258 كيلوبايت
Download
Report
Transcript 258 كيلوبايت
به نام خدا
روشهاي
اندازه گيري و ارزشيابي آموزشي
تعريف اصطالحات حوزه اندازه گيري
تعريف اندازهگيري
تعريف آزمون
تعريف آزمودن و سنجش
تعريف ارزشيابي
مقايسه اندازهگيري و ارزشيابي
مقايسه آزمودن ،سنجش،اندازهگيري ،و ارزشيابي
ارزشيابي آموزشي و پژوهش آموزشي
تعريف اندازه گيري
اندازه گيري عبارتست از فرايندي كه تعيين ميكند يك شخص
يا يك شئ چه مقدار از يك ويژگي برخوردار است.
دراندازه گيري ،ويژگي يا صفتي كه اندازهگيري ميشود
حتما به صورت عدد يا رقم مشخص ميگردد.
بيان قواعد اندازه گيري از جنبههاي مهم استاندارد كردن
يا ميزان كردن آزمونهاي رواني و تربيتي است.
تعريف آزمون
بر خالف ويژگيهاي فيزيكي(جسمي) و رفتارهاي آشكاركه
به طور مستقيم اندازه گيري ميشوند ،ويژگيها و صفات رواني
را بايد به طور غير مستقيم اندازهگيري كرد.
معمولترين وسيله اندازه گيري ويژگيها و صفات رواني
آزمون ميباشد.
آزمون معموال به صورت مجموعهاي سؤال و غالبا به طور
كتبي براي پاسخگويي در اختيار آزمون شوندگان قرار ميگيرد.
تعريف آزمودن و سنجش
وقتي كه براي اندازه گيري يكي از ويژگيهاي رواني يا تربيتي
يك فرد يا گروهي از افراد از آزمودن استفاده ميشود به اين
عمل يا فعاليت آزمودن ميگويند.
زماني كه در اندازه گيري به جاي آزمون يا عالوه برآن ،وسايل
ديگري به كار ميروند ،به آن سنجش ميگويند.
تعريف ارزشيابي
ارزشيابي به يك فرايند نظامدار براي جمعآوري ،تحليل و
تفسير اطالعات گفته ميشود .به اين منظور كه تعيين شود
آيا هدفهاي موردنظر تحقق يافتهاند يا در حال تحقق يافتن
هستند و به چه ميزاني.
ارزشيابي آموزشي عالوه بر ارزشيابي پيشرفت تحصيلي با هدفهاي
ديگري نيز سر و كار دارد .ازجمله اينها ميتوان عملكرد معلمان و
مديران ،روشهاي آموزشي ،برنامههاي درسي ،دورههاي آموزشي
و… را نام برد.
مقايسه اندازهگيري و ارزشيابي
ارزشيابي شامل داوري ارزشي درباره مطلوب بودن يا مطلوب
نبودن ويژگي يا موضوع مورد ارزشيابي است،اما دراندازه
گيري
هيچگونه داوري يا قضاوتي درباره نتايج حاصل انجام نميگيرد.
اندازه گيري پايه و اساس ارزشيابي درست است
مقايسه آزمودن ،سنجش،اندازه گيري و ارزشيابي
ارزشيابي
اندازه گيري
آزمودن
سنجش
ارزشيابي آموزشي و پژوهش آموزشي
هم پژوهش آموزشي و هم ارزشيابي آموزشي جزو فعاليتهاي
علمي به حساب ميآيند؛ زيرا هر دو بر روشها و فنون بررسي
تجربي متكي اند.
هدف ارزشيابي به طور عمده ،تصميمگيري است ولي
هدف پژوهش استنتاج است.
در پژوهش آموزشي تعميم پذيري نتايج پژوهش از اهميت
خاصي برخوردار است؛ در مقابل ،ارزشيابي آموزشي بر
يك پديده آموزشي ويژه متمركز است.
ارزشيابي آموزشي با ارزش سر و كار دارد در حالي كه
پژوهش آموزشي خالي از ارزش است.
فصل دوم-
مقياسهاي اندازه گيري
انواع مقياسهاي اندازه گيري
مقايسه مقياسهاي اندازه گيري با يگديگر
مقياس پيوسته و گسسته
حدود واقعي اعداد
گرد كردن
انواع مقياسهاي اندازهگيري
ويژگيهاي متفاوت اعداد را مقياسهاي اندازهگيري مينامند.
مقياس اسمي
مقياس ترتيبي
انواع مقياسها اندازهگيري
مقياس فاصلهاي
مقياس نسبتي
مقياس اسمي
مقياس اسمي پايينترين سطح يا سادهترين نوع اندازهگيري
را معرفي ميكند
اسم گذاري :در اين مقياس از ارقام و اعداد
براي اسمگذاري و تشخيص اشيا يا افراد استفاده
ميشود
طبقهبندي :از اعداد و ارقام براي طبقهبندي
اشيا و افراد نيز استفاده ميشود.
مقياس ترتيبي
درمقياس ترتيبي
-1دستهاي از افراد يا اشيا با توجه به يك صفت از بزرگ
به كوچك (يا بالعكس) مرتب ميشوند.
-2معلوم نيست كه هر يك از اين افراد يا اشيا به مفهوم
مطلق ،چقدر از آن صفت را دارد.
-3مشخص نيست كه اين اشيا يا افراد از لحاظ صفت مورد
اندازهگيري چقدر از يكديگر فاصله دارند.
مقياس فاصلهاي
درمقياس فاصلهاي
-1رتبه اشيا يا افراد با توجه به يك صفت مشخص است.
-2هيچ نوع اطالعي راجع به مقدار مطلق صفت براي هيچ يك
از اشيا يا افراد در دست نيست.
-3مشخص است كه اين اشيا يا افراد از لحاظ صفت مورد
اندازهگيري چقدر از يكديگر فاصله دارند.
مقياس نسبتي
درمقياس نسبتي
-1رتبه اشخاص با توجه به يك صفت مشخص است.
-2مشخص است كه اين اشيا يا افراد از لحاظ صفت مورد
اندازهگيري چقدر از يكديگر فاصله دارند.
-3فاصله حداقل يكي از اشخاص از يك صفر منطقي معلوم
است.
خالصه ويژگيهاي مهم مقياسهاي چهارگانه
مقياس گسسته
مقياسهايي كه در آنها متغيير مورد نظر تنها ميتواند يكي از
ارزشهاي معين را به خود اختصاص دهد ،مقياسهاي گسسته
نام دارند.
ويژگي مهم اين نوع مقياسها ،تساوي واحدهاي شمارش
آنها در طول مقياس است.
مقياس گسسته
3
0
نمونهاي از مقياس گسسته
كه در آن متغيرها با نصف
واحد تغيير ميكنند.
2.5
0.5
2
1
1.5
مقياس پيوسته
در مقياس پيوسته ،متغير مورد نظر ميتواند در فاصله بين نقاط
مقياس ،هر تعدادي ارزش را به خود اختصاص دهد.
ويژگي مهم اين نوع مقياسها ،تساوي واحدهاي
اندازهگيري است.
حدود واقعي اعداد
حدود واقعي ارزش عددي يك متغير پيوسته برابر است با
آن عدد به اضافه يا منهاي نصف واحد اندازهگيري.
به عنوان مثال اگر وزن خود را 61كيلوگرم گزارش
كنيد ،حدود واقعي وزن شما بين 60/5و 61/5قرار
دارد.
فصل
دوازدهم -اجرا،نمرهگذاري و تحليل آزمون
شرايط اجراي آزمون
تحليل سؤالهاي آزمون
تحليل سؤالهاي آزمون تشريحي
تحليل سؤالهاي آزمونهاي وابسته به مالك
شرايط اجراي آزمونهاي كتبي
ترتيب قرار دادن سؤالهاي آزمون به دنبال يكديگر
-1سؤالها را با توجه به نوع آنها دستهبندي كنيد و پشت
سرهم قرار دهيد.
-2سؤالها را از ساده به دشوار مرتب كنيد.
-3سؤالها را به تريب سازمان اصلي مطالب به دنبال هم
مرتب كنيد.
شرايط اجراي آزمونهاي كتبي
نوشتن دستورالعمل يا راهنماي آزمون
-1زمان الزم براي هر قسمت
-2ارزش هر سؤال
-3مجاز يا غير مجاز بودن حدس زدن
اجراي آزمون
سعي كنيد كه در جلسه امتحان از عواملتنشزا
و اضطراب برانگيز جلوگيري به عمل آوريد.
شرايط اجراي آزمونهاي كتبي
نمرهگذاري آزمونهاي عيني
-1احتساب كليه پاسخهاي درست بدون كسر نمره
براي حدس زدن
-2كسر مقداري از نمره براي جبران حدس زدن
تعداد پاسخهاي درست=R
تعداد پاسخهاي غلط=W
تعداد گزينههاي هر سؤال=N
W
N-1
=R -نمره اصالح شده
تحليل سؤالهاي
آزمون-مراحل تحليل سؤال
-1برگههاي آزمون را به ترتيب نمره از باال به پايين مرتب
كنيد.
-2تعداد برگههاي گروه پايين و باال را مشخص كنيد.
-3تعداد افراد گروه باال كه هر يك از گزينههاي سؤال را
انتخاب كرده يا آن را بيجواب گذاشتهاند را مشخص كنيد.
-4تعداد افراد گروه پايين كه هر يك از گزينههاي سؤال را
انتخاب كرده يا آن را بيجواب گذاشتهاند را مشخص كنيد.
تحليل سؤالهاي
100
انتخابهاي درست
گروه پايين
تعداد افراد
گروه پايين
آزمون-محاسبه ضريب دشواري سؤال
انتخابهاي درست
گروه باال
تعداد افراد
گروه باال
ضريب دشواري سؤال=P
تحليل سؤالهاي
آزمون-محاسبه ضريب دشواري سؤال
هر اندازه ضريب دشواري يك سؤال بزرگتر(به 100
نزديكتر) باشد ،آن سؤال آسانتر است و هر اندازه كه
اين ضريب كوچكتر (به صفر نزديكتر) باشد سؤال
دشوارتر است.
تحليل سؤالهاي
آزمون-تفسير ضريب دشواري
هر چه واريانس نمرات حاصل از يك آزمون وابسته به هنجار بزرگتر باشد
آن آزمون آزمون بهتري است .بنابراين ،يكي از راههاي قضاوت درباره مفيد
بودن سؤالهاي يك آزمون اين است كه ببينيم سؤال تا چه اندازه به پراكندگي
يا واريانس نمرات كمك ميكند.
در اين فرمول Pضريب
دشواري ميباشد.
( =P(1-Pواريانس سؤال
زماني كه ، P=0.5واريانس سؤال حداكثر( )/25خواهد بود.
=P(1-P(=./25واريانس سؤال
تحليل سؤالهاي
آزمون-محاسبه ضريب تميزسؤال
ضريب تميز قدرت سؤال را در تمايزگذاري يا تشخيص بين گروه قوي و گروه
ضعيف آزمونشوندگان مشخص ميكند.
انتخابهاي درست
گروه پايين
انتخابهاي درست
گروه باال
تعداد افراد يك گروه (باال يا پايين)
ضريب تميز سؤال=d
تحليل سؤالهاي
آزمون-تفسير ضريب تميز
هر قدر ضريب تميز بزرگتر باشد ،قوه تميز آن سؤال
بيشتر است و بالعكس.
ضريب تميز صفرحاكي از اين است كه آن سؤال به هيچ وجه
نتوانسته بين گروه قوي و ضعيف تمايز قائل شود.
تمامي ضرايب تميز سؤالهاي آزمون بايد مثبت باشد.
چرا؟
تحليل سؤالهاي
آزمون-همبستگي سؤال با كل آزمون
اين ضريب همبستگي كه معموال به صورت همبستگي دو رشتهاي نقطهاي
محاسبه ميشود ،در واقع ضريب توافق سؤال با كل آزمون است.
هر چه اين ضريب بيشتر باشد ،بدان معني است كه سؤال با مجموعه
سؤالهاي ديگر همخواني بيشتري دارد؛ و لذا بين گروهها بيشتر تميز
قائل ميشود.
ضريب همبستگي صفر= عدم تمايز بين افراد قوي و ضعيف
تحليل سؤالهاي
آزمون-همبستگي ميان سؤالهاي آزمون
محاسبه همبستگي تك تك سؤاالت با يكديگر چند فايده مهم دارد:
-1با در دست داشتن تعداد سؤالهاي آزمون و ميانگين
ضريب همبستگي بين آنها ميتوان ضريب پايايي آزمون
را محاسبه كرد.
-2با استفاده از اين نوع همبستگي ميتوان به مفهوم
قوه تميز سؤال دست يافت.
تحليل سؤالهاي
آزمون-رابطه بين ضريب دشواري و ضريب تميز
1
حداكثر ضريب تميز
4/+
ضريب دشواري
0/8 1
0/5
0
4/ -
حداقل ضريب تميز
1-
فصل
چهاردهم -هنجارها و نيمرخها
تعريف هنجار
انواع هنجارها
هنجار سني
هنجاركالسي
هنجار سني نمايي
هنجار سن ذهني
هوشبهر
هنجار درصدي
هنجارهاي مربوط به نمرات معيار
تعريف هنجار
اگر براي تفسير نمره يك دانش آموز آن نمره را با نمره
يك گروه مرجع مقايسه كنيم به آن گروه مرجع گروه هنجار
ميگويند.
فايده هنجار اين است كه براي قضاوت درباره سطح نسبي
عملكرد يك فرد به عنوان معيار به كار ميرود.
هنجاريابي يكي از مراحل اصلي در استاندارد كردن
آزمونهاي وابسته به هنجار است.
انواع
هنجارها-هنجار سني
هنجارسني يا معادل سني بر ميانگين يا ميانه نمراتي مبتني است كه دانش
آموزان در سنين مختلف كسب ميكنند و به صورت معادلهاي سني نشان
داده ميشود.
از محدوديتهاي هنجار سني اين است كه در آن عملكرد آزمون در قالب
واحدهاي نامساوي معرفي ميشوند .در سنين مختلف ،تغييرات الگوهاي
رشد از يك توانايي به توانايي ديگر سبب ميشوند كه واحدهاي سني
معني يكساني نداشته باشند.
انواع
هنجارها-هنجار كالسي
تنها تفاوت عمده هنجار كالسي نسبت به هنجار سني اين است كه در هنجار
سني گروههاي مرجع گروههاي سني هستند ،اما در هنجار كالسي از
گروههاي كالسي به عنوان گروههاي مرجع استفاده ميكنند.
در اين صورت آزمون را به گروههاي نمونه پايهها يا كالسهاي مختلف
ميدهند و ميانگين يا ميانه نمرات كالسهاي مختلف را به صورت
هنجارهاي كالسي به كار ميگيرند.
از نظر محدوديت درست شبيه هنجارهاي سني ميباشند.
انواع هنجارها-
سني نمايي
براي بهدست آوردن شاخص درست تري
از نمره متوسط دانشآموزان در يك كالس معين ،نمرات
دانشآموزان خيلي بزرگ يا خيلي كوچك را كنار ميگذارند.
اين نوع هنجار كالسي محدود شده را هنجار سني نمايي مينامند.
انواع هنجارها-
سني ذهني
هنجار سن ذهني يا سن عقلي نوعي هنجار سني است
كه در آزمونهاي هوش به كار ميرود .روش محاسبه
سن ذهني شبيه به محاسبه معادلهاي سني است.
بنابراين اگر نمره خام يك دانشآموز در يك آزمون هوش برابر با ميانه نمرات خام
كودكان 9ساله باشد ،سن ذهني او 9خواهد بود.
هوشبهر
هوشبهر يا بهره هوشي يك خارج قسمت است كه از فرمول زير
محاسبه ميشود:
100
سن ذهني
سن تقويمي
هوشبهر=IQ
انواع هنجارها-
هنجار درصدي
در هنجار درصدي ،فرد با گروه سني با كالسي خودش يعني گروهي كه منطقا
مي توان او را عضوي از آن دانست مقايسه ميشود .در هنجارهاي درصدي
از رتبههاي درصدي يا صدكها استفاده ميشود.
رتبههاي درصدي عملكرد نسبي آزمون شوندگان را نشان
ميدهند ،در حالي كه صدكها به نقاطي بر روي توزيع نمرات
اشاره ميكنند.
هنجارهاي مربوط به نمرات معيار
در روش نمرات معيار ،موقعيت نسبي يك دانشآموز در
يك گروه با نشان دادن فاصله نمره او از ميانگين نمرات
معلوم ميشود.
نمرات معيار ،عملكرد هر دانشآموز را در يك آزمون ،بنا بر اختالف عملكرد او از
ميانگين گروه ،بر حسب واحد انحراف معيار نشان ميدهد.
نمره Z
آن دسته از نمرات معيار كه داراي توزيعي با ميانگين صفر و انحراف معيار
واحد هستند به نمرات ، Zشهرت دارند .براي تبديل نمرات خام به نمرات Z
از فرمول زيراستفاده ميشود:
X-X
SD
نمره Zمعادل نمره خام
X
نمره Zبه ما نشان ميدهد كه يك نمره خام به اندازه
چه تعداد از واحدهاي انحراف معيار باالتر يا پايين تر
از ميانگين است.
نمره T
مقياس نمرات Tبا ضرب نمرات Zدر 10و جمع كردن نمرات حاصل با
50به دست ميآيد .بنابراين ،آن دسته از نمرات معيار كه داراي توزيعي با
ميانگين 50و معيار 10است ،توزيع نمرات Tنام دارد.
از آنجا كه همه نمرات Tداراي ميانگين 50و انحراف معيار
10هستند ،هر نمره Tبه طور مستقيم قابل تفسير و استفاده
مي باشد.
نمره 9بخشي
نوع ديگري از نمرات هنجار به نام نمرات 9بخشي وجود دارد كه به
صورت
نمرات معيار يك رقمي نشان داده ميشود.
-9بسيار عالي ( %4باال)
-8عالي ( %7بعدي)
-7خيلي خوب ( %12بعدي)
-6خوب ( %17بعدي)
-5متوسط ( %20وسط)
-4نسبتا ضعيف ( %17بعدي)
-3ضعيف (%12بعدي)
-2خيلي ضعيف ( %7بعدي)
-1بيش از حد ضعيف ( %4آخر)
هوشبهر انحرافي
بعدها در آزمونهاي هوشي ،روش نمرات هوشبهر را كنار گذاشته و به
جاي آن از هوشبهر انحرافي ( )DIQاستفاده كردند.
هوشبهر انحرافي يك هنجار مربوط به نمرات معيار است كه داراي ميانگين
100و انحراف معيار 15يا 16است .اگر انحراف معيار 15باشد:
هوشبهر انحرافي را مانند نمرات Tو Zتفسير ميكنند.