Transcript ارزیابی ارگونومیکی پوسچر به روش OWAS یوسف همت جو کارشناس مرکز بهداشت استان آ . شرقی 1 1388 همت جو

‫ارزیابی ارگونومیکی پوسچر به روش‬
‫‪OWAS‬‬
‫یوسف همت جو‬
‫کارشناس مرکز بهداشت استان آ ‪ .‬شرقی‬
‫‪1‬‬
‫‪1388‬همت جو‬
‫ریسک فاکتورهای فیزیکی و مکانیکی که باعث بروز اختالالت اسکلتی عضالنی یا‬
‫پیشرفت آنها می گردد عبارتند از‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪2‬‬
‫پوسچر نامناسب یا ثابت‬
‫اعمال نیروی زیاد‬
‫تکرار حرکت‬
‫بلندکردن بارو حمل بار‬
‫فشار تماس ی‬
‫ارتعاش تمام بدن یا موضعی‬
‫دماهای پایین‬
‫روشنایی نامطلوب‬
‫‪1388‬همت جو‬
‫اهمیت پوسچر مناسب در ارزیابی‬
‫اختالالت اسکلتی عضالنی ناش ی از کار‬
‫‪‬اهمیت پوسچر مناسب هنگام کار از زمان رامازینی مورد توجه قرار‬
‫داشته است اختالالت اسکلتی عضالنی با پوسچر کار رابطه ای نزدیک‬
‫دارند‪.‬‬
‫‪‬در بین عوامل و ریسک فاکتورهای اختالالت اسکلتی عضالنی ناش ی‬
‫از کار‪ ,‬پوسچر نامطلوب از جمله مهمترین آنها محسوب می شود ‪.‬‬
‫‪ ‬بهبود پوسچر بر ارتقاء سالمت ‪،‬کاهش استرس و کاهش ناراحتی‬
‫هنگام کار موثر است‬
‫‪ ‬بهبود پوسچر از نظر راندمان کار و عملکرد شغلی نیز عاملی پر‬
‫اهمیت دانسته می شود‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1388‬همت جو‬
‫پوسچر‬
‫پوسچر به صورت وضعیت استقرار اعضاء و اندامهای مختلف‬
‫بدن در فضا تعریف می شود‪.‬‬
‫تمام محققان توافق دارند که بهترین‬
‫پوسچر پوسچری است که در آن کمترین‬
‫فشار وضعیتی بر بدن تحمیل می شود‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫‪1388‬همت جو‬
‫‪POSTURE EVALUATION METHODS‬‬
‫‪IN ERGONOMICS‬‬
‫‪‬در حال حاضر شیوه های گوناگونی برای شناسایی و ارزیابی ریسک مواجهه شغلی با‬
‫ریسک فاکتورهای اختالالت اسکلتی‪ -‬عضالنی وجود دارد این شیوه ها شامل ‪:‬‬
‫‪‬شیوه های مشاهده ای‬
‫‪ ‬شیوه های دستگاهی یا مستقیم‬
‫‪‬شیوه های خود گزارش ی‬
‫‪ ‬شیوه های روانی فیزیولوزیک‬
‫‪5‬‬
‫‪1388‬همت جو‬
‫شیوه های مشاهده ای ‪ -‬قلم کاغذی‬
‫ارزیابی پوسچر‬
‫‪6‬‬
‫شیوه‬
‫توصیف کلی‬
‫کاربرد‬
‫پوسچرگرام (‪) 1974‬‬
‫پوسچر بدن بر روی کارتی به صورت داده های عددی‬
‫ثبت می شود‬
‫ارزیابی پوسچر کل بدن در فعالیت های‬
‫استاتیک‬
‫(‪OWAS) 1977‬‬
‫پوسچر اندام های مختلف و اعمال نیرو به‬
‫صورت عددی ثبت می شود سطح الویت‬
‫اقدام های اصالحی مشخص می شود ‪.‬‬
‫ارزیابی پوسچر کل بدن در فعالیت‬
‫های دینامیک‬
‫جهت یابی پوسچر (‪) 1979‬‬
‫پوسچر اندام های مختلف بدن بر اساس انحراف از‬
‫حالت طبیعی در جهت های گوناگون ارزیابی‬
‫می شود نمونه گیری پوسچر انجام می شود‬
‫ارزیابی پوسچر کل بدن در فعالیت های‬
‫استاتیک‬
‫گیل و تانز (‪) 1989‬‬
‫زوایای میان اندام های بدن دسته بندی و تکرار آن‬
‫ها در نظر گرفته می شوند‪ .‬نمونه گیری پوسچر‬
‫انجام می شود ‪.‬‬
‫ارزیابی پوسچر کل بدن در فعالیت های‬
‫نشسته‬
‫‪1388‬همت جو‬
‫شیوه های مشاهده ای ‪ -‬قلم کاغذی‬
‫ارزیابی پوسچر‬
‫‪7‬‬
‫شیوه‬
‫توصیف کلی‬
‫کاربرد‬
‫(‪RULA) 1993‬‬
‫پوسچر بدن کد گذاری شده ‪،‬اعمال نیرو و فعالیت ماهیچه ای در نظر گرفته‬
‫می شوند سطح الویت اقدام های اصالحی مشخص می شود ‪.‬‬
‫ارزیابی اندام های فوقانی‬
‫(‪HAMA) 1994‬‬
‫نوع حرکت و چنگش ‪،‬وضعیت قرار گرفتن دست و نوع بار مشخص می شوند‬
‫‪.‬این اطالعات با فعالیتهای کاری ارتباط داده می شوند ‪.‬‬
‫ارزیابی اندام های فوقانی‬
‫(‪PLIBEL) 1995-1987‬‬
‫چک لیست بازرس ی به همراه پرسش هایی در مورد نواحی گوناگون بدن‬
‫شناسایی ریسک فاکتورها‬
‫(‪REBA) 1995‬‬
‫امتیاز گذاری پوسچر بدن‪ ،‬برآورد میزان بار ‪.‬تعیین سطح اولویت اقدامهای‬
‫اصالحی‬
‫ارزیابی خطر آسیب های اسکلتی عضالنی برای‬
‫تمام بدن در فعالیتهای غیر نشسته‬
‫(‪QEC) 1998‬‬
‫برآورد سطح مواجهه اندامهای گوناگون با ریسک فاکتورهای پوسچر ‪ ،‬تکرار‬
‫حرکت ‪ ،‬نیروی بار و مدت زمان مواجهه و تعیین اثر ترکیبی و تعامل آنها‬
‫با استفاده از جدول امتیاز گذاری فرضیه ای‬
‫ارزیابی تغییر سطح مواجهه در کارهای استاتیک‬
‫و دینامیک‬
‫‪1388‬همت جو‬
‫‪Ovako Working Posture Analyzing‬‬
‫)‪System (OWAS‬‬
‫• كارخانه توليد فوالد ‪ Ovako Oy‬با همكاري ‪Finnish Institute of Occupational‬‬
‫‪Health‬اين روش را ابداع و ارايه كردند‪.‬‬
‫• در اين روش‪ ،‬پوسچر كلي بدن شامل پوسچر تنه (ستون فقرات) ‪ ،‬دستها (بازوها) و پاها و همچنین‬
‫نیرويي كه به وسيله فرد اعمال مي شود ارزيابي مي گردد‪.‬‬
‫• در روش‪ OWAS‬براي تنه چها ر پوسچر ‪ ،‬براي دستها سه پوسچر و براي پاها هفت پوسچر وجود‬
‫دارد‪.‬‬
‫• پوسچر بدن (اندامهاي ياد شده)به وسيله ي يك كد سه رقمي كه در آن اولین عدد سمت چپ مربوط‬
‫به تنه ‪،‬دومین عدد مربوط به دستها و سومین عدد مربوط به پاها مي باشد تعيین مي شود ‪.‬‬
‫• عددي نیز براي مشخص كردن میزان نیرو يي كه به فرد وارد مي شود ويا توسط او اعمال مي گردد در‬
‫نظر گرفته مي شود‪( .‬عدد چهارم دركد‪)OWAS‬‬
‫‪8‬‬
‫‪1388‬همت جو‬
‫)‪(OWAS‬‬
‫• از آنجا كه يك شغل ممكن است از فازهاي مختلفي تشكيل شده‬
‫باشد‪ ،‬عددي نیز براي مشخص كردن فاز كار در نظر گرفته مي‬
‫شود‪.‬‬
‫• بدين ترتيب در روش ‪ OWAS‬هر كد شامل اطالعاتي در مورد‬
‫پوسچر تنه ‪ ،‬دستها و پاها ‪ ،‬همچنین مقدار نیرو و فاز كاري مي‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪9‬‬
‫‪1388‬همت جو‬
‫تنه ‪:‬‬
‫‪.1‬صاف‬
‫‪.2‬خميده به جلو يا عقب‬
‫‪.3‬پيچيده يا خميده به طرفین‬
‫‪.4‬خميده و پيچيده يا خميده به جلو و طرفین‬
‫‪10‬‬
‫‪1388‬همت جو‬
‫بازوها ‪:‬‬
‫‪.1‬هر دو بازو زير ارتفاع شانه‬
‫‪.2‬يکی از بازوها باالی ارتفاع شانه‬
‫‪.3‬هر دو بازو باالی ارتفاع شانه‬
‫‪11‬‬
‫‪1388‬همت جو‬
‫پاها ‪:‬‬
‫‪ .1‬نشسته‬
‫‪ .2‬ايستاده با پاهای صاف‬
‫‪ .3‬ايستاده با يک پای صاف‬
‫‪ .4‬ايستاده با زانوی خميده‬
‫‪ .5‬چمباتمه با يک زانوی خميده‬
‫‪ .6‬زانو زده بر يک يا هر دو زانو‬
‫‪ .7‬راه رفتن‬
‫‪12‬‬
‫‪1388‬همت جو‬
‫نیرو‪:‬‬
‫‪‬عدد ‪ /1‬يك زماني كه نیرو كمتر از ‪ 10‬كيلوگرم باشد‬
‫‪‬عدد ‪ /2‬دو زماني كه نیرو بيشتر از ‪ 10‬كيلوگرم وكمتر از ‪ 20‬كيلوگرم باشد‬
‫‪‬عدد ‪ /3‬سه زماني كه نیرو بيشتر از ‪ 20‬كيلوگرم باشد‬
‫‪13‬‬
‫‪1388‬همت جو‬
OWAS Action categories for work posture combination
1
2
3
4
5
6
7
Arms
back
1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3
1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 3 1 1 1 1 1 1
3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1
1 2 2 3 2 2 3 2 2 3 3 3 3 3 3 3 2 2 2 2 3 3
2 2 2 2 3 2 2 3 2 3 3 3 4 4 3 4 4 3 3 4 2 3 4
3 3 3 4 2 2 3 3 3 3 4 4 4 4 4 4 4 4 4 2 3 4
1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 3 3 3 4 4 4 1 1 1 1 1 1
3 2 2 2 3 1 1 1 1 1 2 4 4 4 4 4 4 3 3 3 1 1 1
3 2 2 3 1 1 1 2 3 3 4 4 4 4 4 4 4 4 4 1 1 1
Use
of
force
1- LOAD/USE OF FORCE ≤10 K
2 - 10 Kg < LOAD/USE OF FORCE ≤ 20 Kg
3 - LOAD/USES OF FORCE > 20 Kg
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1
legs
1 2 3 3 2 2 3 2 2 3 4 4 4 4 4 4 4 4 4 2 3 4
4 2 3 3 4 2 3 4 3 3 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 2 3 4
3 4 4 4 2 3 4 3 3 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 2 3 4
2 1 4 2 1
‫همت جو‬1388
14
‫• در روش‪ ، OWAS‬ارزيابي پوسچر به وسيله " اولويت اقدامات‬
‫اصالحي" (‪ )action categories‬صورت مي گیرد‪.‬‬
‫• ‪ action category‬مشخص كننده ي ضرورت و اولويت‬
‫اقدامات اصالحي است‪ action category .‬داراي چهار حالت‬
‫از ‪ 1‬تا ‪ 4‬مي باشد‪.‬‬
‫‪15‬‬
‫‪1388‬همت جو‬
‫الويت اقدام‬
‫اصالحی‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬
‫‪16‬‬
‫توصيف‬
‫اقدام اصالحی نياز نيست‬
‫اقدام اصالحی در آينده نزديک بايد اعمال شود‪.‬‬
‫اقدام اصالحی هر چه سريعتر بايد بعمل آيد‪.‬‬
‫اقدام اصالحی بايد بالفاصله اعمال گردد‪.‬‬
‫‪1388‬همت جو‬
‫‪ action category‬براي دو حالت زير تعيین ميشود‪.‬‬
‫الف) پوسچر تك تك اندامها (‪:) work postures‬‬
‫• در اين حالت مي بايست درصد فراواني نسبي پوسچرهاي گوناگون تنه‬
‫(چهار حالت)‪ ،‬دستها (سه حالت)‪ ،‬و پاها (هفت حالت) مشخص شوند‪.‬‬
‫آنگاه با استفاده از جدول ‪ action category ،‬مربوط به هر يك‬
‫از اندامها مشخص مي گردد‪.‬‬
‫‪17‬‬
‫‪1388‬همت جو‬
‫‪18‬‬
‫‪1388‬همت جو‬
‫ب) تركيب پوسچر ها‬
‫(‪: )work posture combinations‬‬
‫در اين حالت براي ارزيابي پوسچر‪ ،‬اثر تركيبي پوسچر تنه‪ ،‬دستها و‬
‫پاها مورد توجه قرار مي گیرد وبا استفاده از جدول‪action ،‬‬
‫‪ category‬مربوطه براي تك تك پوسچرهاي مشاهده شده‬
‫تعيین مي شود‪.‬‬
‫•‬
‫‪19‬‬
‫‪1388‬همت جو‬
‫‪20‬‬
‫‪1388‬همت جو‬
‫اجراي روش ‪ OWAS‬در محيط كار شامل مراحل زير‬
‫است ‪:‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪21‬‬
‫شناسايي مشاغلي كه مشكل ‪ MSDs‬داشته و جمع آوري اطالعات زمينه‬
‫تشكيل تيم مطالعاتي‬
‫آموزش مشاهده گران‬
‫جمع آوري اطالعات در محيط كار‬
‫پردازش اطالعات و نتيجه گیري‬
‫تعيین داليل پوسچرهاي نامطلوب در حین كار‬
‫بحث پیرامون اقدامات اصالحي‬
‫اجراي اقدامات اصالحي‬
‫ارزيابي اثراقدامات اصالحي‬
‫‪1388‬همت جو‬
‫روش كار‪:‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫فاز هاي كاري موجود در شغل مشخص مي شوند‪.‬‬
‫در هر فاز‪ ،‬هنگامي كه فرد در حال انجام كار است ‪،‬در فواصل زماني‬
‫معین (‪ 30‬تا ‪ 60‬ثانيه)از پوسچر اندامهاي ياد شده ‪ ،‬نمونه برداري مي‬
‫شود (‪.)posture sampling‬‬
‫اين مرحله مي تواند با مشاهده ي مستقيم ويا با فيلم برداري وسپس‬
‫آنالیز فيلم انجام گیرد‪.‬‬
‫كد مربوط به هر پوسچر ثبت مي شود‪.‬‬
‫نمونه برداري از پوسچر در هر فاز كاري ‪ 20‬تا ‪ 40‬دقيقه استمرارمي يابد‪.‬‬
‫‪22‬‬
‫‪1388‬همت جو‬