Transcript عوارض

‫به نام خدا‬
‫طیبه حسن طهرانی عضو هیئت علمی دانشکده پرستاری و‬
‫مامایی همدان‬
‫اهداف مراقبت در نوزادان با مشكل تنفس ي‬
‫‪ ‬اطمينان از كفايت تهويه و اكسيژن رساني‬
‫‪ ‬حمايت و انجام مداخله زود رس براساس شدت دیسترس‬
‫تنفس ی و وضعیت نوزاد‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫چرا حمايت تنفس ي در نوزادان اهميت دارد‪:‬‬
‫كمك به نوزاد در دوره انتقالي‬
‫اكسيژن رساني براي كاركرد سلول و بافت و اندام بحراني‬
‫است‬
‫شايع ترين علت نارسايي قلبي در نوزادان هيپوكس ي است‬
‫ديسترس تنفس ي ممكن است عالمتي از عفونت باشد‬
‫نوزادان نارس ذخيره تنفس ي پاييني دارند‬
‫عاليم هشدار دهنده‬
‫‪ ‬پرش پره هاي بيني (‪)Nasal Flaring‬‬
‫‪ ‬ناله(‪)Grunting‬‬
‫‪ ‬رتركسيون عضالت بين دنده اي و استرنوم‬
‫‪ ‬تنفس منقطع(‪)Gasping‬‬
‫‪ ‬تعداد تنفس بيش از ‪ 60‬در دقيقه‬
‫گام هاي اساس ي‬
‫‪ ‬كنترل باز بودن راه هاي هوايي و تنفس‬
‫‪ ‬تجويز اكسيژن براي نگه داري ‪Spo2‬بين ‪ 88‬تا ‪95‬‬
‫‪ ‬برقراي ادامه مانيتور هاي پالس اكس ي متري و قلبي تنفس ي و‬
‫فشار خون‬
‫‪ ‬اندازه گيري درصد اكسيژن استنشاقي نوزاد (آناليز اكسيژن)‬
‫اکسيژن‬
‫‪ ‬اکسيژن دارويي با اهمیت در بخش نوزادان است که مانند ساير داروها داراي‬
‫فوايد وعوارض ي مي باشد ‪ ،‬تجويز آن بايد با دقت و توجه به فوايد ومضرات‬
‫آن صورت گيرد‪.‬‬
‫‪ ‬مقدار كم اكسيژن(هيپوكس ي)‪:‬افزايش مرگ و مير و عوارض دراز مدت عصبي‬
‫‪ ‬مقدار زياد(هيپر اكس ي)‪:‬افزايش شيوع بيماري مزمن ريوي و رتينو پاتي نارس ي‬
‫‪ ‬هدف اكسيژن درماني‪:‬تامين ميزان مناسب اكسيژن به با فتها‬
‫موارد مصرف اکسیژن‬
‫‪ ‬سيانوز مرکزي‬
‫‪ ‬وقتي فشار اکسيژن خون شرياني(‪) PaO2‬کمتر از ‪ 50‬ميلي‬
‫متر جيوه باشد (ارزيابي گازهاي خون شرياني)‬
‫‪ ‬وقتي اشباع اکسيژن خون شرياني (‪ )SaO2‬کمتر از ‪%86‬‬
‫باشد (پالس اکسيمتري)‬
‫‪ ‬نياز به احياء داشته باشد‬
‫لوازم و تجهیزات مورد نياز‪:‬‬
‫‪ ‬منبع اکسيژن (كپسول اكسيژن يا اكسيژن مركزي)‬
‫‪ ‬مخلوط کننده اکسيژن و هوا (بلندر)‬
‫‪ ‬جريان سنج (فلومتر)‬
‫‪ ‬دستگاه مرطوب کننده دارای سيم گرم کننده ( ‪heated-wire‬‬
‫‪.)humidifier‬‬
‫‪ ‬اکسيژن آنااليزر‬
‫‪ ‬پالس اکسيمتري‬
‫‪ ‬اوکس ی هود‬
‫‪ ‬کانوالی بينی‬
‫هدف اکسیژن درمانی‪:‬‬
‫‪ ‬سن نوزاد کمتر از ‪ 32‬هفته‬
‫‪ ‬هدف ‪%87-%92 :SpaO2‬‬
‫‪ ‬محدوده آالرم‪%85-%95 :‬‬
‫‪ ‬سن نوزاد بيشتراز ‪ 32‬هفته‪:‬‬
‫‪ ‬هدف ‪%90-%94 :SpaO2‬‬
‫‪ ‬محدوده آالرم‪%85-%95 :‬‬
‫توصيه های مهم‬
‫‪ ‬جهت پيشگيري از تغييرات شديد در ميزان اکسيژن دريافتي‬
‫نوزاد‪ ،‬استفاده از اکسيژن بلندر و اکسيژن آناليزر الزامی‬
‫است‪.‬‬
‫ً‬
‫‪ ‬نوزاد بايد الزاما توسط پالس اکسيمتری مانيتور مداوم‬
‫شود‪.‬‬
‫روش تجويز اکسیژن‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫منبع هوا و اکسيژن را به اکسيژن بلندر متصل کنيد غلظت اکسيژن در هواي اتاق ‪%21‬‬
‫است‪ .‬براي رساندن اکسيژن اضافي (‪ )%100- %21‬شما بايد‪:‬‬
‫ا کسيژن را با هوا براي تهيه غلظت مورد نياز بين ‪ 22‬تا ‪ 100‬درصد با کمک دستگاه‬
‫مخلوط کننده هوا‪ -‬اکسيژن (بلندر) مخلوط کنيد‪.‬‬
‫مخلوط اکسيژن و هوا را بر اساس دماي محيطي خنثي‪ ،‬با کمک دستگاه مرطوب کننده‬
‫( ‪) humidifier‬گرم و مرطوب کنيد‪ .‬دمای داخل هود ‪ 32‬الی ‪ 34‬سانتيگراد باشد‪.‬‬
‫ميزان فلوی تجويز در هود اکسيژن ‪ 5‬الی ‪ 10‬ليتر در دقيقه‪ ،‬در کانوالی بينی ‪ 1‬الی ‪ 2‬ليتر‬
‫در دقيقه تنظيم کنيد‬
‫اشباع اکس ي هموگلوبين را مداوم مونيتور کنيد (پالس اکسيمتري)‬
‫غلظت اکسيژن را در خون نوزاد بر اساس شرايط بالينی) اندازه گيري کنيد (‪)ABG‬‬
‫کنترل اکسیژن درمانی نوزاد‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫هر ‪ 1‬الی ‪ 3‬ساعت وضعيت تنفس ی و ‪FiO2‬را اندازه گيري کرده و در پرونده نوزاد ثبت‬
‫شود‪.‬‬
‫در صورتی که نياز به اکسيژن )‪ (FIO2‬بيشتر از ‪ 20‬درصد افزايش يابد نوزاد ارزيابی‬
‫مجدد شده و ‪ ABG‬گرفته شود‬
‫در صورتی که نياز به اکسيژن )‪ (FIO2‬بيشتر از ‪ 40‬درصد افزايش يابد نوزاد ارزيابی‬
‫مجدد شده و عالوه بر ‪ CXR ،ABG‬نيز گرفته شود‪.‬‬
‫بر اساس درصد اشباع اکسيژن شريانی ابتدا فلوی اکسيژن را در هود اکسيژن به ‪ 5‬ليتر در‬
‫دقيقه کاهش داده و سپس ‪ FIO2‬را تا ‪ 22‬درصد کاهش بدهيد‪.‬‬
‫يک سيستم پيگيري نوزاداني که اکسيژن دريافت مي کنند از نظر رتينوپاتي نارس ي تهيه شده‬
‫و بدقت اجرا گردد‪.‬‬
‫تجهيزات مورد استفاده در انتقال اكسيژن‬
‫بگ خود متسع شونده‬
‫‪ ‬براي پر شدن و اتساع پس از تخليه هوا ي داخل ان نياز به‬
‫منبع گاز فشرده ندارد و خودبخود متسع مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬داراي ‪4‬جزء است‪:‬‬
‫‪ ‬ورودي هوا‬
‫‪ ‬ورودي اكسيژن‬
‫‪ ‬خروجي بيمار‬
‫‪ ‬مجموعه دريچه ها‬
‫‪ ‬ورودي هوا‪:‬پس از فشردن بگ هوا از راه يك دريچه يك طرفه كه در‬
‫يك سمت بگ قرار دارد به داخل بگ كشيده مي شود اين قسمت به‬
‫نام ورودي هوا خوانده مي شود‬
‫‪ ‬هر بگ يك ورودي اكسيژن دارد كه معموال نزديك ورودي هوا قرار مي‬
‫گيرد در صورت نياز به استفاده از اكسيژن در هنگام كار با بگ ‪،‬رابط‬
‫به آن وصل مي شود(در صورت نياز نوزاد به اكسيژن اضافي‬
‫‪ ‬خروجي‪:‬قسمتي كه هوا را از بگ به سمت بيمار تخليه مي كند و ميتوان‬
‫ماسك يا لوله تراشه را به آن وصل كرد‪.‬‬
‫‪ ‬مجموعه دريچه اي‪ :‬بگ داراي دريچه اتصاي دارد بين بگ و خروجي‬
‫بيمار قرار مي گيردوقتي بگ فشرده ميشوددريچه باز شده مخلوط هوا‬
‫و اكسيژن به سمت بيمار جريان مي يابد ‪.‬در طي بازدم بيمار اين دريچه‬
‫ها بسته شده و مانع از هواي بازدمي به داخل بگ مي شود‪.‬‬
‫قسمت هاي انتخابي‬
‫‪ ‬فشار سنج‪:‬بعض ي آمبو بك ها محلي دارند كه فشار سنج به‬
‫آن متصل است معموال فشار سنج در نزديكي خروجي بيمار با‬
‫يك لوله باريك به بگ متصل مي شودو فشار داخل بگ را با‬
‫‪ cmH2O‬اندازه گيري مي كند‪.‬‬
‫‪ ‬دريچه توليد ‪:PEEP‬در هنگام احياي نوزاد با وزن كمتر از‬
‫‪ 1000‬گرم با تهويه نوزادي كه از ونتيالتور جدا شده مو ثر‬
‫است‪.‬‬
‫استفاده از بگ اكسيژن‬
‫‪ ‬انديكاسيون‪:‬‬
‫‪ ‬آپنه يا تنفس هاي منقطع پس از گام هاي نخستين احيا‬
‫‪ ‬ضربان قلب كمتر از ‪ 100‬در دقيقه عليرغم داشتن تنفس خود‬
‫بخود‬
‫‪ ‬سيانوز مركزي بدون بهبودي با دادن اكسيژن با جريان آزاد‬
‫كنترا انديكاسيون‪:‬نوزاد با اسپيراسيون مكو نيوم كه در هنگام تولد‬
‫سر حال نباشد‬
‫هرني ديا فراگماتيك مادرزادي‬
‫ماسك هاي احيا‬
‫‪ ‬انتخاب ماسك‪:‬‬
‫‪ ‬ماسك هاي بدون بالشتك‪:‬‬
‫‪ ‬نياز به فشار بيشتر‪،‬فشار به چشم ها ‪،‬كبودي صورت در فشار‬
‫بيشتر‬
‫‪ ‬ماسك هاي بالشتك دار‪:‬‬
‫‪ ‬مزيت‪:‬راحتتر درروي صورت قرار مي گيرد‬
‫‪ ‬با فشار كمتر تهويه انجام مي شوداحتمال آسيب به صورت كمتر‬
‫است‬
‫شكل و اندازه ماسك‬
‫‪ ‬گرد ‪:‬كوچك روي دهان و بيني را نمي گيرد بزرگ ‪:‬احتمال‬
‫صدمه به چشم ها‬
‫‪ ‬آناتو ميك‪ :‬قرار گيري درست‬
‫‪ ‬اندازه‪ :‬در اندازه هاي مختلف در ترالي احيا وجود داشته‬
‫باشد‬
‫‪ ‬ماسك اكسيژن حداكثر ‪%50‬اكسيژن به نوزاد مي دهد‬
‫اكس ي هود‬
‫‪ ‬روي سر نوزاد قرار مي گيرد تا محيط تنفس ي نوزاد محصور شود‬
‫‪ ‬اكسيژن و هواي مرطوب مخلوط شده به غلضت دلخواه تجويز مي‬
‫شود‬
‫‪ ‬جريان ‪ 5‬تا ‪10‬ليتر در دقيقه‬
‫‪ ‬قادر به تجويز اكسيژن دلخواه بر اساس تنظيم روي مخلوط كننده‬
‫است‬
‫‪ ‬مقدار دقيق اكسيژن با استفاده از آناليزر تعيين مي شودغلظت‬
‫اكسيژن با بلندر تنظيم مي شوددماي اوليه داخل هود ‪ 33-34‬بايد‬
‫باشد‬
‫اكسي هود‬
‫‪ ‬رايج‪،‬ساده ارزان و موثر‬
‫‪ ‬مخلوط هوا و اكسيژن با غلظت مشخص با بلندر يا ونتوري تامين مي شود‬
‫‪ ‬عوارض‪:‬‬
‫‪ ‬تماس طوالني با اكسيژن مرطوب‪:‬عفونت قارچي پوستي‬
‫‪ ‬جريان كم منجر به هيپوكس ي و تجمع دي اكسيد كربن شود‬
‫‪ ‬اندازه نامناسب هود‪:‬زخم شدن گردن و صورت و تحريك پوستي‬
‫‪ ‬تغذيه با شير مادر در زير هود مقدور نيست‬
‫لوله بيني (نازال كانوال)‬
‫‪ ‬استفاده از اكسيژن به طور مستقيم يا فشار مثبت مداوم راه‬
‫هوايي از راه كانوالي بيني‬
‫‪ ‬عوارض‪:‬تحريك پوستي به علت مواد فيكس كننده‪ ،‬انسداد يا‬
‫تحريك بيني به دليل اندازه نامناسب‬
‫‪ ‬كاهش انتقال اكسيژن به دليل جابجايي‬
‫‪ ‬توجه‬
‫‪ ‬حداكثر جريان مجاز در نوزادان ‪ 2:‬ليتر در دقيقه حداكثر ‪30‬‬
‫‪%‬اكسيژن به نوزاد مي دهد‬
‫‪ ‬لوله و بند آن دور از گردن باشد‬
‫لوله بيني – حلقي(كاتتر نازو فارنژيال)‬
‫‪ ‬با گذاشتن لوله تراشه و فيكس كردن به شكلي كه انتهاي آن در‬
‫حلق نوزاد باشد‬
‫‪ ‬عوارض‪:‬رفلكس گاگ يا تروما به دليل جا گذاري نا مناسب‬
‫‪ ‬انسداد بيني يا تحريك بيني به دليل اندازه نا مناسب‬
‫‪ ‬ترشحات زياد و التهاب مخاطي‬
‫‪ ‬انسداد سوراخ انتهايي‬
‫‪ ‬اتساع معده به دليل جريان زياد‬
‫انتخاب روش تجويز‬
‫‪ ‬كانوالي بيني وكاتتر نازو فارنژيال‪:‬اكسيژن كم به مدت طوالني‪،‬تغذيه‬
‫نوزاد بدون تداخل با اكسيژن رساني‬
‫‪ ‬افزايش تحرك نوزاد و امكان در آغوش گرفتن توسط مادر‬
‫‪ ‬ماسك ساده اكسيژن‪:‬نياز به فراهم كردن اكسيژن اضافي در حد‬
‫متوسط (‪)% 30-50‬براي مدت زمان كوتاه‬
‫‪ ‬هود‪:‬تجويز ‪FiO2‬كنترل شده در نوزادي كه تنفس خودبخود دارد‬
‫‪FiO2 ‬كنترل شده وقتي سينه و شكم و انتها ها بايد براي مراقبت‬
‫كنندگان در دسترس باشد‬
‫تعيين ميزان جريان اكسيژن‬
‫‪ ‬تجويز اكسيژن با هود‪:‬حداقل ‪ 5‬ليتر در دقيقه اكسيژن جريان‬
‫داده شودتا مانع از تجمع دي اكسيد كربن شود‬
‫‪ ‬در جريان كم تنظيم ‪FiO2‬مشكل است و در جريان زياد (‪10‬‬
‫ليتر يا بيشتر)هم اكسيژن تلف مي شود و هم نوزاد سرد مي‬
‫شود‬
‫ارزيابي نوزاد حين تجويز اكسيژن‬
‫‪ ‬رنگ‬
‫‪ ‬تنفس‬
‫‪ ‬معاينه چشم ها درجه حرارت‬
‫‪ ‬پالس اكسي متري و در صورت نياز ‪ABG‬‬
‫‪ ‬حركات قفسه سينه‬
‫تجويز سورفكتانت‬
‫‪ ‬مزایای‪:‬‬
‫‪-1 ‬كاهش كشش سطحي در ريه هاي نارس‬
‫‪ -2 ‬مانع از بروز آتلكتازي پيشرونده شده‪ ،‬عملكرد ريه ها بهبود مي‬
‫يابند‬
‫‪ -3 ‬صدمات ناش ي از تهويه مكانيكي را كاهش مي دهد‬
‫‪-4 ‬اکسيژناسيون نوزاد بهتر شده و منجر به كاهش مرگ و مير نوزادان‬
‫نارس خصوصا نوزادان با سن حاملگي كمتر از ‪ 30‬هفته شده است‪.‬‬
‫‪-5 ‬كاهش شيوع پنوموتوراكس و آمفيزم بينابيني ريه گشته و دوران‬
‫اقامت در بيمارستان و مخارج ناش ي از مراقبتهاي ويژه کاهش مي يابد‪.‬‬
‫قبل از مصرف سورفكتانت‪ ،‬نکات زير بايد مورد توجه قرار گيرند‪:‬‬
‫‪ ‬توصيه می شود مادراني که در خطر زايمان کمتر از ‪ 32‬هفته حاملگي هستند‬
‫بايد به مراکز سطح سوم (داراي بخش مراقبت ويژه نوزادان) منتقل شوند‪.‬‬
‫‪ ‬توصيه می شود به مادران در خطر زايمان زير ‪ 34‬هفته همزمان با تجويز‬
‫داروهای توکوليتيک برای پيشگيری از زايمان زودرس و قبل از انتقال مادر به‬
‫سطح باالتر بتامتازون تجويز شود‪.‬‬
‫‪ ‬توصيه می شود سورفكتانت بايد توسط فوق تخصص نوزادان يا متخصص‬
‫کودکانی که مهارت کامل در کنترل نارسايي تنفس ي شديد و تنظيم ونتيالتور‬
‫دارد تجويز گردد‪.‬‬
‫‪ ‬توصيه می شود در مراکزي که سورفکتانت استفاده مي کنند بايد افراد‬
‫مجرب در استفاده از دارو و ماهر در امر لوله گذاري تراشه و ساير اقدامات‬
‫درماني نوزادان بسيار بيمار‪ ،‬در تمام ساعات شبانه روزدر بخش حضور داشته‬
‫باشند و بيمار را از نظر عوارض زودرس و ديررس سورفکتانت و تنظيم‬
‫ونتيالتور تحت نظر بگيرند‬
‫موارد مصرف‪:‬‬
‫‪ ‬سندرم زجر تنفس ی‬
‫‪ ‬پنوموني‬
‫‪ ‬سندرم آسپيراسيون مکونيوم (اگر لوله گذاری شده و نياز به‬
‫‪ FIO2‬بيشتر از ‪ %50‬باشد)‬
‫‪ ‬هيپوپالزی ريه‪ ،‬فتق ديافراگماتيک مادرزادی و خونريزی ريوي با‬
‫صالحديد پزشک فوق تخصص نوزادان‬
‫زمان تجويز سورفاکتانت‪:‬‬
‫‪ ‬تجويز پيشگيرانه‪:‬‬
‫‪ ‬توصيه می شود به همه نوزادان با سن حاملگی کمتر از ‪28‬‬
‫هفته که کورتيکواستروئيد (بتامتازون) دريافت نکرده اند و يا‬
‫نوزادان کمتر از ‪ 30‬هفته که در اتاق زايمان احتياج به لوله‬
‫گذاری داخل تراشه داشته باشند‪ ،‬سورفاکتانت پيشگيرانه‬
‫تجويز شوند‪.‬‬
‫‪ ‬توصيه می شود تجويز پيشگيرانه سورفاکتانت بعد از اتمام‬
‫عمليات احيا و پايدار شدن عالئم حياتي‪ ،‬در دقايق اول تولد‬
‫(‪ 10‬تا حداکثر ‪ 30‬دقيقه اول حيات) صورت گيرد‪.‬‬
‫مصرف درماني‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫نوزادان نارس با سن حاملگی کمتر از ‪ 32‬هفته که نياز به لوله گذاری اتاق زايمان‬
‫نداشته باشند ضمن انجام عمليات احياء با دستگاه احياء تيپيس‪ ،‬بعد از انتقال به‬
‫بخش مراقبت ويژه نوزادان در صورت زجر تنفس ی متوسط ابتدا ‪ CPAP‬گذاشته‬
‫و در صورت نياز به ‪ FIO2‬بيشتر از ‪ %40‬تحت ‪ ،CPAP‬تجويز سورفاکتانت به‬
‫صورت درمانی توصيه می شود‪.‬‬
‫نوزادان نارس با سن حاملگی بيشتر يا مساوی ‪ 32‬هفته كه عالئم باليني و‪ /‬يا‬
‫راديولوژيكي ‪ RDS‬را نشان دهند‪ ،‬در صورتيکه زجر تنفس ي شديد يا نياز به‬
‫اکسيژن در حال افزايش و بيش از ‪ %50‬است توصيه می شود مصرف سورفكتانت‬
‫مد نظر قرار گيرد‪.‬‬
‫توصيه می شود در تمامی نوزادان با تشخيص سندرم زجر تنفس ی که نياز به لوله‬
‫گذاری نای داشته باشند نيز سورفاکتانت به صورت درمانی تجويز شود‪.‬‬
‫ً‬
‫توصيه می شود سورفاکتانت در اين روش در اولين فرصت ممکن و ترجيحا در ‪2‬‬
‫ساعت ابتدای حيات تجويز شود(‪ .)Early rescue‬در غير اين صورت تا حداکثر‬
‫‪ 72‬ساعت قابل تجويز است (‪.)Late rescue‬‬
‫مصرف دوزهاي تكراري‪:‬‬
‫‪ ‬در مدت ‪ 72‬ساعت اول تولد‪ ،‬نوزادان مبتال به‪ RDS‬که پس از ‪ 6‬ساعت هنوز‬
‫انتوبه مانده و نياز به فشار متوسط راه هوائيبيش از ‪ 7‬سانتي متر آب و اکسيژن بيش‬
‫از ‪ %40‬دارند و يا با ‪ CPAP‬با حداقل فشار ‪ 6‬سانتيمتر آب نياز به اکسيژن بيش از‬
‫‪ %40‬باشد‪ ،‬بايد دوزهاي بعدي سورفکتانت را دريافت نمايند‪.‬‬
‫‪ ‬دوز دوم ميتواند ‪ 4-6‬ساعت بعد از دوز اول تجويز شود‪ .‬مصرف بيش از سه دوز اثر‬
‫مفيد ندارد‪.‬‬
‫‪ ‬قبل از تجويز دوز هاي تکراري عکس ريه گرفته و سندرم نشت هوا را رد کنيد و‬
‫ساير علل بد حالي ناگهاني (گرفتگي و جابجايي لوله)را کنار بگذاريد‪ .‬عکس ريه با‬
‫هواگيري خوب رد کننده نياز به سورفکتانت نيست‪.‬‬
‫‪ ‬مقدار مصرف‪:‬‬
‫‪ ‬مقدار مصرف در انواع سورفكتانت ‪ 100-200mg/kg‬از فسفوليپيد موجود در‬
‫سورفكتانت است ‪.‬‬
‫‪ ‬در صورتی که مقدار اندکی از سورفاکتانت در ويال باقی مانده است توصيه می شود‬
‫در صورتی که مقدار تجويزی از ‪ 200mg/kg‬تجاوز نمی کند در همان دوز‬
‫تجويز شود‪.‬‬
‫انواع سورفكتانت‪:‬‬
‫‪ ‬در حال حاضر سورفکتانت هاي طبيعي به سورفکتانت هاي‬
‫مصنوعي(بدون پروتئين) ارجح هستند‪ .‬انواع جديدتر‬
‫سورفکتانت مصنوعي که حاوي پروتئين هايي با فعاليت‬
‫مشابه پروتئين حيواني هستند در دست بررس ي هستند‪.‬‬
‫روش تجويز‪:‬‬
‫‪ ‬وسايل مورد نياز‪:‬‬
‫‪ ‬لوله ي تغذيه نوزاد شماره ‪ 5‬فرانسوي (و يا کاتتر شماره ‪ 5‬يا کانکتور داراي‬
‫منفذ مخصوص به توصيه کارخانه)‬
‫‪ ‬سرنگ ‪ 5‬يا ‪ 10‬ميلي ليتري‬
‫‪ ‬ونتيالتور و يا بگ دستي‬
‫‪ ‬دستکش استريل‬
‫‪ ‬وسايل لوله گذاري تراشه شامل الرنگوسکوپ‪ ،‬لوله ي تراشه با اندازه مناسب‬
‫‪ ‬مخلوط کننده هوا و اکسيژن(بلندر)‬
‫‪ ‬وسايل ساکشن(کاتتر با اندازه مناسب‪ ،‬دستگاه ساکشن مرکزي يا قابل حمل‬
‫تجويز دارو‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫بهتر است قبل از مصرف هر نوع سورفکتانت‪ ،‬به راهنماي مصرف آن رجوع شود‪ .‬بطور‬
‫کلي دستورات زير بايد رعايت شوند‪.‬‬
‫تمامي روش هاي کنترل عفونت و استريليتي را رعايت کنيد‪.‬‬
‫بعد از لوله گذاري داخل ناي اگر مشکوک به محل لوله تراشه يا پنوموتوراکس هستيد‬
‫قبل از تجويز سورفکتانت عکس ريه بگيريد‪ .‬گرفتگي لوله تراشه و تجويز دارو به برونش‬
‫اصلي راست يا مري از عوارض تجويز دارو مي باشند‪.‬‬
‫قبل از مصرف ويال را از نظر رنگ‪ ،‬شفافيت و تاريخ مصرف کنترل کنيد‪ .‬انواع‬
‫سورفکتانتهاي طبيعي که اغلب بشکل محلول هستند بايد در يخچال نگهداري‬
‫شوند(کمتر از ‪ 5‬درجه سانتيگراد) واز نظر حفظ زنجيره سرما کنترل شوند‪.‬‬
‫انواع محلول سورفکتانت که بايد در يخچال نگهداري شوند‪ ،‬بايد قبل از مصرف از‬
‫يخچال خارج شده و حداقل ‪ 20‬دقيقه در هواي اتاق و يا در دست به مدت ‪ 8‬دقيقه‬
‫گرم شوند‪ .‬از گرم کننده هاي تابش ي يا انکوباتور جهت گرم کردن دارو استفاده نکنيد‪.‬‬
‫دارو را بشدت تکان ندهيد‪ .‬در صورت عدم مصرف ويال گرم شده که باز نشده است را‬
‫مي توان حداکثر يک نوبت به يخچال باز گرداند‪ .‬اما نبايد بيش از دو بار دارو را گرم کرد‬
‫و در صورت عدم مصرف نوبت دوم‪ ،‬دارو دور انداخته مي شود‬
‫‪ ‬سوزن نبايد بيش از يک بار وارد ويال دارو شود و بهتر است تمام مقدار داروي موجود در‬
‫ويال خارج شده و مقدار مورد نياز نوزاد در نوبت اول داده شده و بقيه دارو در سرنگ‬
‫حفظ شده و نوبت هاي تکراري دارو براي همان نوزاد از داروي موجود در سرنگ‬
‫استفاده شود‪ .‬حين تحويز سورفکتانت نياز به اکسيژن اضافي رادر نظر بگيريد‪.‬‬
‫‪ ‬يک لوله معده شماره ‪ 5‬فرانسوي را به اندازه طول لوله ي تراشه و رابط آن و حداکثر‬
‫‪ 5/0‬سانتي متر بلند تر با يک خط کش يک بار مصرف استريل اندازه گيري نماييد و با‬
‫روش استريل کوتاه کنيد و وارد لوله تراشه شده‪ .‬تمام دوز سورفکتانت را داخل سرنگ‬
‫بکشيد و سرنگ را به لوله ي معده آماده وصل کنيد‪ .‬دوز دارو را به دو تا چهار قسمت‬
‫تقسيم کنيد(مطالعات مختلف نشان نداده اند که تقسيم سورفکتانت به دو قسمت‬
‫يا چهار قسمت تفاوتي در پاسخ نوزاد به درمان داشته است)و هر يک قسمت را از راه‬
‫لوله معده آماده شده در داخل تراشه به شکل ‪ bolus‬در طي ‪ 2-3‬ثانيه تجويز کنيد‪.‬‬
‫در فواصل تجويز تقسيمات سورفکتانت‪ 30-60 ،‬ثانيه و يا تا زمان پايدار شدن وضعيت‬
‫اکسيژن رساني به نوزاد با ونتيالتور يا با بگ دستي ونتيله نماييد‪ .‬تغيير پوزيشن نوزاد در‬
‫حين تجويز الزامي نيست‬
‫پايش بيمار حین و بعد ازتجويز‪:‬‬
‫‪ ‬در حين تجويز ضربان قلب‪ ،‬رنگ پوست و مخاط ها‪ ،‬حرکت‬
‫( باال و پائين رفتن) قفسه سينه‪ ،‬وضعيت اشباع اکسيژن‬
‫شرياني با کمک پالس اکس ي متري‪ ،‬فشار خون‪ ،‬باز بودن لوله‬
‫ي تراشه و خروج سورفکتانت از لوله (ريفالکس آن) را دقيقا‬
‫کنترل کنيد‪.‬‬
‫‪ ‬اگر براديکاري و يا افت بيش از ‪ %15‬در اشباع اکسيژن‬
‫ً‬
‫شرياني رخ داد سرعت تجويز را کم کنيد و يا تجويز را موقتا‬
‫متوقف کنيد و اقدامات زير را انجام دهيد‬
‫‪ ‬صداهاي ريوي را گوش کنيد‪.‬‬
‫‪ ‬علت بد حال شدن بيمار را بررس ي کنيد و تا رفع مشکل بيمار را‬
‫ترک نکنيد‪.‬‬
‫‪ ‬عکس ريه و بررس ي گازهاي خون شرياني (با روش غير تهاجمي و‬
‫يا تهاجمي) را بعد از تجويز انجام دهيد‪.‬‬
‫‪ ‬تا ‪ 2‬ساعت در بالين بيمار حضور داشته باشيد‪.‬‬
‫‪ ‬خونريزي ريه را در نظر داشته باشيد‪.‬‬
‫‪ ‬با تجويز سورفکتانت بهبود سريع در حجم هاي ريه‪ ،‬بنابراين‬
‫پزشک بايد با حضور دائمي بر بالين نوزاد‪ ،‬تغييرات مناسب را در‬
‫تنظيمات ونتيالتور داده تا از بروز صدمه به ريه و سندرم هاي‬
‫نشت هوا بکاهد‬
‫‪ ‬تا ‪ 72‬ساعت منتظر خونريزي ريه باشيد‪.‬‬
‫‪ ‬ساکشن تراشه را تا آنجا که امکان دارد انجام ندهيد(حداقل‬
‫تا‪ 1 -2‬ساعت ساکشن ننماييد‪).‬‬
‫‪ ‬فشار خون متوسط شرياني نوزاد را چک کنيد و در حد قابل‬
‫قبول نگهداريد‪.‬‬
‫‪ ‬هموگلوبين بيمار را باال تر از ‪ 14‬گرم در صد حفظ نماييد‬
‫تنظيم ونتيالتور بالفاصله بعد از تجويز‪:‬‬
‫‪ ‬کسر اکسيژن دمي )‪ (FIO2‬را با کنترل پالس اکسيمتر کم‬
‫کنيد‪(.‬هر چند دقيقه ‪)% 5‬‬
‫‪ ‬با كنترل حركات قفسه سينه‪ PIP ،‬را کاهش دهيد‪ PIP .‬را‬
‫هر چند دقيقه ‪ 1-2‬سانتي متر آب کاهش دهيد تا معموال به‬
‫حدود ‪ 12‬سانتيمتر آب برسد (به شرط ثابت ماندن وضعيت‬
‫اکسيژناسيون نوزاد)‪.‬‬
‫‪ ‬در تمام مواردي که نوزاد سورفكتانت دريافت کرده است‬
‫بايد سعي شود هرچه سريعتر از ‪ set-up‬ونتيالتور کاسته‬
‫شده و لوله تراشه خارج شده و نوزاد بر روي ‪ CPAP‬قرار‬
‫گيرد‬
‫عوارض‪:‬‬
‫‪ ‬گرفتگي لوله تراشه حين تجويز سورفكتانت‬
‫‪ ‬براديکاردي و هيپوکسمي حين تجويز سورفكتانت‬
‫‪ ‬خونريزي ريه‬
‫‪ ‬تهويه بيش از حد با کاهش ‪ PaCO2‬بعلت تغييرات سريع در‬
‫کمپليانس ريه که بايد با کاهش تنظيمات ونتيالتور آن را‬
‫جبران نمود‪.‬‬
‫مستند سازي‪:‬‬
‫‪ ‬انديكاسيونهاي مصرف‬
‫‪ ‬نوع‪ ،‬مقدار و زمان تجويز‬
‫‪ ‬عوارض ايجاد شده در حين مصرف‬
‫‪ ‬پاسخ به درمان‬
‫‪Retinopathy of Prematurity - ROP‬رتنيو پاتي نارس ي‬
‫رتينوپاتي (مشكالت شبكيه) در نوزادان نارس مي تواند سبب كوري شود‪.‬‬
‫اين بيماري در گذشته ناشي از استفاده از مقادير زياد اكسيژن در دستگاه‬
‫هايي بود كه نوزادان نارس در آنها نگهداري مي شدند ولي امروزه با‬
‫پيشرفت در روش هاي نگهداري از نوزادان نارس‪ ،‬بروز اين بيماري‬
‫كمتر شده است‪ .‬عواملي كه نوزاد را در معرض خطر بيشتري براي ابتال‬
‫به رتينوپاتي قرار مي دهند‬
‫كم بودن وزن هنگام تولد (كمتر از ‪ 1.5‬كيلوگرم)‬
‫زايمان زودرس (هفته ‪ 26‬تا ‪ )28‬هستند‪.‬‬
‫‪ ‬در نوزادان نارس رشد و تكامل عروق خوني شبكيه دچار اشكال بوده و‬
‫عروق خوني غير طبيعي شروع به رشد مي كنند‪ .‬مشكل رشد عروق غير‬
‫طبيعي كه به آن نئوواسكوالريزاسيون نيز مي گويند اين است كه اكسيژن‬
‫كافي به شبكيه نمي رسانند‪.‬‬
‫‪ ‬رتينوپاتي در نوزادان نارس بسته به شدت بيماري به ‪ 5‬درجه تقسيم مي‬
‫شود‪ .‬پيشرفت بيماري به درجات آخر مي تواند سبب ايجاد زخم در شبكيه‬
‫و عوارضي نظير جدا شدگي شبكيه‪ ،‬خونريزي زجاجيه‪ ،‬انحراف چشم‪ ،‬و‬
‫تنبلي چشم شود‪ .‬بسياري از نوزادان مبتال به رتينوپاتي دچار نزديك بيني‬
‫خواهند شد‪.‬‬
‫عالئم و نشانه ها‬
‫‪ ‬از آنجا كه نوزاد نمي تواند عالئم خود را بگويد والدين‪ ،‬متخصص‬
‫كودكان و نوزادان و چشم پزشك بايد متوجه عوامل خطري كه احتمال‬
‫ابتال به اين بيماري را زياد مي كنند باشند‪ .‬اين عوامل عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ‬كم بودن وزن هنگام تولد (‪ 1.5‬كيلوگرم يا كمتر)‬
‫‪ ‬نياز به اكسيژن در هفته اول پس از تولد‬
‫‪ ‬وجود مشكلي در سالمتي نوزاد بالفاصله پس از تولد‬
‫تشخيص و درمان‬
‫‪ ‬نوزاداني كه ريسك ‪ ROP‬دارند بايد در هفته ‪ 4‬تا ‪ 6‬پس از تولد معاينه‬
‫چشم پزشكي شوند‪ .‬چشم پزشك ابتدا با استفاده از قطره هاي گشاد كننده‪،‬‬
‫مردمك را باز كرده و سپس با استفاده از افتالموسكوپ شبكيه را مي بيند‪.‬‬
‫در حين معاينه پدر يا مادر بايد كودك را نگه دارند‪ .‬صرف نظر از اينكه‬
‫بيمار به درمان نياز داشته باشد يا خير بايد مجدداً در فواصلي كه چشم‬
‫پزشك مشخص مي كند تحت معاينه قرار گيرد‪ .‬معاينات دوره اي براي‬
‫مشخص كردن اينكه پيشرفت بيماري متوقف شده يا خير و اينكه به درمان‬
‫نياز وجود دارد يا خير الزمند‪.‬‬
‫درمان‬
‫‪ ‬بعضي از كودكاني كه بيماريشان در حد درجه ‪ 1‬يا ‪ 2‬است بدون درمان‬
‫بهبود مي يابند‪ .‬در موارد ديگر‪ ،‬در صورتيكه بيمار عالئم بيماري درجه‬
‫‪ 3‬يا باالتر را نشان دهد درمان الزم است‪ .‬براي جلوگيري از انتشار‬
‫عروق غير طبيعي ممكن است مناطقي از شبكيه را با روشي بنام‬
‫كرايوتراپي درمان كنند‪ .‬در اين روش قسمت هايي از شبكيه منجمد مي‬
‫شود‪ .‬ليزر هم ممكن است بدين منظور استفاده شود‪ .‬در هر دو روش زخم‬
‫هاي دائمي در قسمت هاي محيطي شبكيه باقي مي ماند ولي در اغلب‬
‫موارد اين روش هاي درماني در حفظ ديد مركز بيمار موفقند‪.‬‬
‫رتنيو پاتي نارس‬
‫ي‪Retinopathy of Prematurity - ROP‬‬
‫‪ ‬رتینو پاتی در نوزادانی که زودتر از هفته ‪ 32‬حاملگی متو لد می شوند‬
‫‪ ‬ميزان بروز و شدت با سن حاملگی نسبت عکس دارد‬
‫‪ ‬با شدت و مدت اکسيژن تراپی نسبت مستقیم دارد‬
‫‪ ‬هیپر اکس ی نسبی ‪0‬در مقایسه با محیط هیپو کسیک داخل رحم )تکامل طبیعی‬
‫عروق شبکیه را در نوزاد نارس دچار اختال می کند‬
‫‪ ‬استفاده دقیق از اکسيژن درمانی تکمیلی ‪،‬همراه با کنترل درجه اشباع اکسيژن‬
‫خون و فشار نسبی ممکن است از رتنیو پاتی شدید در نوزادان جلو گيری نماید‬
‫‪ ‬محدوده ایده آل اشباع یا فشار نسبی در نوزادان بسیار نارس نا مشخص‬
‫است‬
‫درمان و پیگيری‬
‫‪ ‬در نوزادان کوچکتر از ‪ 32‬هفتگی و وزن کمتراز‪ 1500‬گرم از‬
‫نظر عالئم اولیه توسط چشم پزشک مورد غربالگری قرار‬
‫داد‪.‬‬
‫‪ ‬غربالگری هر دو هفته تا زمان پیشرفت واسکوالریزاسیون به‬
‫قسمت خارجی شبکیه ‪،‬همراه با درمان رتینو پاتی پیش رونده‬
‫به کمک کرایو تراپی یا فوتو کواگو السیون ليزری تداوم یابد‬