Transcript Qeverisja e Korporates

Niveli i studimeve: Bachelor
Lënda:
Etika në
Kontabilitet dhe
Auditim
Prof.dr.Muhamet Aliu
Ligjeratë
Etika dhe Qeverisja e
Korporatës
Prof.dr.M.Aliu
Qeverisja e Korporates
• Qeverisja korporative joefikase në disa kompani më
të mëdha që bankrotuan, në historinë e Shteteve të
Bashkuara krijoi stimuj dhe mundësi
për
përfitime nga ana e menaxhmentit përmes
raportimeve financiare mashtruese dhe për një
.
• Rezultati: humbjen e qindra biliona dollarë të
investitorëve.
• Hapi rrugë për SOX Sarbanes–Oxley Act i 2002 i
njohur edhe si (“Kompani Publike për Reforma në
Kontabilitet dhe Akti i Mbrojtjes së Investitorit”) ,
për të krijuar rregulla të reja të SEC (Komisioni per
Aksione dhe Shkembime) dhe listë të re të
standardeve.
Prof.dr.M.Aliu
Qeverisja e Korporates
Prof.dr.M.Aliu
• Kërkesa për qeverisje efektive të korporatës
dhe sjellje etike në sigurimin e besueshëm të
informatave financiare është më e lartë se
kurrë më parë.
• Qeverisje Efektive e Korporatës, mbështetet
në:
• Angazhimin e menaxhmentit per drijtimin
më të mirë të kompanisë,
• Promovimin e mbikëqyrjes vigjilente nga
bordi,
• Inkurajimin e monitorimit aktiv nga
aksionarët,
• Promovimin e mbikëqyrësve (auditorët,
keshilltarët juridik, etj) të përmbushin rolin
e tyre,
• Permirësimin e besimit të publikut në
kompani.
Qeverisja e Korporatës
Shoqata për Avancimin Studentor, Shkolla e
biznesit (SHASSHB): "Ka ardhë koha për
shkollat e biznesit ... për të ripërtërirë dhe
ringjallë angazhimin e tyre për rëndësinë
e përgjegjësisë etike ... në përgatitjen e
liderëve të biznesit për shekullin njëzet e
një."
Katër bazat për edukimin etik janë si më
poshtë:
1. Përgjegjësia e biznesit në shoqëri
2. Vendimmarrje etike
3. Udhëheqja etike
4. Qeverisja e korporatës
Prof.dr.M.Aliu
Definicionet mbi Qeverisjen e Korporatës
Prof.dr.M.Aliu
 Qeverisja e Korporatës është një term
relativisht i ri.
 Qeverisja e Korporatës spjegon menyrën
sesi një kompani është menaxhuar,
monitoruar dhe si ëdhtë mbajtur me
përgjegjësi.
 Nuk ka ndonjë definim univerzal të
pranueshëm.
 Definicioni rregullator për qeverisjen e
korporatës:
“Sistem i ligjeve, rregullave, dhe faktorët që
e kontrollojnë operimin e një kompanie.”
 Definicioni ligjor i qeverisjes së korporatës:
“Fokusohet në zbatimin e të drejtave të
aksionarëve duke deklaruar se “Qeverisja e
Korporatës ka të bëjë me rregullat dhe
parimet që rregullojnë marrëdhëniet e
pushtetit mes pronarëve, drejtorëve, dhe
menaxherëve. "
Definicionet mbi Qeverisjen e Korporatës
 Definicioni për Qeverisjen e Korporatës
sipas literaturës
Prof.dr.M.Aliu
"Proces i ndikuar nga disa legjislacione,
rregulla, mekanizma të tregut ligjor, duke
renditur standardet, praktikat më të mira,
dhe përpjekjet e të gjithë pjesëmarrësve të
qeverisjes së korporatave, duke përfshirë
edhe drejtorët e kompanisë, zyrtarët,
auditorët,
këshilltarët
juridikë,
dhe
këshilltarët financiar, proces i cili krijon një
sistem të kontrolleve dhe balancave me
qëllim të krijimit dhe rritjen e vlerës
jetëgjatë dhe të qëndrueshme të
aksionarëve, duke mbrojtur edhe interest
e aksionarëve të tjerë. "
Aspektet e qeverisjes së korporatës
Në epokën pas-SOX(“Kompani Publike për Reforma në Kontabilitet
dhe Akti i Mbrojtjes së Investitorit” , Qeverisja e Korporatës ka
evoluar më tej me aspektet e integruara në përmbushjen e dy
kërkesave: të pajtueshmërisë dhe promovimin e një biznesi
strategjik.
Ka tre aspekte për qeverisjen e korporatave: aspekti i aksionerëve,
aspekti i palëve të interesuara, dhe aspekti i integruar.
Aspekti i Aksionerëve
Ky aspekt është i bazuar në premisat se aksionarët investojnë kapitalin
në korpora të cilat ekzistojnë për të mirën e tyre.
Aspekti i Palëve të Interesuara
Palët e interesuara tani janë duke u bërë më të angazhuara në
performancën e një kompanie në një sërë çështjesh: ekonomike,
qeverisjes, etikës, problemet sociale dhe mjedisore.
Aspektet e Integruara
Qeverisja moderne e korporatës thekson aspektet financiare të rritjes
së vlerës së aksionarëve dhe nje qasje të integruar që merr në
konsideratë të drejtat dhe interesat e palëve te interesuara.
Prof.dr.M.Aliu
Struktura e Qeverisjes se
Korporatave
►
Qeverisja e Korporatës eshte e bazuar në tre komponentë të
nderlidhura: parimet e qeverisjes së korporatës, funksionimi
dhe mekanizmi.
MEKANIZMI
Prof.dr.M.Aliu
FUNKSIONIMI
PARIMET
Parimet e Qeverisjes së Korporatave
NDERSHMËRIA. Korporata komunikon me të dy audiencat e brendshme
dhe te jashtme, duke treguar se raportet financiare publike duhet të jenë të
sakta, të drejta dhe të besueshme.
FLEKSIBILITETI. Nje strukturë elastike e Qeverisjes së Korporatës eshte
e qëndrueshme dhe jetëgjatë në kuptimin që ajo e merr veten lehtë në rast
pengesash dhe abuzimesh.
REAGIMI. Qeverisja efektive e korporatës eshte përgjegjëse për interesat
dhe dëshirat e palëve pjesmarrëse, gjithashtu eshte përgjegjëse për iniciativat
e reja, dhe ndryshimet nëe çështjet politike, rregullatore, sociale dhe
mjedisore.
TRANSPARENCA. Transparenca nenkupton që kompania nuk eshte duke
i fshehur informacionet e duhura dhe se shfaqja e tyre eshte e drejte, e sakte
dhe e besueshme.
Prof.dr.M.Aliu
Cilat janë parimet e tjera që struktura e
qeverisjes së korporatës duhet t`i
zhvillojë?
- Vlera e shtuar filozofike
- Sjellja etike
- Përgjegjësitë
- Demokracia dhe drejtësia e aksionarëve
- Integriteti i raportimit financiar
- Transparenca
- Pavarësia
Prof.dr.M.Aliu
Funksionet e Qeverisjes së
Korporatave
Drejtimi
Pajtimi
Monitorimi
Mbikqyrja
Auditimi i
jashtem
Prof.dr.M.Aliu
Këshillimi
Auditimi i
brendshëm
FUNKSIONET E QEVERISJES SË KORPORATAVE
FUNKSIONI MBIKQYRES. Bordi i drejtoreve duhet te furnizoje
me keshilla strategjike menaxhmentin dhe te mbikqyrë
performancën menaheeriale duke iu shmangur mikromenaxhmentit.
FUNKSIONI DREJTUES. Efektshmëria e këtij funksioni varet
nga ndërlidhja e interesave të menaxhmentit me ato te aksionarëve.
FUNKSIONI PAJTUES. Bashkesia e ligjeve, rregulloreve,
rregullave, standardeve, dhe praktikat me te mira te zhvilluara nga
legjislatura ligjore, rregulloret, standardet e vendosura dhe
organizatat profesionale per krijimin e nje kuadri te pajtueshmeris
per kompanite publike ne te cilin do te operonin dhe do ti
permbushnin synimet e tyre.
Prof.dr.M.Aliu
FUNKSIONET E QEVERISJES SË KORPORATAVE
FUNKSIONI I AUDITIMIT TË BRENDSHËM. Sigurimin dhe
shërbimet e konsulencës të kompanisë në fushat e efikasitetit
operacional, menaxhimin e rrezikut, kontrollet e brendshme,
raportimin financiar, dhe proceseve të qeverisjes.
FUNKSIONI KËSHILLUES LIGJOR DHE FINANCIAR.
Këshilla ligjore dhe ndihmon kompanin, drejtorët e saj, zyrtarët,
punonjësit në përputhje me ligjet e aplikueshme dhe detyrime të
tjera ligjore dhe detyrimeve fiduciare.
FUNKSIONI I AUDITIMIT TË JASHTËM. Auditorët e jashtem
i japin kredibilitet raporteve financiare të kompanisë dhe në këtë
mënyrë vlera shtesë për qeverisjen e korporatës përmes kontrollit
të integruar (kontrolli i brendshëm dhe i jashtëm) mbi raportimin
financiar dhe pasqyrat financiare
FUNKSIONI MONITORUES. Aksionarëve, veçanërisht të
aksionarëve institucional, te autorizuar për të zgjedhur dhe, në
qoftë se eshte e nevojshme te pushojne nga puna drejtorët.
Prof.dr.M.Aliu
Mekanizmi i Qeverisjes së Korporatave
Struktura e qeverisjes së korporatës është formuar
nga mekanizmi qeverisës i brendshëm dhe i
jashtëm, gjithashtu edhe si një politikë
intervenuese përmes rregulloreve. Të dy
mekanizmat qeverises të kompanise (të brendshëm
dhe të jashtëm) kanë evoluar me kalimin e kohës
për të monitoruar dhe kontrolluar menaxhmentin.
Prof.dr.M.Aliu
Shembuj te mekanizmave qeverisës
të brendshëm:
-
Bordi i drejtorëve, veçanërisht
- drejtorët e pavarur
- komiteti i auditimit
- manaxhmenti
- kontrollat e brendshme
- funksionet e auditimit të brendshëm
Prof.dr.M.Aliu
Shembuj të mekanizmave
qeverisës të jashtëm:
- Tregu për kontrollin e korporatave
- Tregu i kapitalit
- Tregu i punës
- Kushtetutat federale dhe shtetërore
- Gjykatat
- Propozimet e aksionerëve
- Praktikat më të mira të
investitorëve, të aktivistëve
Prof.dr.M.Aliu
Raportet e Qeverisjes së
Korporatave
Pas rënies së shumë korporatve si (WorldCom, Enron, etj),
rënies së bursave dhe tregjeve financiare, rënies
ekonomike, raportimeve të skandaleve financiare dhe një
numër riparaqitjesh të përfitimeve të kompanive të profilit
të lartë.
Shtetet e Bashkuara, për të rivendosur besimin e
investitorëve nxitën krijimin e disa reformave për
qeverisjen e korporatave, duke përfshirë SOX (“Kompani
Publike për Reforma në Kontabilitet dhe Akti i Mbrojtjes së Investitorit”,
rregullat lidhur me zbatimin e SEC, listën e standardeve të
bursave nacionale, standardeve të auditimit, parimet e
udhëzimeve të organizatave profesionale (Konferenca e
Bordit, Këshilli i investitorëve institucional, dhe Shoqata
Kombëtare e Drejtorëve të Korporatës), dhe u paraqiten
praktika më të mira.
Prof.dr.M.Aliu
Burimet e Qeverisjes së Korporatave
Ligjet e Korporatës
Mund të ndryshojnë nga shteti në shtet. Por shumë
korporata e kanë miratuar si nje Akt Model Biznesi i
Korporates.
Ligjet Federale për
Letrat me Vlerë
(AKSIONET)
Themelore janë:
•Akti i Letrave me Vlerë i 1933 dhe
•Akti per Shkëmbimin e Letrave me Vlerë i 1934
SOX (“Kompani Publike për Reforma në Kontabilitet
dhe Akti i Mbrojtjes së Investitorit” ka zgjeruar rolin e
statutit federal duke siguruar masa per permirsimin e
qeverisjes se korporatës, raporteve financiare, dhe
aktiviteteve te auditimit.
Standardet e
Vendosura
Këto standarde janë miratuar nga bursat kombëtare, k
dhe janë të zbatueshme për të gjitha kompanitë
publike duke renditur aksionet e kapitalit me disa
përjashtime.
Praktikat më të mira
Prof.dr.M.Aliu
Rekomanduar nga organizatat profesionale
(p.sh. Konferenca e Bordit, Instituti Tryeza e Rrumbullakët e
Biznesit) dhe aktivistë të investitorëve (p.sh. Këshilli i
InvestitorëveInstitucional)
AKTI SARBANES-OXLEY I VITIT 2002
SOX (“Kompani Publike për Reforma në Kontabilitet dhe Akti i Mbrojtjes
së Investitorit”) u miratua me ligj më 30 korrik, 2002, për të
përforcuar përgjegjësinë e korporatave dhe për të rindërtuar besimin
e investitorëve në raportet publike financiare. Ajo ishte
projektuar për të:
(1) krijuar një strukturë të pavarur rregullative për profesionin e
kontabilistit,
(2) vendosur parime të lartë dhe parime të reja drejtuese të
qeverisjes së korporatave,
(3) përmirësuar cilësinë dhe transparencën e raportimit financiar,
(4) përmirësuar objektivitetin dhe kredibilitetin e funksioneve të
auditimit dhe fuqizimin e komitetit të auditimit,
(5) krijuar mjete më të rënda civile dhe penale për shkelësit e
ligjeve, të Ligjeve Federale për Letrat me Vlerë,
(6) rritur pavarësinë e analistëve të letrave me vlerë.
Prof.dr.M.Aliu
Kosto-Perfitimi i Sarbanes- Oxley
Një studim i vitit 2007 i 2.000 drejtuesve të korporatave zbulon se:
(1)
Shpenzimet pas përmbushjes së SOX (“Kompani Publike për Reforma
në Kontabilitet dhe Akti i Mbrojtjes së Investitorit” për vitin e dytë
radhazi kanë rënë ndjeshëm;
(2)
Kostoja ka rënë 23% në vitin 2006;
(3)
Kostoja totale e pajtueshmërisë u ul në një mesatare 2.9 milion $ për
kompaninë në vitin 2006, që është nën 35% nga 4,510,000 $
shpenzime mesatare në 2006;
(4)
Nuk kishte ndonjë ndryshim të rëndësishëm në tarifat e auditimit;
(5)
Shumica e drejtuesve të anketuar (78%) kanë raportuar se shpenzimet
në pajtim me nenin 404 ende peshojnë më shumë se çdo përfitim.
Menaxhueshmëria dhe kosto-efektiv është duke u trajtuar përmes Neni 404 i
Pajtueshmërisë nga SEC (Komisioni per Aksione dhe Shkembime) dhe
nga Bordi për Raportime Financiare
Prof.dr.M.Aliu
Përmbledhje
►
Pjesëmarrësit e qeverisjes korporative duhet të strukturojnë procesin për të
siguruar qëllimet e krijimit të dy vlerave:
 të aksionarëve dhe
vlera e palëve të interesuara për mbrojtjen e kompanive publike.
►
Struktura e qeverisjes korporative është e formuar nga mekanizmat e
qeverisjes së brendshme dhe të jashtme, si një ndërhyrje politike përmes
rregulloreve.
► Mekanizmat e qeverisjes së korporatës shihen si një lidhje e kontratave e cila
është projektuar për të lidhur interesat e menaxhmentit me ato të aksionarëve.
Kostoja e Agjencisë
►
Efektiviteti i dy mekanizmave të brendshme dhe të jashtme të qeverisjes së
korporatave varet nga kosto-përfitimi i tregtisë në mes të këtyre mekanizmave.
Kjo është e lidhur me disponueshmërinë e tyre,
Shkallën në të cilën ato janë duke u përdorur,
Vlerësimin nëse përfitimet e tyre anësore i tejkalojë shpenzimet e tyre anësore, dhe
Angazhimin për ndikimin në strukturën e qeverisjes së korporatës.
Prof.dr.M.Aliu
Përmbledhje
►
Korporatat qeverisen në tri aspekte:
1. në aspektin e aksionarëve,
2. në aspektin e palëve të interesuara, dhe
3. në aspektin e integruar.
►Struktura e qeverisjes korporative duhet të bazohet në parimet
filozofike të:
 Rritjes së vlerave,
Sjelljes etike,
Llogaridhënies,
demokracisë dhe drejtësisë së aksionarëve,
Integritetin e raportimit financiar,
Transparencës, dhe
Pavarësisë.
Prof.dr.M.Aliu
Përmbledhje
►Një
balancim i mirë i të shtatë funksioneve të
qeverisjes së korporatës siç janë funksioni i:
Mbikëqyrjes,
Drejtues,
I Auditimit të jashtëm,
I Këshillave ligjore e financiare,
Pajtues,
I Auditimit të brendshëm, dhe
Funksioni monitorues
mund të kontribuojnë drejtë qeverisjes efektive të
korporates.
Prof.dr.M.Aliu
Përmbledhje
► Qeverisja
efektive e korporatës është e
përcaktuar si një shkallë në të cilën qeverisja e
korporatës së një kompanie i arrinë objektivat e
saj në tri kategori:
 (1) promovimin e performances efikase
operacionale, financiare, dhe sociale;
 (2) krijimin e vlerës së aksionarëve duke mbrojtur
interesat e palëve tjera pjesmarrëse siç janë (të
punësuarit, furnitorët, klientët, dhe kreditorët); dhe
(3) sigurimin e integritetit, të cilësisë, besueshmërisë,
dhe transparencës së raportimit financiar.
Prof.dr.M.Aliu
Ju faleminderit për
vëmendje
Fundi i ligjëratës
Prof.dr.M.Aliu
26