دانلود جزوه ی عدم تعادل اسید – باز
Download
Report
Transcript دانلود جزوه ی عدم تعادل اسید – باز
در حال طبیعی تعادل ثابتی بین اسیدهای تولید شده در جریان متابولیسم و
بازهایی که خنثی سازی و دفع اسیدها را انجام می دهند وجود دارد .
بسیاری از مشکالت سالمتی ممکن است ناش ی از عدم تعادل اسید -باز رخ دهد .
بیماران مبتال به دیابت ملیتوس ،بیماری های مزمن انسدادی ریه و بیماری های
می گیرند .در
کلیوی بطور مکرر در حالت عدم تعادل اسید -باز قرار
وضعیت های اسهال و استفراغ عالوه بر مایع و الکترولیت ها اسید و باز نیز از
دست می روند .
پرستار همیشه باید احتمال بروز عدم تعادل اسید -باز در بیماری های جدی را
در نظر داشته باشد .
PHو غلظت یون هیدروژن
اسیدیتی :افزایش غلظت یون هیدروژن
آلکالیتی :کاهش غلظت یون هیدروژن
غلظت H+مایعات بدن 0004/0 mEq/l :
PH = - Log H+
لگاریتم منفی :هرچه PHکمتر باشد ،غلظت H+باالتر است .
غلظت H+در 10 ، PH = 7برابر بیشتر از PH = 8است .
مقادیر PHاز 1تا 14تغییر می کند PH = 7 .خنثی در نظر
گرفته می شود .
مقادیر کمتر از 7محلول اسیدی و بیشتر از 7محلول بازی است
.
( : 7/35 - 7/45خون) PH
اگر PHخون کمتر از 7 /35شود ،فرد دچار اسیدوز می
گردد حتی اگر خون بطور واقعی اسیدی نباشد .
مکانیسم های تنظیم کننده اسید و باز در بدن :
سیستم بافر :عکس العمل فوری سیستم تنفس ی :فعال شدن در عرض چند دقیقه ،حداکثر تاثیر چند ساعت -سیستم کلیوی :حداکثر پاسخ طی 2تا 3روز
سیستم بافر (تامپون )
اولین تنظیم کننده تعادل اسید و باز است .بافرها به شکل شیمیایی عمل می
کنند تا اسیدهای قوی را به اسیدهای ضعیف تبدیل کرده یا با اتصال به
اسیدها اثر آنها را خنثی سازند .یک بافر شامل یک اسید یا باز یونیزه ضعیف
و نمک آن است .
بافرها - :اسید کربنیک -بی کربنات
فسفات یک هیدروژنی -دو هیدروژنی پروتئین های پالسما و داخل سلول ها -هموگلوبین
خنثی سازی اسید کلریدریک توسط بافر اسید کربنیک -بی کربنات :
Nacl + H2CO3
HCL + NaHCO3
نمک
اسید قوی
اسید ضعیف
باز قوی
H2CO3
H2O + CO2
نسبت طبیعی بین بی کربنات به اسید کربنیک 20 : 1است .در صورت تغییر این نسبت ،
PHنیز تغییر می کند .برای حفظ ، PHحفظ این نسبت اهمیت دارد نه مقادیر
مطلق هریک از آنها .
با افزایش CO2مقدار اسید کربنیک نیز افزایش می یابد .با افزایش بی کربنات یا اسید
کربنیک نسبت قوق برهم خورده و عدم تعادل اسید -باز ایجاد می شود .
بدن تعدیل افزایش اسید را بهتر از خنثی کردن باز اضافی انجام می دهد .
بافرها نمی توانند بدون عملکرد کافی سیستم های تنفس ی و کلیوی PHرا حفظ نمایند .
سیستم تنفس ی
عمل ریه ها :دفع CO2و آب که محصوالت جانبی متابولیسم سلولی هستند
H2O + CO2
H2CO3
H+ + HCO3واکنش مستقیم در خون و واکنش غیر مستقیم در ریه ها صورت گرفته و CO2تشکیل شده از
طریق ریه ها دفع می گردد .
با افزایش تنفس CO2بیشتری دفع شده و سبب می شود تا میزان اسید کربنیک و H+کاهش
یابد .
در صورت افزایش میزان CO2یا H+مرکز تنفس تحریک شده ،سرعت و عمق تنفس افزایش
می یابد و بالعکس .
عملکرد سیستم تنفس ی در مکانیسم جبرانی شامل :
هیپر ونتیالسیون :دفع بیشتر CO2
هیپوونتیالسیون :حفظ CO2
در صورتی که علت بروز عدم تعادل مشکل تنفس ی باشد (نارسائی تنفس ی ) سیستم تنفس ی توان
اصالح PHتغییر یافته را از دست می دهد .
سیستم کلیوی
عملکرد کلیه ها - :جذب مجدد تمامی بی کربنات فیلتره شده و حفظ آن
تولید بی کربناتمکانیسم های محدود کردن اسیدوز توسط کلیه ها :
افزایش دفع H+
ترکیب کردن H+با NH3+و تشکیل NH4+
دفع اسیدهای ضعیف
کلیه ها بطور طبیعی ادرار اسیدی دفع می کنند ( # 6 .ادرار) PH
در یک مکانیسم جبرانی PHادرار می تواند تا 4کاهش یا تا 8افزایش یابد .
در وضعیت آلکالوز :یون ها ی هیدروژن حفظ و بی کربنات دفع می گردد .
در صورتی که علت بروز عدم تعادل سیستم کلیوی باشد (نارسائی کلیوی ) کلیه ها
توان اصالح PHتغییر یافته را از دست می دهند .
تغییر در تعادل اسید -باز
تغییر نسبت 20به 1محتوای اسید و باز سبب عدم تعادل می گردد .
علت ایجاد :بیماری یا فرآیند اولیه
واکنش بدن :مکانیسم های جبرانی
شکست واکنش های جبرانی :بروز عدم تعادل اسید و باز
انواع عدم تعادل اسید و باز :
تنفس ی :تاثیر بر غلظت اسید کربنیک متابولیک :تاثیر بر بی کربناتاسیدوز :تنفس ی ،افزایش اسید کربنیک
متابولیک ،کاهش بی کربنات
آلکالوز :تنفس ی ،کاهش اسید کربنیک
متابولیک ،افزایش بی کربنات
عدم تعادل :حاد
مزمن (زمان بیشتری برای تغییرات جبرانی وجود دارد)
اسیدوز تنفس ی
PH < 7.35
PaCO2 > 42 mmHg
علت بروز :دفع ناکافی CO2و تهویه ناکافی ،افزایش میزان اسیدکربنیک
عوامل ایجاد کننده اسیدوز حاد :ادم حاد ریوی ،آسپیره کردن جسم خارجی ،
آتلکتازی ،پنوموتوراکس ،مصرف بیش از حد مسکن ،سندرم آپنه در خواب ،
دادن اکسیژن به بیماران دچار هایپر کاپنیای مزمن ،پنومونی شدید سندرم
دیسترس تنفس ی حاد
در بیماری های آسیب رساننده به عضالت تنفس ی نیز رخ می دهد ،میاستنی گراو _
سندرم گیلن باره و ...
مکانیسم های جبرانی کلیه :در اسیدوز تنفس ی حاد در طی 24ساعت شروع به عمل
می نمایند ،دفع هیدروژن از راه ادرار و حفظ بی کربنات
آلکالوز تنفس ی
PH > 7.45
PaCO2 < 38 mmHg
علت بروز :هیپرونتیالسیون ،افزایش دفع ، CO2کاهش غلظت اسید کربنیک
پالسما
عوامل ایجاد کننده :اضطراب زیاد ،هیپوکسمی ،مراحل اولیه مسمومیت با
سالسیالت ها ،باکتریمی گرم منفی ،تنظیم نامناسب ونتیالتور
نوع مزمن :نارسائی مزمن کبدی ،تومورهای مغزی ،فیبروز ریوی ،اختالالت
CNS
در نوع حاد درمان شدید علت هیپوکس ی ضروری است و معموال زمانی برای رخداد
جبران وجود ندارد .
جبران :در نوع حاد ،جابجائی بی کربنات به درون سلول در تبادل با کلر
در نوع مزمن ،دفع کلیوی بی کربنات
اسیدوز متابولیک
علت بروز :افزایش غلظت یون هیدروژن و کاهش غلظت بی کربنات
عوامل بروز :کتواسیدوز دیابتی (تجمع کتواسید) ،وضعیت شوک (تجمع اسید الکتیک) ،اسهال شدید
(ازدست رفتن بی کربنات) ،بیماری های کلیوی (کاهش توانایی باز جذب بی کربنات )
انواع - :اسیدوز با شکاف آنیونی ( ) Anion Gapباال
اسیدوز با شکاف آنیونی طبیعیآنیون گپ :نمایانگر آنیون های اندازه گیری نشده پالسما نظیر فسفات ها ،سولفات ها و پروتئین ها می
باشد .
محاسبه آنیون گپ :
) Anion Gap = Na++ K+- ( Cl- + HCO3-
8 – 12 mEq/L
) Anion Gap = Na - ( Cl- + HCO3-
12 – 16 mEq/L
اسیدوز با آنیون گپ طبیعی :مستقیما در اثر کاهش بی کربنات (اسیدوز هایپرکلرمیک)
اسیدوز با آنیون گپ باال :تجمع بیش از حد اسید
علل اسیدوز با کاهش بی کربنات :
اسهال ،فیستول های بخش تحتانی روده ،استومی های ادراری ،استفاده از
دیورتیک ها ،نارسائی زودرس کلیوی ،مصرف بیش از حد کلراید ،تغذیه
وریدی بدون مصرف بی کربنات
علل اسیدوز ناش ی از تجمع اسید :
کتواسیدوز ،اسیدوز الکتیک ،فاز دیررس مسمومیت با سالسیالت ،اورمی
مسمومیت با متانول یا اتیلن گلیکول ،کتواسیدوز توام با گرسنگی
آلکالوز متابولیک
علت بروز :کمبود غلظت یون هیدروژن و افزایش غلظت بی کربنات در پالسما
عوامل بروز :استفراغ یا ساکشن شیره معده که همراه با ازدست دادن یون های هیدروژن و
کلراید می باشد ،تنگی پیلور ،وضعیت های دفع پتاسیم ،مصرف زیاد آنتی اسیدهای حاوی بی
کربنات در طی احیای قلبی _ ریوی
آلکالوز متابولیک مزمن :استفاده طوالنی مدت از دیورتیک ها ،درناژ خارجی شیره معده ،کاهش
بارز پتاسیم ،سیستیک فیبروز ،مصرف شیر و کربنات کلسیم به مدت طوالنی
علت بروز آلکالوز در هیپوکاملی :
-1حفظ پتاسیم توسط کلیه ها و در نتیجه افزایش دفع یون هیدروژن
-2رانده شدن پتاسیم از داخل سلول به ECFو وارد شدن یون های هیدروژن به داخل سلول به
منظور خنثی سازی بار الکتریکی آن
جبران :کاهش تعداد تنفس برای افزایش CO2پالسما
دفع کلیوی بی کربنات
اختالل اسید و باز مرکب ( توأم )
وجود همزمان دو اختالل یا بیشتر
تنها اختالل توأمی که نمی تواند ایجاد شود :اسیدوز و آلکالوز توأم تنفس ی
مثال اختالالت توأم :
-1اسیدوز متابولیک و اسیدوز تنفس ی :طی ایست قلبی ریوی
-2اسیدوز تنفس ی همراه با آلکالوز متابولیک :بیمار مبتال به COPDکه همزمان تحت درمان
با دیورتیک تیازیدی است .
-3آلکالوز مرکب :بیمار به خاطر درد بعد از عمل جراحی هیپرونتیله است و در طی ساکشن
معده اسید نیز ازدست می دهد .
میزان PHدر اختالالت مرکب بستگی به نوع ،شدت و میزان هریک از اختالالت درگیر و هریک
از مکانیسم های جبرانی که در کار هستند خواهد داشت .
تظاهرات بالینی
عالئم بالینی عدم تعادل اسید و باز عمومی و غیر اختصاص ی است .مکانیسم
های جبرانی نیز سبب بروز برخی تظاهرات بالینی می شوند .برای مثال تنفس
های عمیق و سریع در بیمار دچار اسیدوز متابولیک نمونه ای از جبران تنفس ی
است .
در آلکالوز هیپوکلسمی به دلیل اتصال کلسیم به آلبومین و کاهش مقادیر یونیزه
آن رخ می دهد لذا هیپوکلسمی دلیل بسیاری از تظاهرات بالینی آلکالوز به
شمار می رود .
تظاهرات بالینی اسیدوز
متابولیک ↓ HCO3
تنفس ی ↑ PaCO2
عصبی :
خواب آلودگی – گیجی – سردرد – کوما
خواب آلودگی – عدم آگاهی – سرگیجه – سردرد -
کوما
قلبی – عروقی :
کاهش – BPدیس ریتمی – پوست گرم و
برافروخته
کاهش – BPفیبریالسیون بطنی – پوست گرم و
برافروخته
سیستم گوارش ی :
درد شکم – اسهال – استفراغ – تهوع
بدون عالمت
عصبی – عضالنی :
بدون عالمت
تنفس ی :
تنفس سریع و عمیق ( عملکرد جبرانی ریه ها )
تشنج
هیپوونتیالسیون همراه با هیپوکس ی (ریه ها قادر به
جبران نیستند)
تظاهرات بالینی آلکالوز
تنفس ی ↓ PaCO2
متابولیک ↑ HCO3
عصبی :
سرگیجه – تحریک پذیری – گیجی -عصبانیت
لتارژی – سبکی سر خفیف – گیجی
قلبی – عروقی :
تاکیکاردی – دیس ریتمی
تاکیکاردی – دیس ریتمی
سیستم گوارش ی :
تهوع – استفراغ -بی اشتهایی
تهوع – استفراغ – درد اپی گاستر
عصبی – عضالنی :
تتانی – ترمور – گز گز – کرامپ های عضالنی تتانی – مور مور و گز گز اندام ها – افزایش
رفلکس ها – تشنج
– عضالت هیپرتونیک – تشنج
تنفس ی :
هیپوونتیالسیون (فعالیت جبرانی ریه ها )
هیپرونتیالسیون ( ریه ها قادر به جبران نیستند )
اسیدوز متابولیک مزمن معموال همراه با نارسایی مزمن کلیه مشاهدهمی شود بی کربنات و PHبه آهستگی کاهش یافته بنابراین در بیمار هیچ
گونه عالمتی دیده نمی شود تا اینکه بی کربنات تقریبا به 15 mEq/Lیا
کمتر برسد .
درآلکالوز عمدتا نشانه های هیپوکلسمی غالب بر نشانه های آلکالوزاست .در نوع مزمن نیز نشانه ها مشابه حاد است و به هنگام کاهش
پتاسیم مکررا انقباضات زودرس بطنی( ) PVCیا امواج Uدر نوار قلبی
دیده می شوند .
در صورت شدید بودن اسیدوز تنفس ی وازودیالتاسیون مغزی سببافزایش فشار داخل جمجه،ادم پاپی ،گشادی عروق خونی ملتحمه چشم
می شود .در حالتی که افزایش CO2به سرعت رخ دهد ،فرد دچار تاکی
پنه و سیانوز خواهد شد .
آنالیز گازهای خونی
اطالعاتی درباره :وضعیت اسید – باز
علل زمینه ای عدم تعادل
توانایی بدن برای تنظیم PH
وضعیت کلی اکسیژن بیمار
مقادیر گازهای خون در نمونه های وریدی ( )VBGو شریانی () ABG
تا حدودی با یکدیگر تفاوت دارند .
مقادیر طبیعی در آنالیز گازهای خونی
پارامتر
شریانی
وریدی
PH
7.35 – 7.45
7.35 – 7.45
PaCO2
35 – 45
40 – 45
mmHg
HCO3
22 – 26
mEq/L
PaO2
80 – 100
mmHg
O2
96 – 100 %
Saturation
mmHg
22 – 26
mEq/L
40 – 50
mmHg
60 – 85 %
مراحل ارزیابی گاز های خون :
-1تعیین اینکه PHاسیدی است یا بازی .مقادیر کمتر از 7 / 4اسیدی و باالتر از 7 / 4بازی است
.
-2تحلیل PaCO2برای تعیین اینکه آیا بیمار اسیدوز یا آلکالوز تنفس ی دارد .سطوح باالتر از 40
میلی متر جیوه نشانگر اسیدوز و سطوح پائین تر از آن نشان دهنده آلکالوز است
-3تحلیل HCO3برای تعیین وجود اسیدوز یا آلکالوز متابولیک .سطوح باالتر از 24میلی اکی
واالن در لیتر آلکالوز و سطوح پائین تر از آن اسیدوز تلقی می شود .
-4در این نقطه اگر CO2یا HCO3در محدوده طبیعی هستند ABG ،نیز در صورتی که PH
در محدوده 7 / 35 – 7 / 45باشد ،طبیعی است .
-5تعیین اینکه کدام پارامتر ( CO2یا ) HCO3با تغییر اسید یا باز PHمطابقت می کند .برای مثال
اگر PHاسیدی و CO2باال است (اسیدوز تنفس ی ) و در عین حال HCO3هم باالتر از مقادیر
طبیعی است از آنجا که پارامتر مطابقت کننده با تغییر CO2 ، PHمی باشد لذا عدم تعادل بیمار
باید به عنوان اسیدوز تنفس ی تشخیص داده شود .
-6تعیین آینکه آیا اقدامات جبرانی بدنبال تغییر PHانجام گرفته یا خیر .
اگر پارامتری که با PHمطابقت نمی کند در حال حرکت به سمت مخالف
است ،بدن در کوشش برای جبران است .در مثال مرحله 5سطح HCO3
آلکالوتیک است .این وضعیت در خالف جهت اسیدوز تنفس ی است و به عنوان
جبران در نظر گرفته می شود .اگر مکانیسم های جبران درحال عملکرد هستند
PH ،به سمت 7 / 4باز خواهد گشت .
اگر PHبه سمت نرمال برگشته است بیمار در وضعیت « جبران کامل » بوده و
بدن جبران بیشتری برای تغییر PHنخواهد کرد .
تشخیص اختالالت مرکب اسید – باز :
براساس موقعیت بالینی ،وسعت جبران کلیوی و ریوی است .
مثال آنالیز ABG
HCO3 = 16 mEq/L
PaCO2 = 25 mmHg
PH = 7.30
نشان دهنده اسیدوز
PH < 7.40 -1
نشان دهنده آلکالوز تنفس ی
PaCO2 < 40 mmHg -2
نشان دهنده اسیدوز متابولیک
HCO3 < 24 mEq/L -3
-4اسیدوز متابولیک با PHمطابقت دارد .
CO2 -5مطابقت نمی کند ولی در حرکت به طرف جهت مخالف است که نشان دهنده تالش
ریوی برای جبران اسیدوز متابولیک می باشد .
نتیجه گیری ABG :فوق نشان دهنده اسیدوز متابولیک با جبران نسبی است .