Transcript روش شناسی نحوه تخصیص آب

‫به نام خدا‬
‫اهداف اصلي اين بخش‬
‫• تشريح لزوم تغيير نگرشها و رويکردها به مديريت منابع آب در زمان محدوديت شديد‬
‫• ارزيابي جايگاه نظام نامه تخصيص آب در مطالعات مديريت به هم پيوسته منابع آب‬
‫اهداف دوره آموزش ي‬
‫‪ -1‬آشنايي با مفاهيم مديريت به هم پيوسته منابع آب‬
‫‪ -2‬بررس ي مسائل و چالش هاي مديريت منابع آب کشور‬
‫‪ -3‬ظرفيت سازي جهت اجراي نظام نامه تخصيص آب‬
‫‪ -4‬مروري بر روش هاي رايج برآورد منابع آب حوضه آبريز‬
‫‪ -5‬بررس ي روش هاي برآورد نياز آبي بخش هاي مصرف کننده آب‬
‫‪-6‬بررس ي و مقايسه مدل هاي شبيه سازي حوضه آبريز‬
‫‪ -7‬آموزش کاربردي نرم افزار ‪Vensim‬‬
‫‪ -8‬بررس ي روش هاي تحليل اثرات طرح هاي توسعه منابع آب حوضه آبريز‬
‫‪ ‬ناکارآمدي رويکردهاي سابق مديريت منابع آب‬
‫‪ ‬ناکارآمدي ديدگاههاي تکنولوژي محور و مهندس ي در برخورد با مديريت منابع آب‬
‫آنچه بايد از تجربيات مديريت منابع آب‬
‫مديريت منابع آب‬
‫برخورد با‬
‫سايراي در‬
‫انو ومنطقه‬
‫نگر‬
‫آموخت‬
‫كشورها‬
‫جزءاير‬
‫‪ ‬ناکارآمدي برخوردهاي در‬
‫‪ ‬ناکارآمدي عملکرد سازمانهاي درگير با با مسئله آب و حل تعارضات بين سازماني‬
‫‪ ‬نبود استراتژيهاي کارآمد در حل تعارضات ميان نهادهاي رسمي و غيررسمي‬
‫”به هنگام رويارويي با مشكالت اساسي‬
‫‪،‬نمي توانيم از همان سطح تفكري كه‬
‫آن مشكالت را به وجود اورديم ‪،‬آنها‬
‫را حل كنيم‪“.‬‬
‫”پارادايم ”چيست؟‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫در لغت‪،‬الگو ونمونه (عالي) ‪ .‬در معني عصري شده ممکن است با معادلهايي چون‬
‫‪Discourse‬بيايد‪.‬‬
‫در ا صطالح عصري شده (از اواخردهه‪“: )1960‬مجموعه کامل انگاره ها‪ ،‬ارزش ها‪ ،‬فنون‬
‫ونظاير ان که در ميان اعضاي جامعه مشترک است“ و در کارهاي علمي انتخاب موضوع‬
‫‪،‬نوع پرسش ‪،‬روش بررس ي و حل مسائل و تبيين نتايج بر اساس ان مشخص مي شود‪.‬‬
‫پارادايم ها فاقد معيار هاي سنجش و داوري مشترکند‪.‬هرچند که عناصري از عناصر‬
‫پارادايم کهن در ترکيب و آرايش ي پارادايم تازه حضور دارند‪.‬‬
‫در هر دوره تاريخي ممکن است چند پارادايم وجود داشته باشد‪ ،‬اما معمول يکي غالب‬
‫است که بر شناخت مسائل اساس ي فلسفه وپرسش ها و پاسخهاي اصلي هردوره حاکم‬
‫است‪.‬‬
‫پارادايم غالب توسعه درنيم قرن گذشته‬
‫•‬
‫توسعه بر اساس مراحل رشداقتصادي(پارادايم غالب در‪1950‬تا‪.)1970‬عوامل کليدي‪:‬‬
‫سرمايه‪،‬ارزخارجي‪،‬مهارت ومديريت‬
‫•‬
‫رشد اقتصادي همراه با کاهش ويا از بين بردن فقر‪،‬نا برابري و بيکاري با شعار“توزيع مجدد‬
‫رشد“(پارادايم غالب دهه‪.)1970‬عوامل کليدي‪:‬‬
‫توسعه همه جانبه نهادهاي اقتصادي ‪،‬سياس ي‪ ،‬فرهنگي‬
‫•‬
‫توسعه پايداروتوسعه انساني(پارادايم غالب دردهه‪.)1990‬عوامل کليدي‪:‬‬
‫رشد اقتصادي منصفانه بدون تخريب ظرفيت هاي طبيعي و زيست محيطي‪.‬‬
‫هاي انساني‬
‫گسترش توانايي‬
‫مراحل شکل گيري پارادايم توسعه پايدار‬
‫•‬
‫کنفرانس جهاني محيط زيست انساني در استکهلم سوئد در‪.1972‬‬
‫تدوين گزارش“آينده مشترک ما “توسط کميسيون محيط زيست سازمان ملل در‪ .1989‬صدورقطعنامه سازمان‬
‫در‪(1989‬بر اساس گزارش) براي برگزاري گرد همايي سران کشورهادر‪.1992‬‬
‫نامگذاري دهه ‪ 1990‬به نام دهه توسعه انساني‪.‬‬
‫•‬
‫برگزاري گرد همايي سران کشورها در‪1992‬بنام ”نشست زمين“در ريو دوژانيروي برزيل ووصدور ”بيانيه‬
‫ريو“يا“منشور زمين“‪.‬‬
‫دو اصل از‪ 27‬اصل بيانيه ريو‪:‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪-PRINCIPLE1 :HUMAN BEINGS ARE AT THE CENTRE OF CONCERNS FOR‬‬
‫‪SUSTAINABLE DEVALOPMENT.THEY ARE ENTITLED TO HEALTHY AND‬‬
‫‪PRODUCTIVE LIFE HARMONY WITH NATURE.‬‬
‫‪-PRINCIPLE3:THE RIGHT TO DEVELOPMENT MUST BE FULFILLED SO AS TO‬‬
‫‪EQUITABLY MEET DEVELOPMENT AND ENVIRONMENTAL NEEDS OF PRESENT‬‬
‫‪AND FUTURE GENERATIONS.‬‬
‫زمينه هاي تغيير پارادايم مديريت منابع آب‬
‫• کنفرانس جهاني آب (ماردل پالتا ‪: )1977‬برنامه عمل‪،‬‬
‫جامع نگري ‪،‬برنامه ريزي ‪.‬ارائه مجموعه مفاهيم جديدو تهيه انباره موضوعات‪.‬‬
‫• کنفرانس جهاني آب(دوبلين‪ )1992‬و نشست زمين‬
‫(ريو‪: )1992‬چهار اصل مديريتي و ”جا افتادن ”پارادايم توسعه پايدار‬
‫•‬
‫مجموعه کنفرانس هاي موثر در“جا افتادن“پارادايم مديريت يکپارچه منابع آب (‪)IWRM‬‬
‫ويژگيهاي پارادايم جديد مديريت منابع آب‬
‫‪‬انعطافپذيري و پويايي‬
‫‪ ‬لحاظکردن کليه فعاليتها‬
‫‪‬تقويت حاکميت خوب‬
‫‪‬ارزيابي تحول يافته اقتصادي‪ ،‬اجتماعي‪ ،‬زيستمحيطي و مرتبط کردن نتايج به شاخصها و هدفهاي ک ّمي‬
‫‪‬مشارکت و حضور تاثيرپذيران و ذينفعان‬
‫‪‬گزينههاي توسعهاي درونبخش آب‪ ،‬همراه تاثيرسناريوهاي توسعه ساير بخشهاي مرتبط مشخص ميشود‬
‫‪‬لحاظکردن تأثير تصميمات بخش آب بر ساير بخشها‬
‫‪‬لحاظکردن ريسکها و معرفي تدابير لزم و کافي براي کاهش يا مديريت آنها‬
‫‪‬لحاظ کردن حوادث يا ”بالياي“ طبيعي و تعيين گروهها اجتماعي و اکوسيستمهاي آسيبپذير‬
‫ويژگيهاي پارادايم قديم‬
‫مديريت منابع آب‬
‫ نگرش بخش ي‬‫ تك تخصص ي‬‫ مديريت فن محور و سلسله مراتبي‬‫ تصميم گيري متمركز و سياس ي‬‫ برنامه ريزي نقطه اي‬‫ تامين كننده و دريافت كننده‬‫‪ -‬منبع آب يک سيستم طبيعي مستقل‬
‫ويژگيهاي پارادايم جديد‬
‫مديريت منابع آب‬
‫ نگرش بهم پيوسته و سيستمي‬‫ چند تخصص ي‬‫ فرايند و سازو كار ارزش ي‬‫ تصميم گيري از پايين به بال‬‫ مديريت حوضه آبريز‬‫ تامين كننده خدمات وكارفرما‬‫‪ -‬به هم پيوستگي وتعامل اجزا‬
‫ارزيابي جايگاه نظام نامه تخصيص آب در مطالعات يکپارچه منابع آب‬
‫موارد و مسائل اساس ي براساس ديسيپلينه هاي مختلف مطالعات مديريت به هم پيوسته منابع آب‬
‫‪ -1‬ارزيابي تعادل عرضه و تقاضا‬
‫‪ -2‬مديريت تقاضا و مصرف آب‬
‫‪ -3‬مديريت کيقيت آب و محيط زيست‬
‫‪ -4‬موارد سياستي‪ ،‬نهادي و اجتماعي‬
‫‪ -5‬تعادل ارزش و هزينه کامل آب‬
‫‪ -6‬تأمين منابع مالي‬
‫‪ -7‬مديريت پيشگيري و بحران آب‬
‫ارزيابي تعادل عرضه و تفاضا‬
‫مديريت تقاضا و مصرف آب‬
‫مديريت کيفيت آب و محيط زيست‬
‫•منابع آب سطحي و زيرزميني‬
‫•شيوه هاي تحويل آب‬
‫•منابع آلينده‪ ،‬آبهاي برگشتي و پسابها‬
‫•نيازهاي کشاورزي‬
‫•نرخ گذاري آب‬
‫•ارزيابي زيرساخت هاي پايش کيفي منابع آب‬
‫•نياز مراکز جمعيتي و صنعتي‬
‫•راندمان هاي مصرف آب‬
‫•ارزيابي شاخص هايي کيفيت منابع آب‬
‫•بيالن منابع آب‬
‫•فناوري هاي مورد استفاده‬
‫•مطالعات بهره برداري براساس سازه هاي موجود‬
‫•الگوهاي مصرف آب در بخش هاي مختلف‬
‫•کارکردهاي اکوسيستم هاي مهم وابسته به طرح‬
‫هاي مهم توسعه منابع آب‬
‫•بررس ي مشکالت تأمين نيازها‬
‫•تحولت تقاضاي آب‬
‫•نحوه تأمين نيازها‬
‫•ارائه گزينه ها براي تأمين نيازها‬
‫موارد سياستي‪ ،‬نهادي و اجتماعي‬
‫تعادل ارزش و هزينه کامل آب‬
‫•ارزش و هزينه هاي مالي‬
‫•ارزش و هزينه هاي اقتصادي‬
‫•اسناد بالدستي‬
‫•ارزش و هزينه هاي زيست محيطي‬
‫•سياست ها‪ ،‬راهبردها و اهداف‬
‫•تدابير تنظيم مقررات‬
‫•ساختارها و عملکردهاي سازماني‬
‫•قوانين‪ ،‬آيين نامه ها و مقررات‬
‫•آب و رفاه اجتماعي‬
‫•آب و ايجاد درآمد و اشتغال‬
‫•آب و تنش ها و تعارضات‬
‫•آب و ايجاد همگرايي اجتماعي‬
‫تأمين منابع مالي‬
‫•برآورد نيازهاي زيست محيطي‬
‫•بررس ي مشکالت زيست محيطي کنوني‬
‫•ارائه راهکارهاي بهبود وضعيت‬
‫•سنجش زيست محيطي گزينه ها و ارائه گزينه‬
‫هاي برتر زيست محيطي‬
‫مديريت ريسک و بحران آب‬
‫•کاهش ريسک مخاطرات طبيعي‬
‫•درآمدهاي عمومي‬
‫•حفظ اکوسيستم هاي آبي‬
‫•منابع داخلي‬
‫•پيشگيري از تهديدهاي فزاينده‬
‫•سرمايه گذاري بخش خصوص ي‬
‫•بررس ي تغييرات اقليمي‬
‫•بررس ي مشکالت موجود‬
‫•ارزيابي شاخص هاي بحران آب‬
‫•ارائه گزينه هايي براي رفع مشکالت‬
‫مديريت تقاضا‬
‫و مصرف آب‬
‫مديريت‬
‫کيفيت آب و‬
‫محيط زيست‬
‫مديريت ريسک‬
‫و بحران‬
‫ارزيابي تعادل‬
‫عرضه و تقاضا‬
‫موارد سياستي‪،‬‬
‫نهادي و‬
‫اجتماعي‬
‫تعادل ارزش و‬
‫هزينه کامل آب‬
‫تأمين منابع‬
‫مالي‬
‫ارزيابي ها و مديريت عرضه و تقاضا‬
‫برآورد منابع آب‬
‫ارزيابي هاي منطقه‬
‫اي‬
‫و ظرفيت هاي‬
‫توسعه‬
‫مقايسه با معيارها‬
‫ارزيابي گزينه هاي مديريتي‬
‫ارائه گزينه هاي مديريتي‬
‫برآورد نيازهاي آبي در سناريوهاي مختلف‬
‫توسعه‬
‫تدوين سناريوهاي توسعه با لحاظ متغيرهاي‬
‫بيروني‬
‫ارزيابي هاي‬
‫نيازهاي آبي‬
‫رويکردهاي دوره آموزش ي‬
‫‪ o‬کمک به شناخت جايگاه فرآيند و روش شناس ي ارزيابي ها و ابزارهاي ارزيابي منابع آب‬
‫‪ o‬کمک به ظرفيت سازي انجام تفويض اختيارات انجام ارزيابي هاي يکپارچه به استان ها‬
‫‪ o‬کمک به ايجاد نگرش سيستمي در مديران و کارشناسان جهت تبيين عملکرد ساير نهادها در ارتباط با حوزه‬
‫فعاليت هاي خود‬
‫‪ o‬کمک به انجام ارزيابي هاي لزم جهت تدوين اسناد توسعه و تدقيق اهداف‬
‫‪ o‬کمک به برآورد نيازها در يک فرآيند بازخوردي ميان معيارهاي پايداري و هزينه فرصت‬