Transcript fizik_bulgan

Физикийн багш: Ж.Баатарчулуун
2013 он
 Үлээдэг
бөмбөлөг дотор ус хийж,
агаарыг нь шахаж гаргаад уясан
байгаа.
 Түүнийг савтай усанд 2-3 удаа
дүрээд сайтар ажиглаарай.
 Устай бөмбөлгийн усанд хийсэн
байдал, агаарт байгаа байдлыг
харьцуулаарай.
 Шингэн
болон хий дотор биеийг
хийхэд түүнийг дээрээс нь
дарах, дороос нь түлхэх
даралтыг зөрүүнээс болж өргөх
үйлчлэл үүсдэг. Энэ хүчийг
өргөх буюу Архимедийн хүч
гэнэ.


Эртний Грекийн алдарт эрдэмтэн Архимед МЭӨ
287 онд Сицили арлын Сиракуз хотод төржээ. Эцэг
нь Архимедийг тухайн үеийн шинжлэх ухааны нэг
том төв Александр хот руу боловсрол
эзэмшүүлэхээр явуулсан байна. Тэнд Архимед
математик, механикийн ухаанд шамдан суралцаж
их зүйлийг сурч мэдэж авсан байна.
Архимед зөвхөн математикч, физикч төдийгүй
тухайн үеийн том зохион бүтээгч инженер хүн
байжээ. Тэрээр хөшүүргийн хууль хий ба шингэнд
оруулсан биед хий шингэний зүгээс үйлчлэх
хуулиудыг нээсний зэрэгцээ одон орон судлах
багаж төхөөрөмж зохион бүтээж ашиглаж байжээ.
Усны
өргөх хүч
юунаас хамаарахыг
сонирхоё.
 Хэрэглэгдэх
зүйлс
Динамометр
Цорготой сав
Туухай 3 ширхэг
Хуваарьтай сав
Өргөх
хүч түрэгдсэн
шингэний жинтэй
тэнцүү.
Архимедийн
хүч
шингэний нягт ба
түрэгдсэн шингэний
эзэлхүүнээс
хамаарна.
 Усанд
бие хийхэд 2кг ус
асгарчээ. Уг биед
шингэний зүгээс түлхэх
хүч юутай тэнцүү вэ?
Хэмжээг бодож ол.
 Шингэн
(хий) дотор байгаа
биед үйлчлэх өргөх хүч нь
түрж гаргасан шингэний
(хийн) жинтэй тэнцүү.
Үүнийг Архимедийн хууль
гэдэг.
 Шингэнд
живүүлсэн биеийн
хэвтээ, босоо байрлалын үед
Архимедийн хүч ялгаатай юу?
 Усны түвшинг сайтар
ажиглаарай.
Хичээлд идэвхтэй оролцсонд баярлалаа.