Transcript conservatism

‫بسم هللا الرحمن الرحیم‬
‫موضوع ‪:‬‬
‫محافظه كاري‬
‫استادراهنما ‪:‬‬
‫جناب آقاي دكتر نونهال‬
‫تهیه و تنظیم ‪:‬‬
‫وحیده کیانی‬
‫فروردین ‪1393‬‬
‫محافظه کاری به طورسنتی با ضرب املثل‬
‫«هیچ سودی شناسایی نکنید ‪،‬اما همه زیان ها را شناسایی کنید» تعریف‬
‫شده است‪.‬‬
‫مقدمه‬
‫‪‬محافظه کاری در حسابداری سابقه ی تاریخی دارد ‪ .‬در کشور ما ‪ ،‬کمیته فنی سازمان‬
‫حسابرس ی در«مفاهیم نظری گزارشگری مالی » محافظه کاری را با لفظ احتیاط ‪ ،‬به رسمیت‬
‫میشناسد وآن را به عنوان یکی ازاجزای خصوصیت کیفی «قابل اتکا بودن» معرفی میکند ‪.‬‬
‫محافظه کاری محصول عدم اطمینان وابهام است ‪ .‬هر زمان که حسابداری در ارزشگذاری‬
‫دارایی ها یا بدهی ها با ابهام روبرو شود ‪ ،‬میتواند به محافظه کاری پناه برد ‪.‬‬
‫‪‬بسیاری از حسابداران از محافظه کاری انتقاد میکنند ‪ .‬آنها معتقدند که‬
‫محافظه کاری به جای ارزیابی واقع گرایانه ‪ ،‬موجب سوگیری سیستماتیک در گزارشهای مالی‬
‫میشود که این امر بابرخی از ویژگی های کیفی مهم ‪ ،‬از قبیل بیان صادقانه ‪ ،‬بی طرفی وقابل‬
‫مقایسه بودن (شامل ثبات رویه ) در تضاد است ‪.‬‬
‫‪‬از سوی دیگر طرفداران محافظه کاری معتقدند که این مفهوم ‪ ،‬میثاقی محتاطانه ومفید‬
‫در محیطی پر از ابهام است ‪.‬‬
‫تاریخچه‬
‫‪o‬در حسابداری ‪ ،‬محافظه کاری مفهومی است که سابقه ای طوالنی دارد ‪.‬‬
‫(باسو) معتقد است که محافظه کاری طی قرن ها تئوری وعمل حسابداری را‬
‫تحت تاثیر قرار داده است ‪ .‬ثبت های تاریخی اوایل قرن پانزدهم میالدی درباره ی‬
‫معامالت مشارکتی وتضامنی نشان میدهد که حسابداری در اروپای قرون وسطی‬
‫محافظه کارانه بوده است ‪ .‬مفهوم محافظه کاری زمانی ایجاد شد که ترازنامه‬
‫مهمترین واغلب تنها صورت مالی بود ‪.‬‬
‫‪‬انگیزه آنها از کاربرد محافظه کاری اطمینان از آن بوده که سرمایه گذاریشان‬
‫به گونه ای مناسب حفظ خواهد شد‪.‬‬
‫از این رو کم نمایی خالص دارایی ها مطلوب وحتی شرافتمندانه بود ‪.‬‬
‫چرا؟‬
‫‪‬چون باعث ایجاد حاشیه ایمنی برای وام ها میگردید‪( .‬هیات‬
‫استانداردهای حسابداری مالی‪)1980،‬‬
‫استرلینگ (‪ )1970‬محافظه کاری را موثرترین اصل ارزشیابی در‬
‫حسابداری می داند ‪ .‬تحقیقات تجربی اخیر در مورد محافظه کاری نشان‬
‫می دهد که نه تنها رویه های حسابداری محافظه کارانه است ‪ ،‬بلکه در‬
‫کشورهای انگلیس ی زبان طی ‪30‬سال گذشته ای رویه ها محافظه کارانه‬
‫تر شده است ‪.‬‬
‫تعریف محافظه کاری حسابداری‬
‫• باسو (‪)Basu,1997‬‬
‫‪‬روش ی که طبق آن ‪ ،‬در واکنش به اخبار بد ‪ ،‬شناسایی عایدات و خالص داراییها کاهش می‬
‫یابد و این در حالی است که ‪،‬‬
‫در واکنش به اخبار خوب شناسایی عایدات و خالص دارایی ها افزایش نمی یابد ‪.‬‬
‫•فلسام و اولسونز (‪)Feltham&Ohlsons,1995‬‬
‫‪ ‬انتظار اینکه خالص ارزش داراییهای گزارش شده توسط یک شرکت ‪،‬‬
‫در بلند مدت از ارزش بازار آن کمتر خواهد بود‪.‬‬
‫به عبات دیگر فرض میشود که در اثر بکارگیری محافظه کاری‬
‫حسابداری ‪ ،‬ارزش بازار داراییهای گزارش شده بیشتر از ارزش دفتری آنها‬
‫خواهد بود ‪.‬‬
‫بیور و رایان (‪)Beaver & Ryan , 2000‬‬
‫نیز مشابه همین دیدگاه از محافظه کاری حسابداری می باشد ‪ ،‬که‬
‫محافظه کاری حسابداری را تفاوت بین ارزش بازار و ارزش دفتری دارایی‬
‫ها عنوان میکنند ‪.‬‬
‫پنمن و ژانگ (‪(PENMAN & ZHANG ,2002‬‬
‫محافظه کاری حسابداری را‬
‫انتخاب روش و برآوردی از حسابداری می دانند که ارزش دفتری‬
‫دارایی ها را به گونه ای بارز‪ ،‬پایین نشان میدهد ‪.‬‬
‫بنابراین در شرایط تورمی ‪،‬انتخاب ‪ LIFO‬برای شناسایی موجودی کاال‬
‫نسبت به روش ‪ ، FIFO‬روش محافظه کارانه ای میباشد ‪.‬‬
‫همچنین بکارگیری قاعده اقل بهای تمام شده یا بازار)‪ ، )LCM‬به هزینه‬
‫منظور کردن هزینه های تحقیق و توسعه ‪ ،‬انتخاب روشهای سریع استهالک ‪،‬‬
‫سیاست هایی که باعث در نظر گرفتن ذخیره باال برای مطالبات مشکوک‬
‫الوصول میشود و شناسایی تعهدات مربوط به گارانتی ‪ ،‬روشهای محافظه‬
‫کارانه ای میباشند که باعث می شوند خالص ارزش دفتری یک واحد‬
‫اقتصادی ‪ ،‬پایین نشان داده شوند ‪.‬‬
‫مقوله زمانی‬
‫مقوله رفتاری‬
‫مقوله ارزش‬
‫محافظه کاری به سه مقوله طبقه بندی میشود‬
‫مقوله رفتاری‪:‬‬
‫بدبینی از خوش بینی بهتر است‪ .‬به عنوان نمونه براساس رهنمودهای‬
‫حسابدار بدهیهای احتمالی (زیانهای احتمالی) تحت شرایط خاص شناسایی‬
‫می شوند در صورتی که این رهنمودها در خصوص دارایی های احتمالی‬
‫(سودهای احتمالی ) کاربرد ندارد‪.‬‬
‫مقوله زمان‪:‬‬
‫زودتر نشان دادن زیان ها و هزینه ها از دیرتر نشان دادن آنها بهتر‬
‫‪ .‬است و دیرتر نشان دادن سودها و درآمدها از‬
‫زودتر نشان دادن آنها بهتر است ‪.‬‬
‫مقوله ارزش‪:‬‬
‫کمتر نشان دادن سودها ودرآمدها از بیشتر نشان دادن آنها بهتر است و‬
‫بیشتر نشان دادن زیانها و هزینه ها از کمتر نشان دادن آنها بهتر است‪.‬‬
‫تفسیر دعاوی قضایی‬
‫تفسیر قراردادی‬
‫تفسیر مالیاتی‬
‫تفاسیر محافظه کاری‬
‫تفسیرقراردادی‬
‫اشاره به تضاد منافع بین طرفهای قرارداد با واحد انتفاعی دارد ‪ .‬این قراردادها‬
‫شامل قرارداد مدیران و قرارداد بدهی به سهامداران و سایر اعتبار دهنده گان‬
‫میباشد ‪ .‬هر کدام از این طرفها به دنبال منافع خود میباشند ‪ .‬به عنوان مثال‬
‫سهامداران تمایل دارند که با بیش َبیان شدن درآمدها و داراییها ‪ ،‬ثروت خود را در‬
‫واحد اقتصادی افزایش دهند ‪ .‬همچنین مدیران تمایل دارند که از طریق باال نشان‬
‫دادن عملکرد مالی ‪ ،‬و دریافت پاداش ‪ ،‬ثروت خود را افزایش دهند ‪.‬‬
‫‪o‬در عمل محافظه کاری رفتار جانبدارانه مدیر را خنثی و شناسایی سود را به تأخیر می اندازد ‪،‬‬
‫در نتیجه خالص دارایی ها و سود کمتر نشان داده می شوند ‪ .‬در قرار دادها ‪ ،‬اثرات مزبور ‪،‬‬
‫ارزش شرکت را افزایش می دهد ‪ .‬زیرا محافظه کاری پرداختهای فرصت طلبانه مدیر به خود و‬
‫سایر گروهها نظیر سهامداران را محدود می نماید ‪.‬ارزش افزایش یافته شرکت میان همه‬
‫گروههای طرف قرار داد شرکت ‪ ،‬تقسیم و رفاه هر گروه افزایش می یابد ‪.‬در این مفهوم ‪،‬‬
‫محافظه کاری یک مکانیزم قرار دادی کا رآمد محسوب می شود ‪.‬‬
‫‪‬به نظر واتز ‪،‬تفسیر قرار دادی با اهمیت ترین تفسیر محافظه کاری است ‪ ،‬زیرا اصلی ترین‬
‫منبع محافظه کاری به شمار می رود‬
‫تفسیر دعاوی قضایی‬
‫‪‬دعاوی حقوقی ‪ ،‬به دلیل بیشتراز واقع نشان دادن عایدات ودارایی ها‬
‫ایجاد می شود‪ ،‬تا کمتر از واقع نشان دادن آنها ‪.‬‬
‫اززمانی که حسابرسان و مدیران دریافتند که هزینه های دعاوی قضایی‬
‫مربوط به بیشتر شناسایی کردن عایدات و دارایی ها بیشتر از هزینه های‬
‫مربوط به کمتر شناسایی کردن آنها می باشد اشتیاق بیشتری برای کمتر‬
‫شناسایی کردن آنها یافتند ‪.‬‬
‫تفسیر مالیاتی‬
‫از آنجا که درآمد مشمول مالیات وروشهای محاسبه درآمد مشمول مالیات‬
‫‪ ،‬به سود گزارش شده وابسته است ‪ ،‬د رنتیجه محاسبه سود نیز تحت‬
‫نفوذ و تحت دستکاری بوده است ‪ .‬واتز و زیمرمن (‪ ) 1979‬می گویند ‪ ،‬قبول‬
‫استهالک به عنوان یک هزینه در آمریکا به دلیل الزام قانون مالیات بر‬
‫درآمد شرکتها‪ ،‬مصوب خزانه داری آمریکا بوده است که بر اساس آن‬
‫استهالک باید به عنوان یک هزینه ‪ ،‬در صورتهای مالی ثبت و گزارش شود‬
‫تفسیر قانون گذاری‬
‫قوانین نیز انگیزه هایی را برای ارائه صورتهای مالی محافظه کارانه برای‬
‫شرکتها بوجود می آورد ‪ .‬واتز (‪ ) 1977‬معتقد بود که ضرر ناش ی از‬
‫ارزیابی بیش از واقع دارایی ها و سود ‪ ،‬در مقایسه با منافع حاصل از‬
‫ارزیابی کمتر از واقع داراییها و سود ‪ ،‬در فرآیند سیاس ی بیشتر مشاهده‬
‫می شود ‪.‬این پدیده انگیزه هایی را برا ی قانون گذران و استاندارد‬
‫گذاران فراهم می آورد تا آنان همچنان محافظه کار باقی بمانند ‪.‬‬
‫انواع محافظه کاری‬
‫محافظه کاری مشروط‬
‫محافظه کاری غیر مشروط‬
‫محافظه کاری مشروط ‪:‬‬
‫این نوع محافظه کاری توسط استانداردهای حسابداری الزام شده است که‬
‫به معنی شناخت به موقع زیان در صورت خبر بد وعدم شناخت سود در‬
‫صورت خبر خوب است‪ .‬به این نوع محافظه کاری ‪،‬محافظه کاری سود‬
‫وزیانی یا گذشته نگر اطالق میشود‪.‬‬
‫محافظه کاری غیر مشروط ‪:‬‬
‫این نوع محافظه کاری از طریق استاندارد های حسابداری الزامی نشده‬
‫است وبه معنی کمتر از واقع نشان دادن خالص دارایی ها به واسطه ی‬
‫رویه های از پیش تعیین شده در حسابداری است‪.‬به این نوع محافظه‬
‫کاری ‪،‬محافظه کاری ترازنامه ای یا اینده نگر گفته میشود‪.‬‬
‫جایگاه محافظه کاری درمفاهیم نظری حسابداری‬
‫در سال ‪ 2006‬میالدی هیأت بین املللی استانداردهای حسابداری (‪)IASB‬‬
‫و هیأت استانداردهای حسابداری مالی آمریکا(‪ )FASB‬در یک مقاله‬
‫مشترک ‪،‬‬
‫در زمینه چارچوب نظری گزارشگری‬
‫محافظه کاری حسابداری را از ویژگیهای کیفی گزارشگری مالی خارج کرده‬
‫است و به نظر میرسد که دلیل این امر مغایرتی است که بین محافظه کاری‬
‫حسابداری و بی طرفی وجود دارد‪.‬‬
‫در ارائه ارزش منصفانه در بند ‪ 9‬اشاره این کمیته در سال ‪2007‬‬
‫خصوصیات کیفی می کند که محافظه کاری حسابداری جزء ویژگیهای‬
‫اطالعاتی‬
‫حسابداری نمی باشد‪.‬‬
‫در کشور ما‪ ،‬کمیته فنی سازمان حسابرس ی‪ ،‬در پیوست استانداردهای‬
‫حسابداری ایران‪ ،‬در بخش مفاهیم نظری گزارشگری‪ ،‬محافظه کاری را‬
‫با لفظی دیگر یعنی احتیاط به رسمیت می شناسد و آن را بعنوان یکی از‬
‫اجزای خصوصیات کیفی قابل اتکا بودن معرفی می نماید‬
‫انتقاد از محافظه کاری ‪:‬‬
‫‪.1‬‬
‫محافظه کاری به دلیل عدم برخورد متقارن با سودها وزیان ها مناسب نیست‪.‬‬
‫‪.2‬‬
‫محافظه کاری سبب سوگیری وپنهان کاری میگردد‪.‬این امر باعث عدم ارزیابی واقع گرایانه بوده‬
‫واطالعات مربوطی را در اختیارسرمایه گذاران قرار نمیدهد‪.‬‬
‫‪.3‬‬
‫محافظه کاری با برخی از اصول حسابداری در تضاد است ‪:‬‬
‫اقل بهای تمام شده یا‬
‫بازار‬
‫اصل بهای تمام شده‬
‫هزینه کردن مخارج‬
‫تحقیق و توسعه‬
‫اصل تطابق‬
‫کمتر نشان دادن‬
‫داراییها‬
‫اصل افشا‬
‫‪ .1‬جلوگیری از خوش بینی مدیران‬
‫‪ .2‬کاهش ریسک حسابرس ی ودعاوی حقوقی‬
‫مزایای‬
‫محافظه کاری‬
‫‪ .3‬کاهش زیان سرمایه گذاران به واسطه ی ارزش گذاری‬
‫بیش از واقع‬
‫‪ .4‬صورتهای مالی محافظه کارانه نشان دهنده ی حداقل‬
‫وضعیت مالی شرکت به سرمایه گذاران است‪.‬‬
‫نتیجه گیری‬
‫‪o‬محافظه کاری واکنش ی است محتاطانه نسبت به ابهام‪،‬اگر ابهام وجود‬
‫نداشته باشد ‪ ،‬نیازی به محافظه کاری نیست ؛ وهر چه ابهام وریسک بیشتری‬
‫وجود داشته باشد نیاز بیشتری به محافظه کاری وجود دارد ‪ .‬برای بهبود‬
‫کیفیت گزارشگری مالی بازشناختن اهمیت تاییدپذیری ونقش تاییدپذیری‬
‫نامتقارن (محافظه کاری) در رفع برخی مشکالت ‪ ،‬از جمله مشکل نمایندگی ‪،‬‬
‫امری مهم است‪.‬‬
‫با تشکر از توجه شما‬