Transcript میانه زیان انواع تقلب

‫تقلب در بانک ها و موسسات اعتباری‬
‫علی رحمانی‬
‫استادیار دانشگاه الزهرا(س)‬
‫انواع تقلب و فراوانی نسبی آن‬
©2010 by the Association of Certified Fraud Examiners, Inc.
‫میانه زیان انواع تقلب‬
©2010 by the Association of Certified Fraud Examiners, Inc.
‫قربانیان تقلب بر حسب نوع صنعت‬
©2010 by the Association of Certified Fraud Examiners, Inc.
‫قربانیان تقلب فساد بر حسب نوع صنعت‬
©2010 by the Association of Certified Fraud Examiners, Inc.
‫فراوانی نسبی ترفندهای مختلف تقلب‬
©2010 by the Association of Certified Fraud Examiners, Inc.
‫تقلب در موسسات مالی آمریکا از نگاه آمارها‬
‫• بین سال های ‪ 2005‬تا ‪ ، 2009‬درصد وام های نکول شده مستغالت از‬
‫حدود ‪6‬ر‪ .‬درصد به ‪8‬ر‪ 2‬درصد گسترش یافت‪.‬‬
‫• در ‪ 71‬درصد موسسات مالی در سال ‪ 2007‬برای پرداخت های متقلبانه‬
‫تالش شده است یا به طور واقعی این پرداخت ها را انجام داده اند ( تقلب‬
‫از طریق چک‪ ،‬تقلب از طریق اتاق پایاپای خودکار یا تقلب از طریق کارت‬
‫های اعتباری)‬
‫• ‪ 93‬درصد همه موسسات مالی که هدف پرداخت های متقلبانه بودند در‬
‫سال ‪ ، 2007‬گزارش کرده اند که تالش هایی برای تقلب از طریق چک‬
‫داشته اند‪.‬‬
‫تقلب در موسسات مالی آمریکا از نگاه آمارها‬
‫ اگر چه پرداخت های الکترونیکی به طور پیوسته نسبت به چک توسط بیشتر سازمان‬‫ها ترجیح داده می شود‪ ،‬تقلب از طریق چک به مراتب بیشتر از تقلب از طریق اتاق‬
‫پایاپای خودکار است ‪.‬‬
‫ ‪ 26‬درصد سازمان هایی که هدف پرداخت های متقلبانه در سال ‪ 2007‬بودند‪،‬‬‫حداقل یکبار هدف تقلب از طریق اتاق پایاپای خودکار قرار گرفته اند که نسبت به‬
‫سال قبل که ‪ 35‬درصد بود‪ ،‬کاهش نشان می دهد ‪.‬‬
‫ معمول ترین انواع تقلب درون سازمانی ( داخلی ) که صنایع خدمات مالی را تحت تأثیر‬‫قرار می دهند عبارت از رشوه‪ ،‬دزدی وجه نقد‪ ،‬صورت های مالی متقلبانه و تقلب در‬
‫طرح های باز پرداخت هزینه است‪.‬‬
‫ موارد تقلب وثایق رهنی گزارش شده در سه ماهه دوم سال ‪ 2008‬در مقایسه با دوره‬‫مشابه در سال ‪ 45 ، 2007‬درصد افزایش یافته است‪.‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫تقلب های رایج در بانک های ایران‬
‫تقلب در تسهیالت بانکی (جعل فاکتور‪ ،‬جعل سند وثیقه‪ ،‬ارزشگذاری نادرست‬
‫وثایق‪ ،‬تقلب در هویت)‬
‫تقلب در برداشت از صندوق‬
‫سو استفاده و برداشت از سرفصل های حساب های موقت و داخلی‬
‫برداشت غیر قانونی از حساب مشتریان به خصوص حساب های راکد‬
‫عدم واریز وجوه دریافتی از مشتری به حساب مشتری یا حساب های مربوط در‬
‫بانک‬
‫برداشت از محل بازخرید صوری اوراق مشارکت و گواهی سپرده عام‬
‫جعل چک یا دفترچه سپرده و برداشت از حساب مشتری‬
‫جعل ضمانت نامه و چک بانکی‬
‫تقلب در اعتبارات اسنادی‬
‫تقلب های رایج در بانک های ایران‬
‫• علیرغم بال بودن حجم مطالبات معوق‪ ،‬اطالعاتی در خصوص تقلب در‬
‫تسهیالت مالی و وثایق و صوری بودن طرح های سرمایه گذاری‪ ،‬منتشر‬
‫نشده است‪.‬‬
‫• برآورد می شود سالنه به طور متوسط ‪ 300‬تا ‪ 350‬میلیارد ریال تقلباتی که‬
‫به نحوی با کارکنان بانک مرتبط است‪ ،‬در سیستم بانکی کشور کشف و‬
‫حدود ‪ 65‬تا ‪ 70‬درصد آن وصول می شود‪ .‬این رقم نسبت به جمع دارایی‬
‫های بانک ها حدود یک هزارم می باشد‪.‬‬
‫• در بانک های دولتی عموما تقلبات با عنوان اختالس مورد پیگیرد قضایی‬
‫قرار می گیرد‪.‬‬
‫روش های کشف اولیه تقلب – فراوانی نسبی کشف‬
©2010 by the Association of Certified Fraud Examiners, Inc.
‫ منبع خبر رسانی‬-‫کشف ترفندهای تقلب‬
©2010 by the Association of Certified Fraud Examiners, Inc.
‫روش های کشف اولیه تقلب در بانک های ایران‬
‫روش‬
‫بازرس ی و حسابرس ی بانک‬
‫شکایت مشتری‬
‫کارکنان ‪ ،‬روسا‬
‫پیگیری تقلب های قبلی‬
‫درصد‬
‫‪30‬‬
‫‪40‬‬
‫‪25‬‬
‫‪5‬‬
‫میانه زمان وقوع تا کشف تقلب‬
‫این رقم برای ایران حدود ‪ 19‬ماه تخمین زده می شود‬
‫‪©2010 by the Association of Certified Fraud Examiners, Inc.‬‬
‫کنترل های ضد تقلب در سازمان های قربانی‬
*”External Audit of F/S” = independent external audits of the organization’s financial statements
“Internal Audit / FE Department” = internal audit department or fraud examination department
“External Audit of ICOFR” = independent audits of the organization’s internal controls over financial reporting
“Management Certification of F/S” = management certification of the organization’s financial statements
“Management Review of IC” = regular management review of internal controls
©2010 by the Association of Certified Fraud Examiners, Inc.
‫اهمیت کنترل ها در کشف یا محدود کردن تقلب‬
by the Association of Certified Fraud Examiners, Inc. 2010©
‫ فراوانی‬- ‫سن متقلبان‬
by the Association of Certified Fraud Examiners, Inc. 2010©
‫سن متقلبان – میانه زیان‬
©2010 by the Association of Certified Fraud Examiners, Inc.
‫تجربه کاری متقلبان‪ -‬میانه زیان‬
‫میانگین تجربه کاری متقلبان در ایران حدود ‪ 11‬سال تخمین زده می شود‪.‬‬
‫‪©2010 by the Association of Certified Fraud Examiners, Inc.‬‬
‫موقعیت شغلی متقلبان‬
Position of Perpetrator — Frequency
by the Association of Certified Fraud Examiners, Inc.10©20
‫موقعیت شغلی متقلبان‬
‫عنوان شغل‬
‫درصد‬
‫متصدی اموربانکی‬
‫‪65‬‬
‫سایر مشاغل‬
‫‪10‬‬
‫رئیس و معاون‬
‫‪25‬‬
‫متقلبان بر حسب جنسیت‬
‫جنسیت متقلبان‪ -‬فراوانی‬
‫جنسیت متقلبان‪ -‬میانه زیان‬
‫در ایران حدود ‪ 95‬درصد مردان و بقیه زنان تخمین زده می شود‬
‫‪by the Association of Certified Fraud Examiners, Inc.10©20‬‬
‫متقلبان بر حسب تحصیالت‪ -‬فراوانی و میانه زیان‬
‫‪Education of Perpetrator — Frequency‬‬
‫‪.‬حدود ‪ 60‬درصد دیپلم‪ 30 ،‬درصد لیسانس و ‪ 10‬درصد سایر تخمین زده می شود‬
‫‪©2010 by the Association of Certified Fraud Examiners, Inc.‬‬
‫متقلبان بر حسب محل خدمت‬
©2010 by the Association of Certified Fraud Examiners, Inc.
‫ضعف کنترل های داخلی درسازمان های قربانی‬
©2010 by the Association of Certified Fraud Examiners, Inc.
‫ضعف های اصلی موثر بر تقلب در بانک های ایرانی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫محیط کنترلی و فقدان نظارت موثر مسولین‬
‫فقدان توسعه سیستم بانکداری الکترونیکی به تمام حوزه های فعالیت بانکی‬
‫عدم اطالع رسانی و آموزش کارکنان‪ ،‬مشتریان و دیگر ذینفعان خدمات بانک‬
‫فقدان روش های موثر مساله یابی و شناسایی و رفع علل وقوع تقلب‬
‫تفویض اختیار نامناسب و روشن نبودن خطوط مسولیت‬
‫عدم تفکیک وظایف نگهداری وجوه و اوراق بهادار از ثبت و نگهداری حساب ها‬
‫سیاست های استخدامی نامناسب و فقدان نظارت های پس از استخدام و ارتقا‬
‫فقدان سیستم های موثر حسابرس ی داخلی و نیز بازرس ی‬
‫شفاف کردن گردش امور برای مشتریان‬
‫تاخیر در برخورد به موقع و موثر با متقلبان‬
‫ضعف های اصلی موثر بر تقلب در بانک های ایرانی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫نظارت موثرتر بر مصرف تسهیالت بانکی‬
‫فقدان اطالع رسانی مناسب به صاحبان حساب در خصوص واریزی ها و‬
‫برداشت ها‬
‫فقدان توسعه و بکارگیری از روش های پرداخت الکترونیکی‬
‫فقدان کارکنان واجد صالحیت در پستهای بازرس ی‬
‫ضعف کنترل های داخلی مشاهده شده توسط بازرسان تقلب‬
©2010 by the Association of Certified Fraud Examiners, Inc.
‫باورهای غلط در مورد تقلب‬
‫• باور غلط اول ‪ :‬ما در اینجا موارد تقلب بسیار کمی داریم‬
‫• باور غلط دوم‪ :‬آموزش آیین اخالقی و کرداری و رعایت قوانین ما را در برابر‬
‫تقلب محافظت می کند‪.‬‬
‫• باور غلط سوم‪ :‬تقلب یک هزینه غیر قابل اجتناب برای انجام کسب و کار‬
‫است‬
‫برنامه پنچم و فرصت های کاهش تقلب‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫ماده ‪51‬‬
‫به منظور توسعه و تقویت نظام بانکداری اقدامهای زیر انجام میشود‪:‬‬
‫الف) استقرار کامل سیستم بانکداری متمرکز (‪ )Core Banking‬و تبدیل کلیه‬
‫حساب ها اعم از سپرده اشخاص و تسهیالت به حساب های متمرکز توسط بانک‬
‫ها با رعایت استانداردها و دستورالعمل های بانک مرکزی‪.‬‬
‫ب) ایجاد و بهره برداری مرکز صدور گواهی الکترونیکی برای شبکه بانکی با تعامل با‬
‫مرکز صدور گواهی الکترونیکی کشور توسط بانک مرکزی جمهوری اسالمی ایران‪،‬‬
‫به منظور افزایش امنیت تبادل اطالعات الکترونیکی‪.‬‬
‫تبصره‪ -‬کلیه بانک ها امکان استفاده از امضای الکترونیکی در تعامالت بانکی خود را‬
‫تسهیل نمایند‬
‫برنامه پنچم و فرصت های کاهش تقلب‬
‫• ماده ‪82‬‬
‫• به دولت اجازه داده می شود در سال اول برنامه نسبت به موارد زیر اقدام نماید‪:‬‬
‫• الف) تکمیل سامانه جامع تبادل اطالعات مشتریان با مشارکت کلیه موسسات‬
‫پولی‪ ،‬مالی‪ ،‬سازمان امور مالیاتی و سایر سازمان ها و شرکت های ارایه دهنده‬
‫خدمات عمومی که اطالعات مورد نیاز سامانه فوق را در اختیار دارند‪.‬‬
‫ب) فراهم نمودن امکان احراز صحت اسناد و اطالعات ارایه شده توسط مشتریان‬
‫به بانک ها به صورت الکترونیکی از طریق وزارت کشور (سازمان ثبت احوال) و‬
‫وزارت دادگستری (سازمان ثبت اسناد و امالک کشور)‬
‫برنامه پنچم و فرصت های کاهش تقلب‬
‫• ماده‪84-‬‬
‫• بانک ها و موسسات اعتباری موظفند از سال اول برنامه‪ ،‬قبل از اعطای هر‬
‫گونه وام و تسهیالت به مشتریان (اشخاص حقیقی و حقوقی) نسبت به اعتبار‬
‫سنجی و تعیین حد اعتباری آنها بر اساس دستور العمل بانک مرکزی اقدام‬
‫نمایند‪.‬‬
‫حوصله و عنایت شما را ارج‬
‫می نهم‬