Transcript (J. Winiary).

Inaktywacja fosforu w osadach dwóch płytkich
jezior metodą PROTE-Fos
prof. Ryszard Wiśniewski
dr Przemysław Nowacki
mgr inż. Adrian Szulczewski
Jednostka dwu-modułowa do realizacji
inaktywacji fosforanów w osadach – moduł
powierzchniowy.
Jednostka dwu-modułowa do realizacji
inaktywacji fosforanów w osadach – moduł
podwodny.
Innowacyjność naszej metody oraz
kompleksowość realizowanej przez nas
usługi.
J. Winiary – fotografia lotnicza
lokalizacja bazy terenowej
J. Winiary – mapa batymetryczna
J. Winiary – obraz sonarowy
J. Winiary – baza terenowa
Baza umiejscowiona była na plaży
kąpieliska miejskiego.
Teren był ogrodzony i strzeżony 24h.
Jednostka wodna cumowała w obrębie
bazy terenowej.
Na brzegu widać składowany w
zbiornikach roztwór PIX’u oraz worki
z Phoslock’iem
J. Jelonek – fot. lotniczne i mapa
batymetryczna
aeratory
lokalizacja bazy terenowej
J. Jelonek – obraz sonarowy
J. Jelonek – baza terenowa
Baza umiejscowiona była na
południowo-wschodnim brzegu
jeziora.
Teren był ogrodzony i strzeżony
24h.
Jednostka wodna cumowała
w obrębie bazy terenowej.
Dozowanie substancji chemicznych
Pierwszym etapem zabiegu dozowania sub. chemicznych na obu
jeziorach było podanie preparatu PIX z powierzchni, aby wytrącić
zawiesinę oraz związać biodostępne formy fosforu i przyspieszyć ich
zdeponowanie na dnie jeziora.
Drugim i głównym etapem zabiegu było dozowanie odpowiednich
substancji do osadów dennych jezior.
Według „Pozwolenia wodnoprawnego”:
- Jelonek
(PIX 46,4 m3, Phoslock 32 t),
- Winiary
(PIX 58,9 m3, Phoslock 7,7 t).
Podejmowane działania – badania i
monitoring.
Badania wody:
Profil temperaturowy
pH
Widzialność krążka Secchiego
BZT5
ChZT Mn
ChZTCr
Przewodność elektryczna
Tlen rozpuszczony
Nasycenie tlenem
Azot ogólny
Azot amonowy
Azotany
Azotyny
Azot organiczny
Fosfor ogólny
Fosforany
Chlorki
Siarczany
Chlorofil a
Żelazo ogólne
Glin
Wskaźnik Coli
Liczba bakterii mezo- i
psychrofilnych
Sucha masa sestonu (z warstwy
naddennej i podpowierzchniowej)
Badania osadu dennego:
Uwodnienie
Sucha pozostałość
Zawartość związków mineralnych
Zawartość materii organicznej
Odczyn (pH)
Azot ogólny Kiejdahla
Azot amonowy
Azot azotynowy
Azot azotanowy
Fosfor ogólny
Fosforany
Frakcje fosforu
EPC-0
Żelazo
Glin
Wapń
Magnez
Mangan
Chrom
Stężenie tlenu w wodzie śródosadowej
Temperaturę osadów
Badania elementów
biotycznych:
Skład gatunkowy i ilościowy
fito- i zooplanktonu
Skład gatunkowy ryb
Gatunki występującej roślinności
wodnej
Podejmowane działania – regeneracja możliwości
retencji fizycznej stawu przed J. Jelonek
Działanie to polegało na pogłębieniu części Stawu, do którego
dopływa Struga Gnieźnieńska, tak by zwiększyć strefę sedymentacji
osadów potencjalnie niesionych przez Strugę.
Podczas prac pogłębiania wydobyto 52t osadu dennego, który
następnie został wywieziony na wysypisko odpadów w Lulkowie pod
Gnieznem.
Dodatkowo, do stawu został
zadozowany chlorek żelaza celem
związania fosforu.
Podejmowane działania – regeneracja możliwości
retencji biologicznej stawu przed J. Jelonek
Działanie to polegało na wysadzeniu roślin wodnych w części
przeciwległej do pogłębianej, z której wypływać będzie Struga
Gnieźnieńska, tak by zwiększyć zatrzymywanie biogenów w
tkankach roślin.
Rośliny zanurzone nasadzone w stawie:
- wywłócznik kłosowy (Myriophyllum spicatum) - 250 szt.,
- rogatek sztywny (Ceratophyllum demersum) - 250 szt.,
- osoka aloesowata (Stratiotes aloides) – 100 szt.
oraz gatunki (w pakietach – zwykle ok. 8szt.) roślin wynurzonych:
- trzcina pospolita (Phragmites communis) + pałka szerokolistna
(Typha latifolia) - 30 pakietów.
Podejmowane działania – zatapianie słomy
jęczmiennej
Podczas rozkładu słomy jęczmiennej w wodzie wydzielają się
substancje zwane algistatykami – prawdopodobnie pochodne
fenolu – ograniczające rozwój glonów planktonowych, a w tym
i sinic.
Pozyskana słoma jęczmienna była przygotowana w kostki po ok.
10 kg każda.
Sumarycznie, na obu jeziorach, zainstalowano 600 szt. kostek
słomy jęczmiennej.
Podejmowane działania – zatapianie słomy
jęczmiennej
Jelonek
Winiary
Staw
Podejmowane działania – zatapianie słomy
jęczmiennej
Podejmowane działania – zatapianie słomy
jęczmiennej
Podejmowane działania – restrukturyzacja
i regulacja obsady ryb.
Z J. Jelonek odłowiono w dwóch etapach 263 kg ryb z czego 10%
stanowiły gatunki drapieżne (sandacz, szczupak) pozostałe 90%
stanowiła tzw. biała ryba (karaś pospolity i srebrzysty, karp, leszcz,
lin).
Z kolei z J. Winiary odłowiono w dwóch etapach 290 kg ryb z
czego drapieżniki (sandacz, szczupak, okoń) stanowiły 28% a biała
ryba (karaś srebrzysty, karp, leszcze) już tylko 72%.
Oba jeziora zostały także zarybione
jesiennym i wiosennym narybkiem
szczupaka w następującej liczbie:
dla J.Jelonek – 250kg tj. 1250 szt.
+10.500 szt.
dla J.Winiary – 300kg tj. 1500 szt.
+11.500 szt.
Podejmowane działania – restrukturyzacja
i regulacja obsady ryb.
J. Winiary
J. Jelonek
Podejmowane działania – restrukturyzacja
i regulacja obsady ryb.
Podejmowane działania – restrukturyzacja
i regulacja obsady ryb.
Podejmowane działania – nasadzanie
makrofitów.
W jeziorze Winiary, w roku 2010 – po jesiennej inaktywacji fosforu
w osadach – widać wyraźny wzrost przeźroczystości i ekspansję
makrofitów zanurzonych z zachodniej części jeziora (zatoki) na pozostałą
część, stąd też dosadzanie nie było konieczne.
Poniższe mapy pokazują jak zmieniał się zasięg roślin zanurzonych
dorastających do powierzchni jeziora w roku 2009 i 2010 – dominuje
rdestnica kędzierzawa, a w niektórych partiach przybrzeżnych jeziora
występuję włosienicznik, natomiast w strefie przydennej, szczególnie
w zatoce występuje ramienica.
2009
2010
Podejmowane działania – nasadzanie
makrofitów (J. Winiary).
włosienicznik
rdestnica kędzierzawa
Podejmowane działania – nasadzanie
makrofitów.
W jeziorze Jelonek w latach 2009-2010 zostały nasadzone następujące gatunki
roślin zanurzonych:
- wywłócznik kłosowy (Myriophyllum spicatum) - 500 szt.,
- rogatek sztywny (Ceratophyllum demersum) - 500 szt.,
- rdestnica połyskująca (Potamogeton lucens) - 500 szt.,
- moczarka (Elodea canadensis) - 500 szt.
- osoka aloesowata (Stratiotes aloides) – 500 szt.,
- ramienica (Nitellopsis obtusa) – 2700 szt.
oraz następujące gatunki (w pakietach – zwykle ok. 10szt.) roślin wynurzonych:
- pałka szerokolistna (Typha latifolia) - 25 pakietów + 200 szt.,
- grążel żółty (Nuphar luteum) - 10 pakietów,
- łączeń baldaszkowy (Butomus umbellatus) - 5 pakietów + 100 szt.,
- oczeret jeziorny (Schoenoplectus lacustris) - 5 pakietów,
- kosaciec żółty (Iris pseudacorus) - 5 pakietów + 100 szt.,
- przęstka pospolita (Hipperius vulgaris) – 100 szt.
Sumarycznie na obu jeziorach i stawie w latach
7050 szt. sadzonek makrofitów i makroglonu (ramienicy).
2009-2010
wysadzono
Podejmowane działania – nasadzanie
makroglonu (J. Jelonek).
Obszar jaki został ‘zaszczepiony’ to ok.
0,24 ha, we wschodniej części jeziora, w
strefie najpłytszej, tam gdzie jak
najszybciej będzie dostępne światło
słoneczne potrzebne do
przeprowadzania fotosyntezy.
Wyniki prac
Zestawienie najważniejszych zmian parametrów badanych przed,
w trakcie i po zakończeniu prac.
1. Wzrost przeźroczystości wody średnio do zakresu 0,71 - 2,1m (maks. 1,1 – 4m).
2. Spadek stężenia fosforu ogólnego w wodzie w zakresie od 50% do
66%.
3. Spadek stężenia chlorofilu a średnio w zakresie od 52% do 67%.
4. Poprawa wartości parametru EPC-0 dla jeziora Jelonek o 57% (fosfor
obecny w wodzie przy niższych stężeniach teraz jest akumulowany
przez osady).
5. Zmniejszenie udziału sinic w fitoplanktonie, w J. Winiary z 60% do 2%,
a w J. Jelonek z 81% do 65%.
Wyniki prac
Zestawienie najważniejszych zmian parametrów badanych przed,
w trakcie i po zakończeniu prac.
6. Spadek zawartości zawiesiny w zakresie od 55% do 68%.
7. Wzrost wartości stosunku Fe:P w przypadku J. Jelonek o 18%, a w
przypadku J. Winiary o114%.
8. Poprawa parametru EPC-0 w głęboczku jeziora Jelonek o 85%.
9. Spadek zawartości frakcji mobilnych w głęboczkach obu jezior w
zakresie 16-19%.
10.Wzrost zawartości frakcji niemobilnych w głęboczku jeziora Jelonek o
21%.