Transcript AUTISME EN GELOOF - Protestantsekerk.net

AUTISME EN GELOOF
2 oktober 2012
Linschoten
Intro
• Even voorstellen…
• Wat verwachten jullie van deze avond?
Even opfrissen!! Wat is autisme?
• AUTISMESPECTRUMSTOORNIS
‘Bekendste’ vormen: PDD-NOS
syndroom van Asperger
klassiek autisme
Waarneembaar gedrag
Opvallendheden in:
- Sociale interactie
- Communicatie
- Verbeeldingsvermogen
- Vaste patronen van gedrag en interesses
- Informatieverwerking
Wat maakt geloofsopvoeding moeilijker?
• Sociale interactie: afstemmingsprobleem, niet altijd
begrijpen wat de ander bedoelt
• Communicatie: dure woorden, favoriete onderwerpen,
begrijpen en uiten van taal is soms verstoord, taal
letterlijk nemen
• Verbeeldingsvermogen: kijken/denken vanuit zichzelf,
moeite zich te verplaatsen in gedachten van een ander
• Moeite met overzicht houden: moeite het geheel te zien
en verbanden te leggen, hoofd- en bijzaken niet kunnen
onderscheiden
Wat is nu geloven?
Schrijf voor uzelf op wat u onder geloven
verstaat?
Wat zou voor een kind of jongeren met ASS
lastig zijn? (op geloofsgebied, in de kerk
etc.)
Deel dit met uw buurman of buurvrouw.
Houvast in het geloof
• Leven in een onvoorspelbare, onbegrijpelijke
wereld
• God is betrouwbaar; Hij doet wat Hij belooft
• De regels die God geeft, zijn duidelijk
• Toch blijkt uit onderzoek dat mensen met ASS
bovengemiddeld bang zijn voor God
Onderzoek autisme en geloof
• Hanneke Schaap-Jonker en Jannine van
Schothorst
• Onderzoek bij Eleos in 2008/2009 naar
godsbeeld;
• 2 vragenlijsten: vragenlijst godsbeeld en
vragenlijst over autistische kenmerken (AQNL). Ook 5 ‘open’ vragen.
Vragenlijst Godsbeeld
• Gevoelens ten opzichte van God: positieve
gevoelens, angst, boosheid
• Gedachten over het handelen van God
(ondersteunend, heersend, passiviteit)
Godsbeelden
• De nabije God, Die steunt en hoort
• De besturende God, Die het leven leidt
• De rechtvaardige God, Die gehoorzaamheid
vraagt/kan straffen
• De afwezige God, Die niet ziet
• De God, Die moeilijk te begrijpen is en over
Wie moeilijk gesproken kan worden
Uitkomst onderzoek
Mensen met ASS ervaren:
• Minder positieve gevoelens ten opzichte van
God, meer angst en meer boosheid
• Gods handelen minder als ondersteunend
ervaren en meer als heersend en straffend
Let op: wat voor de groep geldt als geheel, geldt
niet voor ieder persoonlijk!!
Godsbeeld en autisme
• Samenhang autistische trekken en angst in
relatie tot God (onzekerheid)
• Samenhang problemen in sociale relaties en
angst in relatie tot God. God zien als Heerser
en Straffer
• Nogmaals: positieve trekken in godsbeeld zijn
wel bij mensen met ASS aanwezig
Godsbeeld en kerk(gang)
• Meer angst t.o.v. God bij bevindelijkgereformeerden: angst in de vorm van schuld
• In kerkgang behoefte aan vaste structuur,
concrete taal
• Lastig is verschil tussen kerken
Belangrijke vraag
• Welke specifieke begeleidingshoeften hebben
kinderen / jongeren met ASS in de kerkdienst,
tijdens de catechisatie, op de club of thuis???
De praktijk..
• Wat gebeurt er allemaal? In de kerk, tijdens
catechisatie, club etc.?
Zingen
Lezen
Luisteren
Geritsel
Hoe lang duurt het?
Veel prikkels
Bidden
Geuren
Geluiden
Geloofs- en sociaal-emotionele
ontwikkeling van kinderen met ASS
• Bij kinderen met ASS verloopt de ontwikkeling
in een ander tempo
• Er zijn ook autismespecifieke factoren die van
invloed zijn op de geloofsopvoeding
Geloofsontwikkeling van kinderen
• Baby’s – 2 jaar: geborgenheid
• Peuters 2-4 jaar: ontdekkingsdrang, eigen
verhaal
• Kleuters 4-6 jaar: waaromvragen, regels
• Kinderen 6-9 jaar: meer realiteitszin
• Kinderen 9-12 jaar: onbekende Bijbelverhalen,
geloof en praktijk
• Pubers: onzekerheid, mening vormen
Autismespecifieke factoren
•
•
•
•
Emoties en het omgaan met de dood
Moeite met verbeelding en inlevingsvermogen
Moeite met uitzonderingen op algemene regels
Een sterk rechtvaardigheidsgevoel en houden van
eerlijke regels
• Star vasthouden aan gewoonten
• Letterlijk taalgebruik
• Prikkelgevoeligheid
Andere manier van geloven
• Van iemand met een stoornis in het autistisch
spectrum mag je niet verwachten dat hij of zij
het geloof op dezelfde manier beleeft als wij!
• Dit leidt bijna automatisch tot een andere
manier van geloven…
Niet een slechtere!!!!
Geloofsopvoeding met ASS in de kerk en thuis
• Kerkdienst
Zichtbare plek voorganger
Vaste volgorde, zien hoe lang een lied duurt
Beamer
Eigen overzicht geven van de dienst
• Catechese/club
Duidelijke afspraken, heldere tijdsindeling, liefst zichtbaar
Koppelen aan 1 persoon
Groep klein houden
Eigen plek
Veranderingen benoemen
Verdere tips
• Neem liturgie van tevoren door
• Een vaste plek naast een vertrouwd persoon
• Laat het kind tijdens de dienst
tekenen/opschrijven van zaken die het niet
begrijpt
• Bij bijv. Avondmaal: uitleggen
Mogelijkheden om kinderen steun te
bieden
• Verplaats je in het denken van het kind
• Let op figuurlijke taal en beeldspraak
• Benoem dat geloven niet logisch is, maar bij de
liefde van God hoort (liefde is ook niet logisch)
• Probeer het kind taken te geven
• Probeer de geloofswaarden – en normen
concreet te maken
• Probeer niet in discussie te gaan over de dingen
die niet kloppen, maar zoek naar mogelijkheden
waardoor jongeren mee kunnen doen
Bidden
• Ogen dicht doen
• Kinderen/jongeren structuur geven door bijv.
Heere God, U bent…
Ik wil U graag danken voor…
Ik wil U graag vertellen…
Ik wil U vragen of U
Dank U wel dat ik dit tegen U mocht zeggen
• Concreet bidden