Transcript Хичээлийг татаж авах

СЭТГЭХҮЙН ӨГҮҮЛЛЭГ
Пэрэнлэйн ЛУВСАНЦЭРЭН
/1933-1972/
Зохиолч
П.Лувсанцэрэн
1933
онд
Баянхонгор аймгийн Баянбулаг суманд
төржээ. Бага сургууль, мал эмнэлэгийн
сургууль төгсөөд 16 насандаа малын бага
эмч болж хөдөө орон нутагт ажиллаж байв.
1962-1967 онд Москва хотноо М.Горькийн
нэрэмжит, утга зохиолын дээд сургуульд
суралцан төгсөх хугацаандаа нэлээд бүтээл
туурвисан.
“Нар шингээгүй” анхны өгүүллэгээ 1962 онд
бичиснээр Монголын утга зохиолд орж
ирсэн.
“П.Лувсанцэрэн
сэтгэлзүйн
өгүүллэгүүдээрээ тухайн төрөл хэлбэрийг
баяжуулж уран сайхны энэ эрэл нээлтийг
залгамж
үеийн
зохиолчид
баяжуулсан
билээ” /Х.Сампилдэндэв 1999/
Нар шингээгүй
/Өгүүллэг/
ЭХЛЭЛ
Цэрэн бүсгүй санхүүгийн техникум
төгсөөд нэг аймгийн гэгээрлийн
хэлтэст
нягтлан
бодогчоор
ажиллана. Очоод төдий л удалгүй
хань нөхөртэй болж хэдэн сар
хадмуудтайгаа байгаад дараа нь
өөрийн гэсэн байртай болж анхны
хүүгээ төрүүлнэ.
ЗАНГИЛАА

Зохиолын би баатар буюу Цэнгэл өдөр
албан ажлаа хийж ирээд оройд гэрийн
ажлаа хийн хүүхдээ асарсаар хоног сар
нэгэн хэвээр харавсан сум шиг өнгөрч
байлаа. Тэднийхээр орж гарах хүнгүй,
гэр бүлийн гурван гишүүний явдаг газар
хэмжээтэй, ордог айл
хязгаартай.
Гэтэл намар болж Цэрэн хадланд
дайчлагдана.
ӨРНӨЛ



Хадлан дээр ирээд Дагдаа, түүний эхнэр
Галцоо, Даш, Найдан нартай танилцана.
Цэрэн Дагдаа хоёр хамт бухал чирч явдаг
байсан бөгөөд Цэрэнгийн бухлыг голдуу
Найдан тосч авдаг байсан.
Ажлын дөрөв дэх өдөр болоход Цэнгэлийн
сэтгэлд Найдан бодогдох болсон. “Цэрэн чи
одоо л болохоо байх нь дээ” гэж өөрийнхөө
тухай бодоод зэвүүн санагдавч тэрээр
сэтгэлээ зоргоор нь тавьж бодсоор л
байлаа.
ТУЙЛ
Хадлан дээр ажлын арав хоног
өнгөрлөө. Энэ өдөр өвсөн дээр тайлаад
хаячихсан Найдангийн цамцыг хараад
“одоо бид буцтал тавхан хоног үлдлээ
шүү гэж бодсон чинь сэтгэл хачин
шимшрэв.
 Найданг харахад хүний сайхан гэж
Цэрэнгийн боддогоор, юуг хэлдэг байна
тэр болгон амилж биелчихээд явж
байгаа юм шиг санагдаж тэр дурлахгүй
байж чадаагүйгээ улам улам гүн
ухаардаг байлаа.

ТАЙЛАЛ


Цэрэнг явахын өдөр Найдан түүний
майханд ямар нэг юм хэлэх гэж байгаа мэт
орж ирээд гэр бүлтэй, эхнэр нь гадаадад
сурдаг тухай хэлээд “Чамайг би хайрладаг,
өрөвддөг. Гэвч чи бид хоёрт бие биедээ
сайн санаж явахаас илүү юм байж
болохгүй шүү дээ” гэж хэлнэ. Ингээд тэд ах
дүү улс шиг байцгаая гээд нэг нэгэндээ
гэрийнхээ хаягийг өгөөд сална.
Цэрэн энд ирээд хамт олон, найз нөхөдтэй
байхыг
аз
жаргалыг
мэдэрч
гэртээ
баяртайгаар харина.
ТӨГСГӨЛ
Гэр бүлдээ байдаг олон дутагдлыг
ухаарсан
Цэрэн
үүнийгээ
засч
залруулахын тулд нөхөртөө хамт олон,
найз нөхөдтэй байхын сайхныг үргэлж
ярьж, ухуулах болсон.
 Нэгэн өдөр ялихгүй юмнаас маргаан
гарч үүнийг далимдуулсан нөхөр нь
түүнд уурлаж, Найдантай хардана.
 Миний сэтгэлдээ хадгалж ирсэн сүү шиг
сайхан
сэтгэлийг
тэр
хүн
даанч
ухаарсангүй. Би гэрэл гэгээтэй тэнүүн
сайхан амьдрал л мөрөөдсөн юм.

ЗОХИОЛЫН НЭРИЙН ТУХАЙ

Цэрэн анх нөхөр хүүхэдтэй болсны дараа
амьдрал нь нэгэн хэвийн уйтгартай
байдлаар үргэлжилж, нөхөр нь түүнийг
хүүхдээ л сайн өсгөж, гэр орноо өөд татаж
байвал
болоо
гэж
боддог
байсан.
Зүйрлэвэл түүний амьдрал шингэж буй
нартай ижил байсан. Бүсгүйд ямар нэг юм
дутагдаж
байв.
Хадланд
явснаараа
өөрийгөө нийгэмд хийж бүтээх зүйлтэй,
өөрийг нь үгүйлэх хүмүүстэй хүн болохыг
мэдэж
амьдралынх
нь
нар
шингэх
болоогүйг ухаардаг.
ЗОХИОЛЫН ДҮР



Цэрэнгийн
дүр:
Нийгэмд
идэвхитэй,
олонтой байх дуртай боловч эрх чөлөөгөө
нөхрөөрөө хязгаарлуулсан эмэгтэйн дүр.
Цэрэнгий нөхрийн дүр: Хөдөлмөрч боловч
зөвхөн өөрийнхөө ажилыг бүтэж байвал
болоо гэж үздэг хувиа хичээсэн, нийгэмд
идэвхигүй, ганцаардмал хүн.
Найдангийн
дүр:
Сайхан
сэтгэлтэй,
хөдөлмөрч
бөгөөд
хүмүүстэй
нийтэч,
нийгэмд
идэвхитэй,
эмэгтэй
хүнийг
хүндэлдэлж ойлгодог хүний дүр.
ЗӨРЧИЛ


Дотоод сэтгэлийн зөрчил /Гэтэл сүүлдээ
гэдэс цатгалан ч сэтгэл өлөн, хоол байлаа
ч идэх дургүй, ямар нэг зүйлийг хий
мөрөөдөн, хоосон шаналж битүүхэн гуниг
төрдөг боллоо. Нэг л юм дутагдаад байх
шиг санагдаж ер нь яахав гэдэг иш
мухаргүй юм өөрөөсөө асуудаг боллоо/
Үзэл бодлын зөрчил /-Би сургуульд
байхдаа бүжиг үдэшлэг гэж гүйгээд л,
томоогүйтэж багш нартаа аашлуулаад л,
сүрхий гоёж гоодсон нэлээд сээтэгнүүр
зантай байдаг байсан. –Манай нөхрийн сул
тал гэвэл хар ихтэй, наргиан шуугианд
дургүй, өөрөө нийтийн бүжиг ч хийж
чадахгүй/
ҮЗЭЛ САНАА
Нийгэмд
идэвхигүй
ганцаардмал
байдлыг шүүмжилсэн. Улс орны хөгжил
цэцэглэлтэд залуу гэр бүлийн оруулах
хувь нэмэр их болохыг харуулсан.
 Насны
багад нөхөрт гарсан нэгэн
бүсгүйн сэтгэл зүрхэн дэх цэвэр
тунгалаг
бодлыг
дурайтал
нээн
үзүүлсэн. /Л.Чойжилсүрэн/

АНХААРАЛ ТАВЬСАНД
БАЯРЛАЛАА...