Transcript B5-Leuning-Mevissen - Vereniging EMDR Nederland

EMDR bij autisme spectrum
stoornissen (ASS) en bij
verstandelijke beperking (VB)
Zoek de verschillen
1
Nederlands EMDR congres
24 maart 2012
Esther Leuning
Liesbeth Mevissen
[email protected]
[email protected]
2
VB
Verstandelijke Beperking:
ontwikkeling is vertraagd en stopt eerder
=ontwikkelingstekort; ontwikkeling verloopt
harmonieus
3
Niveau’s VB
Zwakbegaafd
Licht
(85%)
Matig
(10%)
Ernstig
(3-4%)
Zeer ernstig
(1-2%)
IQ
71 - 85
Ontw. leeft.
51 - 70
6½ -12 jr
36 - 50
4 - 6½ jr
21 - 35
2 - 4 jr
≤ 20
0 - 2 jr
4
ASS i.t.t. VB
Autisme Spectrum Stoornis:
ontwikkeling verloopt ánders
=ontwikkelingsstoornis; disharmonisch
*sociale interactie
*communicatie
*rigiditeit in gedrag, belangstelling en
activiteiten
5
ASS (DSM-IV): diversiteit
Rettsyndroom
Desintegratiestoornis vd kinderleeftijd
Asperger
Autistische Stoornis (20% waarvan 80% tevens een VB)
PDD-NOS & McDD (subgroep PDD-NOS?)
Ongeveer 50% van de mensen met een ASS heeft ook
een VB
6
Casus Ricardo
11jaar
TIQ=61, VIQ=72, PIQ=55 (ontw.leeft. ± 6 jaar)
ASS /McDD
orthopedagogisch behandelcentrum en cluster 3 school
arts meldt aan voor EMDR na medicatiecontrole (risperdal):
*is thuis driftig en agressief,
*durft niet meer thuis te slapen: hoort stemmetjes
die aanzetten tot agressie
*traumatische gebeurtenissen in voorgeschiedenis
Ricardo’s doel: 3 nachten thuis zonder stemmetjes
7
Ricardo; getuige autobrand
(2:50)
8
VB
EMDR protocol ki & jeugd
(zwakbegaafd)
licht
6;6-12jr
matig
4-6;6jr
ernstig
2-4jr
diep
<2jr
(12jr-18jr)
9-12jr
6-8jr
4-5jr
1-3jr
9
Ricardo; her-evaluatie
(1:40)
10
Ricardo vervolg
Binnen 6 weken: slaapt zonder problemen thuis
Na nog eens 6 weken: medicatie is volledig afgebouwd
Diagnose is herzien: geen ASS
(PTSS gemist)
Lange termijn perspectief..weer voorgoed terug naar
huis?
11
Prevalentie trauma
VB:
• 5 keer zoveel kans om als kind
mishandeld/misbruikt te worden (King 2010)
• 31 % van de kinderen met VB is
mishandeld/misbruikt, tegen 11 % kinderen
zonder VB (Sullivan & Knutson, 2000)
• 61% vd vrouwen en 23% vd mannen met VB
heeft ooit seksueel geweld meegemaakt (van Berlo
2011)
ASS:
• 1 studie (Methar en Mukades ,2011) N=69
12
Prevalentie PTSS bij VB
Mevissen&de Jongh, 2010:
• 4 studies in kleine populaties
• valide en betrouwbare instrumenten
ontbreken
Prevalentie onbekend
Hypothesen:
*hoge prevalentie (kwetsbaarheid)
*symptomen als bij kinderen
13
Prevalentie PTSS bij ASS
1 studie (Methar en Mukades ,2011)
N=69 (40 ASS én VB):
18 met trauma waarvan 12 PTSS
Symptomen PTSS:
*sociaal en communicatief & zelfredzaamheid ↓↓
*stereotiep gedrag, agressie, afleidbaarheid, slaapstoornissen,
prikkelbaarheid, hyperactiviteit & zelfverwondend gedrag↑↑
14
Diagnostiek van PTSS bij VB en/of ASS
PTSS wordt zelden gediagnosticeerd:
“diagnostic overshadowing”
(Symptomen toegeschreven aan ASS of VB)
15
VB en ASS: waar let je op?
• evidente veranderingen in
gedrag/emotie/gedachten van de client
• regressie in de ontwikkeling van de client
• totaal of gedeeltelijk vergeten van situaties
• uitspelen/tekenen van/praten over steeds
weer dezelfde gebeurtenis
• niet pluisgevoel bij ouders over een bepaalde
situatie en gebeurtenis
16
Behandeling “PTSS” bij ASS en VB
Nederlandstalige literatuur
• Tijdschrift voor Kinder en jeugd-psychotherapie
(2006, nr.3)
“EMDR voor posttraumatische stressklachten bij kinderen met
een ASS; een oefening in bedachtzaamheid voor kinderen, hun
ouders en behandelaars”, door Saskia van Deurzen
• Wetenschappelijk Tijdschrift Autisme
(2008, nr. 3)
casusbeschrijving door Liesbeth Mevissen
• Casusboek EMDR (2010)
casusbeschrijvingen door Tineke Backer van Ommeren,
Arianne Struik, Esther Leuning
17
Behandeling “PTSS” bij ASS en VB
Engelstalige literatuur
• King (2010) benadrukt noodzaak
• Mevissen (2010; 2011 ): 6 casusbeschrijvingen
EMDR bij VB waarvan 2 VB én ASS
• Barol & Seubert (2010): 6 casusbeschrijvingen
EMDR bij VB waarvan 3 VB én ASS
18
Alexander
• 15 jaar
• PDD-NOS, type MCDD
• Psychotische symptomen bij emotionele stress
(stemmen horen en zich afsluiten)
• Medicamenteuze behandeling
• PTSS wordt pas later gediagnosticeerd door
psychiater
• Trauma: getuige van SM vader, seksueel
misbruik op een behandelgroep, lastiggevallen
door jongen uit de buurt, pestervaringen
19
Afleidende stimulus
• Alexander kan het protocol zeer goed volgen,
behalve dat hij een aanpassing in de
afleidende stimulus nodig heeft.
20
VIDEO Alexander
21
EMDR bij Alexander
• Eerst linksom gericht op trauma (4 keer)
• Daarna rechtsom gericht op negatief zelfbeeld:
‘ ik ben niet okee’ waarbij 4 nu nog geldige
bewijzen (4 keer)
• Effect:
Vrolijker, minder rigide, geen psychotische
symptomen bij emotioneel stresserende
gebeurtenissen, meer gericht op sociale
omgang, minder ‘autistisch’ volgens moeder,
afbouw anti-psychoticum
22
EMDR bij VB
• Ontwikkelingsleeftijd  versie K&J protocol SUD
• Ouders/hulpverleners nauw betrekken
• Aanpassingen bij comorbide problemen bijv. ASS
23
Marissa
8 jaar
Grens lichte VB/zwakbegaafd
(TIQ 71, VIQ 82, PIQ 64); ontw. leeft. ± 6jaar
Autisme Spectrum Stoornis/MCDD
Klachten:
nare gedachten over dood, ziekte en messen
voor veel dingen bang
buikpijn, hoofdpijn
24
Relaxatie
Geen ingrijpende gebeurtenissen
Doel EMD(R):
“nare gedachten” van emotionele lading ontdoen
trainen ”butterfly hug” als selfmanagement methode
25
Trigger
dood Mickel Jackson, klachten nemen toe
 Er zijn wél traumatische gebeurtenissen
•
•
•
•
voor het eerst een lijk gezien
zelfmoordpoging vaders vriend
tante overlijdt aan kanker
klasgenootje ernstig ziek
26
Video Marissa
(2:08)
behandeling herinnering aan mislukte
zelfmoordpoging van vaders beste vriend
communiceert via vader;
volgt instructies standaardprotocol niet op
(media player vanaf 1:56)
27
Effect EMDR Marissa
In 2 sessies trauma’s verwerkt
Follow-up met ouders 7 weken later
28
Marissa 2
(3:41)
29
Kevin
11 jaar, thuiswonend, cluster 4 onderwijs
diagnose na 1/2jr observatie in
kinderpsychiatrisch centrum:
•Autistische stoornis, kenmerken McDD
•ADHD
•Zwakbegaafdheid TIQ 84; VIQ81; PIQ92
ontw.leeft. ± 9 jaar
30
Uit dossier (1)
Bij aanmelding voor observatie:
• Forse agressie
• Springt letterlijk over stoelen en kasten
• Gepreoccupeerd met enge dingen
31
Uit dossier (2)
Eerder behandelaanbod:
• medicatie (risperdal)
• PMT
• IPG
• Speltherapie
Actueel alleen medicatie
32
Aanmelding EMDR
Door IPG na informeel contact:
1,5jr geleden 2x vlak achter elkaar gepest en in elkaar
geslagen
Klachten:
Durft niet meer buiten te spelen; altijd bang dat hij
weer geslagen wordt.
Laat veel agressie zien, met name in contact met
broertje
33
Video Kevin
34
Na 1e sessie
Gefietst, samen gespeeld & ijsje gehaald
Geen woede-uitbarstingen meer
Opnieuw lastig gevallen; niet trots op goede coping
Geen zin om weer te komen
35
Na 2e sessie
Met moeite mee naar 3e sessie:
“waarom maakt ze mij zo boos?”
Mee gaan zwemmen
Mee naar winkel
Speelt weer buiten
Agressie op oude niveau
Nieuw: wil weten waar vertrouwenspersoon is
36
Romy
• 9 jaar
• Autistische stoornis en op grens van
zwakbegaafdheid
• Volledige ontregeling na ongeluk met cavia:
schoolverzuim, woedeuitbarstingen, extreme
boosheid naar pleegvader, dwingend gedrag,
huilbuien
37
EMDR bij Romy
•
•
•
•
•
•
•
Neemt 2 cavia’s mee naar behandeling
Pleegmoeder doet story telling
Geen enkele bilaterale stimulus werkt
Ze kan (oog) contact niet aan
Wil geen koptelefoon op
Gooit na tijdje buzzers weg
Oplossing: tappen op cavia, benoemen van
schuldgevoel en boosheid op haarzelf
38
Effect
• Romy verdraagt het verhaal van pleegmoeder
• Romy tapt op cavia’s wanneer ze thuis
verdrietig of boos is
• Woedeuitbarstingen nemen af
• Ze gaat weer naar school
• Woede op pleegvader neemt af
• Ze is in staat een nieuw afscheid te verdragen
39
Tips EMDR bij ASS
Ook onthand?
Geen standaardprotocol voor ASS
Wel “tips” van de SIG EMDR bij ASS
40
Contactpersonen SIG’s
• SIG EMDR en autisme:
[email protected]
[email protected]
• SIG EMDR en verstandelijke beperking:
[email protected]
[email protected]
41