Transcript توسعه بازار ارز

1
‫‪‬‬
‫بازار ارز بازاري است که در آن پول ملي کشورها به يکديگر تبديل ميشود‪.‬‬
‫بازار ارز بزرگترین‪ ،‬کاراترين و پویاترین بازار مالی در جهان است با گردش مالی روزانه‬
‫بيش از ‪ 2.5‬تریلیون دار‪ ٣٠‬برابرحجم معا مات روزانه بازار سهام و اوراق قرضه و‬
‫خزانه داری امریکا ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫بازار جهاني ارز يا فارکس یک بازار بين بانکی است بدین مفهوم که بازیگر کهنه و اصلی‬
‫این بازار همانا بانکها هستند‪ ,‬ولی سفته بازان‪ -‬مدیران پول‪ -‬شرکتهای سرمایه گذاری نيز‬
‫به جمع شرکت کنندگان این بازار اضافه شده اند‪.‬‬
‫تغييرات غيرقابل پيش بيني در قيمت ارزها و ساير نوسانات پولي ميتواند معامالتي را که‬
‫انتظار ميرفت سودآوري قابل توجهي داشته باشند را زيان آور نمايد‪.‬‬
‫نرخ تبديل معياري است که بر پايه آن پول رايج کشورها با يکديگر مبادله ميشود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫بازار ارز دو عمل اصلي انجام ميهد‬
‫تبديل پول کشورها به يکديگر‬
‫فراهم نمودن تسهيالت براي روبرويي با ريسک مربوط به‬
‫تغييرات ارزش پول‌ها (منظور از اين ريسک خسارت‌هاي‬
‫احتمالي ناش ي از تغييرات غيرقابل پيش‌بيني در نرخ تبديل‬
‫ارزهاست)‬
‫‪3‬‬
‫‪‬‬
‫منحنيهای عرضه و تقاضای ارز یک کشور در طول زمان جا به جا ميشود و‬
‫همين انتقال باعث بروز تغييرات دائمی نرخ ارز خواهد شد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫این جا به جایی ممکن است براثر تغيير سليقه مردم نسبت به توليدات داخلی‬
‫و خارجی ‪ -‬رشد متفاوت اقتصادی‪ -‬تفاوت نرخهای تورم در کشورهای مختلف‪-‬‬
‫تغيير در نرخهای بهره‪ -‬تغيير در انتظارات و مداخات بانک مرکزی جهت انجام‬
‫سياستهای پولی و ‪ ...‬به وجود آید‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫عوامل اصلي تعيين کننده تغييرات نرخ ارزها عبارتند از ‪:‬‬
‫نرخ رشد پولي (نرخ افزايش نقدينگي‪-‬حجم پول کشور)‪ ،‬نرخ تورم و نرخ بهره در‬
‫کشور‬
‫نرخ رشد‬
‫پولي‬
‫نرخ تورم‬
‫نرخ بهره‬
‫در کشور‬
‫‪5‬‬
‫تغييرات‬
‫نرخ ارز‬
‫شرکتها و موسسات تجاري حداقل در چهار‬
‫زمينه با بازار ارز سروکار پيدا ميکنند‬
‫‪6‬‬
‫دريافت پول خارجي (ارز) در برابر صادرات کاالها و خدمات خود به ساير کشورها‬
‫تبديل پول و تهيه ارز در بازار جهت تامين مالي واردات ( پرداخت وجه کاالها و خدماتي‬
‫که از خارج خريداري ميکنند‪).‬‬
‫تبديل پول به پول کشور ديگري که شرکت بخواهد در آن سرمايهگذاري نمايد‪.‬‬
‫عمليات سفته بازي که با هدف کسب سود و شيوه خريد و فروش ارزها انجام‬
‫ميشود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫برخالف بازار سهام که معامله باید با خرید آغاز و با فروش پایان یابد در بازار‬
‫ارز جهانی معامله را هم با فروش و هم با خرید می توان آغاز کرد‪ .‬بدین مفهوم‬
‫که ميتوان یک ارز را در قيمت باالتر فروخت و پس از کاهش قيمت همان ارز را‬
‫خرید‪ .‬یکی از دالیل جذابيت این بازار همين نکته است که می توان از تمام‬
‫نوسانات چه در جهت افزایش و چه در جهت کاهش سود برد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ارزهای خارجی لزوما به دو شیوه مشخص معامله می شوند‪ :‬روش اول در‬
‫بازارهای مبادالتی سازمان یافته و نوع دوم در بازار فرابورس ی یا‪.OTC‬‬
‫انجام معامالت به شیوه مبادله در بازارهاي مبادالتی تنها بخش بسیار کوچکی‬
‫از مجموع مبادالت جهانی ارز را تشکیل میدهد و بخش اعظم معامالت ارزهای‬
‫خارجی که بين بانکها و سایر فعاالن بازار ارز صورت می گيرد‪ ،‬به شیوه‬
‫فرابورس ی ( )‪over the counter‬انجام می شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪7‬‬
‫‪‬‬
‫در بازارهای مبادالتی سازمان یافته‪ ،‬مثل بازار مبادالت تجاری شیکاگو )‪(CME‬‬
‫در ایاالت متحده‪ ،‬قراردادهای ارزی استاندارد که ارزش پولی مشخص ی دارند در‬
‫بازار پول بين املللی )‪ (IMM‬معامله میشوند‪ .‬یک سازمان تسویه حساب مرکزی‬
‫نيز متصدی هماهنگی تراکنشهای معامالتی بين دو طرف معامله است‪.‬‬
‫‪8‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪9‬‬
‫بازار معامالت فرابورس ی‪ ،‬انجام معامالت در سراسر جهان را با تعداد بسیاری از‬
‫فعاالن و نيز با ارایه قیمتهای مناسب فراهم میکند و در این میان‪ ،‬شهرت و‬
‫شرایط معامالتی که یک کارگزار ارایه میدهد‪ ،‬موجب انتخاب آن از سوی‬
‫فعاالن بازار میگردد‪.‬‬
‫طبق تحقیقی که در سال ‪ 2007‬تحت نظارت بانک تسویه حساب بين‬
‫املللی)‪ ) BIS‬صورت گرفته‪ ،‬ميزان گردش مبادالت پولی جهان در حدود ‪3.2‬‬
‫تریلیون دالر در روز تخمين زده شده که نسبت به سال ‪ ،2004‬رشدی معادل‬
‫‪ %60‬را نشان میدهد‪ .‬در بين مراکز متعدد مالی جهان‪ ،‬بیشترین ميزان تبادالت‬
‫ارزی در انگلیس صورت می گيرد‪ ،‬این درحالی است که ارز این کشور‪ ،‬پوند‬
‫انگلیس‪ ،‬نسبت به برخی از ارزهای دیگر کمتر معامله میشود‪ 34 .‬درصد مجموع‬
‫معامالت جهانی ارز در انگلیس‪ 17 ،‬درصد در ایاالت متحده و ‪ 6.1‬درصد در‬
‫سوئیس انجام میشود و این ميزان برای ژاپن که در رتبه چهارم قرار دارد‪ ،‬تنها ‪6‬‬
‫درصد است‪.‬‬
‫توسعه بازار ارز‌‬
‫‪‬‬
‫به طور کلی بازار ارز خارجی عبارت است از بازار عمده فروش ی بين بانکی‬
‫که معامله کنندگان مجاز ( معموال بانک ها و سایر نهاهای مالی) با‬
‫یکدیگر معامله میکنند و بازار خرده فروش ی که معامله کنندگان مجاز با‬
‫مشتری های نهایی مانند خانوارها و بنگاه ها‪ ،‬معامله میکنند‪.‬‬
‫‪10‬‬
‫‪‬‬
‫بازاری است که در آن اختالف بين قیمت فروش فوری و قیمت خرید فوری ‪(bid/offer‬‬
‫)‪spreads‬‬
‫نسبتا اندک باشد‪ ،‬هزینههای معامله پایين باشد‪ ،‬گردش مالی کافی برای محدود کردن اثر‬
‫معامالت انفرادی بر قیمت وجود داشته باشد‪ ،‬نظام تجاری‪ ،‬تهاتر بانکی و نظام پرداختی وجود‬
‫داشته باشد تا اجرای سریع سفارشات را تسهیل نماید و دامنه گسترده ای از فعاالن در بازار‬
‫وجود داشته باشد (وجود تعداد بیشماری از فعاالن در بازار و گردش مالی کافی از تاثيرات‬
‫انفرادی بر قیمت جلوگيری می نماید ‪). market depth‬‬
‫‪11‬‬
‫‪‬‬
‫بازار ارز خارجی کشورهای در حال توسعه سطحی و غير کارآمد هستند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫بخش ی از این جریان ناش ی از مقررات گسترده ارزی از قبیل کنترل و نظارت بر جریان‬
‫سرمایه (این کنترل ها گردش مالی بازار را کاهش میدهد)‪ ،‬محدودیتهای احتیاطی‬
‫سفت و سخت در خصوص وضعیت شبکه باز ارز خارجی‪ ،‬الزامات تحویل اعالم وصول‬
‫ارز خارجی به بانک مرکزی میباشد‪ .‬بازارهای ارز بين بانکی البته در کشورهایی که‬
‫وجود دارند‪ ،‬اغلب نسبت به بازارهای خرده فروش ی کوچک هستند که این امر آزادی‬
‫عمل بازار در کشف قیمت تعادلی ارز را محدود میکند‪.‬‬
‫‪12‬‬
‫‪‬‬
‫‪-1‬اجازه شناوری محدود به نرخ ارز جهت تهییج فعالیت ارز‪ :‬خارجی‪.‬‬
‫بين سالهای ‪ ۱۹۹۵‬و ‪ ۲۰۰۱‬گردش مالی در بازارهای ارز خارجی کشورهایی که‬
‫رژیمهایی با شناوری بیشتر نرخ ارز را ‪.‬انتخاب کردند‪ ،‬افزایش یافته و در‬
‫کشورهایی با رژیم کمتر شناور‪ ،‬کاهش یافته است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪-2‬کاهش نقش بازارسازی بانک مرکزی به واسطه کاستن از معامالت با بانک ها‬
‫و دخالت هایش به منظور گسترش دامنه فعالیت بازارسازها‪.‬‬
‫‪13‬‬
‫‪14‬‬
‫‪‬‬
‫‪-3‬افزایش اطالعات بازار در خصوص منابع و مصارف ارز خارجی و روند تراز پرداختها‬
‫تا فعاالن بازار بتوانند چشم انداز معتبری از نرخ ارز و سیاست پولی شکل داده و ارز‬
‫خارجی را به نحو کارآمدی قیمت گذاری کنند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -4‬لغو تدریجی یا حذف مقرراتی که فعالیت بازار را مهار میکنند‪ .‬اقدامات مهم‬
‫میتواند شامل‪:‬حذف الزامات مربوط به تسلیم اعالم وصول ارز خارجی به بانک‬
‫مرکزی‪ ،‬وضع مالیات یا مالیات اضافی روی معامالت ارز و محدودیتهای معامالت بين‬
‫بانکی‪ ،‬یکپارچه کردن بازارهای ارز خارجی تفکیک شده و کاستن از محدودیتهای‬
‫حساب جاری و سرمایه ای به منظور افزایش منابع و مصارف ارز خارجی در بازار باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -5‬یکپارچه کردن و ساده سازی مقررات ارز خارجی و اجتناب از تغیيرات مکرر و فی‬
‫البداهه در قانون برای افزایش شفافیت بازار و کاهش هزینه های معامالت‪.‬‬
‫چهار راهکار کلی برای ثبات‌بخش ی به بازار‬
‫ار ‌ز‬
‫‪15‬‬
‫‪‬‬
‫الف) افزایش جذابیت سرمایهگذاری در بورس سهام‪ ،‬با هدف جذب بخش ی از‬
‫پساندازهای سرگردان موجود در ابزار ارز و تزریق آنها به بخش تولید ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ب) افزایش جذابیت سپردههای بانکی‪ ،‬به منظور هدایت تدریجی بخش ی از‬
‫سرمایههای سرگردان پناه گرفته در بازار ارز‪ ،‬به سمت بانکها‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ج) افزایش ‪ 10‬الی ‪ 20‬درصدی قیمت فروش رسمی انواع ارز از سوی دولت و بانک‬
‫مرکزی‪ ،‬به منظور کاهش شکاف بين عرضه و تقاضای دالر و در نتیجه کاهش التهاب‬
‫در بازار ارز ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫د) تالش برای ریشهیابی علل مهاجرت سرمایههای ایرانی به سمت کشورهایی‬
‫همچون امارات و ترکیه و زمینهسازی برای بازگشت بخش ی از این سرمایهها به‬
‫ایران ‪.‬‬
‫مقايسه قيمت ارز از سال ‪ 84‬تا‬
‫‪92‬‬
‫موضوع نوسان قیمت ارز و سکه در بازار یکی از مهم ترین موضوعات اقتصادی‬
‫کشور طی سال های اخير بوده است که مشکالت فراوانی را نيز همچون افزایش‬
‫داللی به همراه داشته است‪ .‬مشکل افزایش قیمت ارز و سکه در بازار اوایل سال‬
‫گذشته به اوج خود رسید ‪ .‬پس از این موضوع بانک مرکزی در اقدامی برای کنترل‬
‫بازار ارز و جلوگيری از داللی مرکز مبادالت ارزی را تاسیس کرد و در این مرکز به‬
‫کاالهای ‪ 10‬گانه ارز دولتی با حدود قیمتی ‪ 1000‬تومان ارزان تر از بازار تخصیص‬
‫یافت‪.‬‬
‫پس از تشکیل مرکز مبادالت ارزی تا حدودی قیمت ارز در بازار آزاد کنترل شد اما‬
‫در ابتداي سال ‪ 92‬و نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری باز هم قیمت ارز‬
‫افزایش یافت و این پیش بینی نيز مطرح می شد که قیمت دالر از مرز ‪ 4000‬تومان‬
‫نيز عبور کند‪.‬‬
‫‪16‬‬
‫مقايسه قيمت ارز از سال ‪ 84‬تا‬
‫‪92‬‬
‫دولت نهم در شرایطی فعالیت خود را آغاز کرد که قیمت ارز رسمی ‪ 902‬تومان و‬
‫قیمت ارز آزاد نيز حدود ‪ 904‬تومان بود و پس از گذشت ‪ 8‬سال دولت دهم در‬
‫شرایطی فعالیت خود را به پايان رساند که قیمت ارز رسمی حدود ‪ 2470‬تومان‬
‫و ارز آزاد نيز حدود ‪ 3170‬تومان بود‪.‬‬
‫بر اين اساس قیمت ارز رسمی از زمان آغاز فعالیت دولت نهم تا پایان فعالیت‬
‫دولت دهم حدود ‪ 1568‬تومان و قیمت ارز آزاد نيز حدود ‪ 2266‬تومان افزایش‬
‫يافت‪.‬‬
‫‪17‬‬
‫مقايسه قيمت ارز رسمي از سال‬
‫‪ 84‬تا ‪92‬‬
‫قیمت ارز آزاد در سال ‪ 92‬تقریبا ‪ 3.5‬برابر سال ‪ 84‬و قیمت ارز رسمی در سال ‪ 92‬تقریبا‬
‫‪ 3،8‬سال ‪ 84‬شده است‪.‬‬
‫در نمودارهای زیر چگونگی افزایش قیمت ارز از زمان آغاز فعالیت دولت نهم تا پایان‬
‫فعالیت دولت دهم آمده است‪:‬‬
‫‪18‬‬
‫مقايسه قيمت ارز آزاد از سال ‪ 84‬تا‬
‫‪92‬‬
‫‪19‬‬