Transcript Kısım 5

BİR
BALIKÇILIK
YÖNETİCİSİNİN
ELKİTABI
Bölüm 1. Giriş – Balıkçılık Yönetimi
1.1 Bu elkitabına neden ihtiyaç
duyulmaktadır?
2/24



Bu kitapta;
Geleneksel balıkçılık yaklaşımının geçerli ve temel
unsurları ile daha geniş yaklaşımlar için mevcut
bilginin
en
iyi
biçimde
uygulanması
aktarılmaktadır.
Gelecekteki gelişmelere ve değişikliğe ihtiyaç
duyacak yönetim uygulamalarına yönelik fikirler
sunulmaktadır.
Bu kitaba, balıkçılık ve balıkçılığın yönetimi
açısından farkındalık oluşturmak ve gerçeği
yansıtmak için ihtiyaç vardır.
1.2 Balıkçılık yönetimi nedir?
3/24

Balıkçılık yönetiminin kesin bir tanımı bulunmamaktadır.
Bu yüzden kendi içindeki uygulamalarında bazen
sorunlar oluşabilmektedir. Bu sorunlara yol açmamak
adına bu ders kapsamında FAO’nun balıkçılık yönetimi
tanımı kullanılacaktır.
«Bilgi toplama, analiz yapma, planlama, istişare yapma
ve karar alma, kaynakları paylaştırma, kaynakların
verimliliğinin devamını sağlama ve diğer balıkçılık
hedeflerinin başarılması için, gerektiğinde yaptırım
uygulayarak, balıkçılık aktivitelerini yöneten kuralları
ve düzenlemeleri icra etmenin ve formülleştirmenin
tümünü kapsayan süreçtir»
1.2 Balıkçılık yönetimi nedir?
4/24
4.1.2 Kapsamın Belirlenmesi
[Balıkçılık ve alan, paydaşlar
ve geniş meseleler]
Şekil 1.1 Bir yönetim planını
geliştirmek ve yürürlüğe koymak için
gerekli olan süreç.
[Geniş hedefler, işletimsel amaçlar,
gösterge ve performans ölçütleri]
3-5 yıl
4.1.4 Genel Hedefleri
Belirlemek
4.1.5 Kuralları Formülize Etmek
Yürürlüğe Koyma ve Yaptırım
4.1.6 İzleme
4.1.6 Kısa Dönemli Değerlendirme ve Gözden Geçirme
4.1.6 Uzun Dönemli Değerlendirme ve Gözden Geçirme
Yıllık
Paydaşlar ile İstişare
4.1.3 Gerekli Bilgiler ve Analizler
Değerlendirme ve gözden geçirme
farklı zaman ölçütlerinde olmalıdır.
Örneğin, yönetim önlemlerinin
taktiksel incelemesi ve gözden
geçirmesi her yıl yapılması
gerekirken kapsamlı ve geniş strateji
her 3-5 yılda bir yapılması
gerekmektedir.
(FAO (2003) Teknik Kılavuzu, EAF kaynağından:
Şekildeki rakamlar söz konusu kaynaktaki ilgili bölüm
başlıklarına karşılık gelmektedir.)
1.3 Balıkçılık yöneticisi
5/24
1.3.1 Balıkçılık yöneticisi kimdir
ve bu kitap kime yöneliktir?
6/24



Balıkçılık yöneticisi terimi tek kişiyi ifade
etmemektedir. Balıkçılık yöneticisi, balıkçılık
yönetimi ile görevli otoritenin başkanı konumunda
olan kişi veya kişilerdir.
Bu kitap, aktif olarak balıkçılık yönetimi
faaliyetlerinde bulunanların pratik bir rehber olması
için geniş bir kitleye hitap etmektedir.
Bu kitleye; bireysel, yerel, bölgesel veya ulusal
düzeydeki balıkçılıkta yönetim uygulamalarından
sorumlu insanlar örnek gösterilebilir.
1.3.2 Balıkçılık yönetiminin
gereksinimleri
7/24


Balıkçılık yönetimi birçok farklı uzmanlık
alanlarını birleştiren ve gerektiren çok disiplinli bir
süreçtir.
Etkili bir yönetici; ilişkilerinde
yetenekli ve çözüm odaklı iyi bir
lider olmalıdır.
1.3.2 Balıkçılık yönetiminin
gereksinimleri
8/24
Yönetici; sorunları
anlayabilecek, potansiyel
çözümleri bulabilecek ve
konunun uzmanları ile
alternatif yolları
tartışabilecek düzeyde farklı
alanlar hakkında temel
bilgilere sahip olmalıdır.
1.3.2 Balıkçılık yönetiminin
gereksinimleri
9/24

İyi bir yönetici; biyoloji, ekoloji, stok
değerlendirme, ekonomi, sosyal boyutlar, yasal
ilkeler, izleme, kontrol ve gözlem (İKG) (Monitoring, Control
Surveillance), balıkçılığın yapısı ve doğası konularında
en az temel seviyedeki bilgilere sahip olmalıdır.
1.4 Balıkçılık yönetimi ve
balıkçılık idaresi
10/24


Balıkçılık yönetimi ile balıkçılık idaresi birbiriyle
karıştırılabilmektedir.
Balıkçılık İdaresi; «hem kamusal hem de
toplumsal sorunları çözmek ve sosyal olanaklar
oluşturmak için alınan özel etkileşimlerin
bütünü» şeklinde tanımlanmaktadır. Bu nedenle
yönetimi de çok daha geniş açıdan kapsamaktadır.
1.5 Balıkçılık yönetimi için bazı
çalışma ilkeleri
11/24


Balıkçılık sektörü birçok dinamik bileşeni kapsar ve
diğer sektörler ile sürekli etkileşim halindedir.
Balık stokları ve topluluklarının bir sonu vardır.
Biyolojik üretim balıkçılıktan gelen potansiyel verimi
sınırlamaktadır.
1.5 Balıkçılık yönetimi için bazı
çalışma ilkeleri
12/24
Bir stokun biyolojik verimi;
ekolojik çevre ve bu
çevredeki doğal ve insan
kaynaklı değişiklikler
tarafından etkilenen çevre
ile stokun yapısının ve
büyüklüğünün bir işlevidir.
1.6 Amaç odaklı bir süreç
13/24
Amaç (Objective) ve Hedef (Goal) terimleri çok
karıştırılmaktadır. Bu ders kapsamında bu terimler şu
şekilde tanımlanacaktır:
 Amaç (Objective): bir eylem veya ulaşılmak istenen
şey.
 Hedef (Goal): geniş bir amaç.
 Amaçlar; özel, ölçülebilir, ulaşılabilir, alakalı ve
zamana bağlı olmalıdır. SMART (Specific, Measurable,
Achievable, Relevant, Time-bound)
 Balıkçılık için amaçlar; balıkçılığın biyo-ekolojik,
sosyal, ekonomik ve idari boyutlarını kapsamalıdır.
Amaçlardan her biri asıl hedefe ulaşmak için
gereklidir.

1.6 Amaç odaklı bir süreç
14/24
Balıkçılık Politikası
(ulusal mevzuat (kanun) ile belirlenir)
Hedefler
(ulusal mevzuat ile uyumlu, geniş istekler, genellikle
belirli bir balıkçılığa özel)
İşletimsel Amaçlar
(hedefler altında geliştirilir,
Şekil 1.2 Farklı maksatlar
(politika, hedefler ve amaçlar),
standartlar (referans noktaları
ve performans göstergeleri) ve
eylemler (yönetim önlemleri)
arasındaki hiyerarşik ilişki.
Belirli & Ölçülebilir & Erişilebilir & İlgili & Zaman Sınırlı,
Amaçlar arasındaki çatışmalar ile barışık
Referans Noktaları
Yönetim Önlemleri
(hedefler ve limitler; amaçların
(etkileri düzenlemek veya balıkçı
başarı ölçümleri için)
davranışlarını etkilemek için
balıkçılıktaki özel denetimler)
Performans Göstergeleri
(referans noktaları ile karşılaştırmak
için balıkçılıkta izleme yapılması
gereken belirli durumlar)
Bunların hepsi yönetim
stratejisini belirler ve yönetim
planında açıklanmalıdır.
1.7 Yönetim planları, önlemleri ve
stratejileri
15/24

Yönetim önlemleri  yönetim stratejisine götürür.

Etkili bir yönetim stratejisi, uygulaması zor ve
karmaşık çok sayıda yönetim önlemi içermemelidir.

Tüm amaçlar, hedefler, önlemler ve stratejiler
«Yönetim Planı»nı oluşturmaktadır.
1.8 Bu elkitabının yapısı
16/24
Bu kitap, balıkçılık yönetiminin bir sistem olarak nasıl uygulandığını göstermek için
tasarlanmıştır.


Temel unsurlara göre bölümlere ayrılmış ve 17 bölüm altında toplanmıştır. Her
bölüm, konunun uzmanı/uzmanları tarafından yazılmış ve derlenmiştir.
Kitap hakkındaki giriş bilgileri için de tüm bölümler 6 kısımda bir araya
getirilmiştir. Her kısım aşağıdaki konuları kapsamaktadır:
Kısım 1: Balıkçılık yönetiminin temel boyutları ve özellikleri
Kısım 2: Yasal çevre ve kurumsal yapı
Kısım 3: Balıkçılığı yönetmek için uygun araçlar ve önlemler
Kısım 4: Yöneticinin iyi kararlar vermesi için ihtiyaç duyacağı bilgiler
Kısım 5: Balıkçılık yönetimini uygulamak için bazı önemli yönler ve yardımlar
Kısım 6: Gelecekte balıkçılık yönetiminde ve balıkçılıkta olabileceği beklenen
gelişmeler ve değişiklikleri tahmin etmek için bu kitaptan derlenen bazı önemli dersler
17/24
1.8.1 Balıkçılık yönetiminin temel
boyutları
Kısım 1
Kısım 1’de, 2–4 bölümleri arasında balıkçılığın temel
boyutları açıklamaktadır.
 2. bölümde balık kaynakları ve ekosistemin var olduğu
belirtilmektedir. Bu bölüm etkili yönetim için doğal
kaynaklar
bilgisinin
neden
temel
olduğu
açıklamaktadır.
 3. bölüm temel insan boyutuna göz atmakta ve
balıkçılık yönetiminin sosyal yönlerini tartışmaktadır.
 4. bölüm ise balıkçılığı ekonomik açıdan ele almakta
ve balıkçılığın ekonomik ilişkilerini açıklamaktadır.
1.8.2 Yasal ve kurumsal çerçeve
18/24
Kısım 2
Balıkçılık yönetimi sadece uygun ve işlevsel bir yasal
çerçevenin varlığında mümkündür.


5. bölüm balıkçılık yönetiminin yasal yönlerini
incelemektedir.
6. bölümde balıkçılık yönetiminin aslında insanları
yönetme konusunda olduğu aktarılmaktadır.
19/24
1.8.3 Balıkçılık yöneticisinin araç
kutusu
Kısım 3
3. kısımda bir araç olarak nelerin göz önünde bulundurulabileceğine
değinilmektedir.






Sadece ekosisteme ve doğal kaynaklar üzerine balıkçılığın direkt etkisini
düzenlemek için kullanılmış olan yaklaşımları değil aynı zamanda diğer
balıkçıların ve paydaşların hareket ve davranışlarını düzenlemeye yardımcı
olabilen araçları da araştırmaktadır.
7. bölüm av araçlarının düzenlenmesine odaklanmakta ve dünyada
kullanılan av araçlarının çeşitliliğini anlatmaktadır.
8. bölüm alan ve zaman kısıtlamalarının avantajları ve dezavantajlarını göz
önünde bulundurmakta ve önlemlerin uygulanması için gerekli adımları
belirtmektedir.
9. bölüm girdi ve çıktı kontrollerini irdelemektedir.
10. bölüm balıkçılıktaki kullanım haklarını ve farklı türlerini açıklamaktadır.
11. bölümde balıkçılık yönetiminde ortaklığın önemi anlatılmaktadır.
1.8.4 Bilgi: Neler olduğunun bilinmesi ve
kararlar için bu bilginin kullanımı
20/24
Kısım 4



12. bölüm; bilgiye talebin gelişimi ve balıkçılık
yönetimindeki göstergelerin (sunum, ölçüm, denetim,
kontrol, rapor ve iletişim) farklı işlevlerini değerlendirir.
Bu göstergelerden hangilerinin uygun ve kullanılabilir
olacağını, hangilerinin organize olabileceğini, bunların
gelişim ve uygulamalarında karşılaşılan zorluklar, kapasite
ve bilgi yetersizlikleri anlatılır.
13. bölüm; “bilimsel bilginin kullanımı”, ihtiyati yaklaşım
ve iyi yönetim için en uygun bilgi gereksiniminin
karşılanması, bilginin yönetimdeki yeri, karar vericiler için
iyi bilginin ne anlam ifade ettiğine değinilmiştir.
1.8.5 Yönetim uygulamaları
21/24
Kısım 5




Herhangi bir karmaşık durumun planı ve hazırlığı
önemli olabilir fakat plan iyi uygulanmamışsa hiçbir
sonuç alınamaz.
Yönetim planı uygulamaları kanun, düzenleme, kod ve
etikler ile çoğu ülkede uygulanır.
Etkili uygulamalar İzleme, Kontrol ve Gözetim ile
mümkün olabilmektedir.
14. bölüm; Yönetim uygulamalarının yönetim
planındaki özel yerinden, farklı balıkçılık tiplerinde
nasıl gerçekleşebileceğinden, İKG için finansal
gereksinimden, farklı amaçlarla farklı tipteki İKG’lerin
avantaj ve dezavantajlarından bahseder.
22/24
1.8.6 Küçük ölçekli balıkçılığın
özel
durumu
Kısım 5




Küçük
ölçekli
balıkçılık
dünyanın
bazı
bölümlerinde kısmen bazılarında ise tamamen
ihmal edilmiştir.
Bu özel balıkçılık, özel geleneksel bilgiye, ekolojik
ve ekonomik dengeye sahiptir.
15. bölüm; küçük ölçekli balıkçılık ile ilgilidir ve;
Küresel önemine, küresel ekonomiye kattığı
değere, bu balıkçılık tipinin yönetilebilmesi için
gereksinimlere,
uygun
yönetim
plan
ve
yaklaşımlarına değinilmiştir.
23/24
1.8.7 Hepsinin bir araya geldiği
yer:
Yönetim
planı
Kısım 5





Balıkçılık yönetim planlaması balıkçılığın bir çok farklı
yönünü birleştirmeye ve bunlara ortak bir yol bulmaya
mecburdur.
Yönetim planı balıkçılığın tüm yönlerini bir araya getiren
bir araçtır ve balıkçılığın nasıl yürütüleceğini belirler.
16. bölüm; yönetim planından bahseder;
Bir yönetim planının ne içerdiğini, bunu kimlerin
tasarladığını, ana aşamalarını, geliştirilebilmesi için zaman
çizelgelerine ve yönetim planının uygulanması için göz
önünde bulundurulması gerekenlere dikkat çeker.
Yönetim planında ekolojik sürdürülebilirliğe değinir ve
dünya üzerinde farklı bölgelerde uygulanan yönetim
planlarından örnekler verir.
24/24
1.8.8 Geleceğin tuttuğu şey:
ortaya
çıkan
sorunlar
ve
zorluklar
Kısım 6




17. bölüm (son bölüm) balıkçılığa tarihsel bakış
açısıyla başlar, 20. yy.’ın başlarından bu yana balıkçılık
ve balıkçılık yönetiminin kat ettiği mesafeyi anlatır.
Son y.y.’ın ikinci yarısında gerçekleşen “gelişme fazı”
sonucunda aşırı teknolojik gelişimlerin balıkçılığa olan
negatif etkilerinden bahseder.
Daha önceki bölümlerden ilham alarak en iyi çözüm,
sonuç ve bakış açılarını gösterir.
Balıkçılık yönetiminin gelecekte nasıl evrim
geçirebileceğine değinerek son bulur.