لايه ازن - منطقه يک
Download
Report
Transcript لايه ازن - منطقه يک
• الیه اوزون به عنوان یک الیه محافظ در اطراف جو زمین قرار گرفته است.
اوزون گازی است که هر مولکول آن از ۳اتم اکسیژن((O۳تشکیل شده است.
در اثر واکنشهای شیمیایی حاصل از تابش نور خورشید ،ذخیره الیه اوزون
تجدید و سپس در اثر جاری شدن هوای اطراف کره زمین قسمتی از آن به سمت
قطبهای زمین منتقل میشود .بیشترین مقدار اوزون در اتمسفر زمین در الیهی
بین ۱۵تا ۵۰کیلومتری باالی سطح زمین و در الیه استراتوسفر وجود دارد
ولی اگر در الیههای پایین اتمسفر در تروپوسفر و در ارتفاع تنفسی ما قرار
گیرد ،به عنوان یک آالینده یا گاز مخرب محسوب میشود.
• الیه ازن میتواند در حضور کلر ،
فلوئور و یا برم تخریب شود که عمدتا
به آن سوراخ ازن گفته میشود .این
عناصر در برخی ترکیبات پایدار
بخصوص کلرو فلوئورو کربنها
( )CFCکه به استراتوسفر راه یافتهاند
یافت میشوند که بوسیله فعالیت نور
فرابنفش روی آنها تجزیه میشوند.
گازهای نامبرده از هوا چگالترند ،به
همین خاطر در سطح زمین پخش
میشوند و تقریبا با اکثر مواد آلی
واکنش میدهند .کلر اتمی این توانایی را
دارد که به موالریته ازن را به اندازه
تقریبا 100000برابر کاهش بدهد.
• ابتداجریاانتاسافباارساوراخشادنالیاهاوزوندرالیاهزیاراساتراتوسافردر
باااالممنطقااهانتاراتیاااااولااینباااردردهااههفتاااد( 1970تااا)1979توسااطی ا
گروهتحقیقاتيبهنام BASاشفشد.اینگاروهدرماورداتمسافربااالممنطقاه
انتاراتیااازی ایستگاهتحقیقاتياهبسایارشابیهایانعااسمیباشادمشااهدهماي
اردند.
• تخریب الیه اوزون بیشتردرقطبین ایجاد میشود
به چند علت:یای ایناه ،چون گردش وضعی
زمین از غرب به شرق است به دلیل نیروی
گریز ازمرازی اه در دو قطبها وجود دارد ،دو
حفره در دو قطب ایجاد میشود ،مانند وقتی اه
چایی شیرین را به هم میزنید ،و در این حفرهها
آالیندهها متمراز میشوند و اثر تخریبی بیشتری
پیدا میانند .دیگر ایناه اصوال الیه استراتوسفر
اه در باالی آن الیه اوزون قرار دارد در دو
قطب باریاتر است .این الیه در استوا به طور
متوسط 18ایلومتر ،در مناطق معمولی 12
ایلومتر ،و در قطبها به طور متوسط 8ایلومتر
میباشد .تخریب الیه اوزون بیشتر در قطب
جنوب صورت میگیرد ،چوناه در سمت قطب
جنوب به نسبت قطب شمال خشایهای بیشتری
وجود دارد ؛ به عنوان مثال در عرض جفرافیایی
90درجه شمال اقیانوس منجمد شمالی واقع است
،درحالیاه در همین عرض جغرافیایی جنوب
استرالیا وجود دارد اه از نظر صنعتی خیلی هم
فعال و آلوده اننده هم هست.
• موارد زیر را می توان از عوامل موثر در تخریب الیه اوزون دانست:
• -1خود زمین به گونه اى مى باشد اه نور خورشید به قطب شمال بیشتر از
قطب جنوب مى تابد به همین دلیل ضخامت الیه اوزون در قطب شمال بیشتراز
ضخامت آن در قطب جنوب مى باشد.
• -2از مورد دوم نتیجه مى گیریم اه هواى قطب جنوب سردتر از هواى قطب
شمال مى باشد ،بنابراین هواى گرم هنگامى اه بر اثر جریان هایى به قطب
جنوب مى روند ،چون سب مى باشند،به سمت باال مى روند و موجب نابودى
الیه هاى اوزون برفراز قطب جنوب می شوند.
لا در تمام سطح قطب جنوب در دسترس نمی
• -3در زمستان نور خورشید اام
باشد ،واین امر باعث ااهش دما و تشایل ابرهای pscمی شود .
• -4ابرهای pscاسیدی هستند و به همین دلیل آن ها به الیه اوزون آسیب می
رسانند.
•
دانشمندان بتازگي اعلم اردند اه سوراخ الیه اوزون به
حدااثر میزان خود در سال رسیده و ی خأل به بزرگي
آمریاام شمالي در این الیه محافظ زمین ایجاد ارده است.
•
سوراخ الیه اوزون در باالم قطب جنوب ابتدا در اواخر
دهه 1970توسط اولین ماموریت ماهواره POESبرام
اندازهگیرم این الیه محافظ توسط اداره ملي اقیانوسي و
جوم اشف شد.
•
سوراخ الیه اوزون ،در دهه 1980بطور پیوسته به
گسترش خود ادامه داد؛ اما از اوایل سال 2000این رشد
آهستهتر شد؛ با این حال محققان طي سالهام اخیر ،شاهد
تغییرات زیادم در اندازه آن هستند.
•
بزرگترین میزان گسترش سوراخ الیه اوزون در سال
2006به ثبت رسید اه تا 27.5میلیون ایلومتر مربع
توسط ماهواره ناظر زمین «آئورام» ناسا مشاهده شد.
• چندم پیش محققان برام اولین بار توانستند ی فضام خالي از اوزون را در
باالم قطب شمال شناسایي انند اه از شباهت زیادم با همتام خود در قطب
جنوب برخوردار است.
• امسال بیست و پنجمین پروتکل مونترال در مورد موادم که سبب تخریب الیه
اوزون در 16سپتامبر 1987شده است به امضا رسید .میزان حدااثر گازهام
مخرب الیه اوزون در استراتسفر قطب جنوب در سال 2000بوده است و در
حال حاضر در حدود یک درصد کاهش در هر سال را داشته است .با توجه به
اظهار ،WMOاز اواسط سپتامبر سوراخ الیه اوزون نسبت به زمان مشابه در
سال 2011کوچکتر شده است.
• کارشناسان معنقدند اه بازیابي الیه اوزون به 40سال زمان نیاز دارد .به
گزارش (ایسنا) ـ منطقه خراسان ،سازمان جهاني هواشناسي( )WMOاعلم
کرد :بازیابي الیه اوزون در خارج از مناطق قطبي پیش از دهه ،1980به
مدت 40سال طول خواهد کشید.
• کمترین میزان ضخامت الیه ازون (عمیق ترین حفره این الیه) در 30سپتامبر
1994با ضخامت 73دابسون ثبت شد در حالی که پهنترین ابعاد حفره ازون
در 29سپتامبر 2000و با پهنای 29/9میلیون کیلومتر مربع به ثبت رسید.
متوسط اندازهای که برای حفره ازون ثبت شده ،از 7سپتامبر تا 13اکتبر
2006و با پهنای 26/2میلیون کیلومتر مربع است .با این حال متوسط اندازه
حفره ازون در سال 22/2 ،2010میلیون مترمربع اندازه گیری شد...
• اگر الیه اوزون از بین برود ،زندگی از کره زمین
رخت بر خواهد بست .با از بین رفتن الیه حیاتی
اوزون ،نسل بشری ،پوشش گیاهی و حیات
جانوری در مدت کوتاهی به صورت اسفبار
منقرض خواهد گردید .در حال حاضر که این الیه
آسیب دیده است ،اصطلحا به آن بخش آسیب دیده
سوراخ اوزون یا شکاف الیه اوزون نام دادهاند.
تشعشعات ماورای بنفش که از آن بخش به زمین
میرسد شدت یافته و این مسئله باعث ایجاد
سرطانهای پوست ،تضعیف مکانیزم دفاعی و ایمنی
بدن انسان و همچنین ایجاد آب مروارید گردیده
است .علوه بر آن به علت آسیب دیدن الیه اوزون
کل نظام زیست محیطی (اکوسیستم) در سراسر
پهنه گیتی دچار ناهماهنگی و عدم توازن جدی و
فزاینده شده است .تخریب و سوراخ شدن الیه
اوزون باعث عبور غیر قابل کنترل تابش فرابنفش
خورشیدی میشود که سبب افزایش دمای زمین،
ذوب یخهای قطبی و افزایش آب دریاها شده که در
نهایت به زیر آب رفتن خشکیها میانجامد و نیز
موجب وارد آمدن خسارت عمده به جانوران و
گیاهان میشود و باالخره باعث انقراض زندگی
تمام موجودات میگردد.
•
از آنجایی که اوزون یک ضدعفونی کنندۀ قوی و مطمئن
است ،می تواند رشد بیولوژیکی ارگانیسم های نا خواسته
در محصوالت غذایی و دستگاه های تولید و نگهدارندۀ
مواد غذایی را کنترل کند .مصرف اوزون در صنایع مواد
غذایی بسیار مناسب است زیرا با وجود قدرت بسیار باالی
آن برای ضدعفونی میکرو ارگانیسم ها (سالمونل،ای کولی
و)...قارچها ،کپکها ،باسیلها ،پارازیتها و دیگر عوامل
بیماری زا به هیچ نوع مادۀ کیمیایی نیاز ندارد و خود به
دلیل نا پایداری پس از ضدعفونی تبدیل به اکسیژن می
گردد .اما افسوس که بر اثر تولید بیش از حد گازهای
گلخانهای توسط فعالیتهای صنعتی بشر روند تخریب الیه
و کاهش گاز اوزون رو به افزایش است و بروز خطرات
ناشی از آن به شکل جدی حیات تمام موجودات کره زمین
را تهدید میکند.
•
به خاطر داشته باشیم که اگر الیه اوزون از بین برود،
اشعههای زیانآور خورشید به زمین میرسد و انسانها را
به بیماریهای کشنده مبتل میکند و از طرف دیگر با از
بین رفتن الیه محافظ زمین ،دمای الزم برای ادامه زندگی
نیز از بین میرود.
•
قرنهاست که طبیعت هنگام صاعقه و یا بوسیله پرتو فرا
بنفش نور خورشید اوزون را بوجود می آورد و از
خصوصیات ضد عفونی کننده آن برای پاالیش آب و هوا و
محیط زیست جانداران استفاده می نماید.
• با گسترش استفاده از مواد مخرب الیه اوزون به تدریج اثرات نامطلوب این
مواد برروی این الیه مشاهده شد و به دنبال آن توسط سازمان ملل متحد و
دیگر کشورهای جهان معاهده وین در سال ۱۹۸۵و به دنبال آن پروتکل
مونترال به عنوان مکمل معاهده وین برای حفاظت از الیه اوزون تدوین گشت.
به این ترتیب محدودیتهایی برای سطح تولید مواد مخرب الیه اوزون مقرر
گردید.
• کارخانجات مصرف کننده عمده گازهاى مخرب الیه ازن در ایران ،عبارتند
از :صنایع برودتى و سردکنندهها و سازندگان یخچالها و فریزرهاى خانگى ،
صنعتى و تجارى ،صنایع ابر و اسفنج سازى ،بخش دفع آفات کشاورزى و
سیستمهاى تهویه مطبوع ،کپسولهاى اطفاى حریق ،حلل اسپریهاى پاک کننده
قطعات الکترونیکى و در ساخت کولر اتومبیلها.
• کارهاى حفاظتى در برابر تابش فرابنفش خورشید،
که مردم بایستى انجام دهند عبارتند از:
• استفاده از عینکهاى آفتابى ضد اشعه B-UV
بخصوص براى کسانى که به جهت شغلى مجبورند
مدت زیادى را در تماس با تابش خورشید باشند.
• استفاده از کلههاى لبه دار بزرگ جهت محافظت
از پوست صورت و گردن در برابر تابش
• استفاده از پوشش کامل بخصوص دستها در برابر
تابش
• بیشترین شدت تابش UV-Bدر اواسط روزهاى
( ۱۱صبح الى ۲بعد از ظهر) فصل تابستان به
سطح زمین مىرسد ،لذا بهتر است در این ساعات
کمتر در معرض تابش قرار گیریم
• روز 16سپتامبر موسوم به روز جهانی حفاظت از الیه اوزون است .مردم
کشور های مختلف جهان با نام گذاری چنین روزی بهعنوان روز جهانی
محافظت از الیه اوزون سعی می کنند با کمتر کردن حجم گازهای گلخانهای و
مخرب الیه اوزون درجهت سلمت کره زمین نقش موثرتری ایفا کنند.
• روز جهانی حفاظت از الیه اوزون شاید در مقایسه با بسیاری از رویدادهای
بینالمللی تاریخچه چندان طوالنی نداشته باشد .ماجرا به سال ۱۹۹۴برمیگردد،
در آن سال کشورهای عضو مجمع عمومی سازمان ملل ،پذیرفتند تا روزی را
برای حفاظت از الیه اوزون نامگذاری کنند .از آن به بعد همه کشورها متعهد
شدند که به تدریج برای تولید ابزار و وسایل خود از موادی استفاده کنند که به
الیه اوزون آسیب نرساند.