Transcript Ligjerata 9 - Dr. Fisnik Dalipi

Ligjerata 9
Dr. Fisnik Dalipi
1
Revolucioni i Internetit në biznes
• Electronic Commerce (EC) është procesi i blerjes, shitjes,
transferit, ose shkëmbimit të prodhimeve, shërbimeve,
edhe/ose informatave me ndihmën e rrjeteve
kompjuterike, duke përfshirë këtu edhe Internetin
• Infrastruktura e EC është mjedis kompjuterik në rrjetë në
selinë e kompanisë, shtëpi dhe qeveri
• E-Business përshkruan definimin më të zgjeruar të EC.
Përfshin shërbimet e klientit si dhe veprimet
ndërbiznesore. Shpeshherë përdoret si sinonim i EC.
2
Definimi i EC nga perspektiva tjera
 Biznes proceset – zëvendësim i proceseve fizike biznesore
me informacionin
 Arsimimi – EC është një mundësi e shkëlqyer për online
trajnime dhe mësime në shkollë, universitet, dhe
organizata tjera.
 Bashkëpunime– EC paraqet vend takim për
bashkëpunime inter-organizative dhe intra-organizative.
 Komuniteti – Vendtakimi i komunitetit (shoqërisë) për
online takime, komunikime dhe bashkëpunime
(Facebook, Twitter ...)
3
Definimi i E-Business
• E-business paraqet definim më të gjërë të EC, jo vetëm
shitjen dhe blerjen e të mirave materiale dhe shërbimeve
por edhe shërbimi ndaj klientëve, bashkëpunimi me
biznes partnerët, e-mësimi (e-learning), si dhe
transakcionet elektronike në organizatë.
• Sipas McKay dhe Marshall (2004), e-business paraqet
shfrytëzimin e Internetit dhe teknologjive tjera
informative për mbështetjen e tregtisë dhe për të
përmirësuar performancën biznesore.
4
E-Business fokusohet në:
• Mediume të reja - interneti dhe protokolet e tija paraqesin
mediumin më të përshtatshëm/volitshëm me çmime më të
favorshme apo më të lira për bartje/shpërndarje
• Lidhjet/mardhënjet – këmbimi i dokumenteve
afariste,komunikimi dhe transakcionet ndërmjet partnerët
afarist si dhe bashkpunëtorët
• Integrimi – realizimi i ndërlidhjeve (interfejseve) elektronike
ndërmjet sistemeve ekzistuese (Legacy System) dhe
aplikacioneve të reja të bazuara në internet të cilat për partnerët
e ndryshëm janë të arritëshme-accessible. Si rrjedhë e kësajë
janë të nevojshme përshtatjet në proceset interne të ndërmarjes
(Business Process Reengineering-BPR)
• Kooperimi – bashkpunimi me partnerët. Produktet
komplementare të cilat në E-Commerce aplikacionet ofrohen, e
plotësojn ofertën vetanake/personale në interes të maksimizimit
5
të dobisë- përfitimit të blerësve
Benefitet nga E-Business
• Benefitet për Kompanitë
– Shtrija e tregtisë në nivel kombëtar dhe
ndërkombëtar
– Ulja e kostos për krijimin, procesimin,
distribuimin, ruajtjen dhe nxjerrjen e
informacioneve të shkruara në letër
– Zvogëlim të inventarit dhe stërmbushjes së
depove duke praktikuar supply chain management
– Personalizimi i produkteve dhe shërbimeve – që
krijon përparësi në konkurrencë
6
Benefitet nga E-Business
• Benefitet për klientët
– Mundësi për klientët për të blerë apo për transakcione
tjera 24 orë në ditë, nga cilido vend i globit
– Laramani ofertash
– Produkte dhe shërbime më të lira duke iu mundësuar
klientëve të blejnë në disa vise duke bërë krahasime
– Shpërndarje e shpejtë e produkteve apo shërbimeve
(sidomos produktet digjitale)
– Klientët pranojnë informata në sekonda e jo për disa ditë e
javë
– Pjesmarrje në e-Ankande (e-Auctions, si psh eBay)
– EC lehtëson konkurencën, që rezulton në ulje çmimesh
7
Benefitet nga E-Business
• Benefitet për Shoqërinë
– Shumë njerëz qasen nga shtëpitë e tyre, duke
reduktuar udhëtimet, e kjo redukton trafikun
nëpër rrugë dhe ndotjen e ajrit
– Shitja e disa produkteve/shërbimeve me çmime
më të lira paraqet satisfakcion për të varfërit
– Lehtësohet shpërndarja e shërbimeve publike me
kostë të ulur, rritet efektshmëria dhe rritet
kualiteti i tyre
8
Klasifikimi i EC sipas natyrës së
transaksioneve apo interaksioneve
• B2B (Business-to-Business) – të gjithë pjesmarrësit në EC
janë organizata apo kompani. Sot, 85% e EC është B2B
• B2C (Business-to-Consumer) – Amazon.com, Dell.com. Ky
tip i EC quhet edhe e-tailing.
• B2B2C (Business-to-Business-to-Consumer) – një
kompani ofron produkte apo shërbime për një kompani
tjetër që e ka klient. Ky klient i ka konsumatorët e vet.
Shembull: një kompani A në US që e pagon AOL (America
On Line) të iu mundësoj klientëve të kompanisë A
Internet shërbime.
9
Klasifikimi i EC sipas natyrës së
transaksioneve apo interaksioneve
• C2B (Consumer-to-Business) – individët që e përdorin për
tu shitur produkte apo shërbime kompanive apo
individëve tjerë. Shembull: Priceline.com
• M-commerce (Mobile Commerce) – transaksionet e EC
që kryhen në mjedis wireless (pa tela)
• B2E (Business-to-Employees) – kemi kur
kompania/organizata ua shet produktet apo shërbimet
puntorëve të saj (psh: www.maybelline.com)
• C-commerce (Collaborative Commerce) – kur individe
apo grupe komunikojnë apo bashkëpunojnë online. Për
shembull kur biznes partnerët në vise të ndryshme
dizajnojnë së bashku një produkt (psh Boeing, Dell)
10
Klasifikimi i EC sipas natyrës së
transaksioneve apo interaksioneve
• C2C (Consumer-to-Consumer) – kur një konsumatorë kryen
transaksione me një konsumator tjetër (psh shitja e pronës,
veturave, shërbime konsultuese etj)
• E-Learning – trajnimet apo arsimimi formal i kryer online
(psh universitetet virtuale apo E-University)
• E-Government – kur një entitet (institucion) qeveritar blen
apo shet produkte, shërbime apo informacione nga/për
kompanitë/organizatat (Mund të jetë G2B apo G2C)
• Nonbusiness EC – kur institucionet jobiznesore si
universitetet, OJQ, organizatat religjioze apo sociale,
agjensitë qeveritare e përdorin EC per shkurtimin e
shpenzimeve të tyre.
11
Rëniet dhe ngritjet e EC
• EC paraqet një fushë të re me baza të reja studimore
teorike dhe shkencore
• Në zanafillën e EC : Amazon.com, eBay.com, AOL dhe
Yahoo!.
• Që nga viti 2001 Google i tejkalon kompanitë e
sipërshënuara dhe akoma mbetet Nr 1 duke iu
falenderuar modeleve inovative të EC me
reklama/njoftime online. I ka mundur të gjithë
konkurentët duke i blerë të njëjtat (si psh DoubleClick për
3.1 miliard dollar)
12
Rëniet dhe ngritjet e EC
• Nga viti 1999 shumë EC kompani, sidomos nga B2C dhe
B2B bankrotuan (si psh eToys, Xpeditor, MarchFirst,
Chemdex.com, Verticalnet.com)
• Arsyeja e bankrotimit(falimentimit): mungesa financiare,
përvoja e dobët me marketingun në mjedis elektronik si
dhe menaxhimi i dobët me inventarin dhe distribuimin.
• Viteve të fundit kemi rritje të efikasitetit/suksesit të EC
kompanive si eBay, Google, Yahoo, Cisco, IBM, Intel,
Expedia.com, Bluenile.com etj.
13
Rëniet dhe ngritjet e EC
• Në 1998 shitblerjet me B2C në US ishin 43 miliard $,
• Në 2005 shitblerjet me B2C ishin 81 miliard $, 95 miliard $ në
2006 dhe parashikohet që në 2010 të jenë 144 miliard $.
• Në 2006 shitblerjet me B2B ishin 7 trilion $.
• Më 2010 71% e online përdoruesve e përdorin Internetin për
shitblerje për dallim nga 65% që ishin në v. 2005.
• Në vitin 2012 shitblerjet me B2C në US arritën në 225.5
miliard $.
• Ndërsa lider botëror në vitin 2012 është EU me shitblerjet B2C
që arritën vlerën prej 276.5 miliard €
14
*Referencat: a) statista.com,
b)http://www.retailexcellence.ie/images/uploads/downloads/members_resources/Europe_B2C_Ecommerce_Report_2013.pdf
EC dhe Web 2.0
• Termi Web 2.0 për herë të parë përdoret nga O’Reilly
Media në 2004 – gjenerata e dytë e internetit
• Në Web 2.0 njerëzit bashkëpunojnë, shpërndajnë
informata online me faqe për rrjeta sociale (Facebook,
Twitter), wiki (Wikipedia.org), blogjet (ditarët elektronik
si blogspot.com).
• Web 2.0 – platformë nga përdoruesit për përdoruesit.
• Paraqitje e faqeve dinamike: Library 2.0, Business 2.0,
Enterprise 2.0, Government 2.0 etj.
15
EC dhe Web 2.0
16
Interneti dhe virtualiteti
• Si bazë e zhvillimit të e-businessit paraqitet një
dimenzion i ri në mardhënjet ekonomike, e ajo është
bota virtuale e tregtisë elektronike e cila zhvillohet
nëpërmjet kanaleve digjitale të të dhënave.
• Në këtë kontekst termi Virtual paraqet:” diçka e cila është
artificiale, e mundëshme, diçka e cila vepron, sikur të
ishte, si mudësi apo aftësi për të ekzistuar, për të qenë
prezent aty (Duden –fjalor gjerman) apo:
diç - “existing in the mind, especially as a product of
imagination” (Amerikan Heritage Dictionary).
17
Interneti dhe virtualiteti
• Kjo do të thotë se qeverisja me informatat digjitale si form
e komunikimit jo-real përbëhet ekskluzivisht në bazë të një
bashkimit apo kombinimit të kanaleve të të dhënave
respektivisht kanaleve Informative.
• Në bazë të rëndësisë së Informacionit si faktorë
mbështetës, autonom,dhe konkurues (që sjell përparsi
komparative-konkuruese), si dhe rritjes së digjitalizimit, në
të ardhmën do të mundë të flasim për dy nivele të biznesit:
- Përkrah nivelit real të produkteve fizike respektivisht
shërbimeve (niveli real i biznesit), do të zhvillohet edhe një
- nivel elektronik i të dhënave digjitale respektivisht
kanaleve komunikuese
pra niveli virtual i biznesit.
18
Organizatat Virtuele
 Paraqesin organizata gjeografikisht të dislocuara të cilat
janë të ndërlidhura në bazë të interesit të përbashkët,
kurse bashkpunimi realizohet nëpërmjet punëve të
pamvarura të tyre, nëpërmjet hapsirës dhe kohës, me
ndihmën e teknologjive informative dhe telekomunikuese
 Grup i identifikuar i njerzëve apo organizatave të cilët në
mënyrë të konsiderueshme më shumë i shfrytzojnë
informatat dhe teknologjitë komunikuese se sa
interakcionet fizike.
 Organizatat Virtuele janë të organizuara si:
 TELEWORK
 ZYRAT VIRTUELE
 EKIPET VIRTUELE
19
TELEWORK
 Telework – puna e të punësuarit në distancë (largësi)
 Lokacioni i vendit të punës mundet të jetë:
 Në shtëpi – të punësuarit qeverisin me dinamikën e
punës dhe kohës së punës, dhe i u janë siguruar të gjtha
mjetet teknike
 Satellite office – zyrat të larguara nga selia e ndërmarjes,
të punësuarit e ndajnë hapsirën punuese, zvoglojnë
kohën dhe shpenzimet e komunikimt
 Mobile office – aplikohet te agjentët tregtar
 Telecentre – zyra ku ndahet hapsira me të punsuarit e
ndërmarjeve tjera
20
ZYRA VIRTUALE
 Koncepti i ri i organizimit t zyrës aplikohet në:
- zyrat për telework
- zyrat klasike në ndërmarje
Llojet e zyrave virtuele janë:
- Hot desk environment – të punësuarit për çdo ditë i
caktohet tavolin/byro tjetër, dhe i mundësohet qasje
postës elektronike dhe të dhënave kompjuterike.
- Hotelling – të punësuarit kohën më të madhe të punës
së tyre e kalojnë te pala/klijenti i tyre duke e shfrytëzuar
veglat dhe resurset e tij – ngjajshëm si vizitori në hotel
- Touchdown office – të punësuarve iu ndahet hapësira
(vendi) e punës kur të vijnë në punë sipas principit “ first
come-first serve”
21
Ekipet Virtuale
 Formohen shkaku i punëve jorutinore për të cilat
ndërmarrjet nuk kanë ekspert të aftësuar
 Formohen ekipe të ekspertëve të cilët mundet të jenë
fizikisht të ndarë/ në distanca të ndryshme, fleksibil në
ndyshymin e kushteve të rrethinës
 Posedojnë aftësi/shkathtësi komplementare dhe qëllime
të pamvarura, i përbëjnë të punësuarit të cilët punojn
nëpër shtëpi dhe grupe të vogla nëpër zyra.
22
Thank You!
 PYETJE???
23