HB +/- ASS...

Korte workshop/dialoog over “hoogbegaafd en/of autisme”

Historie (I)

  Bleuler (1916): “Lehrbuch der Psychiatrie” – Naamgever “schizofrenie” en “autisme” – Autisme viel tot 1980 in DSM onder “kinderschizofrenie” (!) Leo Kanner (1943): “Autistische verstoringen in affectief contact” – Sociaal onvermogen – Sterke behoefte aan constantheid/voorspelbaarheid – Sensorisch (over)gevoelig (geluid, reuk, tast) – Taaleigenaardigheden – Beperkt spelrepertoire – Stereotiepe bewegingen (wiegen, fladderen) – Sterke voorkeur voor bepaalde voorwerpen en/of interesses – Oorzaak aanvankelijk volgens Kanner: “Kille opvoeding”

Historie (II)

 Hans Asperger (1944): “Die autistische Psychopathen im Kindesalter” – Gebrekkig (oog)contact – Weerstand tegen verandering – Vooral jongens (4 tot 9 jongens tot 1 meisje) – Houterig / onhandig – “Professortaal” – Oorzaak volgens Asperger: wellicht erfelijk of “familiaal”

Verschijningsvormen (I)

In DSM-IV  (Klassiek) autisme   Syndroom van Asperger PDD-NOS Samen (DSM-V): Autisme Spectrum Stoornissen (ASS) met dimensionele schaal.

syndroom van Rett en syndroom van Heller (desintegratiestoornis van de kinderleeftijd): wel de symptomen maar door andere oorzaak, dus geen autisme.

Verklaringsmodellen

 Theory of Mind (TOM)  Centrale coherentie  Executieve functies

Verklaringsmodellen ASS

 Neuropsychologisch: – Centrale coherentie (CC) – Executieve functies (EF)   Verklaart problemen met plannen/organiseren (EF), en … …gerichtheid op details, het missen van de samenhang (CC)  Probleem: niet specifiek voor autisme

Overeenkomstige eigenschappen

– Voorlijke taalontwikkeling/woordenschat – Excellent geheugen (voor feiten/details) – Gefocuste aandacht/interesse voor bepaalde onderwerpen – Moeite sociale interacties – Humor – Vaak eerlijk, sterk rechtvaardigheidsgevoel – Hypersensitief – Constant vragen stellen en/of praten – Koppig/non-conformistisch – Perfectionistisch

Interactie eigenschappen

– Asperger (moeite sociaal contact, motorische onhandigheid, sterk verbaal) plus… – HB (non-conformistisch denken, constant vragen stellen, emotionele gevoeligheid) – Is recept voor sociale paria… (Gallagher & Gallagher, 2002)

Verschijningsvormen

– Alleen HB – Alleen ASS – HB + ASS – Spectra, continu.

Verschillen HB vs HB+ASS

– Motorische onhandigheid – Routinematig handelen en/of “fladderen” – Rest “verschillende (kwalitatieve) uitingsvormen van geconstateerde overeenkomsten” (Gallagher & Gallagher, 2002)

Verschillen in verschijningsvorm

HB ASS

Voorlijke taal Geheugen/feiten Gefocuste aandacht, absorberende “Normale taal” maar als van ouder kind Goed begrip, denkvermogen, verbanden leggen Aandacht gericht kunnen houden, selectief schiften Pedant, monotoon (let op figuurlijk taalgebruik) Goed geheugen voor feiten/beelden, weinig verbanden, slechte betekenisverlening Obsessieve fixatie voor gedrag/ onderwerp, memoriseren 22 april 2010

Verschillen in verschijningsvorm

HB ASS

Moeite sociale interacties / vaardigheden, aandacht andermans perspectief Eenzaamheid / geen vrienden Bewust van eigen impact op ander en omgekeerd, empathisch voor anderen en abstracties Niet bewust van impact op anderen, empathisch voor abstracties, minder voor anderen Onafhankelijk maar weet wel hoe vrienden te maken, introvert Wel behoefte aan vrienden maar geen realistisch idee hoe je vrienden maakt; sociaal geïsoleerd, verlegen of opdringerig

Onderscheiden HB/ASS

    Moeilijk, want overeenkomsten, camouflage en continuïteit (spectrum) Anamnese (gedragsontwikkeling verschillende settings) Plaats kinderen met soortgelijke interesse bij elkaar (plusgroep) Vraag naar inzicht in sociale situaties en hoe het kind denkt dat het door de omgeving gezien wordt – (J. Webb, Misdiagnosis an dual diagnosis of gifted children, 2001)

Casussen

    J / T plusgroep M wiskunde M kaarten en dropjes R / B / W mentorship

Conclusies

 Hetzelfde gedrag kan verschillende oorzaken/verklaringen hebben…  Bij stellen diagnose ASS is het wenselijk dat er ook gekeken wordt naar HB als mogelijke verklaring van gedrag  Bij begeleiding/behandeling: maatwerk, pragmatisch.

Literatuur

Interessante schrijvers/boeken: - Peter Vermeulen: ”Dit is de titel”; - Mark Haddon: “Het wonderbaarlijk incident met de hond in de nacht”; - Boeken van Daniel Tammet, Temple Grandin en andere mensen met HB/ASS; - James Webb et. al.:”Misdiagnosis and dual diagnosis of gifted children”;

Vragen/discussie…

Stellingen

 Een kind met ASS kan geen HAVO/VWO-diploma halen.

 Bij personen met HB+ASS dient de nadruk (in de begeleiding) te liggen op de stoornis.  HB en ASS zijn eigenlijk uitingsvormen van dezelfde onderliggende eigenschap.