Rachunkowość przerobowa

(Throughput Accounting, TA)

dr Grzegorz Jokiel

(Throughput Accounting, TA)

[E. Goldratt - lata 80.] Oparta na RADYKALNYM wyodrębnieniu kosztów bezpośrednich tzw. kosztów całkowicie zmiennych (to praktycznie jedynie materiały) Ze względu na rosnący udział kosztów pośrednich Koszty pośrednie / bezpośrednie Koszty stałe / zmienne

Miary efektywności TA • PRZERÓB (Throughput, T) – tempo w jakim system generuje pieniądze przez sprzedaż • INWESTYCJE/ INWENTARZ (Investment/ Inventory, I) – wszystkie pieniądze wydane przez system na zakup tego co zamierza sprzedać • NAKŁADY OPERACYJNE (Operating Expenses, OE) – wszystkie pieniądze wydawane przez system na zamianę INWESTYCJI w PRZERÓB

PRZERÓB Tu = Pu – TVCu Gdzie: Tu (Throghput per unit) – przerób na jednostkę wyrobu Pu (Price) – cena TVC u(Totaln Variable Costs) – koszty całkowicie zmienne

PRZERÓB CAŁKOWITY •

Całkowity przerób na produkt w danym okresie

TTp = Tu x q Gdzie: Q (Quantity) – ilość wyrobu •

Całkowity przerób firmy w danym okresie:

∑ TTp

Przykład

Tydzień/ Koszule

Popyt tygodniowy (szt.) Cena sprzedaży(zł/szt.) Koszt surowca (zł/szt.) Czas krojenia (min.) Czas zszywania (min.) Sumaryczny czas obróbki (min.) Koszt stały firmy (w tym płace np. stałe)

Damskie

120 105 45 2 15 17

Męskie

10 500 zł/tydzień 120 100 50 10 10 20

Proces produkcyjny

Krojenie Szycie

Do dyspozycji w tygodniu Damskie 120 szt Męskie 120 szt

2 400 min.

2 400 min.

240 min.

1 800 min.

1 200 min.

1 200 min.

Podstawowe ograniczenia wg TOC E. Goldratta • • •

Podstawowe ograniczenie zewnętrzne stanowi popyt Podstawowe ograniczenie wewnętrzne stanowi szycie

• • • 1) Sprawdzamy który produkt jest najbardziej rentowny 2) Produkujemy go tyle ile wchłonie rynek 3) Jeżeli na maszynach zostaną wolne moce produkcyjne będziemy produkować wyrób mniej rentowny

tydzień

Przychód Koszty materiału Marża brutto Koszt ogólnozakłado wy Zysk Scenariusz 1.

Damskie 120 szt.

12 600 5 400 7 200

Męskie 60 szt.

6 000 3 000 3 000

Razem

18 600 8 400 10 200 - 10 500

- 300

tydzień

Przychód Koszty materiału Marża brutto Koszt ogólnozakłado wy Zysk Scenariusz 2.

Damskie 80 szt.

8 400 3 600 4 800

Męskie 120 szt.

12 000 6 000 6 000

Razem

20 400 9 600 10 800 - 10 500

+ 300

Ale dlaczego??

RCC (Capacity Constraint Resource) WG wąskie gardło

Tydzień /Koszule

Popyt tygodniowy (szt.) Cena sprzedaży(zł/szt.) Koszt całkowicie zmienne TVC (zł/szt.) Przerób na jednostkę produktu (zł/szt.) Czas zszywania WG (min.) Przerób na czas WG (zł/min.) Ilość sprzedawana w tygodniu (szt.) Przerób całkowity (zł./tydz.) Koszt stały firmy (w tym płace np. stałe)

Damskie

120 105 45 60 15 4 80 4 800

Męskie

120 100 50 50 10 5 120 6 000 10 500 zł/tydzień

Razem

X X X X 2 400 10 800

• • • • • • • NP = T – OE ROI = (T – OE)/I NP (net profit, zysk netto) ROI (return of investment, zwrot z inwestycji) RCC (capacity constraint resource) – WG wąskie gardło