Transcript Pobierz prezentację (~1 MB) - Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2 w

Kształtowanie świadomości
fonologicznej w początkowej
nauce czytania i pisania
[…] Postępowanie wychowawcze dla każdego dziecka zaczyna
się tam, gdzie jego naturalny rozwój zatrzymał się. Zatem – ile
jest na świecie dzieci, tyle początków […]
Eduard Seguin
Wprowadzenie w świat dźwięków mowy
Rozwój świadomości fonologicznej wiąże się ściśle z rozwojem
poznawczo-językowym dzieci. Wczesne kontakty z literaturą dziecięcą
oraz uczenie rymowanek, wierszyków i piosenek zwraca ich uwagę na
strukturę fonologiczną słów, oraz na takie aspekty mowy, jak: intonacja,
rytm i akcent. Doświadczenia te ułatwiają dzieciom uświadomienie
sobie istnienia dźwięków słyszanych i wymawianych przez nie
słowach.
Słuchanie jak dorosły czyta sprzyja koncentracji uwagi na czytanym
tekście, ale również aktywizuje posiadaną już wiedzę lingwistyczną
dziecka oraz stanowi doskonałą okazję dla ćwiczenia procesu
przetwarzania informacji.
Ważne jest aby zajęcia te traktować jako formę spędzania czasu z
dzieckiem, a nie jako naukę umiejętności przygotowujących do czytania
i pisania.
Rozpoznawanie dźwięków z otoczenia
co słychać wokół nas?
głosy natury,
głosy zwierząt,
zagadki dźwiękowe,
z której strony płynie dźwięk?
cicho-głośno, szybko-wolno,
ile razy stuknęłam?
jaka to melodia?
Analiza i synteza wyrazowa zdań
ile zdań powiedziałam?
ile wyrazów słyszysz w zdaniu?
układanie zdań do obrazków o podanej liczbie
wyrazów,
tworzenie zdań z podanych słów,
układamy określoną liczbę patyczków, Np. dziecko
ma ułożyć zdanie trzywyrazowe.
Ćwiczenie analizy i syntezy sylabowej
Zabawy z sylabami
 zabawa „jak mama woła dziecko bawiące się na podwórku, Np. O-la,
E-wa, Ku-ba, To-mek”,
 wyklaskiwanie sylab,
 co ja powiedziałam? - wypowiadamy słowo dzieląc je na sylaby,
a dziecko wskazuje obrazek oraz wypowiada cały wyraz,
 zabawa w kończenie wyrazów,
 rozpoznawanie ostatniej sylaby w wyrazie,
 liczenie sylab,
 dobieranie obrazków do podanej liczby sylab,
 wyszukiwanie sylab w środku wyrazu.
 tworzenie łańcuchów wyrazowych, Np. noga-gapa-pada.
Ćwiczenia i umiejętności wyodrębniania głosek w
nagłosie i wygłosie
wyodrębnianie samogłoski na początku wyrazu,
wyszukiwanie wyrazów na określona głoskę,
rysowanie słów, których nazwy rozpoczynają
się na określoną głoskę,
wyodrębnianie spółgłosek na początku wyrazu
co nie pasuje? - układamy ciąg obrazków, wśród których jeden
rozpoczyna się inną głoską, Np. żaba, żuk, słoń, żarówka,
wymawiamy po trzy wyrazy, a dziecko ma określić jaką głoskę słyszy
na początku,
zagadki – zaczyna się na ‘m’ jest do picia (mleko),
wysłuchiwanie samogłosek na końcu wyrazu.
Wyodrębnianie kolejnych głosek w wyrazie
analiza i synteza wyrazów trzygłoskowych - pokazujemy dziecku
obrazki (osa, las, kot), a ono je nazywa, następnie wybieramy obrazek z
osą, bardzo wolno przeciągając poszczególne głoski wymawiamy
wyraz „ooosssaaa”, po wysłuchaniu dziecko mówi jakie dźwięki
usłyszało,
odgadnij co ci chcę powiedzieć – wolno wypowiadamy wyrazy, dziecko
po wysłuchaniu mówi słowo, które wypowiedzieliśmy,
analiza i synteza wyrazów dłuższych cztero-, pięciogłoskowych.
Ćwiczenia pamięci słuchowej
nauka wierszyków,
ćwiczenie pamięci sekwencyjnej – powtarzanie sekwencji sylab,
wyrazów, cyfr, zapamiętywanie kolejnych pór roku, dni tygodnia, listy
zakupów;
powtarzanie zdań – układanie i powtarzanie zdań, ćwiczenie to
traktujemy jako zabawę w zapamiętywanie i rozwijanie zdań,
wypowiadamy proste zdania, a dziecko powtarza dodając jeden wyraz.
Następnie powtarzamy zdanie ułożone przez dziecko, również dodając
kolejny wyraz.
Zwracamy uwagę aby dziecko wiernie odtwarzało treść zdań.
Zabawy w rymy
rozpoznawanie rymów – rymujące się pary słów,
wybieranie rymującego się słowa,
szukanie słowa, które się nie rymuje z pozostałymi,
tworzenie rymów,
tworzenie wielu rymów,
nauka i układanie wyliczanek.
Głoska a litera
 Świadomość fonologicznej podzielności słów jest istotnym warunkiem
nauki czytania i pisania w języku alfabetycznym. Aby nauczyć się
czytać i pisać dzieci muszą zrozumieć jak litery są wykorzystywane do
reprezentowania dźwięków mowy, muszą nabyć trwałych skojarzeń
głoska-litera.
 Dzieci, które przed rozpoczęciem nauki czytania i pisanie osiągną
wyższy poziom świadomości fonologicznej robią szybsze postępy w
nauce czytania i pisania.
 Świadomość fonologiczna traktowana jest jako lepszy wskaźnik
postępu w nauce czytania i pisania niż: poziom inteligencji, zasób
słownictwa czy rozumienie słuchanych tekstów.
Wykorzystana i zalecana literatura
 A. Mauer (red.), 2003, Dźwięki mowy,
Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
 H. Łazewska, B. Mikitiuk, B. Moritiz, 2002,
Co zrobić aby ułatwić dziecku naukę
czytania i pisania, Oficyna Wydawnicza
„Impuls”, Kraków.
 M. Bogdanowicz, 2002, Rymowanki –
przytulanki, Wydawnictwo Fokus, Gdańsk.
Dziękuję za uwagę
logopeda
mgr Marzanna Wojciechowska
Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 2 z Oddziałami
Integracyjnymi im. Kazimierza Pułaskiego
w Warce
Warka, 2010