Transcript 02-مفهوم-ارزش-افزوده-و

‫ارزش افزوده ومالیات بر‬
‫ارزش افزوده‬
‫استاد مربوطه ‪:‬جناب آقای دکتر نونهال‬
‫مقدمه ‪:‬‬
‫تامین هزینه های عمومی کشورها همچون تامین‬
‫امنیت‪،‬بهداشت‪،‬درمان‪،‬آموزش و ‪ ...‬نیازمند منابع مناسب و‬
‫مستمر برای دولتها میباشد و مهمترین منبع درآمدی دولتها‬
‫برای تامین این هزینه ها در جهان امروز مالیات است‪.‬این‬
‫منبع در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته اکثر قریب به‬
‫اتفاق درآمدهای دولتها را تشکیل می دهد و اساسا تکیه بر‬
‫درآمدهای مالیاتی ‪ ،‬که منبعی پایدار هستند‪،‬حکایت از‬
‫سالمتی اقتصاد کشورها دارد‪.‬‬
‫تعریف مالیات بر حسب تعریف سازمان همکاری اقتصادی(‪)OECD‬‬
‫پرداختی است الزامی و بالعوض‬
‫مستقیم‬
‫مالیات بر دارایی و مالیات‬
‫بر درآمد‬
‫انواع مالیات‬
‫غیر مستقیم‬
‫اغلب روی قیمت کاالی مورد‬
‫مصرف عمومی‬
‫کشیده میشود‪.‬‬
‫مالیات بر ارزش افزوده‬
‫تعریف نظری مالیات بر ارزش افزوده ‪:‬‬
‫مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات چند مرحله ای است‪،‬که در مراحل‬
‫مختلف زنجیره واردات‪/‬تولید‪/‬توزیع بر اساس درصدی از ارزش افزوده‬
‫کاالی فروخته شده یا خدمات ارايه شده در هر مرحله اخذ می گردد‪.‬‬
‫ولی مالیات پرداختی در هر مرحله از زنجیره واردات‪/‬تولید‪/‬توزیع‬
‫به عنصر مرحله بعدی زنجیره انتقال می یابد‪،‬تا تنها توسط مصرف‬
‫کننده نهایی پرداخت گردد‪.‬‬
‫تعریف عملیاتی مالیات بر ارزش افزوده ‪:‬‬
‫مالیاتی است که کلیه عرضه کنندگان کاالها و خدمات‬
‫بایستی عالوه بر بهای کاال یا خدمت عرضه شده‪،‬به‬
‫صورت درصدی از بهای فروش کاالها یا خدمات‪،‬در زمان‬
‫فروش از خریداران اخذ و به صورت دوره ای به سازمان‬
‫امور مالیاتی کشور واریز نمایند‪.‬‬
‫تاریخچه مالیات بر ارزش افزوده ‪:‬‬
‫فول زیمنس برای نخستین باردرسال ‪ 1951‬به منظور فایق امدن‬
‫برمسایل مالی کشور آملان طرح ریزی کرد‪.‬‬
‫ازسال ‪ 1954‬به بعد نخستین کشورهایی که این مالیات را درنظام‬
‫خود معرفی کردند ‪:‬‬
‫برزیل – فرانسه –‬
‫دانمارک ‪-‬‬
‫آلمان‬
‫نخستین کشور آسیایی‬
‫پیاده کرد‪.‬‬
‫بدنبال ان کشورهایی چون ‪ :‬ترکیه‪ -‬پاکستان‪ -‬بنگالدش‪ -‬لبنان‬
‫کره جنوبی این نظام مالیاتی را‬
‫کشور هایی که از مالیات بر ارزش افزوده استفاده نمی کنند‪:‬‬
‫از آنجایی که مبدا اصلی این مالیات گیری کشورهای‬
‫توسعه یافته اروپا می باشند‪.‬‬
‫اما برخی با نگرش ی متفاوت به اقتصاد قانون مالیات بر‬
‫ارزش افزوده را بکار نمیبرند‪.‬مانند‪::‬‬
‫ایالت متحده‬
‫آمریکا‬
‫عربستان‬
‫سعودی‬
‫پیشینه تاریخی و حال در ایران‪:‬‬
‫• برخی تاریخ نگاران معتقدند انچه که امروز مالیات بر ارزش افزوده‬
‫نامیده میشود ریشه در سیستم کشورداری هخامنشیان دارد‪.‬‬
‫به منظور اجرای این مالیات در ایران برای اولین بار در دی ماه ‪1366‬‬
‫تقدیم مجلس شورای اسالمی گردید‪.‬این الیحه پس از اعمال نظرات‬
‫موافق و مخالف به صحن علنی ارایه گردید که بعد از تصویب ‪6‬ماده‬
‫بنا بر تقاضای دولت و به دلیل اجرای سیاست تثبیت قیمت ها به‬
‫دولت مسترد گردید‪.‬‬
‫در سال ‪ 1370‬بخش امور مالی صندوق بین امللی پول ‪،‬در راستای اصالح‬
‫نظام مالیاتی جمهوری اسالمی ایران اجرای سیاست مالیات بر ارزش افزوده‬
‫را بعنوان یکی از عوامل اصلی افزایش کارایی و اصالح نظام مالیاتی پیشنهاد‬
‫نمود ولی پس از بررس ی های متعدد که مورد تایید کارشناسان داخلی و‬
‫خارجی قرار گرفت‪،‬در عمل به مرحله اجرا در نیامد‪.‬‬
‫قانون مالیات بر ارزش افزوده با اختیارات ناش ی از ماده‪ 85‬قانون اساس ی‬
‫در‪53‬ماده و‪47‬تبصره در تاریخ ‪ 1387/2/17‬در کمسیون اقتصادی مجلس‬
‫تصویب شد و از تاریخ اول مهر ماه ‪ 1387‬به اجرا گذاشته شد برای مدت‬
‫آزمایش ی ‪ 5‬سال‪..‬‬
‫از ابتدای سال ‪ 93‬در ایران مجددا نرخ مالیات بر ارزش افزوده افزایش یافته‪.‬‬
‫از نرخ ‪ %6‬به‬
‫‪ %8‬تغییر کرد‪.‬‬
‫دالیل انتخاب مالیات بر ارزش افزوده ‪:‬‬
‫‪.1‬مورد تایید اکثر صاحب نظران و کارشناسان اقتصادی و مالیاتی و‬
‫بانک جهانی و صندوق بین املللی پول است‪.‬‬
‫‪.2‬باعث تامین بیشتر عدالت اجتماعی نسبت به سایر مالیات ها‬
‫‪.3‬هزینه وصول آن پایین است‪.‬‬
‫‪.4‬یک منبع درامد با ثبات و در عین حال انعطاف پذیر است‪.‬‬
‫‪.5‬به علت ارایه فاکتور شناسایی میزان معامالت و مبادالت مشخص‬
‫است و در نتیجه باعث ایجاد یک سیستم اطالعاتی کامل و شفاف و‬
‫همچنین سهولت اعمال مالیات های دیگر میشود‪.‬‬
‫دالیل توجیهی به اجرا دراوردن قانون مالیات بر ارزش افزوده‬
‫افزایش سهم درآمدهای دولت با اتکا به منابع جدید و بر پایه‬
‫مصرف‬
‫کاهش فشار مالیاتی بر بخش تولید و سرمایه گذاری مولد‬
‫اقتصادی از طریق تعدیل نرخهای مالیات بر درامد‬
‫افزایش کارایی نظام مالیاتی از طریق کاهش هزینه و‬
‫زمان وصول درآمدهای شبه مالیاتی‬
‫تمرکز امور مربوط به اخذ مالیات و حذف عوارض و‬
‫درآمدهای شبه مالیاتی‬
‫افزایش مشارکت عمومی در کسب درآمدهای مالیاتی و‬
‫گسترش زمینه خود اظهاری‬
‫مشمولین پرداخت مالیات بر ارزش افزوده ؟‬
‫مؤدی‬
‫اشخاص ی که به عرضه کاال و ارايه خدمت و واردات و صادرات آنها مبادرت مینمایند به‬
‫عنوان مؤدی شناخته میشوند و طبق قانون مشمول مقررات خواهند بود‪.‬‬
‫در این سیستم هر فروشنده در هنگام فروش کاال و خدمات مالیات متعلقه را بر‬
‫صورت حساب افزوده و آن را همراه با قیمت کاال وخدمات از مشتری دریافت مینماید‪.‬‬
‫اولین فروشنده مالیات را یکجا به دولت پرداخت کرده و در مراحل بعدی هر فروشنده‬
‫فقط مابه التفاوت مالیات را به حساب سازمان امور مالیاتی واریز میکند‪.‬‬
‫این عمل بر اساس الیحه پیشنهادی طی یک دوره دو ماهه انجام میگیرد‪.‬‬
‫مصرف مالیات بر ارزش افزوده ‪:‬‬
‫شهرداری‬
‫ها‬
‫استانداری‬
‫ها‬
‫دولت های‬
‫مرکزی‬
‫این مالیات ها به حساب خزانه دولت مرکزی وارد و از آنجا طبق قانون‬
‫بین استان ها و شهرها پخش می شود‪.‬‬
‫نرخ مالیات بر ارزش افزوده ‪:‬‬
‫در بسیاری کشورها چند نوع و درصد مختلف برای مالیات وجود دارد‪.‬‬
‫مثال آملان‬
‫کمترین‬
‫سوییس ‪8%‬‬
‫مالیات استاندارد ‪19%‬‬
‫موادغذایی‪،‬مطبوعات‪،‬کتاب ‪7%‬‬
‫اجرت پزشک ‪%‬صفر‬
‫دارو ‪19%‬‬
‫سطح مالیات در اروپا‬
‫بیشترین‬
‫ایسلند ‪25/1%‬‬
‫معافیت ها در مالیات بر ارزش افزوده ‪:‬‬
‫بطور کلی کاالها به ‪ 3‬دلیل از پرداخت مالیات ارزش افزوده‬
‫معاف میشوند‪:‬‬
‫‪.1‬کاهش خاصیت تنازلی مالیات بر ارزش افزوده‬
‫‪.2‬کاهش اثر تورمی و حمایت از اقشار کم درآمد‬
‫‪.3‬کاهش هزینه های اجرایی و وصول مالیات‬
‫کاالها و خدمات معاف از مالیات بر ارزش افزوده ‪:‬‬
‫محصوالت کشاورزی‬
‫فراوری نشده‬
‫انواع کود‪،‬سم و بذر‬
‫کاالی اهدایی‬
‫دام و طیور زنده‬
‫خوراک دام و‬
‫طیور‬
‫انواع دارو‬
‫آثار اقتصادی مالیات بر ارزش افزوده‬
‫‪ *1‬تاثیر بر سطح قیمت ها‬
‫‪ *2‬تشویق سرمایه گذاری‬
‫‪ *3‬خنثی بودن اقتصادی هر سیاست‬
‫‪ *4‬افزایش رشد اقتصادی‬
‫‪ *5‬کارایی اقتصادی‬
‫‪ *6‬تراز پرداختها‬
‫‪ *7‬گسترش بخش عمومی‬
‫کالن‬
‫خرد‬
‫درامد زایی جدید به منظور پاسخگویی به هزینه های دولت‬
‫فرار مالیاتی حداقل‬
‫تسهیل ورود به پیمانهای منطقه ای‬
‫مزایای مالیات بر ارزش افزوده‬
‫سهولت کنترل و حسابرس ی‬
‫کمترین تاثیرات منفی‬
‫نوسازی و ایجاد تحول در نظام مالیاتی‬
‫معایب مالیات بر ارزش افزوده ‪:‬‬
‫اثر نزو لی‬
‫افزایش سطح عمومی قیمت‬
‫اشکاالت اجرایی‬
‫اشکاالت اجرایی مالیات بر ارزش افزوده‬
‫الف) نحوه برخورد با خرده فروشان (مشاغل جزء)‬
‫ب)چگونگی برخورد در خصوص مواد غذایی کشاورز‬
‫ج)نحوه عمل در مورد کاالهای سرمایه ای‬
‫د) مشکالت وصول مالیات از خدمات (نظیر بانک ها و بیمه)‬
‫*اشکال اجرایی بند (ب) *‬
‫تجربه کشورها نشان دهنده این مهم است که بیشتر کشورهای‬
‫برقرار کننده مالیات بر ارزش افزوده بنا به ‪ 2‬دلیل مواد غذایی را از‬
‫شمول مالیات خارج ساخته اند ‪:‬‬
‫*مشکالت اجرایی‬
‫خاص اعمال این‬
‫مالیات‬
‫* رعایت عدالت اجتماعی و سیاست حمایت از قشر کم درآمد‬
‫*اشکال اجرایی بند (د)*‬
‫خدمات مالی به ویژه (خدمات بانکی و بیمه) به دالیل زیر از پرداخت مالیات‬
‫معاف هستند ‪:‬‬
‫*دشواری زیاد تشخیص ارزش افزوده ایجاد شده در این خدمات‬
‫*وجود نداشتن مالکی خاص در مواردی که برای تشخیص ارزش افزوده‬
‫این موسسات اقدام به شیوه علی الراس ضروری است‬
‫*امکان جابه جایی سرمایه مالی به دلیل نقل و انتقال پذیری آن در‬
‫صورت اخذ مالیات سنگین‬
‫*ارزش پایین درآمد حاصل از این نوع مالیات در قبال مخارج تعیین و‬
‫وصول آن‬
‫مالیات بر ارزش افزوده به نفع کیست ؟‬
‫اجرای این قانون در درجه اول به نفع تولید کننده داخلی است‪.‬قبالاز‬
‫این نوع مالیات تولید کنندگان ناچار بودند بطور سلسله وار برای یک‬
‫کاال مکررا مالیات بپردازند‪.‬‬
‫مثال برای یک خودرو هم تولید کننده مواد اولیه هم قطعه ساز و هم‬
‫کارخانه تولید کننده به طور جداگانه مالیات تجمیع عوارض می‬
‫پرداختند اما در عین حال بنگاههای فروش خودرو‪،‬دالالن خودرو و‬
‫شرکت های وارد کننده از پرداخت این مالیات معاف هستند‪.‬در عوض‬
‫توزیع کننده نهایی است که باید مالیات را محاسبه و از خریدار نهایی‬
‫دریافت کند‪.‬‬
‫مالیات بر ارزش افزوده به ضرر کیست ؟‬
‫با اجرای این قانون منافع ‪ 2‬گروه از فعاالن بازار به طور جدی به خطر افتاد‪:‬‬
‫گروه اول ‪:‬کسانی که پشت پرده به داللی و واسطه گری مشغولند‪.‬‬
‫کسانی که بدون اینکه در زحمت تولید شریک باشند و بدون اینکه در مقابل‬
‫مصرف کنندگان تعهدی به عهده گیرند‪....‬‬
‫از این جهت متضرر میشوند که چون مسیر تهیه و توزیع کاالها شفاف میشود‪.‬با‬
‫اجرای این قانون کسانی که بی جهت در مسیر تولید تا مصرف قرار گرفته اند‬
‫شناسایی و به تدریج حذف میشوند‪.‬‬
‫گروه دوم ‪ :‬قاچاقچیان هستند‪.‬کسانی که خارج از مسیر قانونی و رسمی واردات‬
‫کاالهای خارجی را از بازارهای خارج دور از چشم قانون به داخل وارد میکنند‪.‬‬
‫‪1‬مثال ‪:‬‬
‫یک شرکت خودروسازی برای تولید محصوالت خویش‪،‬قطعات مورد نیاز را از‬
‫طریق بازار داخلی و یا از طریق واردات تامین می نماید‪.‬اگر فرض شود خرید از‬
‫داخل به مبلغ ده میلیون ریال و خرید به صورت واردات به مبلغ پنج میلیون ریال‬
‫بوده و با فرض این که نرخ مالیات ‪%10‬باشد‪،‬این شرکت در مرحله خرید از‬
‫داخل‪:‬‬
‫‪10،000،000* 10% = 1،000،000‬‬
‫و در مرحله واردات ‪5،000،0000 * %10 =500،000 :‬‬
‫همچنین اگر فرض شود شرکت محصول تولیدی خود را چهل میلیون ریال‬
‫بفروشد‪،‬هنگام صدور فاکتور ارزش افزوده دریافتی‪:‬‬
‫‪40،000،000*%10=4،000،000‬‬
‫مالیات قابل پرداخت به سازمان امور مالیاتی ‪:‬‬
‫‪4000/000-)1/000/000+500/000(=2/500/000‬‬
‫*بنابراین مجموع مالیات بر ارزش افزوده پرداخت شده به سازمان‬
‫مالیاتی برابر ‪:‬‬
‫ریال ‪)1/500/000+2/500/000(=4/000/000‬‬
‫منابع ‪:‬‬
‫‬‫‬‫‬‫‬‫‪-‬‬
‫کتاب تشریح قانون مالیات بر ارزش افزوده چاپ سازمان‬
‫مجموعه قوانین و مقررات مالیاتی‪،‬جهانگیر منصور‪.‬چاپ دوران‬
‫جمشید پژویان بررس ی سیاست اقتصادی و مالیات بر ارزش افزوده در‬
‫اقتصاد ایران‪،‬فصلنامه پژوهش ی اقتصادی تابستان ‪1380‬‬
‫ویکی پدیای آملانی ((‪))umsatzsteuer‬دانشنامه آزاد(بازیابی ‪ 23‬مهر‬
‫‪)1390‬‬
‫ویکی پدیای انگلیس ی((‪))consumption tax‬دانشنامه آزاد(بازیابی‬
‫‪ 23‬مهر ‪)1390‬‬
‫با تشکر از توجه شما‬
‫اگر در اولین قدم‪،‬موفقیت نصیب ما می شد‬
‫سعی و عمل دیگر معنی نداشت‪.‬‬