Transcript Advising on diabetes prevention of complication.ppt

МОНГОЛЫН МЯНГАНЫ СОРИЛТЫН САН
ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТӨСӨЛ
1.3.Чихрийн шижингийн архаг
хүндрэлүүд, урьдчилан
сэргийлэлтийн талаар өвчтөнд өгөх
зөвлөгөө
1
Чихрийн шижингийн архаг
хүндрэл
ЧШӨ нь архаг, амьдралынхаа туршид өөртөө байнга
анхаарал хяналт тавих шаардлагатай болдог өвчин
юм. Өөртөө тавих хяналт өчүүхэн төдий сулрахад
цусан дахь сахарын хэмжээ байх ёстой хэмжээнээс
ихэсдэг. Цусны сахар удаан хугацаагаар их байх нь
олон эрхтэнд хүндрэл үүсгэнэ.
2
Чихрийн шижингийн архаг
хүндрэл
 Зүрх судасны эмгэг - зүрх болон цусны судаснуудын ханыг
гэмтээж бүтцийн өөрчлөлтөд оруулна. Ингэснээр даралт
ихсэх өвчин, зүрхний шигдээс үүсч болно.
 Бөөрний хүндрэл (нефропати) - тоо томошгүй хялгасан
судасны торон сүлжээг өөртөө агуулсан бөөр гэмтсэнээр
шээс шүүх, ялгаруулах үйл ажиллагаа нь алдагдаж,
бөөрний дутагдалд хүргэх гол хүчин зүйл болдог.
 Мэдрэлийн эрхтний хүндрэл (нейропати) – захын
мэдрэлүүд гэмтсэнээр гар, хөл мэдээгүйжин цаашилбал
тэжээлийн хямралд орж шархлан, үхжсэнээр хөлөө
тайруулах хүртэл эмэгнэлтэй байдалд ордог..
 Нүдний хүндрэл (ретинопати) - нүдний торлог бүрхэвч
гэмтэн хараа мууддаг. Улмаар сохрох хүртэл аюултай.
3
ЧШ-гийн архаг хүндрэлүүд
Diabetic
Retinopathy
Нүдний хараа
муудах, сохрох
Тархинд цус
харвах
Зүрхний
шигдээс
Бөөрний эмгэг,
дутагдал
Захын
мэдрэлийн
эмгэг, хөлний
шарх
4
5
Хүндрэлээс
урьдчилан сэргийлэх =
Оношлогоо + Эмчилгээ +
Хяналт
ACCU-CHEK 360° View6
Чихрийн шижинтэй өвчтөний хяналтыг
илтгэх гол шинжилгээ нь HbA1c
(глюкозжсон гемоглобин) юм.
Уг үзүүлэлт 7%-с дээш үед чихрийн
шижингийн ямар нэг хүндрэл үүсэх
эрсдэлтэй гэж үздэг. Гэтэл Монголд ЧШтэй өвчтөнүүдийн дийлэнхи хувьд нь
HbA1c 8-13%-тай байна.
7
Чихрийн шижингийн хүндрэл ба
хяналтын байдалд хийсэн судалгаа:
 Хүндрэлгүй - 14.7%
 Хүндрэлтэй - 85.3%
 Нефропати – 56.4%
 Ретинопати – 37.8%
 Нейропати – 65.6%
 ЧШ-тэй
хүмүүсийн
хангалтгүй байна.
80%-д
хяналт
(Х.Золзаяа, Диабетийн хяналтын чанарын
судалгаа, 2003)
8
Чихрийн шижинтэй холбоотой нас
баралт
54%
16%
8%
3%
3%
ХПН
Сепсис
Инсульт
16%
Кетоацидоз
Инфаркт
Сүрьеэ
(Я.Оюунчимэг, Диабетийн нас баралтын шалтгаан, 2003)
9
Чихрийн шижингийн нүдний хүндрэл
ЧШ-гийн ретинопати
Эрүүл торлог
10
Чихрийн шижингийн нүдний хүндрэл
Монголд:
 Ретинопати - 29%
 Хараа алдалт - 2.4%
Д.Эрдэнэчимэг ба бусад, Диабетийн нүдний
хүндрэлийн асуудалд, 2009
11
Нүдний хүндрэлээс хэрхэн
сэргийлэх вэ?
• Цусанд сахар хэдэн жилийн турш өндөр байх нь
таны нүдийг гэмтээнэ. Та энэ гэмтлийг мэдрэх
боломжгүй бөгөөд ноцтой хүндрэл үүсэх хүртэл
таны нүдний хараа өөрчлөгдөхгүй байж болно.
Зөвлөмж:
o Нүдний эмчид жилд нэгээс доошгүй удаа үзүүл (эмч
нүдний дусаалга хийж хүүхэн харааг өргөсгөн харж
шинжилнэ)
o Цусан дахь сахараа хяна
o Цусны даралтаа хяна
o Тамхи бүү тат
12
Том судасны хүндрэл
13
Зүрхний хүндрэлээс хэрхэн
сэргийлэх вэ?
• Цусны сахар хэдэн жилийн турш өндөр байвал зүрх болон
цусны судсыг гэмтээдэг.
Зөвлөмж:
o Чихрийн шижингийн хоолны дэглэмийг баримтлан холестерол
болон ханасан(муу) өөхнөөс татгалз
o Биеийн жинг байх ёстой хэмжээнд нь барь – бага хэмжээгээр ч
гэсэн жинг бууруулах нь тус болдог
o Цусны даралтыг 130/85-тай тэнцүү буюу бага хэмжээнд байлга
o Холестеролыг тогтмол хяна
o Эмчдээ хянуулан өдөр бүр дасгал хөдөлгөөн хий.
o Тамхи бүү тат
o Архины хэрэглээг хязгаарлах
o Стресст өртөхгүй байх
o Өдөрт 1 ширхэг аспирин хэрэглэх нь таны зүрхийг эрүүл
байлгахад тустай эсэхийг эмчээсээ асуу.
14
Чихрийн шижингийн хөлний хүндрэл
15
Чихрийн шижингийн хөлний хүндрэл
Монголд:
 Хөл шархлах эрсдэлтэй бүхий ЧШ-тэй өвчтөн 44.9%
 Хөлийн шархтай өвчтөн - 10.1%
Л.Батцэцэг ба бусад, 2-р хэлбэрийн диабетийн хөлний
хүндрэлийн асуудалд, 2009
 2009 онд 18 хүн хөл тайруулсан байна.
АНУ-д:
 Жилд дунджаар 80000 хүн хөл тайруулж байгаа
бөгөөд нэг өвчтний зардал 60000$, нийт жилд 2
тэр бум доллар зарцуулж байна.
16
Мэдрэлийн хүндрэлээс хэрхэн
сэргийлэх вэ?
•
Мэдрэлийн тогтолцоо алдагдаснаас олон янзын зовиур илэрч
болно. Ялангуяа хөлний мэдрэхүй өөрчлөгдснөөс халуун хүйтэн
болон өчүүхэн гадны нөлөөг ч мэдрэхгүй болж болзошгүй юм.
Мэдрэлийн хүндрэлд хөлний шархлаа, бэлгийн хэвийн үйл
ажиллагаа алдагдах зэрэг ордог.
Зөвлөмж:
o Мэдрэлийн эмчид жилд нэгээс доошгүй удаа үзүүл
o Хөлний үзлэгт жилд нэгээс доошгүй удаа хамрагдах
o Цусан дах сахарын түвшинг тогтмол хэмжээнд барих
o Цусны холестролыг хяна
o Тамхи бүү тат
o Архины хэрэглээг хязгаарла
o Олон төрлийн ялангуяа В бүлгийн амин дэм агуулсан
биологийн нэмэлт хүнс хэрэглэх
o Хөлөө арчлах зөвлөгөөг дагаж мөрдөх
17
Чихрийн шижингийн бөөрний хүндрэл
18
Бөөрний хүндрэлээс хэрхэн
сэргийлэх вэ?
•
•
Бөөрний жижиг судсууд гэмтсэнээр бөөрний үйл ажиллагаа
алдагдана. Эцэстээ бөөрний дутагдалд ч хүргэх аюултай байдаг.
Энэ хавагнах, цусны даралт нэмэгдэх, шээсээр уураг алдах
байдлаар илрэнэ.
Зөвлөмж:
o Бөөрний эмчид жилд нэгээс доошгүй удаа үзүүл
o Микроальбуминурийн шинжилгээг жил бүр өгөх – энэ
шинжилгээ нь бөөрний хүндрэлийг хамгийн эрт үед нь
оношлох шинжилгээ юм.
o Цусан дах сахарын түвшинг тогтмол хэмжээнд барих
o Цусны холестролыг хяна
o Тамхи бүү тат
o Архины хэрэглээг хязгаарла
o Өдөрт 8-10 аяга ус уух
o Цусны даралтыг тогтмол хэмжээнд барих
19
21%
Чихрийн шижинтэй
холбоотой үхэл
37%
Жижиг судасны
хүндрэлүүд; бөөрний
өвчнүүд, ретинопатисохрол
14%
Зүрхний шигдээс
43%
Ампутац болон
үхэлд хүргэдэг
захын судасны
өвчнүүд
12%
Тархинд цус
харвалт
HbA1c
1%
20