Transcript leksion 1 - Masterat Berat

ALBANIAN UNIVERSITY
FAKULTETI I SHKENCAVE SHOQËRORE
DEPARTAMENTI I SHKENCAVE JURIDIKE
E Drejta e Procedures
Penale
Dr. Lulzim Lelçaj
Kuptimi dhe përmbajtja e Procedurës Penale
• E drejte e Procedures Penle është tërësia e normave
që rregullojnë veprtimtarinë e subjekteve në procesin
penal
• E drejta procedurale penale përfshin
• Raportet procedurale ndermjet subjekteve
• Format procedurale te veprimeve procedurale
• Garacite procedurale te te pandehurit dhe te demtuarit
Create your first presentation
Raporttet procedurale ndermjet subjekteve ne
procedimin penal duke percaktuar te drejtat dhe detyrat e
tyre. Veprimet procedurale te sejcilit subjekt procedural
krijon raporte te caktuara me subjektet e tjera.
Forma procedurale eshte teresia e rregullave
procedurale te parashikuara ne ligj per kryerjen e
veprimeve procedurale, kjo garanton ligjshmerine e
veprimeve procedurale.
Garancite procedurale jane mjetet e parashikuara ne ligj
qe subjektet procedurale te brojne te drejtat dhe lirite e
njeriut. Respektimi I tyre eshte detyrim per subjektet e
tjera
Create your first presentation
Perkufizimi I te Drejtes Procedurale Penale
Ajo perfaqeson ate dege te se drejtes (jurisprudences)
me objekt studimin, shpjegimin dhe interpretimine
legjislacionit procedural penal.
Doktrina juridike e procedures penale
Jurisprudenca gjyqesore ne fushen procedurale penale.
Create your first presentation
Ndarja e te Drejtes se procedures penale
• E drejta e Procedures Penale ndahet ne
• Pjesen e pergjithshme
•
Parimet, subjektet juridiskioni dhe kompetencat,
aktet procedurale, afatet dhe njoftim, provat dhe
masat e sigurimit
• Pjesa e posacme:
•
Hetimet paraprake,gjykimi ne shkalle te paregjykimi I
apelit, gjykimi ne gjykaten e larte, rishikimi,
ekzekutimi I vendimeve gjyqesore dhe maredhenjet
juridiksionale me autoritetet e huaja.
• .
Create your first presentation
Sistemi –modeli procedural penal
Sistemet procedurale penale dallohen me se shumti me
raprtet procedurale te subjekteve , format procedurale.
Garancite procedurale ekzistojne ne te gjithe sistemet
procedurale.
Roli e subjekteve procedurale (gjykata, prokuroria dhe I
pandehuri dhe pozicioni I sejcilit identifikojne secilin
sistem.
Sot aplikohen dy sisteme klasike procedurale penale:
Sistemi akuzator dhe ai inkuizitor.
Sot aplikohet edhe nje sistem I trete miks
Create your first presentation
Sistemi akuzotor
• Sistem I familjes Cmmon Law. Ai proklamon me se miri:
• Parimin I prezumimit të pafajsisë, Barazisë së palëve në
proces
• Vleerësimin e provave në debatin gjyqësor procesin gjyqësor
• Dhënjen e drejtësisë nga Juria (drejtesia qe jepet nga populli
• Pozicionin e saktë te prokurorit përfaqësues I akuzës në
emër të shtetit, të pandehurit, mbrojtësve
• Gjykata eshte juria si përfaqësuese e populit.
Create your first presentation
Sistemi inkuizitor –(dr romake-gjermanike)
Procedi pasqyron nje trekendesh ku ne kulm eshte
gjykata dhe prokurori e I pandehuri jane te
barazlarguara. Ekzistojne te dreta te barabarta mes t
Gjyqtari në mes dhe palët në pozitë të kundërt
Procesi është publik
Gjyqtari kujdeset për respektimin e rregullave të
procesit dhe jep vendimin sipas provave të paraqitura
nga palët.
Gjykatësi vetëm vlerëson provën nuk I krijon ato
Prokurori paraqet provat përpara gjykatës
I pandehuri paraqet prapësimet për provat
Create your first presentation
sist inkuizitor favorizon denimin e pandehurit
• Sistemin inkuizitor procesi është jo publik, bëhet me
anë të dokumenteve. Gjyqtari ka funksion gjate hetimit
dhe gjykimit.
• gjyqtari kërkon, administron dhe vlerëson provat
• Gjyqtari kërkon zbulimin e të vërtetës.
• Gjyqtari merr gati pozicionin e prokurorit duke hartuar
akuzën publike.
• Nga ana tjetër sigurohen garancitë procedurale për të
pandehurin.
• Duket sikur palët nuk janë të barabarta në proces por
eshte krijuar Sistemi Inkuizitor I garantuar
Create your first presentation
Sistemi Miks (I përzier)
• Kombinim I sistemeve
• Nevoja e goditjes së veprave penale me liritë e të
akuzuarit
• Kodi I procedures penale natyre ekuzatore
• Ruan edhe disa elemenete të sistemit inkuizitor të
drejtat e paleve dhe rolin e gjykatës në marrjen e disa
provave.
Create your first presentation
Sistemi I adoptuar nga Kodi I Pr Penale te Shqiperis
Kodi I procedures penale te shqiperise ka
karakteristika mbizoteruese te sistemit akuzator
(parimi I barazise se paleve, oralitetit, neutralitetit I
gjyqtarit) kjo zgjedhje ka ardhur nga nevoja per
demokratizimin e sistemit te dretesise ne Shqiperise.
Sistemi permban edhe disa elemente te sistemit
inkuizitor sidomos ne rolin aktiv te paleve ne hetimin
paraprak dhe ankesen e paleve ne gjykate per keto
veprime.
Ne raste te domosdoshme gjykata merr prova
krysisht (me inciative te saj)
Create your first presentation
Lidhja e Dr Procedures penale me
deget e tjera te se drejtes
Lidhja me te drejten penale matariale (nuk mund te
aplikohen ndarazi). Normat e te drejtes penale
zbatohen permes atyre procedurale penale.
Lidhja me te drejten civile dhe procedure civile. Zbatimi
I normave civile ne procesin penal kur nga vepra
penale ka deme civile.padia civile ne procesin penal.
Lidhja me kriminalistiken e cila perdor mjetet dhe
metodat e zbulimit te veprave penale. Keto instrumente
te kriminalistikes aplikohen sipas normave procedurale.
Create your first presentation
ZHVILLIMI HISTORIK I PROCEDIMIT PENAL
Zhvilimi I se drejtes lidhet me krijimin dhe zhvilimin e
shtetit.
Akti I pare penal eshte “Kanuni I Jurise ose I Pleqesise”
10 maj 1913. kanuni I ndante fajet ne Deme. Faje te
veshtira dhe faje te shemtuese (kondravajtje, delikte
dhe krime). Krimet gjykoheshin nga pleqesia
perfaqesues te betuar te popullit. Dita e drejtesise 10
maj 1913
Statuti I vitit 1914 (keshili I pleqve, gjytaret e paqit,
gjykatat e shkalles se pare dhe te apelit.
Create your first presentation
Pas kongresit te Lushnjes Keshilli I Nalte miratoi nje
dekret 11.01.1921 u krijua sistemi gjyqesor.
18 gjykata paqtuese, 7 gjykata te shkalles se pare , 1
gjykate diktimi (shkoder). Shpalleshin parimet e
emermit, patundeshmerise se gjyqtareve, mbrojtjen,
gjykimin publik.
Dekreti I vitit 1925 “Organizimin e Gjykatave te
drejtesise”. Sistemi gjyqesor I pershtatej ndarjes
administrative. Ne gjykatat e e diktimit ndaheshin ne
civile dhe penale.
Ligji I vitit 1929 persosi sistemin duke perfshire
elemente te se drejtes italiane (gjykimi I dpd)
Create your first presentation
Prokuroria kishte per mision ruajtjen e rendit dhe
sigurimit te pergjithshem, sigurise publike dhe
mbrojtjen e ligjshmerise. Prokurori I petgjithshem varej
nga Ministri I Drejtesise.
Avokatia u ndertua sipas ligjit te vitit 1931”Per ushtrimin
e avokatise”
Gjate luftes u krijuan gjyqet partizane
Me 16 nentor 1944 komanda e pergjithshme e UNC
kmiratoi rregulloren “Per funksionimin e gjyqeve
ushtarake”
Ligji nr41, date 14.1.1945 ishte I njete. Nuk gjykohej
duke u bazuar ne prova.
Create your first presentation
1953 u miratua Kodi I Procedures Penale. Eksitonin
gjykatat e shkalles se pare, Apelit dhe Gjykata e Larte
Ky kod parashikonte te drejten e mbrojtjes me avokat.
Ekzistonte Avokatia.
Ne vitin 1968 u ndryshua sistemi gjyqesor. Drejtesia
jepej nga gjykatat popullore. (gjykata e Larte,gjylatat e
rrtheve, gjykata e fshtarave te qyteteve dhe te lagjeve)
Me 1973 u krijuan keshilat gjyqesore ne gjykatat e
retheve te cilat gjykonin si shkalle e dyte.
1966 u suprimu Ministria e Drejtesise.
1967 u suprimua avokatia.
Prokuroria merr funksione kontrollit te zbatimit te ligjeve.
Create your first presentation
Hetimi ushtrohej nga organet e hetuesise.
1980 u miratua Kodi I ri I Procedures Penale
Prokurorise iu hoq e drejta e ndjekjes penale
Gjykata nuk kontrollonte hetimet paraprake.
Hetimi behej nga hetuesia dhe ministria e brendshme
Ndryshimet proceduralendodhen ne vitin 1990
Ligji I majit 1990 lejon avokatine.
Ligji I dates 17.12.1991 shfuqizon dispozitat e politizuar te
Kodit te Procedures Penale.
Ligji I dates 24/6/1992 “Per organizimin e drejtesise dhe
ndryshime me kodet e procedures civile dhe penale
Create your first presentation
Sistemi gjyqesor. Gjykata e kasacionit, gjyakatat e apelit
dhe gjykatat e rretheve.
Prokuroria organ I ndjekjes penale dhe drejtuese e
kontrolluese e hetimeve
Hetuesia u vendos prane prokurorive.
U njoh e drejta e ankimit ne gjykate kunder arrestit te
dhene nga prokurori.
Paketa kushtetuese e te drehtave te jeriut e vitit 1993
per te drejtat dhe lirite themelore te njeriut.
Kodi I ri I procedures penale I vitit 1995
Create your first presentation