Transcript عوارض
به نام خدا
طیبه حسن طهرانی عضو هیئت علمی دانشکده پرستاری و
مامایی همدان
اهداف مراقبت در نوزادان با مشكل تنفس ي
اطمينان از كفايت تهويه و اكسيژن رساني
حمايت و انجام مداخله زود رس براساس شدت دیسترس
تنفس ی و وضعیت نوزاد
چرا حمايت تنفس ي در نوزادان اهميت دارد:
كمك به نوزاد در دوره انتقالي
اكسيژن رساني براي كاركرد سلول و بافت و اندام بحراني
است
شايع ترين علت نارسايي قلبي در نوزادان هيپوكس ي است
ديسترس تنفس ي ممكن است عالمتي از عفونت باشد
نوزادان نارس ذخيره تنفس ي پاييني دارند
عاليم هشدار دهنده
پرش پره هاي بيني ()Nasal Flaring
ناله()Grunting
رتركسيون عضالت بين دنده اي و استرنوم
تنفس منقطع()Gasping
تعداد تنفس بيش از 60در دقيقه
گام هاي اساس ي
كنترل باز بودن راه هاي هوايي و تنفس
تجويز اكسيژن براي نگه داري Spo2بين 88تا 95
برقراي ادامه مانيتور هاي پالس اكس ي متري و قلبي تنفس ي و
فشار خون
اندازه گيري درصد اكسيژن استنشاقي نوزاد (آناليز اكسيژن)
اکسيژن
اکسيژن دارويي با اهمیت در بخش نوزادان است که مانند ساير داروها داراي
فوايد وعوارض ي مي باشد ،تجويز آن بايد با دقت و توجه به فوايد ومضرات
آن صورت گيرد.
مقدار كم اكسيژن(هيپوكس ي):افزايش مرگ و مير و عوارض دراز مدت عصبي
مقدار زياد(هيپر اكس ي):افزايش شيوع بيماري مزمن ريوي و رتينو پاتي نارس ي
هدف اكسيژن درماني:تامين ميزان مناسب اكسيژن به با فتها
موارد مصرف اکسیژن
سيانوز مرکزي
وقتي فشار اکسيژن خون شرياني() PaO2کمتر از 50ميلي
متر جيوه باشد (ارزيابي گازهاي خون شرياني)
وقتي اشباع اکسيژن خون شرياني ( )SaO2کمتر از %86
باشد (پالس اکسيمتري)
نياز به احياء داشته باشد
لوازم و تجهیزات مورد نياز:
منبع اکسيژن (كپسول اكسيژن يا اكسيژن مركزي)
مخلوط کننده اکسيژن و هوا (بلندر)
جريان سنج (فلومتر)
دستگاه مرطوب کننده دارای سيم گرم کننده ( heated-wire
.)humidifier
اکسيژن آنااليزر
پالس اکسيمتري
اوکس ی هود
کانوالی بينی
هدف اکسیژن درمانی:
سن نوزاد کمتر از 32هفته
هدف %87-%92 :SpaO2
محدوده آالرم%85-%95 :
سن نوزاد بيشتراز 32هفته:
هدف %90-%94 :SpaO2
محدوده آالرم%85-%95 :
توصيه های مهم
جهت پيشگيري از تغييرات شديد در ميزان اکسيژن دريافتي
نوزاد ،استفاده از اکسيژن بلندر و اکسيژن آناليزر الزامی
است.
ً
نوزاد بايد الزاما توسط پالس اکسيمتری مانيتور مداوم
شود.
روش تجويز اکسیژن:
منبع هوا و اکسيژن را به اکسيژن بلندر متصل کنيد غلظت اکسيژن در هواي اتاق %21
است .براي رساندن اکسيژن اضافي ( )%100- %21شما بايد:
ا کسيژن را با هوا براي تهيه غلظت مورد نياز بين 22تا 100درصد با کمک دستگاه
مخلوط کننده هوا -اکسيژن (بلندر) مخلوط کنيد.
مخلوط اکسيژن و هوا را بر اساس دماي محيطي خنثي ،با کمک دستگاه مرطوب کننده
( ) humidifierگرم و مرطوب کنيد .دمای داخل هود 32الی 34سانتيگراد باشد.
ميزان فلوی تجويز در هود اکسيژن 5الی 10ليتر در دقيقه ،در کانوالی بينی 1الی 2ليتر
در دقيقه تنظيم کنيد
اشباع اکس ي هموگلوبين را مداوم مونيتور کنيد (پالس اکسيمتري)
غلظت اکسيژن را در خون نوزاد بر اساس شرايط بالينی) اندازه گيري کنيد ()ABG
کنترل اکسیژن درمانی نوزاد
هر 1الی 3ساعت وضعيت تنفس ی و FiO2را اندازه گيري کرده و در پرونده نوزاد ثبت
شود.
در صورتی که نياز به اکسيژن ) (FIO2بيشتر از 20درصد افزايش يابد نوزاد ارزيابی
مجدد شده و ABGگرفته شود
در صورتی که نياز به اکسيژن ) (FIO2بيشتر از 40درصد افزايش يابد نوزاد ارزيابی
مجدد شده و عالوه بر CXR ،ABGنيز گرفته شود.
بر اساس درصد اشباع اکسيژن شريانی ابتدا فلوی اکسيژن را در هود اکسيژن به 5ليتر در
دقيقه کاهش داده و سپس FIO2را تا 22درصد کاهش بدهيد.
يک سيستم پيگيري نوزاداني که اکسيژن دريافت مي کنند از نظر رتينوپاتي نارس ي تهيه شده
و بدقت اجرا گردد.
تجهيزات مورد استفاده در انتقال اكسيژن
بگ خود متسع شونده
براي پر شدن و اتساع پس از تخليه هوا ي داخل ان نياز به
منبع گاز فشرده ندارد و خودبخود متسع مي شود.
داراي 4جزء است:
ورودي هوا
ورودي اكسيژن
خروجي بيمار
مجموعه دريچه ها
ورودي هوا:پس از فشردن بگ هوا از راه يك دريچه يك طرفه كه در
يك سمت بگ قرار دارد به داخل بگ كشيده مي شود اين قسمت به
نام ورودي هوا خوانده مي شود
هر بگ يك ورودي اكسيژن دارد كه معموال نزديك ورودي هوا قرار مي
گيرد در صورت نياز به استفاده از اكسيژن در هنگام كار با بگ ،رابط
به آن وصل مي شود(در صورت نياز نوزاد به اكسيژن اضافي
خروجي:قسمتي كه هوا را از بگ به سمت بيمار تخليه مي كند و ميتوان
ماسك يا لوله تراشه را به آن وصل كرد.
مجموعه دريچه اي :بگ داراي دريچه اتصاي دارد بين بگ و خروجي
بيمار قرار مي گيردوقتي بگ فشرده ميشوددريچه باز شده مخلوط هوا
و اكسيژن به سمت بيمار جريان مي يابد .در طي بازدم بيمار اين دريچه
ها بسته شده و مانع از هواي بازدمي به داخل بگ مي شود.
قسمت هاي انتخابي
فشار سنج:بعض ي آمبو بك ها محلي دارند كه فشار سنج به
آن متصل است معموال فشار سنج در نزديكي خروجي بيمار با
يك لوله باريك به بگ متصل مي شودو فشار داخل بگ را با
cmH2Oاندازه گيري مي كند.
دريچه توليد :PEEPدر هنگام احياي نوزاد با وزن كمتر از
1000گرم با تهويه نوزادي كه از ونتيالتور جدا شده مو ثر
است.
استفاده از بگ اكسيژن
انديكاسيون:
آپنه يا تنفس هاي منقطع پس از گام هاي نخستين احيا
ضربان قلب كمتر از 100در دقيقه عليرغم داشتن تنفس خود
بخود
سيانوز مركزي بدون بهبودي با دادن اكسيژن با جريان آزاد
كنترا انديكاسيون:نوزاد با اسپيراسيون مكو نيوم كه در هنگام تولد
سر حال نباشد
هرني ديا فراگماتيك مادرزادي
ماسك هاي احيا
انتخاب ماسك:
ماسك هاي بدون بالشتك:
نياز به فشار بيشتر،فشار به چشم ها ،كبودي صورت در فشار
بيشتر
ماسك هاي بالشتك دار:
مزيت:راحتتر درروي صورت قرار مي گيرد
با فشار كمتر تهويه انجام مي شوداحتمال آسيب به صورت كمتر
است
شكل و اندازه ماسك
گرد :كوچك روي دهان و بيني را نمي گيرد بزرگ :احتمال
صدمه به چشم ها
آناتو ميك :قرار گيري درست
اندازه :در اندازه هاي مختلف در ترالي احيا وجود داشته
باشد
ماسك اكسيژن حداكثر %50اكسيژن به نوزاد مي دهد
اكس ي هود
روي سر نوزاد قرار مي گيرد تا محيط تنفس ي نوزاد محصور شود
اكسيژن و هواي مرطوب مخلوط شده به غلضت دلخواه تجويز مي
شود
جريان 5تا 10ليتر در دقيقه
قادر به تجويز اكسيژن دلخواه بر اساس تنظيم روي مخلوط كننده
است
مقدار دقيق اكسيژن با استفاده از آناليزر تعيين مي شودغلظت
اكسيژن با بلندر تنظيم مي شوددماي اوليه داخل هود 33-34بايد
باشد
اكسي هود
رايج،ساده ارزان و موثر
مخلوط هوا و اكسيژن با غلظت مشخص با بلندر يا ونتوري تامين مي شود
عوارض:
تماس طوالني با اكسيژن مرطوب:عفونت قارچي پوستي
جريان كم منجر به هيپوكس ي و تجمع دي اكسيد كربن شود
اندازه نامناسب هود:زخم شدن گردن و صورت و تحريك پوستي
تغذيه با شير مادر در زير هود مقدور نيست
لوله بيني (نازال كانوال)
استفاده از اكسيژن به طور مستقيم يا فشار مثبت مداوم راه
هوايي از راه كانوالي بيني
عوارض:تحريك پوستي به علت مواد فيكس كننده ،انسداد يا
تحريك بيني به دليل اندازه نامناسب
كاهش انتقال اكسيژن به دليل جابجايي
توجه
حداكثر جريان مجاز در نوزادان 2:ليتر در دقيقه حداكثر 30
%اكسيژن به نوزاد مي دهد
لوله و بند آن دور از گردن باشد
لوله بيني – حلقي(كاتتر نازو فارنژيال)
با گذاشتن لوله تراشه و فيكس كردن به شكلي كه انتهاي آن در
حلق نوزاد باشد
عوارض:رفلكس گاگ يا تروما به دليل جا گذاري نا مناسب
انسداد بيني يا تحريك بيني به دليل اندازه نا مناسب
ترشحات زياد و التهاب مخاطي
انسداد سوراخ انتهايي
اتساع معده به دليل جريان زياد
انتخاب روش تجويز
كانوالي بيني وكاتتر نازو فارنژيال:اكسيژن كم به مدت طوالني،تغذيه
نوزاد بدون تداخل با اكسيژن رساني
افزايش تحرك نوزاد و امكان در آغوش گرفتن توسط مادر
ماسك ساده اكسيژن:نياز به فراهم كردن اكسيژن اضافي در حد
متوسط ()% 30-50براي مدت زمان كوتاه
هود:تجويز FiO2كنترل شده در نوزادي كه تنفس خودبخود دارد
FiO2 كنترل شده وقتي سينه و شكم و انتها ها بايد براي مراقبت
كنندگان در دسترس باشد
تعيين ميزان جريان اكسيژن
تجويز اكسيژن با هود:حداقل 5ليتر در دقيقه اكسيژن جريان
داده شودتا مانع از تجمع دي اكسيد كربن شود
در جريان كم تنظيم FiO2مشكل است و در جريان زياد (10
ليتر يا بيشتر)هم اكسيژن تلف مي شود و هم نوزاد سرد مي
شود
ارزيابي نوزاد حين تجويز اكسيژن
رنگ
تنفس
معاينه چشم ها درجه حرارت
پالس اكسي متري و در صورت نياز ABG
حركات قفسه سينه
تجويز سورفكتانت
مزایای:
-1 كاهش كشش سطحي در ريه هاي نارس
-2 مانع از بروز آتلكتازي پيشرونده شده ،عملكرد ريه ها بهبود مي
يابند
-3 صدمات ناش ي از تهويه مكانيكي را كاهش مي دهد
-4 اکسيژناسيون نوزاد بهتر شده و منجر به كاهش مرگ و مير نوزادان
نارس خصوصا نوزادان با سن حاملگي كمتر از 30هفته شده است.
-5 كاهش شيوع پنوموتوراكس و آمفيزم بينابيني ريه گشته و دوران
اقامت در بيمارستان و مخارج ناش ي از مراقبتهاي ويژه کاهش مي يابد.
قبل از مصرف سورفكتانت ،نکات زير بايد مورد توجه قرار گيرند:
توصيه می شود مادراني که در خطر زايمان کمتر از 32هفته حاملگي هستند
بايد به مراکز سطح سوم (داراي بخش مراقبت ويژه نوزادان) منتقل شوند.
توصيه می شود به مادران در خطر زايمان زير 34هفته همزمان با تجويز
داروهای توکوليتيک برای پيشگيری از زايمان زودرس و قبل از انتقال مادر به
سطح باالتر بتامتازون تجويز شود.
توصيه می شود سورفكتانت بايد توسط فوق تخصص نوزادان يا متخصص
کودکانی که مهارت کامل در کنترل نارسايي تنفس ي شديد و تنظيم ونتيالتور
دارد تجويز گردد.
توصيه می شود در مراکزي که سورفکتانت استفاده مي کنند بايد افراد
مجرب در استفاده از دارو و ماهر در امر لوله گذاري تراشه و ساير اقدامات
درماني نوزادان بسيار بيمار ،در تمام ساعات شبانه روزدر بخش حضور داشته
باشند و بيمار را از نظر عوارض زودرس و ديررس سورفکتانت و تنظيم
ونتيالتور تحت نظر بگيرند
موارد مصرف:
سندرم زجر تنفس ی
پنوموني
سندرم آسپيراسيون مکونيوم (اگر لوله گذاری شده و نياز به
FIO2بيشتر از %50باشد)
هيپوپالزی ريه ،فتق ديافراگماتيک مادرزادی و خونريزی ريوي با
صالحديد پزشک فوق تخصص نوزادان
زمان تجويز سورفاکتانت:
تجويز پيشگيرانه:
توصيه می شود به همه نوزادان با سن حاملگی کمتر از 28
هفته که کورتيکواستروئيد (بتامتازون) دريافت نکرده اند و يا
نوزادان کمتر از 30هفته که در اتاق زايمان احتياج به لوله
گذاری داخل تراشه داشته باشند ،سورفاکتانت پيشگيرانه
تجويز شوند.
توصيه می شود تجويز پيشگيرانه سورفاکتانت بعد از اتمام
عمليات احيا و پايدار شدن عالئم حياتي ،در دقايق اول تولد
( 10تا حداکثر 30دقيقه اول حيات) صورت گيرد.
مصرف درماني
نوزادان نارس با سن حاملگی کمتر از 32هفته که نياز به لوله گذاری اتاق زايمان
نداشته باشند ضمن انجام عمليات احياء با دستگاه احياء تيپيس ،بعد از انتقال به
بخش مراقبت ويژه نوزادان در صورت زجر تنفس ی متوسط ابتدا CPAPگذاشته
و در صورت نياز به FIO2بيشتر از %40تحت ،CPAPتجويز سورفاکتانت به
صورت درمانی توصيه می شود.
نوزادان نارس با سن حاملگی بيشتر يا مساوی 32هفته كه عالئم باليني و /يا
راديولوژيكي RDSرا نشان دهند ،در صورتيکه زجر تنفس ي شديد يا نياز به
اکسيژن در حال افزايش و بيش از %50است توصيه می شود مصرف سورفكتانت
مد نظر قرار گيرد.
توصيه می شود در تمامی نوزادان با تشخيص سندرم زجر تنفس ی که نياز به لوله
گذاری نای داشته باشند نيز سورفاکتانت به صورت درمانی تجويز شود.
ً
توصيه می شود سورفاکتانت در اين روش در اولين فرصت ممکن و ترجيحا در 2
ساعت ابتدای حيات تجويز شود( .)Early rescueدر غير اين صورت تا حداکثر
72ساعت قابل تجويز است (.)Late rescue
مصرف دوزهاي تكراري:
در مدت 72ساعت اول تولد ،نوزادان مبتال به RDSکه پس از 6ساعت هنوز
انتوبه مانده و نياز به فشار متوسط راه هوائيبيش از 7سانتي متر آب و اکسيژن بيش
از %40دارند و يا با CPAPبا حداقل فشار 6سانتيمتر آب نياز به اکسيژن بيش از
%40باشد ،بايد دوزهاي بعدي سورفکتانت را دريافت نمايند.
دوز دوم ميتواند 4-6ساعت بعد از دوز اول تجويز شود .مصرف بيش از سه دوز اثر
مفيد ندارد.
قبل از تجويز دوز هاي تکراري عکس ريه گرفته و سندرم نشت هوا را رد کنيد و
ساير علل بد حالي ناگهاني (گرفتگي و جابجايي لوله)را کنار بگذاريد .عکس ريه با
هواگيري خوب رد کننده نياز به سورفکتانت نيست.
مقدار مصرف:
مقدار مصرف در انواع سورفكتانت 100-200mg/kgاز فسفوليپيد موجود در
سورفكتانت است .
در صورتی که مقدار اندکی از سورفاکتانت در ويال باقی مانده است توصيه می شود
در صورتی که مقدار تجويزی از 200mg/kgتجاوز نمی کند در همان دوز
تجويز شود.
انواع سورفكتانت:
در حال حاضر سورفکتانت هاي طبيعي به سورفکتانت هاي
مصنوعي(بدون پروتئين) ارجح هستند .انواع جديدتر
سورفکتانت مصنوعي که حاوي پروتئين هايي با فعاليت
مشابه پروتئين حيواني هستند در دست بررس ي هستند.
روش تجويز:
وسايل مورد نياز:
لوله ي تغذيه نوزاد شماره 5فرانسوي (و يا کاتتر شماره 5يا کانکتور داراي
منفذ مخصوص به توصيه کارخانه)
سرنگ 5يا 10ميلي ليتري
ونتيالتور و يا بگ دستي
دستکش استريل
وسايل لوله گذاري تراشه شامل الرنگوسکوپ ،لوله ي تراشه با اندازه مناسب
مخلوط کننده هوا و اکسيژن(بلندر)
وسايل ساکشن(کاتتر با اندازه مناسب ،دستگاه ساکشن مرکزي يا قابل حمل
تجويز دارو:
بهتر است قبل از مصرف هر نوع سورفکتانت ،به راهنماي مصرف آن رجوع شود .بطور
کلي دستورات زير بايد رعايت شوند.
تمامي روش هاي کنترل عفونت و استريليتي را رعايت کنيد.
بعد از لوله گذاري داخل ناي اگر مشکوک به محل لوله تراشه يا پنوموتوراکس هستيد
قبل از تجويز سورفکتانت عکس ريه بگيريد .گرفتگي لوله تراشه و تجويز دارو به برونش
اصلي راست يا مري از عوارض تجويز دارو مي باشند.
قبل از مصرف ويال را از نظر رنگ ،شفافيت و تاريخ مصرف کنترل کنيد .انواع
سورفکتانتهاي طبيعي که اغلب بشکل محلول هستند بايد در يخچال نگهداري
شوند(کمتر از 5درجه سانتيگراد) واز نظر حفظ زنجيره سرما کنترل شوند.
انواع محلول سورفکتانت که بايد در يخچال نگهداري شوند ،بايد قبل از مصرف از
يخچال خارج شده و حداقل 20دقيقه در هواي اتاق و يا در دست به مدت 8دقيقه
گرم شوند .از گرم کننده هاي تابش ي يا انکوباتور جهت گرم کردن دارو استفاده نکنيد.
دارو را بشدت تکان ندهيد .در صورت عدم مصرف ويال گرم شده که باز نشده است را
مي توان حداکثر يک نوبت به يخچال باز گرداند .اما نبايد بيش از دو بار دارو را گرم کرد
و در صورت عدم مصرف نوبت دوم ،دارو دور انداخته مي شود
سوزن نبايد بيش از يک بار وارد ويال دارو شود و بهتر است تمام مقدار داروي موجود در
ويال خارج شده و مقدار مورد نياز نوزاد در نوبت اول داده شده و بقيه دارو در سرنگ
حفظ شده و نوبت هاي تکراري دارو براي همان نوزاد از داروي موجود در سرنگ
استفاده شود .حين تحويز سورفکتانت نياز به اکسيژن اضافي رادر نظر بگيريد.
يک لوله معده شماره 5فرانسوي را به اندازه طول لوله ي تراشه و رابط آن و حداکثر
5/0سانتي متر بلند تر با يک خط کش يک بار مصرف استريل اندازه گيري نماييد و با
روش استريل کوتاه کنيد و وارد لوله تراشه شده .تمام دوز سورفکتانت را داخل سرنگ
بکشيد و سرنگ را به لوله ي معده آماده وصل کنيد .دوز دارو را به دو تا چهار قسمت
تقسيم کنيد(مطالعات مختلف نشان نداده اند که تقسيم سورفکتانت به دو قسمت
يا چهار قسمت تفاوتي در پاسخ نوزاد به درمان داشته است)و هر يک قسمت را از راه
لوله معده آماده شده در داخل تراشه به شکل bolusدر طي 2-3ثانيه تجويز کنيد.
در فواصل تجويز تقسيمات سورفکتانت 30-60 ،ثانيه و يا تا زمان پايدار شدن وضعيت
اکسيژن رساني به نوزاد با ونتيالتور يا با بگ دستي ونتيله نماييد .تغيير پوزيشن نوزاد در
حين تجويز الزامي نيست
پايش بيمار حین و بعد ازتجويز:
در حين تجويز ضربان قلب ،رنگ پوست و مخاط ها ،حرکت
( باال و پائين رفتن) قفسه سينه ،وضعيت اشباع اکسيژن
شرياني با کمک پالس اکس ي متري ،فشار خون ،باز بودن لوله
ي تراشه و خروج سورفکتانت از لوله (ريفالکس آن) را دقيقا
کنترل کنيد.
اگر براديکاري و يا افت بيش از %15در اشباع اکسيژن
ً
شرياني رخ داد سرعت تجويز را کم کنيد و يا تجويز را موقتا
متوقف کنيد و اقدامات زير را انجام دهيد
صداهاي ريوي را گوش کنيد.
علت بد حال شدن بيمار را بررس ي کنيد و تا رفع مشکل بيمار را
ترک نکنيد.
عکس ريه و بررس ي گازهاي خون شرياني (با روش غير تهاجمي و
يا تهاجمي) را بعد از تجويز انجام دهيد.
تا 2ساعت در بالين بيمار حضور داشته باشيد.
خونريزي ريه را در نظر داشته باشيد.
با تجويز سورفکتانت بهبود سريع در حجم هاي ريه ،بنابراين
پزشک بايد با حضور دائمي بر بالين نوزاد ،تغييرات مناسب را در
تنظيمات ونتيالتور داده تا از بروز صدمه به ريه و سندرم هاي
نشت هوا بکاهد
تا 72ساعت منتظر خونريزي ريه باشيد.
ساکشن تراشه را تا آنجا که امکان دارد انجام ندهيد(حداقل
تا 1 -2ساعت ساکشن ننماييد).
فشار خون متوسط شرياني نوزاد را چک کنيد و در حد قابل
قبول نگهداريد.
هموگلوبين بيمار را باال تر از 14گرم در صد حفظ نماييد
تنظيم ونتيالتور بالفاصله بعد از تجويز:
کسر اکسيژن دمي ) (FIO2را با کنترل پالس اکسيمتر کم
کنيد(.هر چند دقيقه )% 5
با كنترل حركات قفسه سينه PIP ،را کاهش دهيد PIP .را
هر چند دقيقه 1-2سانتي متر آب کاهش دهيد تا معموال به
حدود 12سانتيمتر آب برسد (به شرط ثابت ماندن وضعيت
اکسيژناسيون نوزاد).
در تمام مواردي که نوزاد سورفكتانت دريافت کرده است
بايد سعي شود هرچه سريعتر از set-upونتيالتور کاسته
شده و لوله تراشه خارج شده و نوزاد بر روي CPAPقرار
گيرد
عوارض:
گرفتگي لوله تراشه حين تجويز سورفكتانت
براديکاردي و هيپوکسمي حين تجويز سورفكتانت
خونريزي ريه
تهويه بيش از حد با کاهش PaCO2بعلت تغييرات سريع در
کمپليانس ريه که بايد با کاهش تنظيمات ونتيالتور آن را
جبران نمود.
مستند سازي:
انديكاسيونهاي مصرف
نوع ،مقدار و زمان تجويز
عوارض ايجاد شده در حين مصرف
پاسخ به درمان
Retinopathy of Prematurity - ROPرتنيو پاتي نارس ي
رتينوپاتي (مشكالت شبكيه) در نوزادان نارس مي تواند سبب كوري شود.
اين بيماري در گذشته ناشي از استفاده از مقادير زياد اكسيژن در دستگاه
هايي بود كه نوزادان نارس در آنها نگهداري مي شدند ولي امروزه با
پيشرفت در روش هاي نگهداري از نوزادان نارس ،بروز اين بيماري
كمتر شده است .عواملي كه نوزاد را در معرض خطر بيشتري براي ابتال
به رتينوپاتي قرار مي دهند
كم بودن وزن هنگام تولد (كمتر از 1.5كيلوگرم)
زايمان زودرس (هفته 26تا )28هستند.
در نوزادان نارس رشد و تكامل عروق خوني شبكيه دچار اشكال بوده و
عروق خوني غير طبيعي شروع به رشد مي كنند .مشكل رشد عروق غير
طبيعي كه به آن نئوواسكوالريزاسيون نيز مي گويند اين است كه اكسيژن
كافي به شبكيه نمي رسانند.
رتينوپاتي در نوزادان نارس بسته به شدت بيماري به 5درجه تقسيم مي
شود .پيشرفت بيماري به درجات آخر مي تواند سبب ايجاد زخم در شبكيه
و عوارضي نظير جدا شدگي شبكيه ،خونريزي زجاجيه ،انحراف چشم ،و
تنبلي چشم شود .بسياري از نوزادان مبتال به رتينوپاتي دچار نزديك بيني
خواهند شد.
عالئم و نشانه ها
از آنجا كه نوزاد نمي تواند عالئم خود را بگويد والدين ،متخصص
كودكان و نوزادان و چشم پزشك بايد متوجه عوامل خطري كه احتمال
ابتال به اين بيماري را زياد مي كنند باشند .اين عوامل عبارتند از:
كم بودن وزن هنگام تولد ( 1.5كيلوگرم يا كمتر)
نياز به اكسيژن در هفته اول پس از تولد
وجود مشكلي در سالمتي نوزاد بالفاصله پس از تولد
تشخيص و درمان
نوزاداني كه ريسك ROPدارند بايد در هفته 4تا 6پس از تولد معاينه
چشم پزشكي شوند .چشم پزشك ابتدا با استفاده از قطره هاي گشاد كننده،
مردمك را باز كرده و سپس با استفاده از افتالموسكوپ شبكيه را مي بيند.
در حين معاينه پدر يا مادر بايد كودك را نگه دارند .صرف نظر از اينكه
بيمار به درمان نياز داشته باشد يا خير بايد مجدداً در فواصلي كه چشم
پزشك مشخص مي كند تحت معاينه قرار گيرد .معاينات دوره اي براي
مشخص كردن اينكه پيشرفت بيماري متوقف شده يا خير و اينكه به درمان
نياز وجود دارد يا خير الزمند.
درمان
بعضي از كودكاني كه بيماريشان در حد درجه 1يا 2است بدون درمان
بهبود مي يابند .در موارد ديگر ،در صورتيكه بيمار عالئم بيماري درجه
3يا باالتر را نشان دهد درمان الزم است .براي جلوگيري از انتشار
عروق غير طبيعي ممكن است مناطقي از شبكيه را با روشي بنام
كرايوتراپي درمان كنند .در اين روش قسمت هايي از شبكيه منجمد مي
شود .ليزر هم ممكن است بدين منظور استفاده شود .در هر دو روش زخم
هاي دائمي در قسمت هاي محيطي شبكيه باقي مي ماند ولي در اغلب
موارد اين روش هاي درماني در حفظ ديد مركز بيمار موفقند.
رتنيو پاتي نارس
يRetinopathy of Prematurity - ROP
رتینو پاتی در نوزادانی که زودتر از هفته 32حاملگی متو لد می شوند
ميزان بروز و شدت با سن حاملگی نسبت عکس دارد
با شدت و مدت اکسيژن تراپی نسبت مستقیم دارد
هیپر اکس ی نسبی 0در مقایسه با محیط هیپو کسیک داخل رحم )تکامل طبیعی
عروق شبکیه را در نوزاد نارس دچار اختال می کند
استفاده دقیق از اکسيژن درمانی تکمیلی ،همراه با کنترل درجه اشباع اکسيژن
خون و فشار نسبی ممکن است از رتنیو پاتی شدید در نوزادان جلو گيری نماید
محدوده ایده آل اشباع یا فشار نسبی در نوزادان بسیار نارس نا مشخص
است
درمان و پیگيری
در نوزادان کوچکتر از 32هفتگی و وزن کمتراز 1500گرم از
نظر عالئم اولیه توسط چشم پزشک مورد غربالگری قرار
داد.
غربالگری هر دو هفته تا زمان پیشرفت واسکوالریزاسیون به
قسمت خارجی شبکیه ،همراه با درمان رتینو پاتی پیش رونده
به کمک کرایو تراپی یا فوتو کواگو السیون ليزری تداوم یابد