Transcript Arkitektura baze e aplikacioneve web

Arkitektura e aplikacioneve web
Programim ne Web
Leksion 1
Iralda Mitro
1
Client / Server
• Nje kompjuter sherben si Server
• Shume kompjutera te tjere aksesojne Serverin
Iralda Mitro
2
Aplikacionet Web
• Web-i funksionon ne nje arkitekture
Client/server.
• Aplikacioni Client ekzekutohet me ndihmen e
Serverit
• Serveri qendror dhe nje aplikacion Client jane
secili pergjegjes per procesimin e te dhenave.
• Nje program si Microsoft Excel, punon pa
patur nevoje per ndihmen e nje serveri.
Iralda Mitro
3
Hapja e nje aplikacioni Web
Iralda Mitro
4
Klienti
• Aplikacionet shfaqen ne browser.
• Aplikacionet qe mund te zhvilloni me MySQL
dhe PHP perdorin nje klient te vetem: Web
browser-in.
• Per aplikacione te sofistikuara qe kerkojne
me shume procesim ne anen e klientit, ose
qe u nevojitet te ruajne gjendjen, mund te
jete i nevojshem nje aplet Java.
Iralda Mitro
5
Klienti
• Gjuha kryesore per browser-at eshte HTML.
• HTML -> bashkesi tagesh qe pershkruajne se
si duhet te duket nje faqe Web.
• Browser-at pranojne perveç HTML-se edhe:
– Plugin
• RealPlayer, Flash, dhe Shockwave.
– JavaScript
– XML
Iralda Mitro
6
Serveri
• Pothuajse e gjithe puna e aplikacioneve ne
Web ndodh ne server.
• Nje aplikacion specifik ne Web server eshte
pergjegjes per komunikimin me browserin.
• Nje server i databazes relacionale ruan
çfaredo informacioni qe kerkon aplikacioni.
Iralda Mitro
7
Serveri
• Cfare duhet te ofroje Serveri?
– Nje aplikacion
– Nje gjuhe programimi
• per te shkembyer kerkesat ndermjet serverit web dhe
serverit te databazes
• per te kryer detyra programatike ne informacionin qe
hyn dhe del nga serveri Web.
– Nje sistem shfrytezimi.
• Server i Web + gjuha e programimit + serveri i
databazes
Iralda Mitro
8
Iralda Mitro
9
Dy drejtimet kryesore te
Programimit ne Web
• PHP dhe MySQL
– open source (me kod burim te hapur).
• kodi burim i aplikacioneve eshte i
perdorshem per kedo qe deshiron ta shohe
ate.
• ASP.NET dhe SQL Server nga Microsoft
Iralda Mitro
10
Kodimi Client Side
•
•
•
•
•
•
•
Ajax - Asynchronous JavaScript
Flash - Adobe Flash Player
JavaScript
JQuery
Microsoft Silverlight
HTML5 + CSS3
etj
Iralda Mitro
11
Kodimi Server side
•
•
•
•
•
•
•
•
•
ASP (Microsoft)
ColdFusion
Java
PHP (open source)
Real Studio Web Edition
Ruby, e.g. Ruby on Rails (open source)
Websphere (IBM)
.NET
etj
Iralda Mitro
12
Teknologjite e Databazes
•
•
•
•
•
•
•
Microsoft SQL Server
MySQL
DB2 (IBM)
Oracle
PostgreSQL
SQLite
Sybase
Iralda Mitro
13
Web serveri
•
•
•
•
Punon mbi sistemin e shfrytezimit
Degjon per kerkesat e klienteve ne web
I pergjigjet kerkesave
Kthen faqet Web te kerkuara ne menyre te
pershtatshme per Browser-in.
• Web Server:
– Apache
– Internet Information Server (IIS) i Microsoft-it:
Iralda Mitro
14
INTERNET INFORMATION SERVER (IIS)
• IIS
– Ne Windows
– Microsoft - Active Server Pages (ASP).
Iralda Mitro
15
Apache
• Projekt open-source
– si Linux, PHP, dhe MySQL.
Iralda Mitro
16
Middleware
• PHP i perket nje klase gjuhesh te njohur si
middleware – software i mesem.
– Keto gjuhe punojne drejteperdrejte me serverin
Web
– Interpretojne kerkesat e bera nga WWW
– Procesojne kerkesas dhe nderveprojne me
programe te tjera ne server per te permbushur
kerkesat
– I tregojne Web serverit saktesisht se cfare duhet
te dergojne ne browserin e klientit.
Iralda Mitro
17
Middleware
• Middleware eshte vendi ku do te kryeni pjesen
me te madhe te punes.
• Me pak perpjekje mund te vihet serveri ne
pune dhe pasi te jete ne pune, nuk do t’ju
duhet te shqetesoheni per te. Por gjate kohes
qe te jeni duke zhvilluar aplikacionet tuaja, do
te kaloni shume kohe duke shkruar kodin qe ve
ne pune aplikacionet.
• Perveç PHP-se, ka shume gjuhe qe kryejne te
njejtet funksione. Disa nga me populloret jane
ASP, Perl dhe ColdFusion.
Iralda Mitro
18
Databazat Relacionale
• Sistemet e Manaxhimit te Databazave Relacionale (RDBMS)
sigurojne nje menyre te mire per te ruajtur dhe per te
aksesuar informacion kompleks.
• Te gjithe databazat kryesore perdorin Structured Query
Language (SQL).
• Disa nga RDBMS-te me popullore
– Oracle, Sybase, Informix, SQL Server i Microsoftit, dhe db2 i IBM-se.
– Open source : MySQL, Postgres dhe Interbase.
Iralda Mitro
19