การบริหารงานและการดารงชีวิต ตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง วันจันทร์ที่ ๕ มิถนุ ายน ๒๕๔๙ ดร.ปรียานุช พิบลู สราวุธ โครงการวิจยั เศรษฐกิจพอเพียง สานักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย ์ หยุดคิด ๕ นาที กรุณาตอบคาถามทั้ง ๓ ข้อข้างล่าง และเขียนชื่อที่มมุ ขวาบนของ กระดาษคาตอบที่แจก ๑.
Download ReportTranscript การบริหารงานและการดารงชีวิต ตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง วันจันทร์ที่ ๕ มิถนุ ายน ๒๕๔๙ ดร.ปรียานุช พิบลู สราวุธ โครงการวิจยั เศรษฐกิจพอเพียง สานักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย ์ หยุดคิด ๕ นาที กรุณาตอบคาถามทั้ง ๓ ข้อข้างล่าง และเขียนชื่อที่มมุ ขวาบนของ กระดาษคาตอบที่แจก ๑.
การบริหารงานและการดารงชีวิต ตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง วันจันทร์ที่ ๕ มิถนุ ายน ๒๕๔๙ ดร.ปรียานุช พิบลู สราวุธ โครงการวิจยั เศรษฐกิจพอเพียง สานักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย ์ หยุดคิด ๕ นาที กรุณาตอบคาถามทั้ง ๓ ข้อข้างล่าง และเขียนชื่อที่มมุ ขวาบนของ กระดาษคาตอบที่แจก ๑. “เศรษฐกิจพอเพียง” สาหรับท่านหมายความว่าอย่างไร (ก่อนฟั งบรรยาย) ๒. ในชีวิตประจาวัน ท่านได้ทำกิจกรรมอะไรบ้ำงที่ท่านคิดว่า สอดคล้องกับหลักเศรษฐกิจพอเพียง หรือสร้างความพอเพียงให้ เกิดขึ้ นกับ ตนเอง/ครอบครัว/สังคม ๓. ท่านคาดหวังอยากเรียนรูเ้ รื่องอะไรจากการฝึ กอบรมครั้งนี้ 2 ประเด็นของการนาเสนอ ๑. ความหมายปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ๒. การนาปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใช้ใน ระดับต่างๆ ๒.๑ ระดับบุคคล/ครอบครัว ๒.๒ ระดับชุมชน ๒.๓ ระดับองค์กรและภาคธุรกิจ ๓. การนาปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใช้ใน สถานศึกษา 3 ๑ 4 เศรษฐกิจพอเพียง ๑ “เศรษฐกิจพอเพียง” เป็ นปรัชญำที่พระบำทสมเด็จพระเจ้ำอยู่หัวทรงมีพระรำช ดำรัสชี้แนะแนวทำงกำรดำเนินชี วิตแก่พสกนิกรชำวไทยมำโดยตลอดนำนกว่ำ ๒๕ ปี ตัง้ แต่ก่อนเกิดวิกฤติกำรณ์ทำงเศรษฐกิจ และเมื่อภำยหลังได้ทรงเน้นย้ำแนว ทำงกำรแก้ไขเพื่อให้รอดพ้น และสำมำรถดำรงอยู่ได้อย่ำงมั่นคงและยั่งยืนภำยใต้ กรอบแนวคิด กระแสโลกำภิวัตน์และควำมเปลี่ยนแปลงต่ำงๆ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เศรษฐกิจพอเพียง เป็ นปรัชญาชี้ ถึงการดารงอยูแ่ ละปฏิบตั ิตนของประชาชนในทุกระดับ ตั้งแต่ระดับ ครอบครัว ระดับชุมชน จนถึงระดับรัฐ ทั้งในการพัฒนาและบริหารประเทศ ให้ดาเนิ นไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพัฒนาเศรษฐกิจเพื่อให้กา้ วทันต่อโลกยุคโลกาภิวตั น์ ความพอเพียง หมายถึง ความพอ ประมาณ ความมีเหตุผล รวมถึงความจาเป็ นที่จะต้องมีระบบภูมิคุม้ กันในตัวที่ดีพอสมควร ต่อการมีผล กระทบใดๆ อันเกิดจากการเปลี่ยนแปลงทั้งภายนอกและภายใน ทั้งนี้ จะต้องอาศัยความรอบรู ้ ความ รอบคอบ และความระมัดระวัง อย่างยิง่ ในการนาวิชาการต่างๆ มาใช้ในการวางแผนและการดาเนิ นการ ทุกขั้นตอน และขณะเดียวกันจะต้องเสริมสร้างพื้ นฐานจิตใจของคนในชาติ โดยเฉพาะเจ้าหน้าที่ของรัฐ นักทฤษฎี และนักธุรกิจในทุกระดับ ให้มีสานึ ก คุณธรรมความซื่อสัตย์ สุจริต และให้มีความรอบรูท้ ี่ เหมาะสม ในดาเนิ นชีวติ ด้วยความอดทน ความเพียร มีสติ ปั ญญาและความรอบคอบ เพื่อให้สมดุล และพร้อมต่อการรองรับการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วและกว้างขวาง ทั้งด้านวัตถุ สังคม สิ่งแวดล้อม และวัฒนธรรมจากโลกภายนอกได้เป็ นอย่างดี คุณลักษณะ คานิยาม เงื่อนไข แนวปฏิบตั แิ ละ ผลที่คาดหมาย ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ๑ ทางสายกลาง พอประมาณ มีภ ูมิคม้ ุ กัน ในตัวที่ดี มีเหต ุผล เงื่อนไขความรู ้ รอบรู ้ รอบคอบ ระมัดระวัง เงื่อนไขคุณธรรม ซื่อสัตย์สุจริต สติปัญญาขยันอดทน แบ่งปั น นาไปสู่ เศรษฐกิจ/สังคม/สิ่งแวดล้อม/วัฒนธรรม สมด ุล/พร้อมรับต่อการเปลี่ยนแปลง 6 เศรษฐกิจพอเพียง & ทฤษฎีใหม่ ๑ เศรษฐกิจพอเพียง เป็ นกรอบแนวคิดที่ช้ ีบอกหลักกำรและแนวทำงปฏิบตั ิของทฤษฎีใหม่ ทฤษฎีใหม่หรือเกษตรทฤษฎีใหม่ เป็ นตัวอย่ำงกำรใช้หลักเศรษฐกิจพอเพียงในทำงปฏิบตั ิ ความพอเพียงระดับบุคคล ความพอเพียงระดับชุมชน /องค์กร ความพอเพียงระดับประเทศ เศรษฐกิจพอเพียง แบบพื้นฐาน เศรษฐกิจพอเพียง แบบก้าวหน้า ทฤษฎีใหม่ข้นั ที่ ๑ ทฤษฎีใหม่ข้นั ที่ ๒ ทฤษฎีใหม่ข้นั ที่ ๓ 7 ๓ สรุปหลักการทรงงาน ระเบิดจากข้างใน คนเป็ นศูนย์กลางของการพัฒนา ปลูกจิตสานึก เน้นให้พึ่งตนเองได้ คานึงถึงภูมิสงั คม ทาตามลาดับขั้น ประหยัด เรียบง่าย ประโยชน์สูงสุด บริการที่จุดเดียว แก้ปัญหาจากจุดเล็ก ไม่ตด ิ ตารา ใช้ธรรมชาติช่วยธรรมชาติ การมีสว ่ นร่วม รู ้ รัก สามัคคี มุ่งประโยชน์คนส่วนใหญ่ ปฏิบตั ิอย่างพอเพียง เป้าหมายคือสังคมพอเพียง 8 แนวทางการขับเคลื่อน กลไก การขับเคลื่อน • คณะที่ปรึกษา ผู้ทรงคุณวุฒิ • คณะอนุ กรรมการ ขับเคลื่อนฯ • คณะทางาน เครือข่าย ต่างๆ หลัง ๒๕๕๐ ผลระยะยาว สร้างเพื่อน สานข่าย ขยายผล สร้างองค์ความรู ้ ฐานข้อมูล ประชาสังคม องค์กร ภาครัฐ ผูน้ าทาง ความคิด วิชาการ พัฒนาเครือข่ายเรียนรู ้ เศรษฐกิจพอเพียง องค์กร ภาคเอกชน สื่อมวลชน และประชาชน สถาบัน การเมือง สถาบัน การศึกษา และเยาวชน พัฒนากระบวนการเรียนรู ้ ค้นหาตัวอย่างรูปธรรม ที่เหมาะสม ที่หลากหลาย กับกลุม่ เป้าหมายต่างๆ ๒๕๔๖ ระยะเวลาขับเคลื่อน ๔ ปี ๒๕๕๐ คนไทย ใช้ชีวิต บนพื้นฐาน เศรษฐกิจ พอเพียง สังคมไทย มีเครือข่าย ความร่วมมือ เศรษฐกิจ พอเพียง การพัฒนา อยู่บน พื้นฐาน เศรษฐกิจ พอเพียง 9 ขัน้ ตอนการขับเคลื่ อนเศรษฐกิจพอเพียง (๒๕๔๗ – ๒๕๕๐) ๔๗ •สานแกนนา ขับเคลื่อน •เครื่องมือ เรียนรู ้ •แผน/ทิศทาง ขับเคลื่อน จุดประกาย ๔๙ ๔๘ •สร้างแกนนา เครือข่าย •พัฒนาคน •พัฒนาสื่อเรียนรู ้ •ขยาย แหล่งเรียนรู ้ ตอกเสาเข็ม ๔ ๕๐ •ขยายเครือข่าย •สื่อสารแบบ ผสมผสาน สู่สาธารณชน ขยายผล •เทิดพระเกียรติ •แต่ละเครือข่าย ร่วมนา เสนอผลงาน เห็นคุณค่า นาไปปฏิบตั ิ 10 ๒. การประยุกต์ใช้ในระดับต่างๆ การประยุกต์ใช้ ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ๒ โดยพื้นฐานก็คือ การพึ่งตนเอง เป็ นหลัก การทาอะไรอย่างเป็ นขัน้ เป็ นตอน รอบคอบ ระมัดระวัง พิจารณาถึงความพอดี พอเหมาะ พอควร ความสมเหตุสมผล และ การพร้อมรับความเปลี่ยนแปลง การสร้างสามัคคีให้เกิดขึ้นบนพื้นฐานของความสมดุลใน แต่ละสัดส่วนแต่ละระดับ ครอบคลุมทัง้ ทางด้านจิตใจ สังคม เทคโนโลยี ทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม รวมถึงเศรษฐกิจ 12 ด้านจิตใจ การประยุกต์ใช้เศรษฐกิจพอเพียง ๒ ในด้านต่างๆ มีจิตใจเข้มแข็ง พึ่งตนเองได้ /มีจิตสานึกที่ดี /เอื้ออาทร ประนีประนอม /นึกถึงผลประโยชน์สว่ นรวมเป็ นหลัก ด้านสังคม ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน /รูร้ กั สามัคคี /สร้างความเข้มแข็ง ให้ครอบครัวและชุมชน ด้านทรัพยากร ธรรมชาติและ สิ่งแวดล้อม รูจ้ กั ใช้และจัดการอย่างฉลาดและรอบคอบ / เลือกใช้ทรัพยากรที่มีอยูใ่ ห้เกิดความยั ่งยืนสูงสุด ด้านเทคโนโลยี รูจ้ กั ใช้เทคโนโลยีที่เหมาะสม สอดคล้องกับความ ต้องการและสภาพแวดล้อม (ภูมิสงั คม) /พัฒนา เทคโนโลยีจากภูมิปัญญาชาวบ้านเองก่อน /ก่อให้เกิด ประโยชน์กบั คนหมู่มาก 13 แนวทางการวิเคราะห์ความพอเพียง สัปปุริสธรรม ๗ ๑. ๒. ๓. ๔. ๕. ๖. ๗. ๒ รูเ้ หตุ ความมีเหตุมีผล รูผ้ ล รูต้ น ความพอประมาณ รูป้ ระมาณ รูก้ าล รูบ้ ุคคล ภูมิคมุ ้ กัน รูช้ ุมชน 14 ตัวอย่างการประยุกต์ใช้ เศรษฐกิจพอเพียงในระดับบุคคล ๒.๑ 15 การประยุกต์ใช้ในระดับ บุคคลและครอบครัว ๒.๑ ตัวอย่างการใช้จ่ายอย่างพอเพียง พอประมาณ : รายจ่ายสมดุลกับรายรับ มีเหตุมีผล : ใช้จา่ ยอย่างมีเหตุผล /มีความจาเป็ น /ไม่ใช้สิ่งของเกิน ฐานะ /ใช้ของอย่างคุม้ ค่าประหยัด มีภูมิคมุ ้ กัน : มีเงินออม /แบ่งปั นผูอ้ ื่น /ทาบุญ ความรูค้ ่คู ณ ุ ธรรม : ประกอบอาชีพที่สุจริต ด้วยความขยันหมั ่นเพียร ใช้สติปัญญาในการตัดสินใจต่างๆ เพื่อให้เท่าทันต่อการ เปลี่ยนแปลง 16 คุณลักษณะของ คน/กิจกรรม ตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง พอประมาณ พอเหมาะกับสภาพ ของตน พอควรกับสิ่งแวดล้อม ทางกายภาพ / สังคม (ไม่โลภจนเบียดเบียนตัวเอง/ ผูอ้ ื่น / ทาลายสิ่งแวดล้อม) มีเหตุมีผล ๒.๑ มีภูมิคมุ ้ กันที่ดี ไม่ประมาท สุขภาพดี (รอบรู/้ มีสติ) พร้อมรับความเสี่ยงต่างๆ รูส้ าเหตุ – ทาไม (วางแผน/เงินออม/ประกัน) รูป้ ั จจัยที่เกี่ยวข้อง ทาประโยชน์ให้กบั ผูอ้ ื่น/ รูผ้ ลกระทบที่จะเกิดขึ้น สังคม ในด้านต่างๆ เรียนรู ้ / พัฒนาตน อย่างต่อเนื่อง สามารถพึ่งตนเองได้ และเป็ นที่พึ่งของผูอ้ ื่นได้ ในที่สุด 17 การประยุกต์ใช้ในระดับชุมชน ลักษณะชุมชนเข้มแข็ง เศรษฐกิจพอเพียง • มีจติ สานึกสาธารณะ มีความเอื้ออาทร • มีผนู ้ าที่ดี มีคณ ุ ธรรม มีเมตาธรรม • รูจ้ กั วิเคราะห์ขอ้ มูลของตนเอง • มีกระบวนการเรียนรู ้ • พัฒนากิจกรรมบนพื้นฐานของศักยภาพ ของชุมชน เพื่อนาไปสูก่ ารพัฒนาอย่าง สมดุล • มีกระบวนการติดตาม และพัฒนาอย่างเป็ นพลวัตร • พอเพียง (พอประมาณ / มี เหตุมีผล /มีภูมิคมุ ้ กันที่ด)ี • เงื่อนไข ความรู ้ ๒.๒ (รอบรู ้ รอบคอบ ระมัดระวัง ) คุณธรรม (ซื่อสัตย์สุจริต สติปัญญา ขยัน อดทน แบ่งปั น) 18 ๒.๓ เศรษฐกิจพอเพียงและภาคธุรกิจ ภาคธุรกิจเป็ นปัจจัยที่จะกาหนด ค่าเงิน ค่าจ้าง การ เจริญเติบโตของระบบ หลายคนคิดว่า เศรษฐกิจพอเพียงเป็ นเรื่องของชุมชนและ ชนบทเท่านัน้ แต่ความจริงแล้ว เศรษฐกิจพอเพียง สามารถประยุกต์ใช้ได้กบั ภาคธุรกิจเช่นเดียวกัน หัวใจคือการตัดสินใจในการดาเนินธุรกิจที่พอประมาณ มี เหตุผล และสร้างภูมิค้มุ กันให้กบั ตนเอง บนพืน้ ฐานของ ความรู้และคุณธรรม 19 ตัวอย่างความพอเพียงในองค์กรเอกชน แพรนด้าจิวเวอรี่ ความพอประมาณ ผลิตเพื่อกลุ่มลูกค้าชั้นดีที่ มีช่องทางการขายชัดเจน ยึดหลักความเสีย่ ง ปานกลางเพื่อกาไรปกติ ยึดหลักการแบ่งปั นและ ไม่เบียดเบียนคู่คา้ ธุรกิจ มีเครือข่ายผูป้ ระกอบการ รายย่อย ช่วยจัดส่งงาน เมื่อยอดการสั ่งสินค้าเพิ่ม เงื่อนไข ความรู ้ เงื่อนไข คุณธรรม การสร้างภูมิคมุ ้ กันที่ดี ความมีเหตุมีผล สร้าง Brand ของตัวเองอย่าง ต่อเนื่อง และมี Brand ต่างกัน สาหรับแต่ละระดับของตลาด ตรวจสอบการทางานของ บริษทั เทียบกับคู่แข่งอย่าง สมา่ เสมอ ขยายการผลิตไปยังประเทศ ที่มีค่าแรงถูก มีความยืดหยุน่ ในการเสนอ ผลิตภัณฑ์ตามความต้องการ ๒.๓ กระจายผลิตภัณฑ์ในหลายระดับและ ขยายตลาดในหลายประเทศ ให้ราคาแก่ Suppliers อย่าง เหมาะสม มีนโยบายจ่ายเงินปั นผล ไม่เกิน ๖๐%ของกาไรสุทธิ ประเมินความเสีย่ งของกิจการทุกๆ ๖ เดือน ป้องกันความเสีย่ ง โดยซื้ อขายเงินตรา ล่วงหน้า พัฒนาและเรียนรู ้ เพื่อสร้างนวัตกรรมและโอกาสทางธุรกิจเสมอๆ จัดทาโครงการศึกษาทวิภาคีเพื่อเด็กด้อยโอกาสและพนักงานของบริษทั ร่วมในเครือข่าย SVN ในการพัฒนาความรูแ้ ละมาตรฐานธุรกิจ จัดโครงการร่วมบริจาคโลหิตให้สภากาชาดเป็ นประจาทุก ๓ เดือน เป็ นโครงการโรงงานสีขาวดาเนินการป้องกันและแก้ไขปั ญหายาเสพติดในองค์กร ข้อสังเกตเกี่ยวกับการประยุกต์ใช้ ในภาคธุรกิจเอกชน ๒.๓ • การประยุกต์ใช้ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเกิดได้ห ลาย ด้าน และหลายรูปแบบ ไม่มีสูตรสาเร็จ ผูป้ ระกอบการ แต่ละคนจะต้องพิจารณาตามความเหมาะสม ให้สอดคล้อง กับเงื่อนไข และสภาวะที่ตนเผชิญอยู่ • ปรัชญาของเศรษฐกิ จพอเพี ยง จะช่ วยให้ผูป้ ระกอบการ ฉุ กคิด ว่ามี ทางเลื อกอี กทางหนึ่ ง ที่ จะช่วยให้เกิ ดความ ยัง่ ยืน และสมดุลในระยะยาว 21 ๓. การนาปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง มาประยุกต์ใช้ในสถานศึกษา โครงสร้างการบริหารสถานศึกษา ๓.๑ คณะผูบ้ ริหารสถานศึกษา กลุ่มบริหารสถานศึกษา แผนกธุรการ แผนกการเงิน แผนกบุคคล แผนกสถานที่ กลุ่มบริหารการศึกษา พัฒนาคุณภาพวิชาการ ๘ กลุ่มสาระเรียนรู้ ภาษาไทย คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ สังคมศึกษาศาสนา และวัฒนธรรม สุขศึกษาและพลศึกษา ศิลปะ การงานอาชีพและเทคโนโลยี ภาษาต่างประเทศ พัฒนาคุณภาพกิจกรรมพัฒนาผูเ้ รียน ส่งเสริมการพัฒนาผูเ้ รียนผ่าน โครงการและกิจกรรม เสริมหลักสูตร 23 เครือข่ายโรงเรียนเศรษฐกิจพอเพียง ปี ๒๕๔๘ ๓.๓ ภาคเหนือตอนบน รร. เทศบำลจำมเทวี ภาคตะวันออก เฉียงเหนือตอนบน ตอนกลาง ภาคเหนือตอนล่าง รร. กำญจนำภิเษกวิทยำลัย รร. บ้ำนเหลำกกหุ่งสว่ำง ภาคตะวันออก เฉียงเหนือตอนล่าง รร. บ้ำนกุดเชียงหมี ภาคตะวันออก รร. ศกพ. รร. มกุฏเมืองรำชวิทยำลัย ภาคใต้ฝั ่งอ่าวไทย ภาคกลางตอนบนและตะวันตก รร. กัลยำณีศรีธรรมรำช รร. จุฬำภรณรำชวิทยำลัย ภาคใต้ฝั ่งอันดามัน กทม.และปริมณฑล รร. ไทยรัฐวิทยำ รร. รำชวินิต มัธยม 24 ตัวอย่างกิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียงใน สถานศึกษา หลักปฏิบตั ิ ๓ ตัวอย่างกิจกรรม ๑. รูจ้ กั การใช้จา่ ยของตนเอง ใช้จา่ ยอย่างมีเหตุมีผล ใช้จา่ ยอย่างพอประมาณ ใช้จา่ ยอย่างประหยัด ใช้จา่ ยเท่าที่จาเป็ น บันทึกบัญชีรายรับและรายจ่าย วิเคราะห์บญ ั ชีรายรับและรายจ่าย แลกเปลี่ยนประสบการณ์ ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภคเพื่อ ลดรายจ่ายที่ฟุ่มเฟื อย 25 ตัวอย่างกิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียง ในสถานศึกษา (ต่อ) หลักปฏิบตั ิ ๒. รูจ้ กั ออมเงิน มีกลไก ลดความเสี่ยง ระบบสวัสดิการ ระบบออมเงิน ระบบสหกรณ์ การประกันต่างๆ ๓ ตัวอย่างกิจกรรม ออมวันละหนึ่งบาท สัปดาห์การออม จัดตั้งกลุม่ /สหกรณ์ ออมทรัพย์ จัดตั้งกองทุนสวัสดิการชุมชน 26 ตัวอย่างกิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียงใน สถานศึกษา(ต่อ) หลักปฏิบตั ิ ๓. รูจ้ กั ประหยัด ใช้และกินอย่างมีเหตุผล ไม่ฟุ่มเฟื อย ใช้พลังงานเท่าที่จาเป็ น ใช้ทรัพยากรอย่างคุม้ ค่า ๓ ตัวอย่างกิจกรรม ปลูกผักสวนครัวรั้วกินได้ เลี้ยงปลา เลี้ยงไก่ ไว้กิน ไว้ขาย ใช้สินค้าที่ประหยัดพลังงาน รีไซเคิลขยะเพื่อนามาใช้ใหม่ นาของเหลือใช้ มาทาให้เกิด ประโยชน์ 27 ตัวอย่างกิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียงใน สถานศึกษา(ต่อ) หลักปฏิบตั ิ ๔. พึ่งตนเองได้ทางเศรษฐกิจโดย ผลิต หรือสร้างรายได้ ที่ สอดคล้องกับความต้องการ สอดคล้องกับภูมิสงั คม สอดคล้องกับภูมิปัญญาท้องถิ่น สอดคล้องกับทรัพยากรท้องถิ่น ๓ ตัวอย่างกิจกรรม เน้นการผลิตเพื่อพึ่งตนเอง ให้ พอเพียงกับการบริโภค และการ ผลิตที่หลากหลาย เช่น ปลูกพืชผักผสมผสาน ปลูกพืชสมุนไพรไทย ผลิตสินค้าจากภูมิปัญญาท้องถิ่น จัดอบรมพัฒนาอาชีพในชุมชน 28 ตัวอย่างกิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียงใน สถานศึกษา(ต่อ) หลักปฏิบตั ิ ๓ ตัวอย่างกิจกรรม ๕. รูจ้ กั ช่วยเหลือสังคม พัฒนาความรูค้ ่คู ณ ุ ธรรม ผ่านกิจกรรม หรือชุมชน รวมกลุม่ ต่างๆ ปลูกจิตสานึกสาธารณะ จัดกิจกรรมลด ละ เลิก อบายมุข ปลูกฝังความสามัคคี จัดกิจกรรมช่วยเหลือผูด้ อ้ ยโอกาส ปลูกฝังความเสียสละ จัดค่ายพัฒนาเยาวชน เผยแพร่องค์ความรูเ้ ศรษฐกิจ จัดตั้งศูนย์เรียนรูภ้ ายในชุมชน พอเพียง 29 ตัวอย่างกิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียงใน สถานศึกษา (ต่อ) หลักปฏิบตั ิ ๖. สร้างสมดุลของทรัพยากรธรรมชาติ ปลูกจิตสานึกรักษ์สิ่งแวดล้อม ฟื้ นฟูแหล่งเสื่อมโทรมในท้องถิ่น ฟื้ นฟูและอนุรกั ษ์ทรัพยากรในท้องถิ่น ฟื้ นฟูดแู ลสถานที่ทอ่ งเที่ยวในท้องถิ่น ๓ ตัวอย่างกิจกรรม พัฒนาความรูเ้ กี่ยวกับดิน น้ า ป่ า เพื่อฟื้ นฟู รักษา โครงการชีววิถี จัดอบรมการอนุรกั ษ์ ทรัพยากรธรรมชาติ จัดทาฝายแม้ว 30 ตัวอย่างกิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียงใน สถานศึกษา (ต่อ) หลักปฏิบตั ิ ๗. สืบสานวัฒนธรรมไทย สร้างจิตสานึกรักษ์ไทย รักบ้านเกิด ฟื้ นฟูและอนุรกั ษ์อาหารประจาท้องถิ่น ฟื้ นฟูและอนุรกั ษ์ดนตรีไทยและเพลงไทย ฟื้ นฟูและอนุรกั ษ์วตั ถุโบราณและ โบราณสถาน ๓ ตัวอย่างกิจกรรม ปลูกฝังมารยาทไทย ส่งเสริมอาหารประจาท้องถิ่น ส่งเสริมการใช้ภาษาประจาท้องถิ่น ทานุบารุงโบราณวัตถุและ โบราณสถาน 31 ตัวอย่างกิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียงใน สถานศึกษา (ต่อ) หลักปฏิบตั ิ ๘. ส่งเสริมพระพุทธศาสนา ปลูกจิตสานึกความรักชาติ ตระหนักถึงคุณค่าของ พระพุทธศาสนา จงรักภักดีตอ่ พระมหากษัตริย ์ ๓ ตัวอย่างกิจกรรม ให้ความสาคัญกับการรักษาศีลหรือสวด มนต์เป็ นประจา ส่งเสริมการฝึ กอบรมสมาธิ ภาวนา ร่วมกันทะนุบารุงศาสนา พัฒนาภูมิปัญญาท้องถิ่น รณรงค์การใช้สินค้าไทย 32 องค์กรหลักในการขับเคลี่ อน สพฐ. อาชีวศึกษา กกต วพ./ทก. การศึกษา เอกชน ไทยพาณิชย์ กศน. ๓.๕ แต่ละองค์กรมีแผนงาน/ แผนปฏิบตั งิ านของตนเอง และใช้ทรัพยากรของตนเอง ทุกองค์กรหลักรวมพลังกัน ขับเคลีอ่ นเพือ่ แลกเปลีย่ น เรียนรู ้ เสริมพลัง ขยาย กิจกรรม ร่วมมือกับพันธมิตรนอก เครือข่าย เพีอ่ ขยายผล กทม. สานเครือข่าย ขยายความรู ้ ควบคู่ประชาสัมพันธ์ 33 หลักการปกครองในพระราชดาริ ๑.ทศพิธราชธรรม ๑๐ ๒.จักรวรรดิวตั ร ๑๒ ๓.ราชสังคหวัตถุ ๔ 34 ๑. ทานั ง หรื อการให้ หมายถึ งการพระราชทานพระราช ทรั พ ย์ส่ ว นพระองค์ การทรงเสี ย สละพระก าลั ง ในการ ปกครอง แผ่ น ดิ น การพระราชทานพระราชด าริ อั น ก่ อ ให้เ กิ ด สติ ปั ญญาและพัฒ นาชาติ การพระราชทาน เสรีภาพอันเป็ นหัวใจแห่งมนุ ษย์ ๒. ศีลัง หรือการตั้งและทรงประพฤติพระราชจรรยานุ วั ตร พระกาย พระวาจา ให้ปราศจากโทษ ทั้งในการปกครอง อัน ได้แก่ กฎหมายและนิ ติราชประเพณี และในทางศาสนา อัน ได้แก่ เบญจศีลมาเสมอ 35 (ต่อ) ๓. ปริจาคัง หรือการบริจาค อันได้แก่ การที่ทรงสละสิ่ง ไม่เป็ นประโยชน์ หรือมีประโยชน์ น้อยเพื่อสิ่ง ที่ดีกว่า คือ เมื่อถึง คราวก็สละได้ แม้พระราชทรัพย์ ตลอดจนพระ โลหิต หรือแม้แต่พระชนม์ชีพ เพื่อรักษาธรรมและพระ ราชอาณาจักรของ พระองค์ ๔. อาชชะวัง หรื อ ความซื่ อ ตรง อัน ได้แ ก่ การที่ ท รง ซื่อตรงในฐานะที่ เป็ นผูป้ กครอง ดารงอยู่ในสั ตย์สุจริต ซื่ อ ตรงต่ อ พระราชสั ม พัน ธมิ ต ร และอาณาประชา ราษฎร 36 (ต่อ) ๕. มัททะวัง หรือทรงเป็ นผูม้ ีอธั ยาศัยอ่อนโยน เคารพใน เหตุผลที่ควร ทรงมีสมั มาคารวะต่อผูอ้ าวุโสและอ่อนโยน ต่อบุคคลที่ เสมอกันและตา่ กว่า ๖. ตะปั ง หรือความเพียรที่แผดเผาความเกียจคร้าน คือ การที่ พระมหากษัตริย์ท รงตั้งพระราชอุตสาหะปฏิ บัติ พระราช กรณียกิจให้เป็ นไปด้วยดี โดยปราศจากความ เกียจคร้าน 37 (ต่อ) ๗. อักโกธะ หรือความไม่แสดงความโกรธให้ปรากฎ ไม่ พยายามมุ่ ง ร้า ยผู้อื่ น แม้จ ะลงโทษผู้ท าผิ ด ก็ ท าตาม เหตุผล และสาหรับ พระมหากษัตริยน์ ้ั นต้องทรงมีพระ เมตตาไม่ทรงก่อเวรแก่ผูใ้ ด ไม่ทรงพระพิโรธโดยเหตุ ที่ ไม่ควร และแม้จะทรงพระพิโรธ ก็ทรงข่มเสียให้สงบได้ ๘. อะวีหิสัญจะ คือ ทรงมีพระราชอัธยาศัย กอปรด้วย พระมหากรุณา ไม่ทรงก่อทุกข์หรือเบียดเบียนผู้อื่น ทรง ปกครอง ประชาชนดังบิดาปกครองบุตร 38 (ต่อ) ๙. ขัน ติ ญจะ คือ การที่ ท รงมีพระราชจริ ย านุ วัตร อัน อดทนต่ อ สิ่ ง ทั้ ง ปวง รั ก ษาพระราชหฤทั ย และพระ อาการ พระกาย พระวาจา ให้เรียบร้อย ๑๐. อะวิ โ รธะนั ง คื อ การที่ ท รงตั้ ง อยู่ ใ นขัต ติ ย ราช ประเพณี ไม่ท รงประพฤติ ผิด จากพระราชจริ ย านุ วัต ร นิ ติ ศ าสตร์ ราชศาสตร์ ไม่ท รงประพฤติ ใ ห้ค ลาดจาก ความยุ ติ ธ รรม ทรงอุ ป ถัม ภ์ย กย่ อ งคนที่ มี ค วามชอบ ทรงบาราบคนที่มีความผิดโดย ปราศจากอานาจอคติ ๔ ประการ และไม่ทรงแสดงให้เห็นด้วยพระราชหฤทัยยินดี ยินร้าย 39 ๑. ควรอนุ เ คราะห์ค นในราชส านั ก และคนภายนอก ให้มี ความสุข ไม่ปล่อยปละละเลย ๒. ควรผูกไมตรีกบั ประเทศอื่น ๓. ควรอนุ เคราะห์พระราชวงศานุ วงศ์ ๔. ควรเกื้ อกูลพราหมณ์ คหบดี และคฤหบดี ช น คือเกื้ อกูล พราหมณ์และผูท้ ี่อยูใ่ นเมือง 40 (ต่อ) ๔. ควรเกื้ อกู ล พราหมณ์ คหบดี และคฤหบดี ช น คื อ เกื้ อกูลพราหมณ์และผูท้ ี่อยูใ่ นเมือง ๕. ควรอนุ เคราะห์ประชาชนในชนบท ๖. ควรอนุ เคราะห์สมณพราหมณ์ผมู้ ีศีล ๗. ควรจัก รัก ษาฝูง เนื้ อ นก และสัต ว์ท้ัง หลายมิ ใ ห้สูญ พันธุ์ ๘. ควรห้ามชนทั้งหลายมิให้ประพฤติผิดธรรม และชักนา ด้วยตัวอย่างให้อยูใ่ นกุศลสุจริต 41 (ต่อ) ๙. ควรเลี้ ยงดูคนจน เพื่อมิให้ประกอบการทุ จริต กุ ศ ล และอกุศลต่อสังคม ๑๐. ควรเข้าใกล้สมณพราหมณ์ เพื่อศึกษาบุญและบาป กุศล และอกุศลให้แจ้งชัด ๑๑. ควรห้ามจิตมิให้ตอ้ งการไปในที่ที่พระมหากษั ตริยไ์ ม่ ควรเสด็จ ๑๒. ควรระงั บ ความโลภมิ ใ ห้ ป รารถนาในลาภที่ พระมหากษัตริยม์ ิควรจะได้ 42 ๑. สะสะเมธัง ความที่ทรงพระปรีชาในการบารุงธัญญาหารให้บริบูรณ์ ๒. ปุริสะเมธัง ความที่ทรงพระปรีชาในการสงเคราะห์บุรุษที่ประพฤติดี ๓. สะสะมาปะลัง ความที่ทรงพระปรีชาในการบาบัดทุกข์ บารุงสุขของ ราษฎร ๔. วาจาเปยยัง การตรัสพระวาจาที่อ่อนหวานแก่ชนทุกชั้น โดยควรแก่ ฐานะ 43 ระบบบริหารกิจการบ้านเมืองและสังคมที่ดี (ระเบียบสานักนายกรัฐนมตรี พศ. ๒๕๔๒) หลักนิ ติธรรม หลักคุณธรรม หลักความโปร่งใส หลักความมีส่วนร่วม หลักความรับผิดชอบ หลักความคุม้ ค่า 44 “การบริหารกิจการบ้านเมืองที่ดี” พระราชกฤษฎีกาว่ าด้ วยหลักเกณฑ์ และวิธีการบริ หารกิจการบ้ านเมืองที่ดี พศ.๒๕๔๖ ให้ ความหมาย “การบริหารกิจการบ้ านเมืองทีด่ ี” ว่ า ได้ แก่ การบริหารราชการเพือ่ บรรลุเป่ าหมายดังต่ อไปนี้ ๑. ๒. ๓. ๔. ๕. ๖. ๗. เกิดประโยชน์สุขของประชาชน เกิดผลสาฤทธิ์ต่อภารกิจของรัฐ มีสิทธิภาพและเกิดความคุม้ ค่าในเชิงภารกิจของรัฐ ไม่มีข้นั ตอนการปฏิบตั ิงานเกินความจาเป็ น มีการปรับปรุงภารกิจของส่วนราชการให้ทนั ต่อสถานการณ์ ประชาชนได้รบั การอานวยความสะดวกและได้รบั การตอบสนองความต้องการ มีการประเมินผลการปฏิบตั ิราชการอย่างสมา่ เสมอ 45 “การกากับดูแลกิจการที่ดี” (โดยตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย) ประโยชน์ของผูม้ ีส่วนได้เสียทุกฝ่ าย (Interrest of all stakeholders) ความโปร่งใส (Transparency) ความซื่อสัตย์ (Integrity) ความรับผิดชอบต่อผลการปฏิบตั ิงานตามหน้าที่ (Accountability) ความสามารถในการแข่งขัน(Competitiveness) 46 “บรรษัทภิบาลที่ดี” (Good Corporate Governance) โดยสานักงานคณะกรรมการกากับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ ประโยชน์ของผูม้ ีส่วนได้เสียทุกฝ่ าย (Interrest of all stakeholders) ความโปร่งใส (Transparency) ความซื่อสัตย์ (Integrity) ความรับผิดชอบต่อผลการปฏิบตั ิงานตามหน้าที่ (Accountability) ความสามารถในการแข่งขัน(Competitiveness) 47 พระราชดาริ สอน "จริยธรรม" ผูน้ า 1.การบริ หารจะต้องเป็ นการบริ หารเพื่ อความมัน่ คงของชาติ เพื่ อความเจริ ญ ของ ประเทศ และเพื่อความผาสุกของประชาชน การบริหารจะต้องไม่เอาประโยชน์ส่วนตัว ประโยชน์ของญาติพี่น้อง ประโยชน์ของบริวารเข้ามาเกี่ยวข้อง 2.จะต้องบริหารด้วยความสามัคคี เพราะจะนาไปสู่ความร่วมมือและความเข้ม แข็ง ทา ให้งานบรรลุผลสาเร็จ 3.จะต้องบริหารด้วยความซื่อสัตย์สุจริต พระองค์ทรงรับสัง่ ว่าจะต้องซื่ อสัตย์สุจริตทั้ง ในความคิด การพูด และการกระทา ผมขอให้ความเห็นส่วนตัว เป็ นการขยายความ ผูบ้ ริหารนอกจากจะซื่อสัตย์สุจริตแล้ว ต้องดูแลคนรอบข้างตัวเราให้ซื่ อสัตย์สุจริตด้วย ยิ่ ง ไปกว่ า นั้ นผู้บ ริ ห ารจ าต้อ งเพิ่ ม เติ ม ค าว่ า เสี ย สละและจงรั ก ภั ก ดี เ ข้า ไปด้ว ย 48 พระราชดาริ สอน "จริยธรรม" ผูน้ า (ต่อ) 4.จะต้องเป็ นการบริ หารที่ ถูกต้อง คือถูกต้องตามกฎหมาย ตามกฎเกณฑ์ เที่ ย งธรรม เที่ยงตรง มีประสิทธิภาพ และให้ประสิทธิผลสูง ความเห็นส่วนตัวของผม เห็นว่าผูบ้ ริหาร จะต้องมี มาตรฐานเดี ยวเสมอหน้ า กัน ทัว่ ถึ งกัน ต้องไม่มีหลายมาตรฐาน หรื อ ไม่มี มาตรฐานเลย หรือใช้มาตรฐานตามอารมณ์ มาตรฐานตามกิเลส 5.จะต้องเป็ นการบริ หารงานที่ เ ป็ นเอกภาพ คื อการประสานงาน ประสานประโยชน์ ระหว่างหน่ วยงาน พระราชดาริ นี้ชัดเจนและเข้าใจง่าย แต่ โดยข้อเท็ จจริ ง หน่ วยงาน ภาครัฐค่อนข้างละเลยจนเป็ นอุปสรรคที่ไม่มีในตารา บางทีก็กลายเป็ นการแข่ งขัน หรือ กลายเป็ นการแก่งแย่งกันเองระหว่างหน่ วยงานต่างๆ 49 พระราชดาริ สอน "จริยธรรม" ผูน้ า (ต่อ๒) 6.ต้องบริหารด้วยความเฉี ยบอย่างต่อเนื่ องอย่างเช่น พระมหาชนก ผูบ้ ริหารจะต้องไม่ กลัวลาบาก กลัวเหนื่ อย ดารงความมุ่งหมายอย่างกล้าหาญ กล้าเผชิญอุปสรรค และ อดทนต่อความยากลาบาก 7.ผูบ้ ริหารต้องไม่หวาดกลัวต่ออิทธิพลใดๆ และต้องอยูก่ นั คนละฝ่ ายกับความไม่ถกู ต้อง 8.ผูบ้ ริหารจะต้องศึกษาหาความรูอ้ ย่างจริงจัง อย่างลึกซึ้ ง อย่างกว้างขวาง ทั้งทางลึกและ ทางกว้าง 50 พระราชดาริ สอน "จริยธรรม" ผูน้ า(ต่อ) 9.ผูบ้ ริหารจะต้องมีความสานึ กในความรับผิดชอบ และเห็นความสาคัญของงาน ความ รับผิ ดชอบหมายรวมถึ งความตั้งใจที่ จะปฏิบัติหน้ าที่ ให้บรรลุ ตามกฎที่ กาหนด พระ เจ้าอยู่หัวรับสัง่ ว่า การเห็นความสาคัญของงาน ความสานึ กในความรับผิ ดชอบ และ ความตั้งใจในการปฏิบตั ิหน้าที่ ต้องทาพร้อมและควบคูก่ นั ไป 10.ผูบ้ ริหารจะต้องรูจ้ กั ทรัพยากรอย่างประหยัดและฉลาด มีความถูกต้องเหมาะสม การที่พระเจ้าอยู่หวั พระราชทานทฤษฎีใหม่ที่ได้ยินจนชินหูว่า เศรษฐกิ จพอเพียงเป็ น การชี้ แนวทางในการดารงชีวิตใหม่ให้พวกเราพออยูพ่ อกิน ทาให้เกิดการสมดุลการดารง ชีพอย่างประหยัดและฉลาด 51 พระราชดาริ สอน "จริยธรรม" ผูน้ า(ต่อ) 11.ผูบ้ ริหารจะต้องมีสติมีปัญหา สามารถพิจารณาปั ญหาได้กว้างไกลรอบคอบทุ กแง่มุม ส่วนตัวเห็นว่าผูบ้ ริหารจะต้องมีวิสัยทัศน์ ทัน สมัย ทันเหตุการณ์ทั ่วโลก โดยเฉพาะใน สาขาอาชีพของตน 12.ผูบ้ ริหารต้องแน่ วแน่ ที่จะแก้ไขในสิ่งผิด ทุกคนคงได้ยิน ผมเชิญมาจากเพลงพระราช นิ พนธ์ เห็นว่าผูบ้ ริหารจะต้องกล้าที่จะรับผิดชอบในสิ่งที่ผิด และมีค วามแน่ วแน่ ที่จะแก้ไข การบริหารย่อมผิดพลาดได้ แม้จะรอบคอบ ระมัดระวังแล้ว ดังนั้ น การแก้ไขสิ่ งที่ผิดจึง ไ ม่ ใ ช่ เ รื่ อ ง น่ า ล ะ อ า ย ก า ร ท า ชั ่ ว ป ร ะ พ ฤ ติ ชั ่ ว ต่ า ง ห า ก ที่ น่ า ล ะ อ า ย 52 พระราชดาริ สอน "จริยธรรม" ผูน้ า(ต่อ) 13.ผูบ้ ริหารจะต้องบริหารแบบปิ ดทองหลังองค์พระปฏิมา ข้อนี้ มาจากเพลงพระราชนิ พนธ์ เช่นเดียวกัน ผมเดาว่าทรงหมายถึงการไม่โอ้อวดมุ่งแต่ผลงาน ไม่หวังคาชมเชย ภูมิใจแต่ ความสาเร็จ 14.ผูบ้ ริหารทุกระดับที่มีผใู้ ต้บงั คับบัญชา ผูบ้ ริหารต้องประพฤติปฏิบตั ิตนเป็ นตัวอย่างที่ดี ต่อผูใ้ ต้บงั คับบัญชา 53 หยุดคิด ๕ นาที กรุณาตอบคาถามทั้ง ๒ ข้อข้างล่าง และเขียนชื่อที่มมุ ขวาบน ของ กระดาษคาตอบที่แจก ๑ “เศรษฐกิจพอเพียง” สาหรับท่านหมายความว่าอย่างไร (หลังฟั งบรรยาย) ๒ ท่านคิดว่าท่านจะสำมำรถทำกิจกรรมอะไรบ้ำงที่สอดคล้องกับ หลักเศรษฐกิจพอเพียง หรือสร้างความพอเพียงให้เกิดขึ้ นกับ ตนเอง/ครอบครัว/สังคม 54 ติดต่อเรา โครงการวิจยั เศรษฐกิจพอเพียง สานักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย ์ ๑๗๓ ถนนนครราชสีมา เขตดุสิต กทม. ๑๐๓๐๐ โทรศัพท์ ๐๒-๖๘๗-๓๖๖๒ โทรสาร ๐๒-๒๘๒-๘๒๒๖ [email protected] www.sufficiencyeconomy.org