Transcript kemoterapötikler

KEMOTERAPÖTİKLER
KEMOTERAPİ NEDİR?
 GENEL ANLAMIYLA;
 VÜCUDU SARAN MİKROORGANİZMALARI ,
 KONAKÇIYA ZARAR VERMEDEN
ÖLDÜREN ,
 VEYA GELİŞMELERİNİ DURDURAN ,
 İLAÇLARLA YAPILAN TEDAVİ ŞEKLİNE
KEMOTERAPİ DENİR.
 ANTİBİYOTİK NE DEMEKTİR?
 MİKROORGANİZMALARIN GELİŞMESİNİ
ÖNLEYEN YA DA ONLARI ÖLDÜREN
KİMYASAL MADDELERDİR.
REZİSTANS?
 BAKTERİLERİN İLACA GÖSTERDİKLERİ




DİRENCE VERİLEN ADDIR.
3 ŞEKLİ VARDIR:
DOĞAL REZİSTANS
KAZANILMIŞ REZİSTANS
ÇAPRAZ REZİSTANS
Bakteriler geliştirdikleri direnci diğer bakterilere
aktarırlar.Böylece diğer bakterilerin
hayatta kalabilmesi için ilgili genleri bir köprü vasıtasıyla
diğer bireylere iletirler.
Öğretmen Bakteriler Görev Başında!!!!
ÖZETLERSEK;
 Bakteriler, antibiyotiklere direnç gösterebilmek
için kendi genetik yapılarını değiştirebilirler.
 Genetik yapısını değiştirerek direnç göstermeyi
başaran bir bakteri, değişimi sağlayan genleri kendi türünden olsun olmasın- diğer bakterilere
geçirebilmektedir.
 Bunu yapabilmek için iki bakteri arasında bir
köprü oluşur ve ilgili gen birinden diğerine iletilir.
2.BİR YÖNTEMLERİ DAHA VAR!!!!
 İkinci yöntem ise bir bakterinin halka şeklindeki DNAsını
ortama bırakması ve diğerlerinin bunu alarak kendi
genetik şifrelerine katmalarıdır.
 Halka şeklindeki bu DNA parçalarına plazmid adı
verilmektedir. Burada tek bir plazmidle bakterinin birden
fazla antibiyotiğe direnç geliştirmesi mümkündür.
 Bakterilerin kullandığı bu yöntem tıp çevrelerince en çok
korkulan yöntemdir ve bu, hastalıkların önüne
geçilmesini sürekli olarak engellemektedir.
 Geliştirilen antibiyotik ile ortadan kaldırılması umut edilen
bir hastalık, bakterinin yapısını değiştirmesi nedeni ile
yeni bir şekil almakta ve durdurulamamaktadır.
Yanlış antibiyotik kullanımının
beraberinde getirdiği direnç oluşumu
nelere yol açıyor?
 Antibiyotiklere direnç gelişmesi sonucunda ilaçlar
(antibiyotikler) etkisiz kalıyor.
 Dolayısıyla bu dirençli bakteriler oluşan enfeksiyonların
tedavisinde ilaçların yetersiz kalması ve buna bağlı ölüm
oranlarının, hastalıktan doğan marazların artması,
 Hastanede tedavi başarısızlıkları nedeniyle yatış
sürelerinin uzaması,
 Dolayısıyla tedavi maliyetlerinin ve tedavi başarısızlığına
bağlı komplikasyonların artması gibi birçok sorun ortaya
çıkıyor.
Tedavi süresini ne kadar uzatıyor?
 En az 1 hafta ile 10 gün arasında uzatır.
 Direnç oluşması hem toplumda hem de
hastanede önemli. Ama hastanede çok daha
önemli. Toplumdaki enfeksiyonlarda direnç
problemini bir şekilde çözebiliyoruz.
Hastanelerde mevcut bütün antibiyotiklere
dirençli bakteriler var. Kullandığımız tüm
antibiyotiklere dirençli. Onlarda çaresiz
kalıyoruz.
Tüm ilaç tüketimi arasında antibiyotikler
kaçıncı sırada yer alıyor?
Son 6 yıldır hep birinci sırada. Bilinçsiz ve
denetimsiz kullanımından kaynaklanıyor.
Oysa Avrupa ülkelerinde dördüncü,
beşinci sıradadır.
Antibiyotiklere harcanan para ne kadar?
 Türkiye`de yıllık ilaç masrafı toplamda 4,5
milyar dolar. Bunun yaklaşık yüzde 20 25`i antibiyotik. Yani yaklaşık 1 milyar
dolar civarında antibiyotiklere harcandığını
söyleyebiliriz
Doğru ve akılcı antibiyotik kullanımında
hem doktora hem de hastaya ne gibi
görevler düşüyor?
 Antibiyotiklerin en çok suistimal edildiği hastalık
grubu solunum yolu enfeksiyonları.
 Antibiyotikler her enfeksiyonda kullanılmaz. Bu
konuda hekimler arasında da hata yapanlar var.
 Örneğin;En sık görülen enfeksiyonlar olan
solunum yolu enfeksiyonlarının yüzde 60 - 70`i
virüslerden oluşur. Antibiyotik verildiğinde, yüzde
60 oranında antibiyotik gereksiz kullanılmış
oluyor.
Antibiyotikler neden etkisiz kalıyorlar?
 Sadece bakterilere karşı etkili oldukları halde,
virüslerin yol açtığı ya da bakterilerden
kaynaklanmayan diğer yaygın hastalıklarda
(nezle, soğuk algınlığı, grip vs.) kullanılması
 Doktorların, farklı enfeksiyonlara cevap veren
farklı antibiyotikler yerine sık sık "genel etkili"
antibiyotik reçete ederek yanlış kullanımı
yaygınlaştırmaları
 Hastanın antibiyotiği doktorun tavsiye ettiği
şekilde ve sürede kullanmaması, dolayısıyla
tedavinin yetersizleşmesi, uzaması ya da
tekrarlaması
ANTİMİKROBİK SPEKTRUM
 Belirli bir kemoterapötiğe duyarlı olan
mikroorganizma türlerinin tümüne o ilacın
antimikrobik spektrumu denir.
ANTİBAKTERİYEL İLAÇLAR
1-Bakteri Hücre Duvarının Sentezini İnhibe
Edenler
2-Hücre İçinde Protein Sentezini İnhibe Edenler
3-Genetik Materyal İçinde DNA Sentezinin veya
DNA Kontrolü Altında Yapılan mRNA Sentezinin
Bozulmasına Neden Olanlar
4-İntermediyer Metabolizmayı Bozanlar
5-Stoplazma Membranının Permeabilitesini
Artıranlar
1-Bakteri Hücre Duvarının
Sentezini İnhibe Edenler
 PENİSİLİNLER
 SEFALOSPORİNLER
 VANKOMİSİN
PENİSİLİN TÜRLERİ
1-Penisilinaza ve Aside Duyarlı,Kısa Etkili
Penisilinler
Penisilin-G(Benzyl Penisilin)bu gruptadır.
2-Aside Dayanıklı Penisilinler
Aside dayanıklı olduklarından mide
asidinden etkilenmezler.
Örnek:Pen-os,Longatren
3-Penisilinaza dayanıklı penisilinler
Örnek:Metisilin,diclocil
4-Depo Penisilinler:Penisilin-G’nin etkisi kısa
sürdüğünden tedavide Benzatin ve Prokain ile
kombine edilirler.
 Prokain+Penisilin-G =
 Benzatin+PenisilinG=
 PENADUR,DEPOSİLİN
5-Geniş Spektrumlu Penisilinler
Alfasilin,Amoksisilin,Ampisilin
!Penisilinaza dayanıklı
değillerdir.
AMOKSİSİLİN
AMPİSİLİN
6-Beta-Laktamaz Enzim İnhibitörleri ile
kombine Penisilinler
Klavulanik Asid+Amoksisilin=
Augmentin,Klamoks
Sulbaktam+Ampisilin=
Alfasid
Combicid
Duocid
SEFALOSPORİNLER
 Cephalosporium türü mantar kültürlerinden elde





edilmişlerdir.
Zayıf aside ve beta-laktamazlara oldukça
dayanıklıdırlar.
Penisilinlere dirençli streptokok ve stafilokok
enfeksiyonları,
Cerrahi girişim nedeniyle gelişebilecek bakteri
enfeksiyonlarına karşı proflaksi amacıyla,
H.inflüenzadan ileri gelen menenjitlerde
Pnömonide tercih edilen ilaçlardır.
SEFALOSPORİN GRUBUNDAN BAZI İLAÇ
ÖRNEKLERİ
 Terapötik Kategori > Antibiyotikler
 Form:FlakonEtkin
Madde:Sefazolin Sodyum
(500mg )
 TicariŞekil:500mg IM Flakon
 Endikasyonları:ÜSYE ,ASYE
İdrar Yolları Enfeksiyonları
Post-op Sonrası Kullanım
Cerrahi Profilaksi
VANKOMİSİN
 EndikasyonlarıVankomisin metisiline dirençli (ßlaktamazlara dirençli) stafilokokların neden olduğu
ciddi enfeksiyonların tedavisinde kullanılır.
Vankomisin, antimikrobiyal ilaçlara rezistans
gösteren Gram pozitif mikroorganizmaların neden
olduğu şiddetli enfeksiyonların tedavisinde ve
penisilin ve sefalosporinlere alerjisi olduğu bilinen
hastalarda endikedir.
2-Hücre İçinde Protein Sentezini
İnhibe Edenler
 AMİNOGLİKOZİDLER
1-STREPTOMİSİN
 Bakteriler bu ilaca çabuk direnç geliştirirler.
 Tbc.tedavisinde etkilidir.(Rezistans nedeniyle
önemleri azalmıştır.)
 Brucella,veba ve tularemide tetrasiklinlerle kombine
edilerek kullanılırlar.
 Baş ağrısı,bulantı-kusma ve denge duyusu ile ilgili
8.kafa çifti sinirine etki ederek kulak çınlaması ve baş
dönmesi yapabilirler.
 2-GENTAMİSİN
 Antibakteriyel gücü en yüksek
aminoglikozidtir.
 Bir çok idrar yolu enfeksiyonu ve
bakteriyemi durumlarında kullanılırlar..





3-KANAMİCİN
Özellikle E.coli’den ileri gelen sepsislerde kullanılırlar.
4-NEOMİCİN(NEOLET)
Çoğunlukla lokal kullanılan ilaçlardır.
Kolon ameliyatlarında hastayı hazırlamak için de
kullanılırlar.
 B-TETRASİKLİNLER
 En geniş spektrumlu antibiyotiklerdir.
 Etkileri bakteriyostatik
 Özellikle kalsiyumdan zengin sütlü yiyecek
ve içecekler emilimlerini azaltmaktadır.
 Kemik dokusuna nüfuz ederler.
 TETRASİKLİNLERİN KULLANILDIKLARI






YERLER:
Bir çok gram(-) ve gram(-) bakterilere
Riketsiyalara
Klamidyalara
Spiroketlere
Mycoplazmalara
Leptospiralara karşı etkilidirler.
 1.DERECEDEKİ ENDİKASYONLARI
 Kolera,granüloma inguinale
 Riketsiya enfeksiyonları
 Trahom,konjonktivit,pelvis içi organların
iltihabı
 Veba,brucella
 2.DERECEDEKİ ENDİKASYONLARI
 Sifiliz,tetanoz,gonore








TETRASİKLİNLER 8 YAŞINDAN KÜÇÜK
ÇOCUKLARDA VE GEBELERDE
KONTRENDİKEDİR!!!
TETRASİKLİNLERİN ÖNEMLİ YAN ETKİLERİ
Dişlerde ve kemiklerde renk bozukluğu
?Gebelerde kullanırsak ne olur?
Böbrek bozukluğu
?Özellikle süresi dolmuş tetrasiklinlere dikkat!!!!!!
Allerjik belirtiler
Güneş ışığında cilt reaksiyonları
Yeni doğanda ve bebeklerde kafa içi basıncının
artmasına bağlı olarak beyin tümörünü taklit
eden reversibl bir sendrom gelişebilir.
C)KLORAMFENİKOL
KEMİCETİNE TerkibiKloramfenikol ÖzellikleriAntibakteriyel Ticari
Şekli1g flakon -6cc’lik enjektabl su içeren ampul.
250 mg 24 kapsül.
 KLORAMFENİKOLÜN KULLANILDIĞI YERLER:
 Diğer antibiyotiklerin kullanılamadığı önemli







hastalıklarda,Örneğin;
Hemofilis inflüenza menenjiti
Çok ağır seyreden bağırsak enfeksiyonları
Tifo’da kullanılır.
KESİNLİKLE KULLANILMAZ!!!!!
Basit enfeksiyonlar
Proflaktik amaçla
!!!!!!!!!Lökosit sayısı azalınca ilaç kesilmelidir?
 KLORAMFENİKOLÜN ÖNEMLİ YAN ETKİLERİ
 Kemik iliği depresyonuna bağlı olarak gelişen





irreversibl aplastik anemi ölüme neden olabilir.
Gri sendrom
Gastrointestinal kanal tahrişine bağlı
reaksiyonlar
Baş ağrısı,ruhsal depresyon oluşturabilir.
SORU:Tedavi sırasında neden sık sık lökosit
sayımı yapılmalıdır?
SORU:Prematüre ve yeni doğanlarda neden
kontrendikedir?
D)MAKROLİDLER
ERİTROMİSİN:
 ERİTROMİSİN:
 Oral yolla iyi absorbe edilir.
 Penisiline dirençli enfeksiyonlarda ve penisiline




allerjisi olanlarda penisilin yerine tercih edilirler.
Gram(+)mikroorganizmalara etkilidirler.
Difteri,şarbon,gazlı gangren ve tetanozda
etkilidirler.
Yan etkileri oldukça azdır.Hafif mide barsak
bozuklukları ve döküntü yapabilirler.
Yüksek dozda geçici sağırlık yapabilirler.
 SORU:Penisiline karşı allerjisi olan bir
hastada sefalosporinler mi,yoksa
eritromisin mi tercih edilmelidir?
 WHY?
 E)LİNKOZAMİDLER
 Gram(+) ve gram(-) bakterilerin bir kısmına
etkilidirler.
 Dokulara ve vücut sıvılarına iyi nüfuz ederler.
 Kemik dokusuna da iyi nüfuz ettikleri için
artrit,osteomyelit ve mastoiditte yararlı olurlar.
 En önemli yan etkisi psödomembranöz kolittir.
3-Genetik Materyal İçinde DNA Sentezinin veya
DNA Kontrolü Altında Yapılan mRNA Sentezinin
Bozulmasına Neden Olanlar
 Bu gruptaki ilaçların büyük bir kısmı memeli






hücresinin çekirdeğini de etkilediklerinden
sitotoksik ilaçlardır.
A)RİFAMPİN
Bakteri hücresinde DNA kontrolünde yapılan
mRNA sentezini inhibe ederler.
TBC.tedavisinde 2.derecede önemli bir ilaçtır.
Bu ilaca karşı kolay rezistans gelişmektedir.
Karaciğere toksik etkilidir.
Hastaların idrar,dışkı,salya,balgam,ter gibi vücut
sıvılarını kırmızı-turuncu renge boyayabilir.
 B)NİTROİMİDAZOLLER
 Bakteri hücresinde DNA sentezini bozarak
güçlü bakterisid etki gösterirler.
 Osteomyelit,artrit,endokardit,beyin
apseleri,menenjit gibi bir çok önemli
enfeksiyonda kullanılabilirler.
 Uzun süre kullanımlarda kemik iliği depresyonu
yapabilirler.
 FormülüTicari Takdim ŞekliHer film tablet, 250 mg
ornidazol içerir.BORNERAL 250 mg film tablet, herbiri
250 mg ornidazol içeren 20 film tabletlik blister
ambalajda
 Nitroimidazol türevi olup protozoal enfeksiyonlarda ve
anaerobik enfeksiyonlarda etkin olarak kullanılırlar.
4-İntermediyer Metabolizmayı
Bozanlar
 Bakterinin metabolizması için gerekli bir






maddenin sentezini bozan ilaçlardır.
A)SULFONAMİDLER
ETKİ MEKANİZMASI
PABA bakteriler için gerekli bir maddedir.
Bu ilaçlar PABA’ya benzerler.
Bakteri hücresi ilaç ve PABA arasında ayırım
yapamadığı için ikisini de absorbe eder.
Sülfonamidi metabolize edemediği için gelişme
ve üremesi durur.
 Endikasyonları:Solunum Yolu Enfeksiyonları:
Akut ve kronik bronşit, bronşektazi, pnömoni (Pneumocystis carinii
pnömonisi dahil), akut otitis media, sinüzit.
Üriner Sistem Enfeksiyonları:
Akut ve kronik sistitler, piyelonefrit, üretrit, bakteriyel prostatit,
gonokoksik üretrit de dahil her iki cinste de rastlanan genital
enfeksiyonlar.
Deri ve Yumuşak Doku Enfeksiyonları:
Akne, piyoderma, fronkül, abse ve enfekte yaralar.
Gastrointestinal Sistem Enfeksiyonları:
Turist diaresi (enteropatojen E.coli’nin sebep olduğu gastroenterit de
dahil olmak üzere), tifo ve paratifo, tifo portörlüğü, basilli dizanteri ve
kolera.
Diğer bakteriyel enfeksiyonlar:
Bakton, duyarlı mikroorganizmaların sebep olduğu septisemi, akut
ve kronik osteomiyelit, akut Brusellozis, Mycetoma (gerçek
mantarlara bağlı olanların dışında) ve Nokardiyozis vakalarında
etkilidir.
Bakton ayrıca Toxoplazmoz, boğmaca salgınlarının önlenmesi, bazı
granülositopenik hasta guruplarında duyarlı gram negatif
mikroorganizmalarla oluşan enfeksiyonlara karşı profilaksi; dental ve
periodontal enfeksiyonlar; mikroorganizmaların in vitro duyarlı
oldukları menenjit vakalarında yararlı olabilir.
 EN FAZLA KULLANILDIĞI





ENFEKSİYONLAR
İdrar yolları enfeksiyonları
Solunum yolu enfeksiyonları
Toxoplasmozis
Ülseratif kolit
Trahom ve konjonktivit
 Sülfonamidler içerisinde en çok kullanılanı;
Sulfametaksazol+Trimetopirim=
Kotrimoksazol(Backtrim,Septrim)
 Allerjik reaksiyonlara neden olabilir.
 İdrar yollarında çökebilirler.
 FormülüTicari Takdim Şekli:Her 5 ml’de
(1 ölçek);
Trimetoprim 40 mg
Sülfametoksazol 200 mg 20 tabletlik blister
ambalajlarda.
 İNTERMEDİYER METABOLİZMAYI




BOZAN DİĞER KEMOTERAPÖTİKLER:
Sulfonlar
PAS
İzoniazid
Etambutol
5-Stoplazma Membranının
Permeabilitesini Artıranlar
 Stoplazma membranının geçirgenliğini
artıran ilaçlardır.
 Bakterisit etkilidirler.
SITMA TEDAVİSİNDE
KULLANILAN İLAÇLAR
 1-Eritrositlerdeki Parazitleri Etkileyen




İlaçlar
Eritrositer dönemdeki parazitlerin
bölünmesini engellerler.
SORU:Sıtma belirtilerini neden geçici
olarak keserler?
İLAÇ ÖRNEKLERİ ;
Kinin,Klorokin,Primetamin
 2-Hasta Kanındaki Gametositleri ve
Karaciğerdeki Parazitleri Etkileyen İlaçlar:
 İLAÇ ÖRNEKLERİ;
 Primakin,Pentakin
 SORU?Sıtma tedavisinde bu iki grup ilacın
birlikte kullanılması neden gereklidir?
LEPRA TEDAVİSİNDE
KULLANILAN İLAÇLAR:
 SULFONLAR
 Yapıları ve etki mekanizmaları bakımından
sulfonamidlere benzer.
 Bu grubun en çok tercih edilen ilacı
DAPSON’dur.
 Rifampisin ve Klofaziminle kombine
edilerek kullanılır.
 Tedavi 5-10 yıl sürebilir.
ANTİMİKOTİK(ANTİFUNGAL)
İLAÇLAR
 Mantar enfeksiyonlarına karşı kullanılırlar.
 Tedavi 6 hafta-12 ay arasında devam
edebilir.
ANTİTÜBERKÜLOZ İLAÇLAR
 Tbc tedavisi uzun sürer.
 Kolay rezistans nedeniyle ilaçlar kombine
edilerek kullanılır.
İLAÇ ÖRNEKLERİ









İZONİAZİD
Sadece M.tüberkülosise etkilidir.
Tbc ilaçlarının en kuvvetlisidir.
PİRAZİNAMİD
Diğer tbc ilaçlarına cevap vermeyen durumlarda
kullanılır???????
Çünkü çok önemli yan etkileri vardır.
Hepatotoksik etkilidir.
Hiperürisemiye neden olabilir????
Ürik asit reabsorbsiyonuna neden olduğu için.
PAS
 Sadece Mycobakterium tübercülosise
etkilidir.
 Aç karnına alındığında sindirim sistemini
tahriş edebileceğinden tok karnına
alınmalıdır.
ETAMBUTOL
 Sadece çoğalma dönemindeki
mikobakterilere etkilidir.
 Yan etkileri azdır.
 Optik siniri bozmasına bağlı olarak görme
keskinliğini azaltabilir.Fakat bu etki
reversibldır.
 Tüberküloz ilaçları toksik etkileri nedeniyle
ilaçlara başlamadan önce ve her üç ayda
bir karaciğer fonksiyon testi yapılmalıdır.
ANTİHELMİNTİK İLAÇLAR
 Bu ilaçlar 2 şekilde etki ederler.
 1-Helminticid etki
 2-Helmintifüj etki
 Gebelerde kontrendikedirler.