Transcript Slide 1 - هنرستان دخترانه فضیلی

‫َ‬
‫َ ََ‬
‫َ‬
‫مة مح ِمد (ص)‬
‫هللا الذی جعلنی ِمن ا ِ‬
‫سم ِ‬
‫ِب ِ‬
‫غدیر خم و والیت مداری‬
‫واقعه غدیر خم و اهمیت‬
‫آن(‪)1‬‬
‫‪ ‬سرتاسر حیات طیبه رسول اکرم (صلی هللا علیه و آله و‬
‫سلم) و لحظه به لحظه آن در نزد مسلمانان دارای اهمیتی‬
‫بس شگرف و واالست؛ چراکه نه تنها کالم رسول اکرم به‬
‫نص صریح آیات قرآن‪ ،‬عاری از هرگونه هوا و هوس و‬
‫متصل به سرچشمه وحی است(‪ ،)2‬بلکه عمل و فعل آن‬
‫بزرگوار نیز بر تک تک مسلمانان حجت است و صراط‬
‫مستقیم را به عاملیان مینمایاند‪ )3(.‬اما در این میان‪،‬‬
‫مقاطعی خاص از زندگی آن بزرگوار‪ ،‬به جهات گوناگون از‬
‫اهمیتی ویژه برخوردار میباشد که یکی از بارزترین آنها‪،‬‬
‫واقعه غدیر خم است‪..‬‬
‫‪ . ‬واقعه غدیر از ابعاد مختلف و از جهات متفاوت‪ ،‬دارای‬
‫درخشندگی و تأللؤ خاص ی در تاریخ اسالم است‪ .‬کمتر مقطع‬
‫تاریخی را میتوان در جهان اسالم یافت که از لحاظ سند‪،‬‬
‫اطمینان از اصل وقوع‪ ،‬کثرت راویان و اعتماد بزرگان و‬
‫علمای مسلمین‪ ،‬قوت و استحکامی نظیر این رویداد مهم‬
‫داشته باشد‪.‬‬
‫‪ ‬هنگامی که به راویان حدیث غدیر مینگریم‪ ،‬در مرتبه نخست‬
‫نام اهل بیت گرامی رسول خدا (صلی هللا علیه و آله و سلم)‬
‫یعنی امام علی (علیه السالم) ‪ ،‬فاطمه زهرا (سالم هللا علیها)‪،‬‬
‫امام حسن (علیه السالم) و امام حسین (علیه السالم) دیده‬
‫میشود‬
‫‪ ‬و در مرتبه بعدی نام حدود ‪ 110‬تن از صحابه پیامبر‬
‫اسالم(‪ )4‬به چشم میخورد که در این میان‪ ،‬نام افرادی‬
‫شاخص از میان صحابه همچون‪:‬‬
‫‪‬ابوبکربن ابی قحافه‬
‫‪‬عمر بن الخطاب‬
‫‪‬عثمان بن عفان‬
‫‪‬عایشه بنت ابی بکر‬
‫‪‬سلمان فارس ی‬
‫‪‬ابوذر غفاری‬
‫‪‬عمار یاسر‬
‫‪‬زبیربن عوام‬
‫‪‬عباس بن عبداملطلب‬
‫‪‬ام سلمه‬
‫‪‬زید بن ارقم‬
‫‪‬جابر بن عبدهللا انصاری‬
‫‪‬ابو هریره‬
‫‪‬عبدهللا بن عمربن الخطاب‬
‫و‪...‬توجه آدمی را به خود جلب میکند که تمامی آنان در‬
‫محل غدیر حاضر بودهاند و حدیث غدیر را بدون واسطه‬
‫نقل نمودهاند‪.‬‬
‫‪ ‬سپس در میان تابعین(‪ ،)5‬حدیث غدیر از ‪ 83‬تن از‬
‫تابعین نقل شده است که از جمله آنان میتوان به‪:‬‬
‫اصبغ بن نباته‬
‫‪-1 ‬‬
‫سالم بن عبدهللا بن عمر بن الخطاب‬
‫‪-2 ‬‬
‫سعید بن جبیر‬
‫‪-3 ‬‬
‫سلیم بن قیس‬
‫‪-4 ‬‬
‫عمر بن عبدالعزیز(خلیفه اموی)‬
‫‪-5 ‬‬
‫‪ ‬و‪ ...‬اشاره نمود‪.‬‬
‫‪ ‬پس از تابعین‪ ،‬در میان علمای اهل تسنن از قرن‬
‫دوم تا قرن سیزدهم‪ 360 ،‬تن‪ ،‬حدیث غدیر را در آثار‬
‫خویش نقل نمودهاند که ‪ 3‬تن از صاحبان صحاح‬
‫سته (صحاح ششگانه)(‪ )6‬و دو تن از پیشوایان‬
‫فقهی اهل تسنن(‪ )7‬نیز در شمار این بزرگان جای‬
‫دارند‪)8(.‬‬
‫‪ ‬در بین محدثین و علمای شیعه نیز افراد فراوانی‬
‫حدیث غدیر را در کتب مختلف‪ ،‬روایت نمودهاند‪ ،‬که‬
‫تعداد دقیق آنان مشخص نیست‪ .‬از این اندیشمندان‬
‫میتوان به‪:‬‬
‫‪ -1 ‬شیخ کلینی‬
‫‪ -2 ‬شیخ صدوق‬
‫‪ -3 ‬شیخ مفید‬
‫‪ -4 ‬سید مرتض ی‬
‫نمود‪)9(.‬‬
‫‪ ‬و‪ ...‬اشاره‬
‫‪ ‬بنا بر آنچه که ذکر گردید‪ ،‬در میان بزرگان و محدثین‬
‫اهل سنت و به دنبال دقت آنان بر روی راویان و طرق‬
‫متفاوت نقل حدیث غدیر‪ ،‬اندیشمندان بسیاری‪،‬‬
‫حدیث غدیر را حدیثی حسن(‪ )11()10‬و عده کثیری روایت‬
‫غدیر را روایتی صحیح(‪ )12‬دانستهاند(‪...)13‬‬
‫واقعه غدیر خم‬
‫‪ ‬پیامبر اکرم بنا بر امر الهی‪ ،‬در سال دهم هجرت تصمیم به‬
‫زیارت خانه خدا و بجاآوردن حج نمودند؛ لذا مردم را از‬
‫این امر مطلع کردند(‪ )29‬و حتی برای آگاه نمودن اهالی‬
‫مناطق مختلف‪ ،‬قاصدانی را به آن شهرها گسیل داشتند‪.‬‬
‫فرستادگان حضرت نیز همانگونه که وجود مقدس رسول‬
‫اکرم (صلی هللا علیه و آله و سلم) خود اعالم نموده‬
‫بودند‪ ،‬این پیام را به مردم رساندند که این آخرین حج‬
‫رسول خداست و این سفر دارای اهمیت فراوانی است‪ .‬هر‬
‫کس که توانایی و استطاعت آن را دارد‪ ،‬بر او الزم است‬
‫که پیامبر اکرم (صلی هللا علیه و آله و سلم) را در این سفر‬
‫همراهی نماید‪.‬‬
‫‪‬گرچه رسول اکرم (صلی هللا علیه و آله و سلم) با‬
‫همراهی عدهای از اصحاب خویش پیش از این‪ ،‬اعمال‬
‫عمره مفرده را انجام داده بودند‪ )30(،‬اما این نخستین بار‬
‫و تنها مرتبهای در طول حیات طیبه پیامبر اسالم بود که‬
‫بنا بر امر الهی‪ ،‬حضرت تصمیم به بجایآوردن و تعلیم‬
‫مناسک حج گرفتند‪ .‬پس از این اعالم‪ ،‬جمعیت کثیری در‬
‫مدینه جهت همراهی با رسول خدا (صلی هللا علیه و آله و‬
‫سلم) و بجای آوردن اعمال حج‪ ،‬مجتمع گشتند‪ .‬مورخان‬
‫و صاحبنظران از این سفر رسول خدا (صلی هللا علیه و‬
‫آله و سلم) با عنوان حجةالوداع(‪ ،)31‬حجةاالسالم‪،‬‬
‫حجةالبالغ(‪ ،)32‬حجة الکمال و حجة التمام(‪ )33‬یاد می‪-‬‬
‫نمایند‪.‬‬
‫‪ ‬رسول اکرم (صلی هللا علیه و آله و سلم) با پای پیاده و در‬
‫حالیکه غسل نموده بودند‪ ،‬در روز شنبه ‪ 24‬یا ‪ 25‬ذیقعده به‬
‫همراه همراهان خود و اهلبیت گرامیشان و عامه مهاجرین و‬
‫انصار و جمعیت کثیری که گرداگرد حضرت اجتماع کرده‬
‫بودند‪ ،‬به قصد بجای آوردن مناسک حج از مدینه خارج‬
‫گشتند‪ .‬تعداد جمعیتی که به همراه حضرت از مدینه خارج‬
‫شده بودند را بین ‪ 70000‬تا ‪(120000‬و حتی برخی بیشتر از‬
‫‪ )120000‬نقل نمودهاند؛(‪ )34‬اما افراد بسیاری به غیر از این‬
‫عده‪ ،‬نظیر اشخاص ی که در مکه مقیم بودند و یا اشخاص ی‬
‫که از شهرهای دیگر خود به مکه آمده و در آنجا به حضرت‬
‫ملحق شدند‪ ،‬به همراه پیامبر و با اقتدای به ایشان مناسک‬
‫حج را در این سفر بجای آورده و رسول خدا (صلی هللا علیه و‬
‫آله و سلم) را همراهی نمودند‪.‬‬
‫‪ ‬امام علی‪ ،‬پیش از تصمیم پیامبر برای بجای آوردن مناسک‬
‫حج‪ ،‬از طرف ایشان برای تبلیغ اسالم و نشر معارف الهی به‬
‫یمن فرستاده شده بودند؛ اما هنگامی که از تصمیم پیامبر‬
‫برای سفر حج و لزوم همراهی سایر مسلمین با آن حضرت در‬
‫این سفر‪ ،‬آگاه گشتند‪ ،‬به همراه عدهای از یمن به سمت مکه‬
‫حرکت نمودند و در آنجا پیش از آغاز مناسک‪ ،‬به رسول اکرم‬
‫(صلی هللا علیه و آله و سلم) ملحق شدند‪)35(.‬‬
‫‪ ‬سرانجام اعمال حج‪ ،‬پایان یافت و پیامبر اکرم (صلی هللا علیه‬
‫و آله و سلم) به همراه جمعیت کثیری که ایشان را همراهی‬
‫مینمودند‪ ،‬شهر مکه را ترک نمودند و رهسپار مدینه شدند‬
‫که در بین راه به محل غدیر خم رسیدند‪.‬‬
‫‪ ‬غدیر در لغت به معنای آبریز و مسیل‪ )36(،‬و غدیر‬
‫خم در جغرافیا‪ ،‬نام محلی است که به خاطر وجود‬
‫برکهای در این محل‪ ،‬که در آن آب باران جمع می‪-‬‬
‫شده است‪ ،‬به این نام (غدیر خم) شهرت یافته‬
‫است‪ .‬غدیر در ‪ 4 - 3‬کیلومتری جحفه واقع شده و‬
‫جحفه در ‪ 64‬کیلومتری مکه قرار دارد که یکی از‬
‫میقاتهای پنجگانه میباشد‪ .‬در جحفه راه اهالی‬
‫مصر‪ ،‬مدینه‪ ،‬عراق و شام از یکدیگر جدا‬
‫میشود‪ )37(.‬غدیر خم به علت وجود مقداری آب و‬
‫چندین درخت کهنسال‪ ،‬محل توقف و استراحت‬
‫کاروانیان واقع میشد اما دارای گرمایی‬
‫طاقت فرسا و شدید بود‪)38(.‬‬
‫‪ ‬هنگامی که رسول اکرم در روز ‪5‬شنبه ‪18‬‬
‫ذیالحجه به وادی غدیر خم رسیدند و پیش از‬
‫جدایی اهالی شام‪ ،‬مصر و عراق از میان جمعیت‪،‬‬
‫جبرئیل امین از جانب ّ خداوند بر ایشان نازل گردید و‬
‫ّ‬
‫آیه‪ « :‬یا أیها ّ‬
‫الرسول بلغ ما أنزل الیک من ربک فان‬
‫ّ‬
‫ّ‬
‫لم تفعل فما بلغت رسالته و هللا یعصمک من الناس‬
‫»(‪ )39‬را نازل نمود و از جانب حق تعالی‪ ،‬رسول اکرم‬
‫(صلی هللا علیه و آله و سلم) را امر نمود تا حکم‬
‫آنچه را که در قبل بر پیامبر درباره امام علی نازل‬
‫گشته بود‪ ،‬به مردم ابالغ نمایند‪.‬‬
‫‪ ‬رسول اکرم (صلی هللا علیه و آله و سلم) پس از‬
‫نزول آیه‪ ،‬دستور توقف کاروانیان را صادر نمودند و‬
‫امر فرمودند تا آنانی که پیشاپیش حرکت‬
‫مینمودند‪ ،‬به محل غدیر بازگردند و افرادی که در‬
‫پس قافله‪ ،‬عقب مانده بودند‪ ،‬سریعتر به کاروان در‬
‫این وادی‪ ،‬ملحق شوند‪)40(.‬‬
‫‪ ‬در حالیکه جمعیت فراوان همراه پیامبر‪ ،‬بر‬
‫گرداگرد حضرت جمع گشته بودند و به سخنان‬
‫نبیاکرم (صلی هللا علیه و آله و سلم) گوش فرا‬
‫میدادند و برخی از افراد نیز برای آنکه همگان از‬
‫کالم رسول خدا (صلی هللا علیه و آله و سلم)‬
‫مطلع گردند‪ ،‬سخنان آن حضرت را با صدایی بلند‬
‫برای افرادی که دورتر قرار داشتند‪ ،‬تکرار‬
‫مینمودند‪.‬‬
‫‪ ‬خطابه حضرت در میان جمعیت بدین گونه ایراد گردید‪:‬‬
‫‪ « ‬حمد و ستایش مخصوص خداوند است و از او یاری‬
‫میخواهیم و به او ایمان داریم و از شرور نفسهایمان‬
‫و زشتیهای کردارمان‪ ،‬به او پناه میبریم؛ خداوندی که‬
‫هدایتگری وجود ندارد برای کسانی که گمراهشان‬
‫نماید و گمراه کنندهای وجود ندارد برای اشخاصی که‬
‫او هدایتشان نماید و شهادت میدهم که جز خدا‪،‬‬
‫معبودی نیست و محمد(صلی هللا علیه و آله و سلم)‬
‫بنده و فرستاده اوست و اما بعد؛ ای مردم‪ ،‬خداوند‬
‫لطیف و خبیر (دارای لطف فراوان و بسیار آگاه) مرا خبر‬
‫داد که من به زودی (به سوی او) فرا خوانده میشوم‬
‫و (دعوت او را) اجابت خواهم نمود‪ )44(.‬من مسئول‬
‫هستم و شما نیز مسئولید‪ .‬پس (درباره دعوت و‬
‫مسئولیت من) چه میگویید؟ »‬
‫‪ ‬سپس رسول خدا‪ ،‬دست امام علی را بلند نمود تا‬
‫همه مردم‪ ،‬ایشان را در کنار رسول خدا مشاهده‬
‫نمودند‪ )49(.‬در این هنگام رسول اکرم (صلی هللا‬
‫علیه و آله و سلم) از حاضرین پرسیدند‪ « :‬ای‬
‫مردم‪ ،‬آیا من از خود شما‪ ،‬بر شما اولی و مقدمتر‬
‫نیستم؟»(‪)51()50‬‬
‫‪ ‬مردم پاسخ دادند‪ « :‬بله‪ ،‬ای رسول خدا‪)52(».‬‬
‫‪ ‬حضرت در ادامه فرمودند‪« :‬خداوند ولی من است‬
‫و من ولی مؤمنین هستم و من نسبت به آنان از‬
‫خودشان اولی و مقدم میباشم‪)53(».‬‬
‫‪ ‬آنگاه فرمودند‪ « :‬پس هر کس که من موالی او هستم‪ ،‬علی‬
‫موالی‬
‫اوست‪)54(».‬‬
‫•عید غدیر‬
‫خم عید‬
‫والیت مداری‬
‫خجسته و‬
‫فرخنده باد‬
‫والیت‬
‫مداری‪...‬‬
‫معنای ّوالیت ‪:‬‬
‫‪ ‬والیت به معنای سرپرستی و تصدی امر است که در مورد ش یء یا‬
‫ّ‬
‫اشیاء ‪ ،‬شخص یا اشخاص تحقق می یابد ‪ ،‬و معنای دیگری مثل‬
‫ّ‬
‫دوستی و نصرت دارد که آنها نیز بی مناسبت با معنای تصدی نیستند‬
‫‪ .‬سرپرستی فرزند برای پدر نوعی والیت است ‪ّ ،‬اما مفهوم والیت در‬
‫رابطه با جامعه همان حکومت است و شخص حاکم را ولی مسلمین‬
‫یا ولی امر می نامند ‪.‬‬
‫ّ‬
‫‪ ‬اهمیت والیت ‪:‬‬
‫‪ ‬واژه ولی ‪ ،‬والیت و دیگر مشتقات آن ‪ 233‬بار در قرآن به کار رفته ‪،‬‬
‫مانند آیۀ زیر ‪:‬‬
‫‪ « ‬ای کسانی که ایمان آورده اید ‪ ،‬خدا را اطاعت کنید و از فرستادۀ او‬
‫و اولی االمر ( صاحبان امرتان ) اطاعت نمایید » ( نساء – آیۀ ‪) 59‬‬
‫‪‬معنای فقیه ‪:‬‬
‫‪‬فقیه یعنی کس ی که در احکام فرعی و برنامه های عملی‬
‫دین اسالم از تجربه و تخصص کافی برخوردار است ‪.‬و‬
‫قدرت استخراج احکام شرعی و قوانین اسالمی را از‬
‫منابع آن دارد ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ّ‬
‫خصوصیات ولی فقیه ‪:‬‬
‫‪ -1‬فقیه بودن ‪ -2‬عدالت و تقوا ‪ -3‬تدبیر ‪ -4‬شجاعت‬
‫• حکم ولی فقیه ‪:‬‬
‫• بازگشت والیت فقیه به والیت‬
‫فقه و عدل و تدبیر است ‪ ،‬یعنی‬
‫ّ‬
‫شخصیت حقوقی فقیه است‬
‫که بر مردم حکومت می کند نه‬
‫ّ‬
‫شخصیت حقیقی او ‪ .‬و به‬
‫تعبیر دیگر حکم خداست که بر‬
‫مردم حکومت می کند نه‬
‫شخص فقیه ‪ .‬لذا در روایات‬
‫ّ‬
‫اهل بیت علیهم ّ‬
‫السالم رد حکم‬
‫ّ‬
‫فقیه رد حکم خدا و موجب‬
‫شرک به خدا دانسته شده ‪( .‬‬
‫وسائل الشیعه جلد ‪ 18‬صفحه‬
‫‪) 99‬‬
‫‪‬‬
‫تهیه کننده ‪ :‬پروین احمدی‬
‫‪‬‬
‫هنرستان نمونه دولتی زنده یاد علی‬
‫] دوم‬
‫فضیلی‬
‫کامپیوتر [‬