Transcript روش های پرداخت در تجارت بین الملل استاد محترم دکتر فیضی چکاب گردآورندگان عاطفه ارجمند زهره قاسمی نژاد مقدمه منظور از اصطالح ثمن در تجارت بین المللی.

‫روش های پرداخت در تجارت بین الملل‬
‫استاد محترم‬
‫دکتر فیضی چکاب‬
‫گردآورندگان‬
‫عاطفه ارجمند‬
‫زهره قاسمی نژاد‬
‫مقدمه‬
‫منظور از اصطالح ثمن در تجارت بین المللی چیست؟‬
‫ماده ‪ 55‬معاهده وین ‪:‬‬
‫"هرگاه قراردادی به نحو صحیح منعقد شده باشد ‪ ،‬ولی ثمن به طور صریح یا ضمنی‬
‫تعیین نگردیده یا ضوابطی جهت تعیین ثمن پیش بینی نشده باشد ‪ ،‬در صورت فقدان‬
‫دلیل مخالف ‪ ،‬چنین فرض می شود كه متعاملین به طور ضمنی ثمنی را كه در زمان‬
‫انعقاد قرار داد برای فروش كاالهای از این قبیل در اوضاع و احوال مشابه در تجارت‬
‫مشابه رایج بوده ‪ ،‬در نظر داشته اند ‪" .‬‬
‫بنابراین در معاهدات تجاری بین المللی ‪ ،‬مقصود از " ثمن پولی است كه فروشنده در‬
‫مقابل دریافت آن مالكیت كاال را به خریدار انتقال میدهد‪ .‬مبلغ این پول میتواند بعد از‬
‫انعقاد عقد مورد توافق قرار گیرد ‪.‬‬
‫تعیین پولی که ثمن با آن پرداخت می شود‬
‫ارز معتبر بین المللی‪Hard Currency :‬‬
‫معموال پول کشوری برای پرداخت تعیین می شود که در بازارهای بین المللی‬
‫به سهولت قابل خرید و فروش باشد‪.‬‬
‫پول داخلی‪Soft Currency :‬‬
‫تنها در برخی موارد مورد قبول صادرکنندگان می باشد‪ ،‬از جمله‪:‬‬
‫ سرمایه گذاری در طرح های اقتصادی کشور واردکننده‬‫‪ -‬خرید کاالهای داخلی و صدور آن جهت تبدیل به ارز‬
‫عدم پذیرش پول داخلی‬
‫تامین ارز معتبر بین المللی توسط واردکننده‬
‫تامین مالی‬
‫ابزاری است که از طریق آن واردکننده به منابع ارزی مورد نیاز‬
‫دسترسی پیدا می کند‪.‬‬
‫‪ -‬حسابهای دریافتننی‪ ،‬فاکتورینگ‪ ،‬فورفایتینگ‪.....،‬‬
‫مهم ترین روش های پرداخت بین المللی‬
‫‪ -1‬پرداخت بعدی (پرداخت به حساب مفتوح)‬
‫‪ -2‬پرداخت قبلی (پرداخت نقدی)‬
‫‪ -3‬پرداخت به شیوه وصولی‬
‫‪ -4‬اعتبار اسنادی )‪(L/C‬‬
‫‪Open account‬‬
‫‪Cash in Advance‬‬
‫‪Documentary Collection‬‬
‫‪Letter of Credit‬‬
‫سایر روش ها‪:‬‬
‫ پرداخت در زمان تحویل‬‫‪ -‬معامله متقابل‬
‫‪ -‬پرداخت امانی‬
‫‪Cash on Delivery‬‬
‫‪Countertrade or Barter‬‬
‫‪Consignment‬‬
‫پرداخت بعدی (پرداخت به حساب مفتوح)‬
‫• اقدام به پرداخت‬
‫مبلغ قرارداد‬
‫خریدار‬
‫فروشنده‬
‫• تسلیم فاکتور‬
‫فروش و اسناد‬
‫حمل به خریدار‬
‫‪Open account‬‬
‫• ارسال کاال‬
‫فروشنده‬
‫‪ -‬در تجارت بین المللی نادر است‪( .‬در روابط مستمر و با ثبات‪ ،‬بین شرکت مادر و وابسته)‬
‫ مخاطرات فروشنده بسیار زیاد و مخاطرات خریدار حداقل است‪.‬‬‫ پرداخت از طریق چک‪ ،‬حواله بانکی‪ ،‬تلگرام‪ ،‬تلکس یا سویفت انجام می شود‪.‬‬‫‪ -‬توجه فروشنده به میزان ریسک های سیاسی و اقتصادی کشور خریدار‪.‬‬
‫پرداخت قبلی (پرداخت نقدی)‬
‫فروشنده‬
‫• ارسال کاال و‬
‫اسناد حمل‬
‫‪Cash in Advance‬‬
‫• پرداخت نقدی‬
‫بهای کاال‬
‫خریدار‬
‫ تفاوت روش پرداخت نقدی با پیش پرداخت )‪(Advance Payment‬‬‫ مخاطرات خریدار بسیار زیاد و مخاطرات فروشنده حداقل است‪.‬‬‫ پرداخت از طریق چک‪ ،‬حواله بانکی‪ ،‬تلگرام‪ ،‬تلکس یا سویفت انجام می شود‪.‬‬‫ متداول در خریدهای با حجم پایین از فروشندگان معتبر‪ ،‬فروشندگان انحصاری و خریداران ناشناخته‬‫از کشورهایی با وضعیت ناپایدار‬
‫‪ -‬اعمال محدودیت کشورها نسبت به این روش به علت خروج ارز و احتمال عدم ورود کاال‬
‫پرداخت به شیوه وصولی (برات اسنادی) ‪Documentary‬‬
‫‪Collection‬‬
‫‪ .1‬قرارداد فروش‬
‫خریدار‬
‫‪.6‬‬
‫پرداخت‬
‫فروشنده‬
‫‪ .2‬صدور کاال‬
‫‪.8‬‬
‫پرداخت‬
‫‪ .5‬قبول‬
‫برات و‬
‫دریافت‬
‫اسناد‬
‫حمل‬
‫‪.3‬‬
‫اسناد‬
‫حمل و‬
‫دستور‬
‫وصول‬
‫‪ .4‬اسناد حمل و دستور وصول‬
‫بانک خریدار‬
‫‪ .7‬پرداخت‬
‫بانک فروشنده‬
‫پرداخت به شیوه وصولی (برات اسنادی) ‪Documentary Collection‬‬
‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫‪-‬‬
‫دستور وصول ممکن است یک فقره برات به رویت یا برات مدت دار باشد‪.‬‬
‫در این روش بانک ها بیشتر نقش واسطه را ایفا می کنند‪.‬‬
‫پرداخت مبلغ هرگز توسط بانک تضمین نمی شود مگر در برات وعده دار‬
‫که بانک خریدار پرداخت برات را تضمین کرده باشد‪.‬‬
‫تهیه و انتشار مجموعه ای از مقررات متحدالشکل ناظر بر روش وصولی‬
‫توسط اتاق بازرگانی بین الملل در سال ‪(URC) 1956‬‬
‫ماده ‪ 2‬مقررات متحدالشکل وصولی ‪:‬اعتبار این مقررات ناشی از توافق طرفین و درج در‬
‫قرارداد‬
‫وجود خطرات زیاد برای فروشنده و مزایای زیاد برای خریدار‬
‫این خطر وجود دارد که خریدار نخواهد یا نتواند شرایط مقرر در دستور‬
‫وصول را انجام دهد‪.‬‬
‫مزایای خریدار‪:‬‬
‫ تامین مالی کوتاه مدت از طریق ارسال یک برات مدت دار برای خریدار‬‫‪ -‬پرداخت پس از مشاهده اسناد و اطمینان از مطابقت آن با شرایط قرارداد‬
‫اعتبار اسنادی‬
Letter of
credit
‫اعتبار اسنادی)‪(LC‬‬
‫‪Letter of Credit‬‬
‫تعهدی مکتوب که به موجب آن بانک بنا به درخواست خریدار‬
‫متقبل می شود مبلغ مشخصی پول را ظرف مدت معین در مقابل‬
‫اسناد مشخص و طبق دستورات مقرر خریدار به فروشنده‬
‫پرداخت نماید‪.‬‬
‫تعهد بانک مشروط به میزان‪ ،‬مدت و شرایطی است که در متن‬
‫اعتبار اسنادی مذکور است؛ چه این شرایط با قرارداد فروش‬
‫مطابقت داشته باشد یا نداشته باشد‪.‬‬
‫مطابق قرارداد گشایش اعتبار اسنادی که بین بانک و متقاضی‬
‫اعتبار منعقد می شود گشایش این اعتبار در چارچوب‬
‫مقررات متحدالشکل اعتبار اسنادی اتاق بازرگانی بین المللی)‪(UCP600‬‬
‫می باشد‪.‬‬
‫مندرجات قرارداد اعتبار اسنادی)‪(LC‬‬
‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫‪-‬‬
‫غیر قابل رجوع بودن اعتبار اسنادی‬
‫مدت زمانی که اعتبار اسنادی الزم االجرا و معتبر است‪.‬‬
‫نام بانک گشایش کننده‬
‫نام بانک کارگزار‬
‫مشخصات کاال و خدمات و مبلغ هرکدام به تفکیک‬
‫نحوه پرداخت مبلغ اعتبار اسنادی (یکجا یا تدریجی)‬
‫اسناد و مدارکی که به ازای آن کل مبلغ اعتبار اسنادی یا بخشی از آن قابل مطالبه است‬
‫هزینه های گشایش یا تمدید اعتبار اسنادی‬
‫امکان حمل یکجا یا تدریجی‬
‫امکان قبول اسناد اشخاص ثالث‬
‫امکان بارگیری مجدد‬
‫اعتبار اسنادی)‪(LC‬‬
‫‪Letter of Credit‬‬
‫ مهمترین و رایج ترین روش پرداخت بین المللی‬‫ بانک به فروشنده اطمینان می دهد در صورت ارائه اسناد مقرر مبلغ اعتبار اسنادی را به‬‫وی پرداخت کند‪.‬‬
‫ بانک به خریدار اطمینان می دهد که قبل از دریافت اسناد مقرر پرداختی صورت نگیرد‪.‬‬‫ بانک کارگزار اصوال مسئولیتی در قبال پرداخت مبلغ اعتبار اسنادی متقبل نمی شود و‬‫صرفا به عنوان رابط بین بانک گشاینده و ذینفع اقدام می کند مگر در صورت تائید آن‪.‬‬
‫اعتبار اسنادی)‪(LC‬‬
‫‪Letter of Credit‬‬
‫‪ .1‬سفارش خرید‬
‫‪ .2‬ارسال فاکتور‬
‫خریدار‬
‫فروشنده‬
‫‪ .5‬ارسال کاال‬
‫‪.3‬‬
‫گشایش‬
‫‪LC‬‬
‫‪ .9‬اسناد‬
‫حمل‬
‫‪+‬‬
‫دریافت‬
‫باقیمانده‬
‫وجه‬
‫بانک خریدار‬
‫‪Issuing Bank‬‬
‫‪.7‬‬
‫پرداخت‬
‫‪.6‬‬
‫ارسال‬
‫سناد‬
‫حمل‬
‫‪ .8‬اسناد حمل‬
‫‪ .4‬دستور به پرداخت تحت شرایط مقرر‬
‫بانک فروشنده‬
‫‪Corresponding Bank‬‬
Certificate of Origin
Commercial Invoice
Packing List
Bill of Lading
‫انواع اعتبار اسنادی‬
‫‪ -1‬اعتبار اسنادی قابل برگشت‪/‬غیرقابل برگشت‬
‫‪ -2‬اعتبار اسنادی تائید شده‪/‬تائید نشده‬
‫‪ -3‬اعتبار اسنادی دیداری‪/‬مدت دار‬
‫‪ -4‬اعتبار اسنادی قابل انتقال‪/‬غیرقابل انتقال‬
‫‪ -5‬اعتبار اسنادی پادار‪/‬غیرپادار‬
‫‪ -6‬اعتبار اسنادی تضمینی(انتظاری)‬
‫‪ -7‬اعتبار اسنادی اتکایی‬
‫‪ -8‬اعتبار اسنادی گردان‬
‫‪ -9‬اعتبار اسنادی با شرط قرمز‬
‫اعتبار اسنادی قابل برگشت‪/‬غیرقابل برگشت‬
‫‪ ‬قابل برگشت)‪:(Revokable‬‬
‫ بانک گشاینده می تواند بدون اخطار قبلی به ذینفع یا اخذ مجوز از وی اعتبار‬‫اسنادی صادره را اصالح یا لغو نماید‪.‬‬
‫‪ -‬رجوع پس از ارائه اسناد به بانک کارگزار میسر نیست‪.‬‬
‫ متضمن خطرات بسیار برای فروشنده‬‫‪ ‬غیر قابل برگشت)‪:(Irrevokable‬‬
‫ بانک گشاینده نمی تواند بدون رضایت قبلی و مکتوب ذینفع در مدت اعتبار لغو نماید‪.‬‬‫ بر اساس ماده ‪ UCP600 3‬در صورت سکوت اعتبار اسنادی غیر قابل رجوع تلقی‬‫می شود‪.‬‬
‫اعتبار اسنادی تائید شده‪/‬تائید نشده‬
‫‪ ‬تائید شده)‪:(Confirmed‬‬
‫ پرداخت وجه آن توسط یک بانک دیگر غیر از بانک گشاینده (بانک کارگزار یا بانک‬‫ثالث) تعهد و تضمین شده باشد‪.‬‬
‫ به تقاضای فروشنده به جهت نگرانی از محدودیت های ارزی در کشور خریدار یا‬‫ورشکستگی احتمالی بانک گشاینده‪.‬‬
‫‪ ‬تائید نشده)‪:(Unconfirmed‬‬
‫ پرداخت توسط بانک گشایش کننده تعهد و تضمین شده و بانک کارگزار صرفا به عنوان‬‫نماینده و عامل بانک گشایش کننده اقدام می کند‪.‬‬
‫‪ -‬بر اساس ‪ UCP600‬در صورت سکوت اعتبار اسنادی تائید نشده تلقی می شود‪.‬‬
‫اعتبار اسنادی دیداری‪/‬مدت دار‬
‫‪ ‬دیداری)‪:(At Sight Payment‬‬
‫ وجه اعتبار بالفاصله پس از ارائه اسناد معموال توسط بانک کارگزار در دسترس‬‫ذینفع قرار می گیرد‪.‬‬
‫‪ ‬مدت دار)‪:(Deferred Payment‬‬
‫ وجه اعتبار اسنادی مدتی پس از ارائه اسناد قابل پرداخت است‪.‬‬‫ این مدت باید به صراحت در اعتبار اسنادی معین شود(معموال تا ‪ 180‬روز و حداکثر یک‬‫سال) وگرنه دیداری محسوب است‪.‬‬
‫ ذینفع(فروشنده) همراه با ارائه اسناد یک فقره برات مدت دار به حواله کرد خود یا شخص‬‫دیگر و علیه بانک کارگزار صادر می کند‬
‫‪ -‬این روش یک نوع تامین مالی و فاینانس تلقی می شود که به یوزانس معروف است‪.‬‬
‫اعتبار اسنادی قابل انتقال‪/‬غیرقابل انتقال‬
‫‪ ‬قابل انتقال)‪:(Transferable‬‬
‫ ذینفع می تواند کل اعتبار یا بخشی از آن را به غیر واگذار نماید‪.‬‬‫ ممکن است خریدار را با افراد ناشناسی مواجه کند و امکان سو استفاده و‬‫داللی را فراهم سازد‪.‬‬
‫‪ ‬غیرقابل انتقال)‪:(Non Transferable‬‬
‫ وجه آن فقط به ذینفع مندرج در اعتبار قابل پرداخت است‪.‬‬‫ بر اساس ‪ UCP600‬در صورت سکوت اعتبار اسنادی غیرقابل انتقال تلقی می شود و‬‫حتی در صورت تصریح به قابلیت انتقال فقط در یک مرحله قابل واگزاری است‪.‬‬
‫اعتبار اسنادی پادار‪/‬غیرپادار‬
‫‪ ‬پادار)‪:(Operative‬‬
‫ بانک گشاینده به مفاد اعتبار متعهد شده است و در صورت تحقق شرایط‬‫مندرج در اعتبارنسبت به پرداخت وجه آن اقدام می کند‪.‬‬
‫‪ ‬غیرپادار)‪:(Non Operative‬‬
‫ به پیش آگهی اعتبار اطالق می شود که بانک گشاینده خطاب به ذینفع ابالغ می نماید‬‫و متعهد می شود چنانچه شرایط پیش آگهی (مثل پرداخت ضمانتنامه حسن انجام کار)‬
‫محقق شود بانک گشاینده به پادار کردن اعتبار اسنادی اقدام کند‪.‬‬
‫اعتبار اسنادی تضمینی (انتظاری)‬
‫‪standby Credit‬‬
‫ بانک گشاینده اعتبار متعهد می شود در صورتی که متقاضی اعتبار‬‫تعهدات خود را انجام ندهد بانک وجه اعتبار را به ذینفع پرداخت‬
‫نماید‪.‬‬
‫ از این جهت که وجه اعتبار در صورت نقض قرارداد قابل مطالبه‬‫است به آن اعتبار اسنادی انتظاری نیز اطالق می شود‪.‬‬
‫اعتبار اسنادی اتکایی ‪Back to Back Letter of‬‬
‫‪Credit‬‬
‫یک فقره اعتبار اسنادی به نفع فروشنده صادر می شود و فروشنده نیز به نوبه‬
‫خود نیاز دارد اعتباری را به نفع کسانی که از آنها خریداری می کند گشایش‬
‫نماید‪ .‬بنابر این تمایل دارد که از اعتبار اسنادی موجود استفاده نماید‪:‬‬
‫‪ ‬اعتبار اسنادی موجود غیرقابل انتقال باشد یا فروشنده دوم از قبول آن امتناع‬
‫نماید‬
‫‪ ‬فروشنده اول از بانک خود تقاضا می نماید که به استناد اعتبار اسنادی موجود‬
‫اعتبار دیگری را به نفع فروشنده دوم گشایش نماید‪.‬‬
‫اعتبار اسنادی اتکایی‪ :‬اعتبار دوم که به اتکای اعتبار اول صادر شده ولی از‬
‫آن مستقل است‪.‬‬
‫اعتبار اسنادی گردان‬
‫‪Revolving L/C‬‬
‫ بانک گشایش کننده متعهد می شود در طول مدت اعتبار ‪ LC‬هرزمان که مبلغی از‬‫اعتبار مصرف شد نسبت به تامین مبلغ کسری اقدام نماید بدون اینکه مستلزم اصالحیه‬
‫باشد‪.‬‬
‫ جبران کسری می تواند دوره ای باشد که در این صورت مبلغ اعتبار قبل از سررسید‬‫آن مدت کمتر از میزان تعهد شده باشد‪.‬‬
‫ این اعتبار شبیه به کارتی است که بانک گشایش کننده متعهد می شود مطابق با‬‫شرایط مندرج در اعتبار نسبت به شارژ آن اقدام کند‪.‬‬
‫‪ -‬موارد استفاده آن بین خریدار و فروشنده با رابطه مستمر تجاری می باشد‪.‬‬
‫ امتیاز این روش‪ :‬یک اعتبار اسنادی واحد برای خریدهای متعدد صادر می شود و‬‫نیازی به صدور اعتبار جداگانه برای هر خرید نیست‪.‬‬
‫اعتبار اسنادی با شرط قرمز‬
‫‪Red Clause L/C‬‬
‫ بانک گشایش کننده متعهد می شود که کل یا بخشی از مبلغ اعتبار اسنادی‬‫قبل از ارائه اسناد به ذینفع پرداخت شود‪.‬‬
‫‪ -‬به طور سنتی این شرط به خط قرمز نوشته می شده است‪.‬‬