Transcript 05 การบัญชีกิจการรับเหมาก่อสร้าง

TRU
การบัญชีกจิ การ
รับเหมาก่ อสร้ าง
อาจารย์ รุจิรัตน์ ปาลีพฒ
ั น์ สกลุ
(1) ประเภทงานก่ อสร้ าง
งานก่ อสร้ างโดยทัว่ ไป แบ่ งออกเป็ น 4 ประเภทใหญ่ ๆ คือ
1. งานก่อสร้ างอาคาร
2. งานระบบ (System Work)
3. งานตกแต่ งอาคาร
4. งานโยธา (Civil Work)
(1) ประเภทงานก่ อสร้ าง
1. งานก่อสร้ างอาคาร
เป็ นงานก่ อสร้ างที่ครอบคลุมตั้งแต่ งานวางผังก่ อสร้ าง
งานเสาเข็ม งานฐานรากของอาคาร โครงสร้ างของอาคาร
โดยทั่วไป งานมีหลายขั้นตอนจาเป็ นต้ องหาผู้รับเหมาช่ วง
(Sub Contract) ที่มีความชานาญเฉพาะด้ านเช่ น งานเสาเข็ ม
เป็ นต้ น
(1) ประเภทงานก่ อสร้ าง
2. งานระบบ (System Work)
เป็ นงานรั บ เหมาระบบไฟฟ้ า เครื่ อ งปรั บ อากาศ
น้าประปา สุ ขภัณฑ์ ต่างๆ ซึ่ งเป็ นงานที่ต้องมีค วามชานาญ
เฉพาะด้ า น และต้ องด าเนิ นการควบคุ ม ไปกับงานก่ อ สร้ า ง
อาคาร
(1) ประเภทงานก่ อสร้ าง
3. งานตกแต่ งอาคาร
เป็ นงานรั บเหมาตกแต่ งอาคาร ซึ่ งครอบคลุมถึงงาน
เฟอร์ นิ เ จอร์ งานนี้ ส่ วนใหญ่ ต้ อ งอาศั ย มั ณ ฑนากร เป็ น
ผู้ออกแบบและควบคุมงาน และจะเริ่ มดาเนินการตั้งแต่ งาน
ก่ อ สร้ า งอาคารและงานระบบ ถื อ เป็ นงานสุ ด ท้ า ยก่ อ นที่ ผ้ ู
ว่ าจ้ างหรือเจ้ าของอาคารจะใช้ ประโยชน์ จากอาคาร
(1) ประเภทงานก่ อสร้ าง
4. งานโยธา (Civil work)
เป็ นงานรับเหมาก่ อสร้ างถนน ทางด่ วน รถไฟ สะพาน
เขื่อน ฯลฯ ซึ่งส่ วนใหญ่ จะเรียกว่ า In-Fra Structure
(2) วงจรงานก่ อสร้ าง
วงจรของงานก่ อสร้ าง (Project Life Cycle) สาหรับ
โครงการก่ อสร้ างประกอบด้ วยขั้นตอนทีส่ าคัญ 6 ขั้นตอน คือ
1. ระยะแรกเริ่ม (Inception)
2. ระยะออกแบบเบือ้ งต้ น (Conceptual Design)
3. ระยะการพัฒนาแบบ (Design Develop)
4. ระยะออกแบบประมูล (Tender Drawing)
5. ระยะการก่อสร้ าง (Construction)
6. ระยะการใช้ งานและการบารุงรักษา (Operation & Maintenance)
(2) วงจรงานก่ อสร้ าง
1. ระยะแรกเริ่ม (Inception)
เริ่มต้ นจากเจ้ าของโครงการ มีความประสงค์ ที่จะลงทุน เพื่อ
ประโยชน์ ตอบแทน หรือเพือ่ พัฒนาสาธารณูปโภค ซึ่งการกระทาใน
ระยะนี้ ได้ แก่ Pre-Feasibility Study เป็ นการศึกษารู ปแบบโครงการ
คร่ าวๆ ซึ่งลักษณะรู ปแบบอาจจะมีหลายทางเลือกให้ ตดั สิ นใจ
Feasibility
Study เป็ นการศึ กษาความเป็ นไปได้ ของ
โครงการหลังจากได้ เลือกรู ปแบบของโครงการแล้ ว โดยจะมีการ
วิเคราะห์ ความเป็ นไปได้
(2) วงจรงานก่ อสร้ าง
2. ระยะออกแบบเบือ้ งต้ น (Conceptual Design)
หลังจากตกลงเลือกรู ปแบบของโครงการแล้ วก็เริ่ มออกแบบ
พร้ อมศึกษาถึงผลกระทบต่ างๆ ของโครงการทางด้ านสภาพแวดล้ อม
และกฎหมาย
3. ระยะการพัฒนาแบบ (Design Develop)
ขั้ น ตอนนี้ ถื อ ว่ า โครงการขึ้ น แล้ ว เจ้ า ของงานเริ่ ม ติ ด ต่ อ
สถาบันการเงินผู้รับเหมา
(2) วงจรงานก่ อสร้ าง
4. ระยะออกแบบประมูล (Tender Drawing)
เป็ นขั้นตอนตัดเลือก ผู้รับเหมา โดยทั่วไปจะเปิ ดการประมูล
ด้ วยกัน 3 วิธีดงั นี้
4.1 ประมูลแบบเบ็ดเสร็ จ (One Package) ผู้รับเหมารายเดียว
รับผิดชอบก่อสร้ างทั้งหมดจนแล้วเสร็จ
4.2 ประมูลแบบแยกส่ วน โดยจะแยกส่ วนเป็ นผู้รับเหมาหลัก (Main
Constructor)
4.3 ประมูลแบบแยกส่ วนเฉพาะส่ วน ส่ วนใหญ่ จะเป็ นลักษณะให้
รับเหมาเฉพาะค่ าแรงงาน โดยเจ้ าของจัดซื้อวัสดุก่อสร้ างเอง
(2) วงจรงานก่ อสร้ าง
5. ระยะการก่ อสร้ าง (Construction)
เป็ นระยะที่ ผู้ รั บ เหมาะที่ไ ด้ รั บ การคัด เลือ กจะด าเนิ น การ
ก่ อสร้ างตามรู ปแบบสั ญญาโดยประสานงานกับ Consultant ทุก
ระยะ
6. ระยะการใช้ งานและการบารุงรักษา (Operation &
Maintenance)
เป็ นช่ วงระยะเวลาที่การก่ อสร้ างแล้ วเสร็จ ซึ่งผู้ใช้ งานจะต้ อง
เป็ นผู้ดูแลรักษาอาคารเอง
(3) ประเภทของสั ญญางานก่ อสร้ าง
สั ญญางานก่ อสร้ าง แบ่ งออกเป็ น 3 ประเภทใหญ่ ๆ คือ
1. One Package Contract เป็ นสั ญญารั บเหมาองานทั้ง
โครงการตั้งแต่ เริ่มงานก่ อสร้ างจนแล้ วเสร็จ
2. Specialist Contract เป็ นสั ญญาเฉพาะงานบางส่ วนของ
โครงการ เช่ น งานระบบไฟฟ้า เครื่องปรับอากาศ งานตกแต่ ง ฯลฯ
3. Negotiated Contract เป็ นการเจาะจงเรี ยกผู้รับเหมาที่
ต้ องการมาเจรจาต่ อรองราคา และเงือ่ นไขต่ างๆ โดยไม่ มีการประมูล
(4) ลักษณะพิเศษของบัญชีรับเหมาก่ อสร้ าง
ลั ก ษ ณ ะ พิ เ ศ ษ ข อ ง บั ญ ชี รั บ เ ห ม า ก่ อ ส ร้ า ง (Unique
Characterics of Construction Accounting)
1. โครงการก่ อสร้ างส่ วนมากมักอยู่ห่างจากสานักงานกลาง
ของบริ ษัท ซึ่ งทาให้ เกิดปั ญหาในการรวบรวมผลการดาเนิ น งาน
ทางด้ านบัญชีอย่ างมีประสิ ทธิภาพ
2. โครงการก่ อสร้ างแต่ ละชิ้น ซึ่งบริษัทก่ อสร้ างได้ ทาขึน้ จะมี
ลัก ษณะการออกแบบและการก่ อ สร้ า งที่ ต่ า งกัน ฉะนั้ น จึ ง ท าให้
วิธีการคิดบัญชีต่างกัน
(4) ลักษณะพิเศษของบัญชีรับเหมาก่ อสร้ าง
3. ปกติโครงการก่ อสร้ างมักใช้ ระยะเวลามากกว่ า 1 ปี ดังนั้น
อุตสาหกรรมก่ อสร้ างมักจะคานวณรายรั บและรายจ่ าย โดยการอ้ าง
ถึงวิธีการคิดบัญชี ตามสั ญญาการก่ อสร้ างระยะยาว (Long-Term
Contract Methods)
4. บัญชีบริษัทก่ อสร้ างในทางปฏิบัติจะกระทบกระเทือนโดย
บุคคลภายนอก เช่ น สถานบันการเงิน บริ ษัทประกันภัย องค์ กรของ
รัฐบาลและบริษทั ค้ าวัสดุก่อสร้ าง
5. บริ ษั ท ก่ อ สร้ า งส่ วนใหญ่ มั ก จะมี เ จ้ า ของธุ ร กิ จ น้ อ ยคน
ดังนั้น จึงมักดาเนินการในรู ปของบริษทั
(4) ลักษณะพิเศษของบัญชีรับเหมาก่ อสร้ าง
หลักเกณฑ์ ในการจัดทาบัญชีของกิจการรับเหมาก่ อสร้ าง มีดงั นี้
 ดูขอบข่ ายงานก่ อสร้ างว่ ามากน้ อยเพียงใด
 ดูประเภทของการก่ อสร้ างว่ ามีอะไรบ้ าง
 ดูแผนนโยบายของกิจการก่ อสร้ าง ทีม่ าของรายได้
 ดูการจัดองค์ การ และการแบ่ งหน้ าทีก่ ารงาน
 ดูระบบการควบคุมภายใน
 ออกแบบ เอกสารต่ างๆ
 กาหนดชื่อบัญชีและงบการเงิน รวมตลอดถึงรู ปแบบบัญชีต่างๆ
 กาหนดแบบรายงานต่ างๆ ฯลฯ
(5) วิธีการจัดทาบัญชีของกิจการ
วิ ธี ท าบั ญ ชี ข องกิ จ การรั บ เหมาก่ อ สร้ าง โดยทั่ ว ไปแยก
ออกเป็ น 2 กรณีใหญ่ ๆ ด้ วยกันคือ
กรณีที่ 1 การทาบัญชีในกิจการรับเหมาก่ อสร้ างทีท่ า
บัญชีอยู่แล้ ว
กรณีที่ 2 การทาบัญชีในกิจการรับเหมาก่ อสร้ างทีไ่ ม่
เคยทาบัญชีมาก่ อนเลย
(5) วิธีการจัดทาบัญชีของกิจการ
กรณีที่ 1 การทาบัญชีในกิจการรับเหมาก่ อสร้ างที่ทาบัญชีอยู่แล้ ว
1.
2.
3.
ศึกษาการควบคุมภายใน
วิเคราะห์ ผลดีผลเสี ยของการควบคุมภายใน (ประเมินผล)
ตัดสิ นใจในการจัดทาบัญชี
(5) วิธีการจัดทาบัญชีของกิจการ
กรณีที่ 1 การทาบัญชีในกิจการรับเหมาก่ อสร้ างที่ทาบัญชีอยู่แล้ ว
- ด้ านการควบคุมภายในรวมถึงทางด้ านการเงินและบัญชี โดยดูจาก
การจ่ า ยเงิ นรั บเงิ น วิธีการเก็บเงิ น การจ่ า ยเงิ น มีวิธีอ ย่ างไร เช่ น การจ่ า ย
ค่ าใช้ จ่า ย ค่ าพาหนะ เวลาที่จ่ายมีวิธีที่จะปฏิบัติอย่ างไร มี การเซ็ นรั บเงิ น
หรือไม่ ตลอดจนการรับเงินนั้นมีเอกสารประกอบหรือไม่ ถ้ ามีการจ่ ายเงินทุก
อย่ างไม่ มีการเซ็นรับ ไม่ มีเอกสารประกอบ สรุ ปได้ ว่าการควบคุมภายในไม่ ดี
พอ
การรับเงินในกิจการมีอย่ างเดียว คือ จากรายได้ โดยการรับเงินต้ องมี
ใบเสร็จรับเงินและใบเสร็จจะสมบูรณ์ ก้อต่ อเมื่อมีลายเซ็นต์ ผู้จัดการและมีการ
บันทึกลงบัญชี
(5) วิธีการจัดทาบัญชีของกิจการ
กรณีที่ 1 การทาบัญชีในกิจการรับเหมาก่ อสร้ างที่ทาบัญชีอยู่แล้ ว
- ด้ า นการตั ด สิ น ใจในการท าบั ญ ชี ถ้ า ท าบั ญ ชี ถู ก ต้ อ งจะท าให้
ประหยัดเวลาในการทา สะดวกในการบันทึกบัญชี ทาให้ ผู้อ่านงบและดูงบ
เข้ าใจง่ ายขึน้ แต่ โดยที่เราแก้ ไขและปรับปรุ งบัญชี น้ันไม่ ขัดต่ อกฎหมายหรือ
พระราชบัญญัติการบัญชี ตลอดจนประมวลรัษฎากร
สาหรับกิจการทีท่ าบัญชีเดี่ยว ต้ องยกเลิกแล้วเป
(5) วิธีการจัดทาบัญชีของกิจการ
กรณีที่ 2 การทาบัญชีในกิจการรับเหมาก่อสร้ างทีไ่ ม่ เคยทาบัญชีมาก่อนเลย
1.
2.
ศึ กษาระบบการจัดองค์ การและการบริ หารงาน ซึ่ งอาจเป็ น
แบบนิติบุคคล หรื อ บุคคลธรรมดาแล้ วแต่ ธุรกิจที่ต้ังขึน้ ส่ วน
การบริหารอาจเป็ นการกระจายอานาจหรือรวมอานาจ
ศึกษาถึงระบบการควบคุมภายในกิจการรับเหมาก่ อสร้ าง ด้ าน
(5) วิธีการจัดทาบัญชีของกิจการ
กรณีที่ 2 การทาบัญชีในกิจการรับเหมาก่อสร้ างทีไ่ ม่ เคยทาบัญชีมาก่อนเลย
2.1 การบริหารงานบุคคล
- มีการกาหนดตาแหน่ งหน้ าที่ และหน่ วยงานต่ างๆ ภายใน
2.2 การบริหารงานด้ านการบัญชี
- มีการกาหนดบุคคลผู้รับผิดชอบ ซึ่งการรับเงินจ่ ายเงินควร
มีการแยกเป็ นแผนกรั บเงินและจ่ ายเงิน และการจ่ ายเงินควรมี
กาหนดวงเงินทีจ่ ะจ่ าย
(5) วิธีการจัดทาบัญชีของกิจการ
กรณีที่ 2 การทาบัญชีในกิจการรับเหมาก่อสร้ างทีไ่ ม่ เคยทาบัญชีมาก่อนเลย
3.
กาหนดผังบัญชี หรื อรหัสบัญชี ให้ เหมาะสมกับกิจ การ แบ่ ง
หมวดหมู่ ข องบั ญ ชี คือ ทรั พ ย์ สิ น หนี้สิ น ทุ น รายได้ และ
ค่ าใช้ จ่าย
(6) การบันทึกบัญชี
1.เมือ่ ประมูลสั ญญาก่ อสร้ างไว้ ได้ และได้ ทาการเซ็นต์ สัญญา
(ไม่ บันทึกบัญชี เพียงแต่ บันทึกความทรงจาไว้)
(6) การบันทึกบัญชี
2. เมื่อซื้อวัสดุจะบันทึกบัญชี (ใบกากับสิ นค้ า)
Dr. บัญชีคุมวัสดุการก่อสร้ าง
Cr. เจ้ าหนี้ / เงินสด
xxx
xxx
(6) การบันทึกบัญชี
3. เมื่อเบิกวัสดุไปก่ อสร้ าง (ใบเบิกวัสดุ)
Dr. บัญชีคุมงานระหว่ างก่อสร้ าง
Cr.บัญชีคุมวัสดุการก่อสร้ าง
xxx
xxx
(6) การบันทึกบัญชี
4. เมื่อจ่ ายค่ าแรงในการก่ อสร้ าง (ทะเบียนค่ าจ้ าง)
Dr. บัญชีคุมงานระหว่ างก่อสร้ าง
xxx
Cr.บัญชีค่าแรงงานค้ างจ่ าย / เงินสด / ธนาคาร
xxx
(6) การบันทึกบัญชี
5. เมื่อจ่ ายค่ าใช้ จ่ายต่ างๆ เกีย่ วกับการก่ อสร้ าง
Dr. บัญชีคุมงานระหว่ างก่อสร้ าง
Cr.บัญชีค่าใช้ จ่ายต่ างๆ ทีเ่ กีย่ วข้ อง
xxx
xxx
(6) การบันทึกบัญชี
6. ทาสั ญญารั บเหมาช่ วง จะไม่ มีการบันทึกบัญ ชี แต่ จะ
มีการบันทึกความทรงจา และจะมีการบันทึกบัญชี
ก่ อต่ อเนื่องมีการตรวจงาน
Dr. บัญชีคุมงานระหว่ างก่อสร้ าง
Cr.บัญชีเจ้ าหนีร้ ับเหมาช่ วง
xxx
xxx
(6) การบันทึกบัญชี
7. เมื่อส่ งงานเป็ นงวดๆ
Dr. บัญชีลูกหนีค้ ่ ารับเหมาก่อสร้ าง
Cr.บัญชีรายได้ รับเหมาก่อสร้ าง
xxx
xxx
(6) การบันทึกบัญชี
8. เมื่อได้ รับเงินค่ าก่ อสร้ าง
Dr. บัญชีเงินสด / ธนาคาร
Cr.บัญชีลกู หนีค้ ่ ารับเหมาก่อสร้ าง
xxx
xxx
(6) การบันทึกบัญชี
9. รายการปรับปรุง
9.1 ปรับปรุงสิ่ งทีย่ งั ไม่ ได้ มีการบันทึกบัญชี
9.2 ปรับปรุงแก้ ไขข้ อผิดพลาด
10. รายการปิ ดบัญชี ปิ ดรายได้ และค่ าใช้ จ่าย เข้ าบัญชี
กาไรขาดทุน และปิ ดกาไรขาดทุนเข้ ากาไรสะสม
***ใช้ ระบบบัญชีต้นทุนงานสั่ งทา (Job Order)***
(6) การบันทึกบัญชี
ทะเบียนรับงานก่อสร้ าง
ใบสาคัญรับ
ใบสาคัญจ่ าย
สมุดขั้นต้ น
บัญชีแยกประเภท
บัญชีแยกย่อย
งบต้ นทุนการผลิต
งบกาไรขาดทุน
งบดุล
บัญชีคุมยอด
(6) การบันทึกบัญชี
เอกสารที่ใช้ ในกิจการก่ อสร้ าง
1.
2.
3.
4.
5.
ใบส่ งผลงาน คือ ใบรายงานผลการทางานว่ าเป็ นอย่ างไร
ใบตรวจงาน เป็ นเอกสารที่มีไว้ สาหรั บตรวจดูผลงานว่ าทาเสร็ จไป
แล้วมีอะไรบ้ าง
ใบสั่ งซื้อ (Purchase Order : PO) เป็ นใบสั่ งซื้อวัตถุดิบจาก
บุคคลภายนอก
ใบขอซื้อ (Purchase Request : PR) เป็ นใบที่แผนกงานไหนต้ องการที่
จะทาการขอซื้อทรัพย์ สิน หรือสิ่ งของต่ างๆ เป็ นเอกสารภายใน
ใบเบิก เป็ นใบขอเบิกวัสดุเพือ่ มาทาการก่อสร้ าง
(6) การบันทึกบัญชี
เอกสารที่ใช้ ในกิจการก่ อสร้ าง (ต่ อ)
6.
7.
8.
9.
10.
11.
ใบปะหน้ าใบสาคัญจ่ าย เป็ นใบสรุปการจ่ ายเงินแต่ ละวัน
ใบรับวัสดุ เป็ นใบรับวัสดุเข้ าคลับเก็บวัสดุ
ใบเสร็จรับเงิน
ใบบันทึกเวลา (บัตรลงเวลาพนักงาน)
บัตรต้ นทุนงานก่อสร้ าง
บัตรต้ นทุนมาตรฐานของงาน
ฯลฯ
(6) การบันทึกบัญชี
เอกสารหลักฐานใบสาคัญต่ างๆ
สมุดบัญชีข้นั ต้ นและทะเบียน
ทะเบียนการ ทะเบียน สมุดเงินสด สมุดเงินฝาก
ก่อสร้าง ใบสาคัญจ่าย
ย่อย
ธนาคาร
ทะเบียนอาคาร ทะเบียน
และบ้าน
ทรัพย์สิน
บัญชีแยกประเภททัว่ ไป / แยกประเภทย่อย
งบทดลอง
งบต้นทุนการผลิตเป็ นงาน
งบกาไรขาดทุน
งบดุล
สมุดรายวัน
(6) การบันทึกบัญชี
สมุดบัญชีข้นั ต้ น ได้ แก่
1.เงินสดจ่ าย
2.สมุดรายวันทัว่ ไป
3.สมุดต้ นทุน
4.สมุดตัว๋ รับ
5.สมุดตัว๋ จ่ าย
6.สมุดเงินทดรองจ่ าย
7.สมุดเงินฝากธนาคาร
8.การ์ ดวัสดุ
9.ทะเบียนการก่ อสร้ าง
10.ทะเบียนทรัพย์ สิน
11.ทะเบียน L/C
12.สมุดเงินสดย่ อย,เงินเดือน
ฯลฯ
(7) การตีราคางานก่ อสร้ าง
วิธีการบันทึกบัญชีเกีย่ วกับงานประเภทรับเหมาก่ อสร้ างซึ่งจะ
มี การทาสั ญญาก่ อ สร้ าง โดยอาจจะเป็ นระยะเวลายาวนาน
จนกระทั่งคาบเกี่ยวระหว่ างงวดบัญชี ซึ่ งจะทาให้ เกิ ดปั ญหา
ขึ้น ได้ ใ นการคิดต้ น ทุ น ของงานที่ท าส าเร็ จ งานส่ วนที่ ยังไม่
เสร็ จ ทั้งนี้เพื่อนามาคานวณหาผลกาไรจากการก่ อสร้ าง แต่
ในทางปฏิบัติวิธีการบันทึกบัญชีเกี่ยวกับงานรับเหมาก่ อสร้ าง
นิยมใช้ กนั 2 วิธี คือ
1. Completed-Contract Method
2. Percentage of Completion Method
(7) การตีราคางานก่ อสร้ าง
1. Completed-Contract Method
สาหรั บงานรั บเหมาก่ อสร้ างซึ่งได้ มีการตกลงทาสั ญญาก่ อสร้ าง
ระหว่ างบุคคล 2 ฝ่ ายนั้น งานส่ วนที่ผู้รับเหมาก่ อสร้ างยังทาไม่
แล้ วเสร็จเราเรียกว่ างานระหว่ างทา (Work in Process) สาหรับ
งานระหว่ างทานี้ ผู้รับเหมาจะต้ องแสดงในราคาต้ นทุนไว้ ก่อน
จนกระทั่งงานนั้นเสร็ จสมบูรณ์ และมีการส่ งมอบให้ ผู้ว่าจ้ าง จึง
จะทาการคานวณหาผลกาไรขาดทุนจากการก่ อสร้ างชิ้นนี้ วิธีการ
บันทึกบัญชี แบบนี้เป็ นวิธีที่กระทบตามแนวความคิด ที่ว่ารายได้
จะเกิดขึน้ ได้ เมื่อมีการขายเกิดขึน้ และผลกาไรเกิดขึ้นจากการขาย
เท่ านั้น ไม่ ใช่ เกิดจากการผลิต
(7) การตีราคางานก่ อสร้ าง
2. Percentage of Completion Method
การคานวณกาไรตามส่ วนของงานที่ทาเสร็ จ เพื่อถือเป็ นรายได้
ของงวดบัญชีหนึ่ง ๆ มีวธิ ีคานวณ 2 วิธี คือ
2.1 คานวณตามอัตราส่ วนของงานทีท่ าเสร็จ จากการเปรียบเทียบ
ต้ นทุนทีเ่ กิดขึน้ ทั้งหมดกับราคาทุนทั้งสิ้นของงานก่อสร้ างชิ้นนั้น
2.2 ให้ สถาปนิกและวิศวกรเป็ นผู้ทาการประมาณงานที่ทาสาเร็ จ
แล้วว่ าเป็ นอัตราส่ วนเท่ าใดของงานทั้งสิ้น
แบบฝึ กหัด