Transcript Geo-informatics Standardization in Thailand An Overview

ความสาคัญของมาตรฐานภูมสิ ารสนเทศ
รศ.ดร.แก้ว นวลฉวี
[email protected]
เนือ้ หา
ภูมิสารสนเทศกับชีวิตประจาวัน
ข้อมูลเชิงพื้นที่ แหล่งที่มา และปัญหา
แนวทางแก้ปัญหาและพัฒนาประเทศ: โครงสร้างพื้นฐานสารสนเทศ
ภูมิศาสตร์ (NSDI)
วัตถุประสงค์และองค์ประกอบของ NSDI
การพัฒนามาตรฐานภูมิสารสนเทศ
คานิยามมาตรฐานภูมิสารสนเทศ
ประเภทของมาตรฐานภูมิสารสนเทศ
ทาไมต้องพัฒนา มีไว้ และใช้มาตรฐานภูมิสารสนเทศ
เนือ้ หา (ต่ อ)
หน่ วยงานที่เกีย่ วข้ องในต่ างประเทศและสากล
องค์ กรหรือหน่ วยงานทีเ่ กีย่ วข้ องภายในประเทศ
กระบวนการและแนวทางพัฒนามาตรฐานภูมิสารสนเทศของ ISO/TC211
แนวทางการพัฒนามาตรฐานสารสนเทศภูมิศาสตร์ ของประเทศไทย
ทาไมต้ องพัฒนาตามแนวของ ISO/TC211
สถานภาพการพัฒนามาตรฐานภูมิสารสนเทศและการประกาศใช้
แผนการพัฒนามาตรฐานภูมสิ ารสนเทศในอนาคต
สรุปและเสนอแนะ
ภูมสิ ารสนเทศกับชีวติ ประจาวัน
ปัจจุบันภูมิสารสนเทศได้ เข้ ามามีบทบาทในชีวติ ประจาวัน ในทุกระดับและทุก
ภาคส่ วน ไม่ ว่าจะเป็ นระดับท้ องถิ่น ระดับภูมิภาค ระดับประเทศ หรือระดับโลก
และในองค์ กรภาครัฐ ภาคเอกชน หรือสถาบันการศึกษา
การใช้ งานภูมิสารสนเทศมีมีมากมายหลายประเภท เช่ น การจัดทาแผนทีภ่ าษี
การติดตามและเฝ้ าระวังการเปลีย่ นแปลงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่ งแวดล้ อม
การวางแผนเพือ่ ติดตามผลผลิตการเกษตรเพือ่ ให้ เกิดความสมดุลเพือ่ การส่ งออก
หรือเพือ่ การบริโภคในประเทศ การวางแผนการป้องกันและบรรเทาภัยพิบัติทาง
ธรรมชาติ ฯลฯ
เกีย่ วกับข้ อมูลเชิงพืน้ ทีแ่ ละภูมสิ ารสนเทศ
• ข้ อมูลเชิงพืน้ ที่ (spatial data) และภูมสิ ารสนเทศ (geo-information) เป็ นข้ อมูล
ข้ อสนเทศทีม่ มี ติ เิ ชิงตาแหน่ งและแสดงรู ปลักษณ์ ได้ เป็ น จุด เส้ น และพืน้ ที่
• เป็ นปัจจัยที่สาคัญยิง่ สาหรับการวางแผนและบริหารจัดการในหลายด้ านสาหรับทุกภาค
ส่ วน
• ข้ อมูลเชิงพืน้ ทีแ่ ละภูมสิ ารสนเทศดังกล่ าว สามารถจัดหามาได้ ด้วยการลงทุนทีส่ ู ง
• มากกว่ าร้ อยละ 70 ของข้ อมูลข้ อสนเทศทีใ่ ช้ ตดั สิ นใจทีส่ าคัญมีนัยเชิงตาแหน่ งซึ่งสามารถ
อ้างอิงพิกดั บนโลกได้
แหล่ งทีม่ าของภูมสิ ารสนเทศ
การพัฒนา 3 ประการต่ อไปนีน้ ามาซึ่งภูมิสารสนเทศทีห่ ลากหลาย
1. การพัฒนาและความก้ าวหน้ าของเทคโนโลยีภูมิสารสนเทศ
และเทคโนโลยีทเี่ กีย่ วข้ อง เช่ นการรับรู้ จากระยะไกล ระบบสารสนเทศ
ภูมิศาสตร์ และระบบบอกตาแหน่ งบนโลกด้ วยดาวเทียม เป็ นต้ น
2. การพัฒนาและความก้ าวหน้ าของการประยุกต์ ใช้ และการ
พัฒนาขีดความสามารถของบุคลากร หรือ กลุ่มผู้ใช้ และ
3. การพัฒนาข้ อมูลข้ อสนเทศทางภูมิศาสตร์ หรือข้ อมูลเชิงพืน้ ที่
ผลกระทบและแนวทางแก้ไขการมีภูมสิ ารสนทศมาก
• การมีข้อมูลข้ อสนเทศเชิ งพืน
้ ทีม่ าก และมาจากหลายแหล่งมีความยุ่งยากในการ
เข้ าถึง การบริหารจัดการ และการบูรณาการ/การใช้ งานร่ วมกัน มีแนวโน้ มที่จะเกิด
การใช้ งานซ้าซ้ อน และความสู ญเสี ยทีจ่ ะตามมา
• การดูแลแก้ไขปัญหาการเข้ าถึงข้ อมูลทีห่ ลากหลายและมาจากหลายแหล่ งคือ
แนวทางการพัฒนาโครงสร้ างพิน้ ฐานภูมสิ ารสนเทศของชาติ (National Spatial
Data Infrastructure: NSDI) ซึ่งมีการพัฒนามาจากประเทศที่มีประสบการณ์
และเป็ นทีย่ อมรับกันทัว่ โลกอย่ างกว้ างขวาง ประเทศไทยเองก็กาลังเร่ งดาเนินการ
พัฒนาโครงสร้ างพืน้ ฐานภูมิสารสนเทศของชาติในขณะนี้
โครงสร้ างพืน้ ฐานภูมิสารสนเทศของชาติ
National Spatial Data Infrastructure: NSDI
“The NSDI is the total ensemble of available geographic
information, as well as the materials, technology, and people
necessary to acquire, process, and distribute such information to
meet a wide variety of needs” (National Research Council, 1994)”
“NSDI ตามความหมายของสภาวิจยั แห่ งชาติสหรัฐอเมริกา (1994) รวม
เอาข้ อมูลภูมิศาสตร์ เทคโนโลยี เครื่องมืออุปกรณ์ และบุคลากรทีจ่ าเป็ น
ในการได้ มา ประมวลผล จัดเก็บและเผยแพร่ ข้อมูลภูมิศาสตร์ เพือ่ การ
ใช้ งานอย่ างกว้ างขวาง”
องค์ ประกอบของโครงสร้ างพืน้ ฐานภูมสิ ารสนเทศ
• ชุ ดข้ อมูลภูมิศาสตร์ พนื้ ฐาน (Fundamental Geographic Data Set: FGDS)
• ชุ ดข้ อมูลของข้ อมูล/คาอธิบายข้ อมูล (Metadata)
• ระบบ/กลไกการสื บค้ นข้ อมูล (Search Engine/Spatial data
Clearinghouse/Portal)
• มาตรฐานภูมิสารสนเทศ (Geo-Spatial Data Standards /Standardization)
เพือ่ การเข้ าถึงและใช้ งานร่ วมกัน
• กรอบนโยบาย/โครงสร้ างองค์กร (Institutional Policy/Framework) เพือ่ การ
ร่ วมมือกันภายใต้ กรอบ และกฎเกณฑ์ อย่ างเท่ าเทียมและโปร่ งใส
การพัฒนามาตรฐานภูมสิ ารสนเทศ
• การพัฒนามาตรฐานภูมิสารสนเทศอยู่ภายในกรอบของการพัฒนาโครงสร้ าง
พืน้ ฐานภูมิสารสนเทศของชาติ ซึ่งประกอบด้ วย
• การพัฒนามาตรฐานชุ ดข้ อมูลภูมิศาสตร์ พนื้ ฐาน (FGDS Standards) และ
มาตรฐานข้ อมูลภูมิศาสตร์ พนื้ ฐาน (Geographic Information Base Data
Standards)
• การพัฒนามาตรฐานการอธิบายข้ อมูล (Metadata Standards) และ
• การพัฒนามาตรฐานภูมิสารสนเทศทัว่ ไป (Geospatial Data
Standards/Standardization)
คานิยามของมาตรฐาน
คาว่ า “มาตรฐาน” ได้ มีการบัญญัติไว้ ในพจนานุกรมของ Oxford ว่ า คือ “บางสิ่ ง
บางอย่ างซึ่งใช้ เพือ่ การทดสอบหรือการวัด หรือการกาหนดนา้ หนัก ความยาว
คุณภาพ หรือเพือ่ ให้ บรรลุวตั ถุประสงค์ และได้ มาซึ่งความสาเร็จมากทีส่ ุ ด”
มาตรฐาน คือ ส่ วนหนึ่งของการดารงชีวติ ประจาวัน ตัวอย่ างเช่ น เราวัดระยะทาง
นา้ หนัก และปริมาตรโดยใช้ หน่ วยของมาตรฐานเป็ น metric หรือเป็ นหน่ วยของ
มาตรฐานอังกฤษ แต่ ในทีน่ ีเ้ ราจะพิจารณาเฉพาะมาตรฐานทีเ่ กีย่ วโดยตรงหรือ
โดยอ้อมต่ อเทคโนโลยีภูมิสารสนเทศเท่ านั้น
ศักยภาพของมาตรฐานโดยทัว่ ไป
เป็ นที่ยอมรับกันว่ า มาตรฐาน ไม่ ว่าจะเป็ นสาขาใดก็นับเป็ นสิ่ งสาคัญ
และมีประโยชน์ อย่ างมาก เนื่องจากมาตรฐานเป็ นหลักการหรือกรรมวิธี
ปฏิบัตทิ เี่ ปรียบเสมือนกฏระเบียบทีผ่ ู้ปฏิบตั ยิ อมรับและเข้ าใจร่ วมกัน
เมื่อทุกฝ่ ายทีเ่ กีย่ วข้ องมีความเข้ าใจทีต่ รงกัน และนาไปปฏิบัตริ ่ วมกัน
ย่ อมทาให้ เกิดประโยชน์ ต่างๆตามมาอีกมาก ทาให้ ลดความซ้าซ้ อนและ
สู ญเสี ยทั้งในด้ านการผลิต การใช้ การเลือกบริโภคและเปรียบเทียบ
ตลอดจนการทดสอบ และการให้ การรับรองต่ างๆ
มาตรฐานภูมสิ ารสนเทศคืออะไร
“ข้ อตกลง หรือข้ อกาหนดซึ่งกาหนดวิธีการ เครื่องมือและ
บริการต่ าง ๆ ทีเ่ กีย่ วข้ องกับการจัดการข้ อมูล การสารวจ
จัดหา การประมวลผล การวิเคราะห์ การเข้ าถึง การ
นาเสนอ และการรับ-ส่ งข้ อมูลภูมศิ าสตร์ /ภูมิสารสนเทศใน
รูปแบบดิจิทลั ระหว่ างผู้ใช้ หรือระบบและตาแหน่ งทีอ่ ยู่ที่
แตกต่ างกัน”
ประเภทของมาตรฐานภูมสิ ารสนเทศ
• มาตรฐานข้ อมูล (Data standard)
 data classification, data content, data symbol and presentation, data
usability, data format, metadata…
• มาตรฐานกรรมวิธี (Processing standard)
 data collection, data storage, data analysis, data quality control,
data transfer, data access…
• มาตรฐานเทคโนโลยี (Technology standard)
• มาตรฐานการบริหารจัดการ (Organization standard)
เหตุใดจึงต้ องมีการพัฒนามาตรฐานภูมสิ ารสนเทศ
•
•
•
•
ขาดการใช้ ข้อมูลร่ วมกัน ขาดการแลกเปลีย่ นข้ อมูลระหว่ างกลุ่มต่ างๆ
การปฏิบัติงานซ้าซ้ อน สู ญเสี ยงบประมาณ เวลา และบุคลากร
รูปแบบข้ อมูลส่ วนใหญ่ เป็ นไปตาม Software ที่ใช้ ไม่ เป็ นกลาง
เนือ้ หา โครงสร้ างข้ อมูลเป็ นไปตามผู้ใช้ งาน / ระบบรหัส ระบบจาแนก คา
จากัดความไม่ เหมือนกัน (ต่ างคนต่ างทา/ใช้ )
• ปัญหาความถูกต้ อง และความสมบูรณ์ ของข้ อมูล ไม่ มีระบบตรวจสอบ
คุณภาพข้ อมูล และ
• เพือ่ ให้ สามารถปฏิบัติงานร่ วมกันได้ (Interoperability)
หน่ วยงานที่มสี ่ วนเกีย่ วข้ องในการกาหนดมาตรฐาน
ภูมสิ ารสนเทศภายในประเทศไทย
คณะกรรมการประสานและส่ งเสริมการพัฒนาระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์
กระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและสิ่ งแวดล้อม
 อนุกรรมการมาตรฐาน GIS (2538 – 2543) สป.วว.
 สานักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์ อุตสาหกรรม (สมอ.) (2540…) สมาชิกร่ วม
ปฏิบัติงานของ ISO/TC211
คณะกรรมการวิชาการคณะที่ 904 ของสมอ. ประสานและปฏิบัติงานร่ วมกับ
ISO/TC211
หน่ วยงานที่มีส่วนเกีย่ วข้ องในการกาหนดมาตรฐาน
ภูมิสารสนเทศในประเทศไทย (ต่ อ)
 สานักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ (2543…)
 คณะทางานกาหนดมาตรฐานระบบข้ อมูลสารสนเทศภูมิศาสตร์
• คณะกรรมการภูมิสารสนเทศแห่ งชาติ (2545…)
 คณะอนุกรรมการกาหนดมาตรฐานเกีย่ วกับแผนทีแ่ ละข้ อมูลแผนที่
 คณะอนุกรรมการกาหนดมาตรฐานเขตการปกครอง
 คณะอนุกรรมการกาหนดมาตรฐานต่ างๆ ภายใต้ คณะกรรมการภูมิ
สารสนเทศแห่ งชาติ
ผู้มบี ทบาทหลัก (องค์ กรต่ างประเทศและระดับสากล)
 ในต่ างประเทศ มีองค์ กรในแต่ ละประเทศ และในภูมิภาค รวมทั้งนานาชาติ
เช่ น สถาบันมาตรฐานแห่ งชาติอเมริกนั (American National Standards
Institute: ANSI), กลุ่มร่ วมงานแบบเปิ ดเกีย่ วกับข้ อมูลเชิงพืน้ ที่ (Open
Geospatial Consortium: OGC) ซึ่งเป็ นทีร่ ู้จักและมีองค์ กรเข้ าร่ วมเป็ น
จานวนมาก จัดทาข้ อกาหนดต่ างๆในทางอุตสาหกรรมทีน่ าไปใช้ ร่วมกัน
เหมือนมาตรฐาน และ
 องค์ การมาตรฐานสากล (International Standards Institute: ISO หรือ
เรียกอีกอย่ างหนึ่งว่ า International Organization for Standardization)
เกีย่ วกับองค์ การมาตรฐานสากล (ISO)
• ISO ตั้งกรรมการวิชาการที่ 211 ขึน
้ เมื่อปี
1994 เป็ น ISO/TC211
• เป็ นองค์ กรสากลทีร่ ับผิดชอบการกาหนดมาตรฐานระหว่ างประเทศเกีย่ วกับ
สารสนเทศภูมิศาสตร์ /ภูมิสารสนเทศ
• การพัฒนามาตรฐานของ ISO นั้น เกิดจากความร่ วมมือของประเทศสมาชิก ซึ่ง
ประกอบไปด้ วย Participating Members (P-Members), Observing Members
(O-Members) และสมาชิกสมทบ (Liaison Members)
• การทางานร่ วมกันคือกุญแจสาคัญสู่ ความเป็ นสากล และการยอมรับมาตรฐาน
ร่ วมกันทั่วโลก
ISO/TC211 P-Member List
Australia
Austria
Belgium
Canada
China
Czech Rep.
Denmark
Ecuador
Finland
Germany
Italy
Japan
Rep. of Korea
Malaysia
Morocco
Netherlands
New Zealand
Norway
Peru
Portugal
Russian
Federation
Saudi Arabia
Serbia
South Africa
Spain
Sweden
Switzerland
Thailand
United
Kingdom
United States
of America
ISO/TC211 Observing Member List
Argentina
Bahrain
Brunei Darussalam
Colombia
Croatia
Cuba
Estonia
France
Greece
Hong Kong
Hungary
Pakistan
Iceland
Philippines
India
Poland
Indonesia
Romania
Isl. Rep. of
Iran
Slovakia
Ireland
Jamaica
Kenya
Mauritius
Oman
Slovenia
Tanzania
Turkey
Ukraine
Uruguay
Zimbabwe
External liaisons List (1 of 2)
CEN/TC 287, Geographic information
CEOS, Committee on Earth Observation Satellites
DGIWG, Digital Geographic Information Working Group
ESA, European Space Agency
EuroSDR, European Spatial Data Research
FAO, Food and Agriculture Organization of the UN
FIG, International Federation of Surveyors
GSDI, Global Spatial Data Infrastructure
IAG, International Association of Geodesy
ICA, International Cartographic Association
ICAO, International Civil Aviation Organization
IEEE Geoscience and Remote Sensing Society
IHB, International Hydrographic Bureau
ISCGM, International Steering Committee for Global Mapping
ISPRS, International Society for Photogrammetry and Remote Sensing
External liaisons List (2 of 2)
JRC, Joint Research Centre, European Commission
OGC, Open Geospatial Consortium, Incorporated
OGP, International Association of Oil and Gas Producers
PAIGH – Pan American Institute of Geography and History
PC IDEA, Permanent Committee on Spatial
Data Infrastructure for the Americas
PCGIAP, The Permanent Committee on
GIS Infrastructure for Asia and the Pacific
SCAR, Scientific Committee on Antarctic Research
UN ECE, UN Economic Commission for Europe, Statistical Division
UN ECA, UN Economic Commission for Africa
UNGEGN, United Nations Group of Experts on Geographical Names
UNGIWG, United Nations Geographic Information Working Group
WMO, World Meteorological Organization
กระบวนการพัฒนามาตรฐานทัว่ ไป
Adoption / Adaptation
Information
Technology
Standards
Development
Spatial Data Standards
Define
Describe
Process
Spatial
Data
แนวทางการพัฒนามาตรฐานของ ISO
มาตรฐานสากล (IS) ตาม ISO มีหลักการในการพัฒนาโดยรวมดังนี้
 Consensus
• ต้ องรับเอาความคิดเห็น หรือมุมมองของทุกฝ่ ายเข้ าร่ วมพิจารณา
(กลุ่มผู้ผลิต กลุ่มผู้ใช้ กลุ่มผู้บริโภค ห้ องทดลอง/ปฏิบัตกิ าร
ภาครัฐ ภาคเอกชน กลุ่มวิชาชีพ องค์ กรวิจัย ฯลฯ) และต้ องเป็ นเอกฉันท์
 Industry-wide
• สามารถสนองได้ ทวั่ โลกทั้งภาคอุตสาหกรรมโดยรวมจากทุกกลุ่ม
 Voluntary
• มาตรฐานสากลเป็ นไปตามกลไกของการตลาด หรือขับเคลือ่ นด้ วยการตลาด
(market-driven) ผู้ทมี่ สี ่ วนร่ วมทาไปด้ วยความสมัครใจ ไม่ มบี ังคับ
การพัฒนามาตรฐานภูมิสารสนเทศของISO/TC211
ขั้นตอนการพัฒนามาตรฐานภูมสิ ารสนเทศตามแบบISO/TC211
มาตรฐานภูมสิ ารสนเทศสากลพัฒนามาจากข้ อตกลงระหว่ างประเทศสมาชิกของ ISO
โดยผ่านคณะกรรมการวิชาการ (Technical Committees: (TC) และ Subcommittees:
(SC)) ตามขั้นตอน 6 ขั้นตอนดังต่ อไปนี้
 Stage 1: Proposal stage ข้ อเสนอเพือ่ พัฒนามาตรฐานใหม่
 Stage 2: Preparatory stage การเตรียมการ/ตั้งคณะทางาน
 Stage 3: Committee stage ร่ างคณะทางาน
 Stage 4: Enquiry stage
ร่ างคณะทางานเพือ่ เป็ นมาตรฐาน
 Stage 5: Approval stage
ร่ างมาตรฐานครั้งสุ ดท้ าย
 Stage 6: Publication stage พิมพ์และประกาศมาตรฐาน
สถานภาพการพัฒนามาตรฐานภูมิสารสนเทศของISO/TC211
จานวนมาตรฐานทีพ่ ฒ
ั นาโดยคณะกรรมการวิชาการ
(Technical Committee: TC) และอนุกรรมการ
(Subcommittee: SC) จานวน 60
จานวนมาตรฐานทีพ่ ฒ
ั นาโดยคณะกรรมการวิชาการที่
211 ทั้งหมด: 60
สมาชิกร่ วมพัฒนา: 32 (P-Member)
สมาชิกสั งเกตการณ์ : 31 (O-Member)
Standards and projects under the direct
responsibility of TC 211 Secretariat and its SCs
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
ISO 6709:2008
6709:2008/Cor 1:2009
ISO 19101:2002
ISO/TS 19101-2:2008
ISO/TS 19103:2005
ISO/TS 19104:2008
ISO 19105:2000
ISO 19106:2004
ISO 19107:2003
ISO 19108:2002
ISO 19108:2002/Cor 1:2006
ISO 19109:2005
ISO 19110:2005
ISO 19111:2007
ISO 19111-2:2009
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
ISO
ISO
ISO
ISO
ISO
ISO
ISO
ISO
ISO
ISO
19112:2003
19113:2002
19114:2003
19114:2003/Cor 1:2005
19115:2003
19115:2003/Cor 1:2006
19115-2:2009
19116:2004
19117:2005
19118:2005
Standard representation of geographic point location by coordinates
Geographic
Geographic
Geographic
Geographic
Geographic
Geographic
Geographic
Geographic
information
information
information
information
information
information
information
information
-- Reference model
-- Reference model -- Part 2: Imagery
-- Conceptual schema language
– Terminology
-- Conformance and testing
– Profiles
-- Spatial schema
-- Temporal schema
Geographic information -- Rules for application schema
Geographic information -- Methodology for feature cataloguing
Geographic information -- Spatial referencing by coordinates
Geographic information -- Spatial referencing by coordinates -Part 2: Extension for parametric values
Geographic information -- Spatial referencing by geographic identifiers
Geographic information -- Quality principles
Geographic information -- Quality evaluation procedures
Geographic information – Metadata
Geographic
Geographic
Geographic
Geographic
information
information
information
information
-- Metadata -- Part 2: Extensions for imagery and gridded data
-- Positioning services
– Portrayal
– Encoding
Standards and projects under the direct
responsibility of TC 211 Secretariat and its SCs
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
ISO 19119:2005
ISO 19119:2005/Amd 1:2008
ISO/TR 19120:2001
ISO/TR 19121:2000
ISO/TR 19122:2004
ISO 19123:2005
ISO 19125-1:2004
ISO 19125-2:2004
ISO 19126:2009
ISO/TS 19127:2005
ISO 19128:2005
ISO/TS 19129:2009
ISO/TS 19130:2010
ISO 19131:2007
ISO 19132:2007
ISO 19133:2005
ISO 19134:2007
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
ISO 19135:2005
ISO 19136:2007
ISO 19137:2007
ISO/TS 19138:2006
ISO/TS 19139:2007
ISO 19141:2008
ISO 19144-1:2009
www.isotc211.org
Geographic information – Services
Extensions of the service metadata model
Geographic information -- Functional standards
Geographic information -- Imagery and gridded data
Geographic information / Geomatics -- Qualification and certification of personnel
Geographic information -- Schema for coverage geometry and functions
Geographic information -- Simple feature access -- Part 1: Common architecture
Geographic information -- Simple feature access -- Part 2: SQL option
Geographic information -- Feature concept dictionaries and registers
Geographic information -- Geodetic codes and parameters
Geographic information -- Web map server interface
Geographic information -- Imagery, gridded and coverage data framework
Geographic information - Imagery sensor models for geopositioning
Geographic information -- Data product specifications
Geographic information -- Location-based services -- Reference model
Geographic information -- Location-based services -- Tracking and navigation
Geographic information -- Location-based services -- Multimodal routing and
navigation
Geographic information -- Procedures for item registration
Geographic information -- Geography Markup Language (GML)
Geographic information -- Core profile of the spatial schema
Geographic information -- Data quality measures
Geographic information -- Metadata -- XML schema implementation
Geographic information -- Schema for moving features
Geographic information -- Classification systems -- Part 1: Classification system
structure
แนวทางการพัฒนามาตรฐานภูมิสารสนเทศของประเทศไทย
• ประเทศไทยยังไม่ เคยมีมาตรฐานภูมสิ ารสนเทศมาก่ อน
• ประเทศไทยเป็ นสมาชิกประเภทร่ วมพัฒนาของ ISO/TC211 มีประสบการณ์ เรียนรู้
พอสมควรในมาตรฐานทีพ่ ฒ
ั นาเพือ่ สากลของ ISO/TC211
• นามาตรฐานที่พฒ
ั นาโดย ISO/TC211 มาพิจารณาตามความต้ องการและเร่ งด่ วน แล้วให้
ทาการศึกษาโดยสถาบันการศึกษา จัดทาร่ างและคู่มอื การใช้ งาน จัดทาสั มมนาและประชา
พิจารณ์ ก่อนการประกาศเป็ นมาตรฐานของชาติโดยสมอ. โดยอ้างอิงมาตรฐานเดิมในภาษา
เดิม (ภาษาอังกฤษ)
• ประเทศไทยตกลงพัฒนามาตรฐานภูมสิ ารสนเทศของประเทศตามแนวของ ISO
ทาไมพัฒนาตามแนวของ ISO
ISO/TC211 เป็ นองค์ กรสากลทีพ่ ฒ
ั นาและกาหนดมาตรฐานผลิตภัณฑ์ อุตสาหกรรมและ
สิ่ งทีเ่ กีย่ วข้ องต่ างๆ อันเป็ นทีร่ ้ ู จัก ยอมรับ และถือปฏิบัตมิ าแล้ วทัว่ โลก
•ISO/TC211 ตั้งขึน้ มาได้ ถูกต้ องกับเวลาและความต้ องการมาตรฐานภูมสิ ารสนเทศทัว่ โลก
มีการทางานโดยคณะผู้เชี่ยวชาญจากนานาประเทศร่ วมกันเป็ นกรรมการวิชาการ
อนุกรรมการ/คณะทางาน โดยตั้งอยู่บนหลักการที่ครอบคลุม เป็ นกลาง และมัน่ คง: คือ
consensus, industry-wide, และ voluntary
• ประเทศส่ วนใหญ่ ในโลกมีส่วนร่ วมในการพัฒนาและกาหนดมาตรฐานไม่ โดยตรงก็โดย
อ้อม โดยเป็ นสมาชิกทั้งประเภทร่ วมพัฒนา และประเภทสั งเกตการณ์ (P & O members)
•
ทาไมพัฒนาตามแนวของ ISO (ต่ อ)
• องค์ กรทีเ่ กีย่ วข้ องกับ การพัฒนาและกาหนดมาตรฐานทั้งภายใน ISO
และภายนอก ISO เป็ นจานวนมากทีเ่ ป็ นสมาชิกสมทบเพือ่ การมีส่วน
ร่ วมหรือเป็ นสั กขีพยานของการพัฒนามาตรฐานภูมิสารสนเทศนี้
• องค์ กร และประเทศทีพ่ ฒ
ั นามาตรฐานภูมิสารสนเทศทัว่ โลกหัน
มาร่ วมมือกับ ISO/TC 211 เพือ่ การเป็ นสากลและยอมรับได้ อย่ างสากล
• เป็ นมาตรฐานทีส่ ามารถสื่ อสารระดับโลกได้ โดยตรง โดยเฉพาะอย่ าง
ยิง่ ในเวทีการค้ าโลก (WTO)
สถานภาพการพัฒนามาตรฐานภูมิสารสนเทศของประเทศไทย
การดาเนินงานในส่ วนของ สมอ./กว.904
 คณะกรรมการวิชาการที่ กว.904 (กรรมการวิชาการทางานประสานกับ
ISO/TC211) ยังทาหน้ าทีอ่ ยู่ แต่ การประชุ มไม่ มีการดาเนินการเท่ าทีค่ วร
 ยังเป็ น P-member ของ ISO/TC211: 1994 (พ.ศ. 2537)
 ร่ วมประชุ มสามัญของ ISO/TC211 ตั้งแต่ ครั้งที่ 7 และครั้งต่ อๆมา อย่ าง
ต่ อเนื่อง แต่ ระยะหลังๆมีขาดไปบ้ าง
 เป็ นเจ้ าภาพการประชุ มครั้งที่ 14 ทีก่ รุงเทพมหานคร 20-24 พฤษภาคม
2545
 ประกาศมาตรฐานการอธิบายข้ อมูล (Metadata) (มอก. 19115-2008)
สถานภาพการพัฒนามาตรฐานภูมิสารสนเทศ
การดาเนินการในส่ วนของ สทอภ.
• ตั้งคณะทางานกาหนดมาตรฐานระบบข้ อมูลสารสนเทศภูมิศาสตร์
• จัดทามาตรฐานกลางของ Metadata ประเทศไทย (adapted
ISO19115)
• สารวจสถานภาพหน่ วยงานด้ านภูมิสารสนเทศ
• สารวจระบบจาแนกข้ อมูลภูมิสารสนเทศ
• จัดทา web site ด้ านมาตรฐานข้ อมูลและ Metadata (ThaiSDI)
• พัฒนาระบบ Web Map Server
สถานภาพการพ ัฒนามาตรฐานภูมส
ิ ารสนเทศ
การดาเนินการในส่ วนของ สทอภ. (ต่ อ)
•
•
•
•
•
•
•
•
2544: สารวจสถานภาพ GIS
2545: จัดทาดัชนีข้อมูล GIS (ISO/CD 19115)
2547: Implementation - ISO 19115 (GIS Editor สาหรับ ThaiSDI)
2549: ศึกษามาตรฐานภูมสิ ารสนเทศทัว่ ไป
19111&112,19121,19122,19126,19128
2550: ศึกษามาตรฐาน 19105,19109,19125-2,19133,19135
2550: (ร่ าง)มาตรฐาน 19131,19122,19128,19134,19136
2551: ศึกษามาตรฐาน 19103,19104,19106,19144-1,19144-2
2551: (ร่ าง)มาตรฐาน 19107,19108,19118,19123,19139
สรุปในภาพรวมบนเส้ นทางการพัฒนาและ
ประกาศใช้ มาตรฐานภูมสิ ารสนเทศ
• สานักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์ อุตสาหกรรม (สมอ.) เป็ นองค์ กรภาครัฐที่มี
อานาจหน้ าทีป่ ระกาศมาตรฐานของชาติ
• สานักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ (สทอภ./องค์ การ
มหาชน) มีพนั ธกิจเป็ นหน่ วยงานพัฒนามาตรฐานภูมิสารสนเทศกลางของ
ประเทศ
• สมอ. และ สทอภ. ได้ จัดทาบันทึกความเข้ าใจเกีย่ วกับความร่ วมมือด้ านการ
มาตรฐานภูมิสารสนเทศ เพือ่ ให้ เกิดความสอดคล้องและคล่องตัวระหว่ างการ
พัฒนามาตรฐานและการประกาศใช้ เป็ นมาตรฐานของชาติ
สรุปในภาพรวมบนเส้ นทางการพัฒนาและประกาศใช้
มาตรฐานภูมิสารสนเทศ (ต่ อ)
• สมอ. ได้ ทาการประกาศมาตรฐานการอธิบายข้ อมูล (Metadata) โดยวิธีอ้างอิง
เอกสารมาตรฐานเดิม ในภาษาเดิม (ภาษาอังกฤษ) หรือเรียกว่ าวิธีฉีกปก ไป 1 เรื่อง
• สทอภ. จัดทาโครงการศึกษาพัฒนามาตรฐานภูมิสารสนเทศ ตามแบบ
ISO/TC211 โดยว่ าจ้ างสถาบันการศึกษาชั้นสู งร่ วมศึกษา และจัดทาร่ างพร้ อมคู่มอื
ภาษาไทยเพือ่ การใช้ งาน พร้ อมทั้งจัดเตรียมหลักสู ตรเพือ่ การฝึ กอบรมและการเรียน
การสอน ประมาณ 23-24 มาตรฐาน ระหว่ างปี 2549-2552
• สทอภ. ได้ จัดทาแผนการประกาศให้ สมอ.ทราบ เป็ นระยะเวลา 5 ปี ปี ละ 5 เรื่อง
ระหว่ าง 2553-2557 แต่ ยงั ไม่ มีการประกาศ
ผลกระทบที่เกิดขึน้
• มาตรฐานใดๆที่ได้ รับการประกาศโดยองค์ กรตามกฏหมายทาให้ เกิดความ
เชื่อมั่น และทาให้ บรรยากาศการลงทุน หรือตัดสิ นใจใดๆ เป็ นไปด้ วยดี
• การพัฒนาและการมีการใช้ มาตรฐานภูมิสารสนเทศในวงกว้ าง เป็ น
องค์ ประกอบทีส่ าคัญอย่ างหนึ่งของการพัฒนาโครงสร้ างพืน้ ฐานภูมิสารสนเทศ
ของชาติ (NSDI) ซึ่งเป็ นนโยบายที่สาคัญและกาลังดาเนินไปในขณะนี้
• การประกาศมาตรฐานภูมิสารสนเทศทีไ่ ด้ ศึกษาไว้ อย่ างเป็ นระบบเป็ นสิ่ งที่
จาเป็ นและเร่ งด่ วน เพือ่ ให้ การพัฒนาโครงสร้ างพืน้ ฐานภูมสิ ารสนเทศของชาติ
ก้าวไปข้ างหน้ าได้
แผนการพัฒนามาตรฐานภูมิสารสนเทศในอนาคต (อันใกล้ )
สมอ. และสทอภ. ยังทาหน้ าที่ตามขอบเขตความรับผิดชอบทั้งสององค์ กร โดยที่สมอ.
ยังเป็ นผู้ประกาศมาตรฐานระดับชาติ และสทอภ. ทาการศึกษาพัฒนามาตรฐานที่องิ
สากลเพือ่ ใช้ กบั ประเทศ มุ่งให้ สมอ. เป็ นผู้ประกาศในทีส่ ุ ด
เนื่องจากสมอ. มีภาระกิจมาก ทาการประกาศไม่ ทนั ในเวลาที่เหมาะสมต่ อความ
ต้ องการของกลุ่มผู้ใช้ ส่ งผลให้ การพัฒนาประเทศตามแผน NSDI มีความชงักงัน
คณะกรรมการระบบสารสนเทศภูมศิ าสตร์ แห่ งชาติได้ แต่ งตั้งอนุกรรมการศึกษาและ
ร่ างมาตรฐานภูมสิ ารสนเทศภูมศิ าสตร์ ทมี่ ีความครอบคลุม อยู่ในความต้ องการของ
กลุ่มผู้ใช้ และทันต่ อเวลาทีต่ ้ องการใช้ เพือ่ ดาเนินการประกาศเป็ นการภายใน และเป็ น
การแสดงจุดยืนให้ กลุ่มผู้ใช้ มคี วามมัน่ ใจ ในการลงทุนและพัฒนาประเทศได้
หลังจากการประกาศภายใน มีการนามาตรฐานไปใช้ อย่ างมัน่ ใจแล้ว สมอ.สมารถนาไป
ประกาศเป็ นทางการต่ อไปได้ โดยจะมีการยอมรับจากกลุ่มผู้ใช้ ได้ เร็วขึน้
ข้ อเสนอแนะ
• ควรดาเนินการไปสู่ การประกาศมาตรฐานภูมิสารสนเทศทีไ่ ด้ ศึกษา
มาแล้ วอย่ างรีบด่ วน เพือ่ ให้ กลุ่มผู้ใช้ มีความเชื่อมัน่ ในการตัดสิ นใจเพือ่
กิจการต่ างๆ โดยเฉพาะอย่ างยิง่ การพัฒนาโครงสร้ างพืน้ ฐานภูมิ
สารสนเทศของชาติ (NSDI)
• ควรพัฒนามาตรฐานภูมิสารสนเทศต่ อไปอย่ างจริงจัง และเน้ นใน
มาตรฐานทีอ่ ยู่ในความต้ องการและเหมาะสมตามลาดับความสาคัญ
ข้ อเสนอแนะ (ต่ อ)
• ควรพัฒนาแนวทางทีน
่ าไปสู่ ความร่ วมมือ/แนวร่ วมขององค์ กรที่
เกีย่ วข้ องให้ มีประสิ ทธิภาพมากขึน้ เพือ่ ให้ เกิดความก้าวหน้ าในการ
กาหนดมาตรฐานต่ อไป
•ควรมีการประชาสั มพันธ์ ให้ หน่ วยงานต่ างๆตระหนักถึงความสาคัญ
ของมาตรฐานภูมิสารสนเทศและการให้ ความรู้ เกีย่ วกับเนือ้ หา หลักการ/
วิธีการการพัฒนามาตรฐานดังกล่ าว โดยผ่ านสื่ อ/วิธีการต่ างๆ เช่ น
internet/web, การสั มมนา การฝึ กอบรม ฯลฯ
ข้ อเสนอแนะ (ต่ อ)
• ควรเร่ งพัฒนามาตรฐานเกีย่ วกับแผนที่และข้ อมูลแผนทีท
่ จี่ าเป็ นต่ อการพัฒนามาตรฐานตัว
อืน่ ๆ
• ควรพัฒนามาตรฐานเนือ้ หาข้ อมูลพืน้ ฐาน (Fundamental Geographic Datasets: FGDS)
เพราะเป็ นมาตรฐานข้ อมูลทีม่ าตรฐานอืน่ ต้ องใช้ อ้างอิง
• ควรเร่ งพัฒนามาตรฐานทีเ่ กีย่ วกับการเข้ าถึงและทาธุรกรรมด้ านภูมสิ ารสนเทศสาหรับทุกภาค
ส่ วนใน Portal/Clearinghouse เพือ่ ส่ งเสริมการเป็ น e-Government และการเป็ น information
market place.
• ควรสนับสนุนและส่ งเสริมให้ มกี ารพัฒนาหลักสู ตร การฝึ กอบรม และการเรียนการสอนที่
เกีย่ วข้ องกับมาตรฐานภูมสิ ารสนเทศ และโครงสร้ างพืน้ ฐานภูมสิ ารสนเทศ ในสถาบันการศึกษา
ในระดับต่ างๆ
สรุป
• มาตรฐานมีความสาคัญและจาเป็ นสาหรั บเทคโนโลยีภูมิสารสนเทศ
ในปัจจุบัน ความเป็ นมาตรฐานจะทาให้ มีความได้ เปรียบในแง่ ที่
สามารถใช้ งานร่ วมกันได้ (interoperability) การใช้ ซอฟต์ แวร์ /
ฮาร์ ตแวร์ สะดวกขึน้ (portability)
• การแลกเปลีย่ นข้ อมูล (data exchange) มีทางเลือกมากและมีคุณค่ า
ทางเศรษฐกิจ (more choices and economy of scale) และเรียนรู้ ได้
ง่ าย (ease of learning) การทีม่ าตรฐานทีม่ ีประโยชน์ อย่ างสมบูรณ์ น้ัน
จะต้ องเกิดขึน้ ในช่ วงเวลาที่เหมาะสม และมีเนือ้ หาทีค่ รอบคลุม
กว้ างขวาง
สรุป (ต่ อ)
• มาตรฐานสารสนเทศภูมิศาสตร์ ทป
ี่ ระสบความสาเร็จต้ องดาเนินการอย่ าง
ใกล้ชิดกับมาตรฐานอุตสาหกรรมอืน่ ทีเ่ กีย่ วข้ องในเทคโนโลยีสารสนเทศปัจจุบัน
• การดาเนินการเพือ่ ให้ ได้ มาตรฐานเกีย่ วกับสองลักษณะของการใช้ งานคือ (1)
การแลกเปลีย่ นข้ อมูล (data exchange) (2) การใช้ งานร่ วมกันได้
(interoperability)
• การพัฒนามาตรฐานให้ มีความสาเร็จต้ องได้ รับความร่ วมมือจากทุกฝ่ ายที่
เกีย่ วข้ อง
เพือ่ ให้ เกิดการนาไปใช้ ประโยชน์ อย่ างได้ ผลและจริงจัง ต้ องมีการประชาสั มพันธ์
อย่ างต่ อเนื่อง และควรมีการอบรมเชิงลึกเฉพาะด้ านตามความเหมาะสมและ
ต้ องการ
สรุป (ต่ อ)
• การพัฒนามาตรฐานภูมิสารสนเทศ ถึงระดับของการมี และการ
นาไปใช้ ให้ เกิดประโยชน์ และเกิดองค์ ความรู้ โดยรวมนั้น เป็ นแนวทางที่
เดินมาถูกแล้ ว และควรดาเนินการต่ อไปอย่ างแน่ วแน่ และในระดับองค์
รวม
• การพัฒนากระบวนการหรือกลยุทธทีน่ าเอาทุกภาคส่ วนมาเกีย่ วข้ อง
เพือ่ ให้ เกิดการพัฒนาประเทศจากภูมิสารสนเทศ ทีเ่ รียกว่ า NSDI นั้น
ยิง่ ทาให้ มาตรฐานและการพัฒนามาตรฐานภูมิสารสนเทศมีความสาคัญ
และเป็ นองค์ ประกอบหนึ่งที่จะมองข้ ามและละเลยไม่ ได้
ขอขอบคุณทุกท่ าน
สอบถามรายละเอียดได้ ที่ ฝ่ ายมาตรฐานข้ อมูล สานักภูมสิ ารสนเทศ
สานักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมสิ ารสนเทศ
โทรศัพท์ : 0-2143 0562 โทรสาร: 0-2143 9605
หรือทาง E-mail: [email protected]
เอกสารและรายงานสามารถ Download ข้ อมูลได้ ที่ http://thaisdi.gistda.or.th