Transcript ویژگی های ادراک شونده (بیرونی)

‫دانشگاه جامع علمی کاربردی‬
‫سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری تهران‬
‫اصول و فنون مذاکره‬
‫مدرس‪:‬سر کار خانم دکتر نسترن پاشنگ‬
‫سال تحصیلی‪،۹۳-۹۴‬نیمسال اول‬
‫یكي از متغییرهاي اصلي كه بر‬
‫رفتار افراد اثر مي گذارد‪:‬‬
‫ادراك‬
‫تعریف ادراک (‪)Perception‬‬
‫ادراك فرایندي است كه بدان وسیله فرد احساس خود را تفسیر مي نماید تا‬
‫بتواند به محیط خودمعني بدهد‪.‬تحقیقاتي كه برروي ادراك ‪،‬پنداشت یا برداشت‬
‫شخص از محیط انجام شده ‪،‬مؤیداین است كه افراد مختلف از دیدگاههاي‬
‫متفاوتي به یك چیز نگاه مي كنند‪.‬حقیقت این است كه هیچ یك ازما واقعیت‬
‫رابدان گونه كه هست نمي بینیم تنهاكاري كه ما انجام مي دهیم این است كه‬
‫‪،‬چیزي راكه مي بینیم تفسیرمي كنیم و آن گاه آن را واقعیت مي نامیم ‪.‬‬
‫ادراك یكي از موضاعات اساسي رفتار سازماني است كه اصوال افراد رفتاریهاي‬
‫خود را بر اساس نوع ادراك خود تنظیم مي كنند ‪ .‬چرا كه ادراكات ‪-‬باورها و‬
‫احساساتي هستند كه عكس العمل هاي انسان را نسبت به حوادث و دیگران‬
‫آماده مي سازد‪.‬‬
‫تعریف ادراک (‪)Perception‬‬
‫یک فرآیند شناختی پیچیده و بیانگر تصویر منحصر به فرد (که‬
‫الزاما ً منطبق با واقعیت نیست) هر کس از جهان پیرامونی است ‪.‬‬
‫ادراک ‪ ،‬ماحصل پردازش اطالعات است ‪.‬‬
‫ادراک اکتسابی است و افراد با تجربیات متفاوت ‪ ،‬جهان پیرامونی‬
‫را متفاوت ادراک می کنند ‪.‬‬
‫ادراک وسیع تر و پیچیده تر از حس است ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫فرآیندهای شناختی‬
‫فرآینددد شددناختی شددامل راه هددایی مددی شددود کددا انسددان بددا پددردازش‬
‫اطالعات در مورد جهان طبیعی یا اجتماعی می پردازد ‪.‬‬
‫تصور‬
‫تفکر‬
‫ادراک‬
‫در رفتار سازمانی ادراک اهمیت دارد ‪.‬‬
‫‪5‬‬
‫سیستم ادراک‬
‫محرک های محیطی(درون سازمانی ‪ ،‬برون سازمانی)‬
‫‪Environmental Stimuli‬‬
‫چشایی‬
‫بویایی‬
‫بینایی‬
‫شنوایی‬
‫المسه‬
‫‪Tasting‬‬
‫‪Smelling‬‬
‫‪Seeing‬‬
‫‪Hearing‬‬
‫‪Feeling‬‬
‫انتخاب‬
‫( ‪) selection‬‬
‫سازماندهی و تفسیر‬
‫(اطالعات)‬
‫(‪)Organization and Interpretation‬‬
‫رفتار ها ‪ ،‬احساسات و پیامدها‬
‫(‪)Aftermath,Emotions, and Behavior‬‬
‫‪6‬‬
‫عده ای برای‬
‫حس ششم‬
‫(شهود) هم‬
‫اعتبارقائل اند‪.‬‬
‫مدل ادراک اجتماعی‬
‫ویژگی های‬
‫ادراک شونده (بیرونی)‬
‫ویژگی های‬
‫ادراک کننده (درونی)‬
‫‪ .1‬ارزشها و نگرش‬
‫ها‬
‫‪ .2‬شخصیت‬
‫‪ .3‬انگیزش‬
‫‪ .4‬تجربا‬
‫ادراک‬
‫ویژگی های‬
‫وضعیت‬
‫‪ .1‬زیبایی ساختاری‬
‫‪ .2‬شدت‬
‫‪ .3‬اندازه‬
‫‪ .4‬تباین با زمینا‬
‫‪ .5‬تکرار‬
‫‪ .6‬حرکت و تغییر‬
‫‪ .7‬جدید بودن و آشنایی‬
‫‪ .1‬فرهنگ‬
‫‪ .2‬محیط فیزیکی‬
‫عوامل درونی و بیرونی که موجب جلب توجه ما می شوند ‪ ،‬انتخاب ادراکی را تحت تأیر قرار می دهند ‪.‬‬
‫‪7‬‬
‫ویژگی های ادراک کننده (بیرونی)‬
‫اندازه‬
‫تباین با‬
‫زمینه‬
‫حرکت و‬
‫تغییر‬
‫شدت‬
‫زیبایی‬
‫ساختاری‬
‫تکرار‬
‫ویژگی های‬
‫ادراک‬
‫شونده‬
‫‪8‬‬
‫جدید بودن‬
‫و آشنایی‬
‫ویژگی های ادراک شونده (بیرونی)‬
‫• هرچقدر محرک یا وضعیت از زیبایی ساختاری باالتری برخوردار‬
‫باشد بیشتر مورد توجه قرار می گیرد ‪(.‬زیبایی در هنگام مصاحبه)‬
‫• زیبایی ساختاری در جامعا مدرن ‪ ،‬مؤثرترین نوع زیبایی تلقی می‬
‫شود‪.‬‬
‫‪Structural‬‬
‫‪beauty‬‬
‫(ناشناخته)‬
‫زیبایی ذهن و روح‬
‫زیبایی گفتاری‬
‫زیبایی ساختاری ‪:‬‬
‫عالوه بر ادراک دیگران در ادراک خود فرد نیز مؤثر‬
‫است ‪.‬‬
‫‪9‬‬
‫زیبایی های کمبود‬
‫زیبایی رفتاری‬
‫زیبایی های وجود‬
‫زیبایی‬
‫ساختاری‬
‫زیبایی‪X‬‬
‫ویژگی های ادراک شونده (بیرونی)‬
‫شدت‬
‫‪Intensity‬‬
‫اندازه‬
‫‪Size‬‬
‫• هرچقدر شدت محرک یا وضعیت خارجی بیشتر باشد ‪ ،‬بیشتر مورد‬
‫توجه قرار می گیرد ‪( .‬عطر تند ‪ ،‬صدای بلند ‪ ،‬نور زیاد)‬
‫• نور زیاد بر سردر مجالس مذهبی‬
‫• صدای بلند مدیر ‪.‬‬
‫• اندازه های بزرگ ‪ ،‬توجه را به خود جلب می کنند ‪.‬‬
‫• ماشین آالت بزرگ در کارخانا ها بیشتر توجا را جلب میکند‪.‬‬
‫• مدیر قد بلند بیشتر توجا را جلب می نماید ‪(.‬البتا اثر زمینا را در اندازه نباید فراموش‬
‫کرد)‬
‫• نوشتا های بزرگ (تیتر) بیشتر مورد توجا قرار می گیرد ‪.‬‬
‫‪10‬‬
‫ویژگی های ادراک شونده (بیرونی)‬
‫‪Contrast‬‬
‫‪With‬‬
‫‪Background‬‬
‫• محرک هایی که با زمینه تضاد دارند یا برخالف انتظارند ‪ ،‬توجه را‬
‫جلب می کنند ‪.‬‬
‫• کارگری کا دائما در کارخانا صدای سر صدا می شنود هرگز‬
‫توجهش با این صدا ها جلب نمی شود اما قطع صدا باعث جلب‬
‫توجا وی می گردد‪.‬‬
‫تکرار‬
‫• محرک هایی که تکرار می شوند نسبت به محرک هایی که یک بار‬
‫رخ می دهند توجه را بیشتر جلب می کنند ‪.‬‬
‫‪Repeat‬‬
‫• (تبلیغات با طور متناوب تکرار می شوند تا توجا مشتری را جلب کنند ‪.‬‬
‫• سرپرستان در کارخانا یک وظیفا ساده را برای کارگران توضیح میدهند‪.‬‬
‫تباین با‬
‫زمینه‬
‫‪11‬‬
‫ویژگی های ادراک شونده (بیرونی)‬
‫حرکت و‬
‫تغییر‬
‫‪Motion and‬‬
‫‪Change‬‬
‫جدید بودن‬
‫و آشنایی‬
‫‪New and‬‬
‫‪familiar‬‬
‫• وضعیت های متحرک و متغیر نسبت به وضعیت های ثابت ‪ ،‬توجه‬
‫بیشتری را جلب می کند‪.‬‬
‫• ساختن آگهی های متحرک و متغیر ‪.‬‬
‫• انجام تغییرات در کارکنان با منظور جلب توجا دیگر کارکنان با‬
‫کار توسط مدیر‪.‬‬
‫• اشیاء ‪ ،‬رویداد ها و موقعیت های جدید توجه را جلب می کنند ‪.‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫چیزهای جدید در محیط آشنا و چیزهای آشنا در محیط جدید توجا آدم را جلب می کند‪.‬‬
‫جلب توجا فیلم ها با موضوعات جدید نسبت با فیلم ها با موضوعات تکراری‪.‬‬
‫عالقا نشان دادن بیشتر اهل خانا نسبت با وسایل و لوازم جدید ‪.‬‬
‫جلب توجا بیشتر افراد آشنا و مشهور نسبت با دیگر افراد ‪.‬‬
‫‪12‬‬
‫خطاي ادراكي ‪:‬‬
‫یكي از مسائل مهم ادراك خطاهاي ادراكي هست ‪.‬خطاي ادراكي یك رفتار حسي‬
‫یاادراك نادرست است ‪ .‬یعني آنچه راكه مي بینیم یا مي شنویم باموقعیت واقعي معین‬
‫و مشخص مطابقت نمیكند ‪ .‬ممكن است در اثر بعضي عوامل دروني یا بیروني‬
‫دچارتوهم و خیال شویم ‪.‬از انواع خطاهاي ادراكي مي توان به خطاي بینایي‪-‬‬
‫شنوایي‪-‬خطایزبانومكان –خطاي حركتي –خطاي وزن وغیره ‪......‬‬
‫موانع ادراك اجتماعي ‪:‬‬
‫عوامل بسیاري موجب مي شود كه ما برداشت هاي نادرستي از دیگران داشته‬
‫‪.‬باشیم‬
‫خطاها و تعصبات ادراکی متداول‬
‫ادراک کلیشا‬
‫ای‬
‫اثر گلِم‬
‫اثر هالا ای‬
‫فرافکنی‬
‫خطاهای‬
‫ادراکی‬
‫اثر منسانی‬
‫اثر پیگمالیون‬
‫و اثر گاالتیا‬
‫اثر تقدم و تأخر‬
‫اثر مقایسا ای‬
‫ادراک انتخابی‬
‫‪14‬‬
‫خطای دسترسی‬
‫و اثر قالب‬
‫بندی‬
‫ادراك انتخابي و سازمان ادراکی‬
‫ادراك انتخابي‪ :‬افراداطالعاتي كا با نظرشان مطلوب‬
‫میرسدبا صورت نظام مندي پاالیش مي كنند و اطالعاتي‬
‫كا برایشان ناخوشاینداست نادیده میگیرند‪.‬این‬
‫فرآیندواكنشي اكتسابي است آدمي از تجربا پیشین خودمي‬
‫آموزدكا اطالعات نامساعدرا نادیده بگیرد ‪.‬‬
‫شکل –‬
‫زمینه‬
‫دسته‬
‫بندی‬
‫ادراکی‬
‫اجتماعی می پردازد ‪.‬‬
‫‪15‬‬
‫سازمان‬
‫ادراکی‬
‫سازمان ادراکی ‪ :‬فرآیند شناختی شامل راه هایی می شود‬
‫کا انسان با پردازش اطالعات در مورد جهان طبیعی یا‬
‫اصول‬
‫ثبات‬
‫ادراکی‬
‫شکل‪-‬زمینه‪:‬اصلی ترین قالب سازمان ادراکی می باشد ‪.‬‬
‫فرد بر مبنای آن ادراکاتش را تنظیم می کند ‪.‬‬
‫اشیا و وضعیت ها معموال تحت تأثیر زمینا ادراک می شوند ‪.‬‬
‫ثبات ادراکی‪ :‬موجب می شود فرد در دنیای متحول و متغیر یک نوع‬
‫ثباتی را احساس کند‬
‫با انسان کمک می کند کا جهان اجتماعی پیچیده و متغیر را با ثبات ببیند ‪.‬‬
‫مواردی همچون اندازه ‪ ،‬رنگ و شکل با افراد در احساس ثبات کمک کند ‪.‬‬
‫دستهبندی ادراکی‪:‬بدین معنی است کا سازمان ادراکی تمایل ذاتی با گروه‬
‫بندی محرک های مختلف در قالب الگوهای قابل تشخیص دارد ‪.‬‬
‫گروه بندی بر مبنای اصولی انجام می شود کا باعث می شود گروه بندی ها در‬
‫افراد متفاوت ‪ ،‬مشابا باشد‪.‬‬
‫• مجاورت ‪ :‬محرک هایی که از نظر زمانی یا مکانی در نزدیکی هم قرار‬
‫دارند‪.‬‬
‫(تیم ها ‪ ،‬شکایت مشتری از کاال و بهبود کاال در همان زمان)‬
‫• مشابهت‪:‬محرک های مشابه در قالب یک گروه دسته بندی می‬
‫شوند‪(.‬کارگرانی که لباس مشابه می پوشند در یک گروه جای می گیرند‪) .‬‬
‫• تکمیل‪:‬فرآیند ادراکی افراد خود به خود اجزای ناقص را تکمیل می کند ‪.‬‬
‫البته اثر معکوس این پدیده باعث می شود افراد به خاطر اجزاء‪ ،‬کل را نبینند ‪.‬‬
‫(درختان که مانع دیدن جنگل می شوند)‬
‫• استمرار‪:‬شخص تمایل دارد که امتداد و استمرار یک محرک موجود را‬
‫ببیند‪.‬‬
18
‫خطاهای ادراکی متداول(کلیشه)‬
‫تصورات کلیشهای(قالبی) ‪ :‬کلیشا یعني تعمیم دادن یك ویژگي با گروهي از‬
‫افراد‪ .‬تصورات قالبي اطالعات درموردسایرافرادرابا سطح قابل توجا كاهش مي‬
‫دهد‪ .‬این تصورات مي توانند صحت داشتا باشدیا نداشتا باشند‪.‬‬
‫مشکالت کلیشهبندی‪:‬‬
‫کلیشا ها ممکن است مبنایی برای تعصب و تبعیض قرار گیرند‪.‬‬
‫باعث می شوند کا اطالعات ناسازگار با آنها ‪ ،‬یا نادیده گرفتا شوند و یا تفسیر با مقصود شوند ‪.‬‬
‫ادراک از خود را در افراد تحت تأثیر قرار می دهند ‪ .‬زن = خانادار‬
‫ساز و کارهای کاهش آثار تفکر کلیشه ای‪:‬‬
‫تنوع آموزی‬
‫نظریه تماس‬
‫خطاهای ادراکی متداول(اثر هالهای)‬
‫اثر هالاای‪:‬‬
‫زمانی رخ می دهد که یک خصیصه برجسته شخص بر ادراک کلی ما از سایر‬
‫خصوصیات وی تأثیر می گذارد ‪.‬‬
‫(تعمیم) یک ویژگی ادراک را شکل میدهد ‪.‬‬
‫با تصمیم گیری ضعیف و غیر واقعی منجر می شود ‪.‬‬
‫در صورت نبود اطالعات عینی و ملموس بیشتر رخ میدهد‪.‬‬
‫در ارزیابی عملکرد بسیار رخ میدهد ‪.‬‬
‫اثر هالهای‬
‫خطاهای ادراکی متداول(اثر پیگمالیون‪،‬اثرگاالتیا‪،‬اثرگلِم)‬
‫پیشگویی کامبخش یا کامیابی فراخود است ‪ .‬باورها و انتظارات افراد تعیین‬
‫کننده رفتار و عملکرد آنهاست‪.‬‬
‫پیگمالیون ‪ :‬اگر انتظارات باالی یک فرد باعث افزایش عملکرد افراد دیگر شود ‪.‬‬
‫گاالتیا‪ :‬اگر انتظارات باالی فرد باعث افزایش عملکرد خودش شود ‪.‬‬
‫گلِم ‪:‬لبا منفی اثر پیگمالیون می باشد ‪ .‬یعنی انتظارات کم باعث کاهش عملکرد افراد‬
‫می شود‪.‬‬
‫انتظارات پایین مدیر کاهش عملکرد افراد را با بار می آورد ‪.‬‬
‫خطاهای ادراکی متداول(برداشت اولیه)‬
‫خطاي برداشت اولیه یا اثراولین برخورد‪ :‬اولین برداشت با دوام ترین برداشت است‬
‫‪.‬هنگامي كا ادراك كننده براي اولین باربا ادراك شونده مالقات مي كندبراي پیش بیني‬
‫رفتارخود در برخورهاي بعدي‪ ،‬تصویري از آن فرد در ذهن خود ایجاد میكند‪.‬‬
‫خاطرات آغازین با ویژه در مصاحبا هاي استخدامي با طور بارز و مؤثر پایدار‬
‫خواهد ماند‪.‬‬
‫خطاهای ادراکی متداول(فرافکنی‪ ،‬اثر منسانی)‬
‫فرافكنی ‪ :‬افراد عالقمندند كا برخي از ویژگي ها و احساسات خود را با دیگران‬
‫نسبت دهند‪ .‬مثال ویژگي منفي خود را با دیگران نسبت دهند ‪.‬‬
‫فرافکنی نباید با اثر منسانی اشتباه شود ‪.‬‬
‫اثر منسانی‪ :‬افراد تمایل دارند کسانی را کا شباهت زیادی با آنها دارند نسبت با‬
‫بقیا بهتر و مساعد تر ارزیابی کنند ‪.‬‬
‫کاربرد نظریا ادراک‬
‫کامیابی فراخود‬
‫نظریا اسناد‬
‫کامیابی فراخود(اثر پیگمالیون)‬
‫اگر انتظارات باالی فرد باعث افزایش عملکرد دیگران شود اثر پیگمالیون‬
‫رخ داده است‪.‬‬
‫مانند معلمی کا با او گفتا شد برخی شاگردان استعداد ویژه ای دارند و این‬
‫باعث شد کا او متفاوت رفتار کرده و نتیجا بهتری از آنها بگیرد‪.‬‬
‫ریشا این نظریا در این است کا باورها و انتظارات افراد تعیین کننده رفتار‬
‫و عملکرد آنها است‪.‬‬
‫نظریه اسناد‬
‫نظریا اسناد بر اساس این پیش فرض بنا نهاده شده است کا افراد سعی دارند‬
‫عوامل وعلتهای رفتار مشاهده شده را شناسایی نمایند‪.‬‬
‫ما همواره با دنبال شرح علت رفتارهای خود و سایرین هستیم‪.‬‬
‫تئوری اسناد چنین بیان میکند کا رفتار میتواند ناشی از عوامل درونی فردی یا‬
‫عوامل بیرونی موجود در محیط باشد‪.‬‬
‫به عقیده هارولدکِلی انسان ها پس از اینکه اطالعاتی در مورد سه بعد رفتار‬
‫یعنی اجماع ‪ ،‬تمایز ‪ ،‬ثبات به دست آوردند‪ ،‬اسناد علّی را انجام می دهند و علل‬
‫رفتاری را مشخص می کنند ‪.‬‬
‫مدل اسناد )هارولد کِلی(‬
‫اجماع کم‬
‫تمایز کم‬
‫اجماع زیاد‬
‫عوامل‬
‫بیرونی‬
‫عوامل‬
‫درونی‬
‫ثبات زیاد‬
‫تمایز زیاد‬
‫ثبات کم‬
‫‪28‬‬
‫خطاهای اسناد‬
‫خطای‬
‫اساسی‬
‫اسناد‬
‫• با نادیده گرفتن عوامل محیطی مؤثر بر رفتار اشاره دارد و اینکا‬
‫فرد تمایل دارد هنگام مشاهده و علت یابی رفتار دیگران تأثیر‬
‫ویژگی ها و صفات شخصی را بیش از اندازه و تأثیر عوامل‬
‫بیرونی و محیطی را کمتر از حد واقعی جلوه دهد ‪( .‬تأخیر سر کار تنبلی تلقی‬
‫تعصب‬
‫خود‬
‫خدمتی‬
‫• این گرایش کا افراد مسئولیت کارهای موفقیت آمیز خود را بیشتر‬
‫از مسئولیت کارهای ناموفق با عهده میگیرند ‪ .‬فردموفقیت ها را‬
‫با عوامل درونی مثل توان و تالش و شکست را با عوامل بیرونی‬
‫مثل شرایط و بدشانسی نسبت می دهد‪.‬‬
‫می شود)‬
‫‪29‬‬
‫روش هایی برای بهبود ادراک ‪ :‬شناخت خود » پنجره جو ‪ -‬هری‬
‫بازخور‬
‫ناشناخته برای خود‬
‫شناخته شده برای خود‬
‫‪SRP‬‬
‫‪s‬‬
‫کور‬
‫باز‬
‫ناحیه ‪4‬‬
‫ناحیه ‪3‬‬
‫ناشناخته‬
‫پنهان‬
‫‪30‬‬
‫افشا (خودگشودگی)‬
‫ناحیه ‪2‬‬
‫ناحیه ‪1‬‬
‫شناخته‬
‫شده برای‬
‫دیگران‬
‫ناشناخته‬
‫برای‬
‫دیگران‬
‫با تشکر از ُحسن توجه شما‬