur per te zhvilluar
grupe te perdorshem te dhenash
• SELECT (Zgjedh) : Krijon nje nengrup te dhenash te
te gjithe rekordeve qe plotesojne kriteret e
parapara
• JOIN (Bashkim): Kombinon tabelat relacionale qe
tu jape perdoruesve me shume informacion se sa
tabelat e vecanta
• PROJEKT: Krijon nengrupe kollonash ne tabela,
duke krijuar tabela me vetem informacionin e
specifikuar
13
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menyra databaze e manaxhimit te te dhenave
Tre operacionet baze te nje DBMS relacional
FIGURE 6-5
14
Operacionet select, join, dhe project lejojne te dhena nga dy tabela te ndryshme te kombinohen dhe vetem
atributet e zgjedhur te paraqiten.
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menyra databaze e manaxhimit te te dhenave
• Object-Oriented (Orientuar nga objektet) DBMS (OODBMS)
– Magazinon the dhena dhe procedura si objekte
– Objektet mund te jane grafike, multimedia, Java applets
– Relativisht i ngadalshem krahasuar me DBMS relacional
per te procesuar nje numer te madh transaktionesh
– Hibrid objekt-relacional DBMS: Offron mundesi te te dy
OODBMS dhe DBMS relacional
• Databazed ne cloud (re)
– Tipikisht me me pak funksione se sa DBs on-premises
(lokale)
– Sherbimet Amazon Web, Microsoft SQL Azure
15
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menyra databaze e manaxhimit te te dhenave
• Aftesite e Sistemeve te Managimit te Databazeve
– Aftesia e percaktimit te te dhenave: Specifikon strukturen e te
dhenave te databazes, i perdorur per te krijuar tabela dhe
percaktuar karakteristikat e fushave
– Fjalori i te dhenave: ruajtja automatike ose manuale e
percaktimeve te elementeve te te dhenave dhe karakteristikave
te tyre ne fila
– Gjuha e manipulimit te te dhenave: I perdorur per te shtuar,
nderruar, fshire, marrjen e te dhenave nga databaze
• Structured Query Language (SQL) (Gjuha e strukturuar e pyetjeve)
• Veglat e perdoruesit te Microsoft Access per gjenerimin SQL
– Shume DBMS kane aftesi per te gjeneruar raporte per te krijuar
raporte cilesore (Crystal Reports – Raporte Kristal)
16
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menyra databaze e manaxhimit te te dhenave
Tiparet e fjalorit te
te dhenave te
MICROSOFT ACCESS
Microsoft Access ka nje fjalor
te dhenash me aftesi
rudimentare qe shfaq
informacion mbi madhesine,
formatin, dhe karakteristika te
tjera te cdo fushe ne nje
databaze. Ketu eshte paraqitur
informacioni i mbajtur ne
tabelen SUPPLIER. Icona e
vogel e celesit ne te majte te
Supplier_Number tregon qe
ajo eshte nje fushe celes.
FIGURE 6-6
17
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menyra databaze e manaxhimit te te dhenave
Shembull i nje SQL QUERY (pyetje)
FIGURE 6-7
18
Ilustruar këtu janë pasqyrat SQL për një pyetje për të zgjedhur furnizuesit (suppliers ) për
pjesët 137 ose 150. Ata prodhojnë një listë merezultate të njëjta si figurën 6-5.
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menyra databaze e manaxhimit te te dhenave
Një pyetje ACCESS
Ilustruar këtu është se
si query ne figuren 6-7 do të
ndërtohej duke
përdorur ndertuesin e pyetjeve
te Microsoft Access. Ajo tregon
tabelat, fusha, dhe kriteret
e përzgjedhjes të
përdorura për pyetje
FIGURE 6-8
19
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menyra databaze e manaxhimit te te dhenave
• Projektimi i Databazeve
– Projektim konceptual (llogjik): Model abstrakt nga prespektiva e
biznesit
– Projektim fizik: Si eshte rregulluar databaze ne paisjet ruajtje me
akses-direkt
• Procesi i projektimit identifikon
– Marrëdhëniet mes elementëve të dhënave, elementeve redundant
te databazes
– Mënyra më efikase për të grupuar te elementet e te dhënat për të
përmbushur kërkesat e biznesit, nevojat e programeve të aplikimit
• Normalizimi
– Trajektorja grupimet komplekse të të dhënave për të
minimizuar elementet redundante te te dhenave dhe relacioneve
te veshtire shumë-tek-shumë
20
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menyra databaze e manaxhimit te te dhenave
Nje relacion i panormalizuar per urdher
FIGURE 6-9
21
Një relacion i panormalizuar përmban grupe përsëritur. Për shembull, mund të jetë shumë pjesë dhe
furnizues per cdo urdher. Ka vetem nje korrespondence një-në-një midis Order_Number dhe Order_Date.
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menyra databaze e manaxhimit te te dhenave
Tabelat e normalizuara te krijuara nga urdheri
FIGURE 6-10
22
Një relacion i panormalizuar përmban grupe përsëritur. Për shembull, mund të jetë shumë pjesë dhe
furnizues per cdo urdher. Ka vetem nje korrespondence një-në-një midis Order_Number dhe Order_Date.
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menyra databaze e manaxhimit te te dhenave
• Diagrama Entity-relationship (entitet-marredhenie)
– Përdorur nga projektuesit e databazit (bazës së të
dhënave) për të dokumentuar modelin e të dhënave
– Illustron marredheniet ndermjet entiteteve
• Databazet e shperndare: Ruaj databazen ne me
shume se nje vend
– I Ndarë: vende të veçanta ruajne pjesë të ndryshme
të bazës së të dhënave
– I perseritur: Baza e të dhënave qendrore e perseritur
plotesisht në vende të ndryshme
23
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menyra databaze e manaxhimit te te dhenave
Nje diagrame ENTITY-RELATIONSHIP
FIGURE 6-11
24
Ky diagram tregon marrëdhëniet entiteteve SUPPLIER, PART, LINE_ITEM, dhe ORDER që mund të përdoren
për të modeluar bazën e të dhënave në Figuren 6-10.
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Përdorimi Databazave për të përmirësuar performancën e biznesit dhe
vendim marrjes
• Bazat e të dhënave shumë të mëdha dhe
sistemet qe kërkojnë aftësi të veçanta, mjetet
– Per te analizuar sasi te medha te dhenash
– Per te akses te dhana nga shume sisteme
• Tre teknika kryesore
1.Depo (Warehousing) e te dhenave
2.Germimi i te dhenave (data mining)
3.Vegla per te aksesuar databaze te brendeshem me
ate te Web-it
25
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Përdorimi Databazave për të përmirësuar performancën e biznesit dhe
vendim marrjes
• Depo e te dhenave:
– Ruan te dhenat aktuale dhe historike nga shume sisteme
thelbesore operacionale te transaksioneve
– Konsolidon dhe standartizon informacionin për
përdorim ndermjet ndërmarrjeve, por të dhënat nuk mund të
ndryshohet
– Sistem depo e te dhenave ofron query (pyetje), analize, dhe
vegla raportimi
• Data marts:
– Nengrup i dapos se te dhenave (data warehouse)
– Pjesa e përmbledhur ose shume e fokusuar e të dhënave
të firmës për përdorim të nga pjese e veçantë e përdoruesve
– Zakonisht fokusohet në subjekte të vecante apo linjë biznes
26
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menyra databaze e manaxhimit te te dhenave
Komponentet e nje depo te dhenash (DATA WAREHOUSE)
FIGURE 6-12
27
Depo e të dhënave terheq të dhënat aktuale dhe historike nga shume sisteme operacionale
brenda organizatës. Këto të dhëna janë të kombinuara me të dhënat nga burime te jashtme dhe
jane te riorganizuar në një bazë të dhënash qendrore projektuar për raportimin e menaxhimit dhe analize.
Lista (direktoria) e informacionit siguron përdoruesit me informacion në lidhje me të dhënat në dispozicion
në depo.
.
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Përdorimi Databazave për të përmirësuar performancën e biznesit
dhe vendim marrjes
• Inteligjenca e biznesit:
– Mjete për konsolidimin, analizen, dhe sigurim aksesi
në sasi të madhe të të dhënave për të ndihmuar
përdoruesit të marrin vendime më të mira të biznesit
– P.sh., Harrah’s Entertainment analizon klientët për të
zhvilluar profile kumari dhe të identifikojnë klientët
më fitimprurëse
– Mjetet kryesore perfshijne:
• Software për pyetje të bazës së të dhënave dhe
raportim
• Perpunimi analitik online (OLAP)
• Data mining
28
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Përdorimi Databazave për të përmirësuar performancën e biznesit
dhe vendim marrjes
• Perpunimi analitik online (OLAP)
– Mbështet analizën shumëdimensionale te të
dhënave
• Shikim i te dhneave duke përdorur dimensione të
shumta
• Çdo aspekt i informacionit (produkt, çmimi, kostoja,
rajon, periudhë kohë) është nje dimension i ndryshem
• P.sh., sa makina larese u shiten në lindjen e në qershor
në krahasim me rajonet e tjera?Viewing data using
multiple dimensions
– OLAP mundëson përgjigje të shpejta te pyetjeve ad
hoc (speciale)
29
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menyra databaze e manaxhimit te te dhenave
MODELI
MULTIDIMENSIONAL
I TE DHENAVE
Pamja që tregohet është
prodhime per rajone. Nëse ju
rrotulloni kubin 90 gradë,
pamja që do të tregohet është
prodhime per shitjes aktuale
dhe ato të projektuara. Nëse ju
rrotulloni kubin 90 gradë
përsëri, ju do të shihni rajonet
per shitjet aktuale dhe ato të
projektuara. Pamje të tjera
janë të mundshme.
FIGURE 6-13
30
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
•
Përdorimi Databazave për të përmirësuar performancën e biznesit
dhe vendim marrjes
Data mining:
– Me i drejtuar nga zbulimi (discovery) se sa OLAP
– Gjen ecuri (patternts) fshehura, marrëdhënie në baza të
dhënash të mëdha dhe dallon rregulla per të parashikuar
sjelljen e ardhshme
– P.sh., Gjetja ecurive në të dhënat e konsumatorëve për fushatat
e marketingut një-për-një apo për të identifikuar klientët
fitimprurëse.
– Llojet e informacionit të arritshëm nga data mining
•
•
•
•
•
31
Asociacionet
sekuencat
klasifikim
Clustering (grupime)
Parashikim
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Përdorimi Databazave për të përmirësuar performancën e biznesit dhe
vendim marrjes
• Analize parashikuese
– Përdor teknikat e data mining, të dhënat historike,
dhe supozime rreth kushteve në të ardhmen për të
parashikuar rezultatet e ngjarjeve
– P.sh., probabiiltetin qe nje një klient do t'i përgjigjet
një ofertë
• Tekst mining
– Nxjerr elemente kyçe nga grupe të mëdha të të
dhënave te pa strukturuara (p.sh., e-mail-e te
ruajtur)
32
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Përdorimi Databazave për të përmirësuar performancën e biznesit dhe
vendim marrjes
Cfare mund te mesojne bizneset nga TEKST MINING?
Read the Interactive Session and discuss the following questions
• Cilat janë sfidash per biznesin qe dalin nga rritja e të
dhënave te pastrukturuara?
• Si permireson tekst mining vendim-marrjen?
• Cilat lloje kompanish kanë më shumë gjasa për të përfituar
nga softwaret tekst mining? Shpjegoni përgjigjen tuaj.
• Në çfarë mënyrash mund tekst mining potencialisht të çojë
në erozion të privatësisë së informacionit personal? Jepni
shpjegime.
33
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Përdorimi Databazave për të përmirësuar performancën e biznesit dhe
vendim marrjes
• Web mining
– Zbulim dhe analize e ecurive të dobishme dhe
informacioneve nga WWW
• P.sh., për të kuptuar sjelljen e konsumatorëve, të vlerësojë
efektshmërinë e web site, etj.
– Mining (gerrmim) i përmbajtjes se Web-it
• Njohuri te nxjerra nga përmbajtja e faqeve Web
– Mining (gerrmim) i struktura te Web-it
• P.sh., lidhjet për dhe nga faqet Web
– Mining (gerrmim) i përdorimit te Web-it
• Të dhënat e ndërveprimin te përdorueseve të regjistruara nga Web serveri
34
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Përdorimi Databazave për të përmirësuar performancën e biznesit dhe
vendim marrjes
• Bazat e te Dhenave dhe Web-i
– Shumë kompani përdorn Web-in për të vene disa të baza te
dhënash të brendshme në dispozicion te klientët apo partnerët
– Konfigurimi tipik përfshin:
• Web server
• Server Aplikimi / middleware / CGI Scripts (programe te vogla)
• Server i Database (hosting dBm)
– Avantazhet e përdorimit të Web-in për aksesin e bazave të të
dhënave:
• Lehtësia e përdorimit të softwareve browser
• Ndërfaqja Web kërkon pak ose aspak ndryshime në database
• Kushton pak të shtosh ndërfaqe web për sistemin
35
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menyra databaze e manaxhimit te te dhenave
LIDHJE E BAZAVE TË TË DHËNAVE te BRENDSHME ME WEB-in
FIGURE 6-14
36
Përdoruesit aksesojne databazin e brendeshmem të organizatës nëpërmjet Web-it duke përdorur PC-te e
tyre desktop dhe softwaret Web.
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menaxhimi i resurseve të të dhënave
• Krijimi i një rregullore të informacionit
– Rregullat e firmës, procedurat, rolet për ndarjen,
menaxhimin, standardizimin e të dhënave
– Administrim i te dhenave:
• Funksioni i firmes eshte përgjegjës për rregullat specifike dhe
procedurat për menaxhimin e të dhënave
– Qeverisja e të dhënat:
• Rregullat dhe proceset për te manaxhuar disponueshmërinë,
përdorshmërinë, integritetin dhe sigurinë e të dhënave të
ndërmarrjes, sidomos pasi ajo lidhet me rregullat qeveritare
– Administrimi i Databazeve:
• Përcaktimi, organizimi, zbatimi, mirembajtja e databazeve; kryer
nga grupi i projektimit dhe i manaxhimit te databazes
37
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menaxhimi i resurseve të të dhënave
• Sigurimi cilësinë të të dhënave
– Më shumë se 25% e të dhënave kritike në bazave të të
dhënave të kompanive Fortune 1000 janë të pasakta
ose jo të plota
– Shumica e problemeve me cilësinë e te dhënave
rrjedhin nga hyrjet e gabuara
– Perpara se te vendoset nje bazë e re e të
dhënaveduhet të:
• Identifikohen dhe korrigjohen të dhënat e gabuara
• Krijohen rutina më të mira për editimin e të dhëna
mbasi baza e të dhënave eshte ne perdorim
38
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menaxhimi i resurseve të të dhënave
• Auditimit cilësisë të të dhënave:
– Sondazhi i strukturuar i saktësisë dhe nivelin e
plotësise të të dhënave në një sistem informacioni
• Mostrat e anketës nga dosjeve të të dhënave, ose
• Përdoruesit përfundimtarë sondazhit për perceptimin e
cilësisë
• Pastrimi i te Dhenave
– Software për të zbuluar dhe korrigjuar të dhënat që
janë të pasakta, të paplota, te formatuara jo si
duhet, ose të tepërta
– Zbaton konsistencën në mes grupe të ndryshme të të
dhënave nga sistemet e informacionit të veçanta
39
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
CHAPTER 6: FOUNDATIONS OF BUSINESS INTELLIGENCE:
DATABASES AND INFORMATION MANAGEMENT
Menaxhimi i resurseve të të dhënave
Gabime te Zyres se Kreditit—PROBLEME te medha per njerezit
Read the Interactive Session and discuss the following questions
• Vlerësoni ndikimin ne biznese të problemeve me cilësinë e
të dhënave të zyrave të kreditit, për zyrat e kreditit, për
huadhënësit, për individët.
• Ka ndonjë çështje etike te krijuar nga problemet e cilësisë te
te dhenave të zyrave të kredisë? Shpjegoni përgjigjen tuaj.
• nalizoni njerëzit, organizatat dhe faktorët teknologjike
përgjegjës për problemet e cilësisë të të dhënave te zyrave
te kreditit.
• Çfarë mund të bëhet për të zgjidhur këto probleme?
40
© Prentice Hall 2011