Transcript File

SISTEMI KUSHTETUES
I SHTETEVE
TЁ BASHKUARA TЁ AMERIKЁS
Punoi:
Zёrina Loxha
HISTORIKU
Pasi fituan pavarёsinё nga Britania, nё Luftёn
Revolucionare (1775-1783), shtetet duhet tё
vendosnin ligjin dhe rregullin nё vend. Kёshtu,
Xh. Washington dhe Hamiltoni filluan tё
mendonin rreth krijimit tё njё kushtetute.
 Kushtetuta e SHBA-ve u miratuar nga Kuvendi
Kushtetutёdhёnёs nё Filadelfi, mё 17 shtator
1787.
 Hyri nё fuqi nё qershor tё viti 1788, pas
ratifikimit tё shtetit tё nёntё (dy tё tretat e
njёsive federale).
 Me kushtetutё ёshtё zbatuar sistemi republikan i
bazuar nё ndarjen e pushtetit.

STRUKTURA
 PREAMBULLA
7
NENE
 27 AMANDAMENTE
PREAMBULA
Pjesa hyrëse.
 Shpreh aspiratat e nxjerrjes së kushtetutës.
“Ne populli i Shteteve tё Bashkuara, me qёllim qё tё
krijojmё njё bashkim mё tё pёrkryer, tё vendosim
drejtёsinё, tё sigurojmё qetёsinё nё vend, tё sigurojmё
mbrojtjen e vendit, tё nxisim mirёqenien e
pёrgjithshme dhe tё sigurojmё tё mirat e lirisё pёr
vetёn tonё dhe brezat e ardhshёm, caktojmё dhe
vendsoim kёtё Kushtetutё tё Shteteve tё Bashkuara tё
Amerikёs.”

NENI I - FUSHA E LEGJISLATIVIT
Ushtrohet nga Kongresi i
cili pёrbёhet nga
 Senati dhe
 Dhoma e Pёrfaqёsuesve.

Kompromisi i Madh – Plani i Virxhinas
dhe i atij të New Xhersit.
Senati pёrbёhet nga dy senatorё pёr çdo shtet
(të gjitha shtetet kanë përfaqësim të njejtë).
- Senatorët zgjidhen përmës zgjedhjeve
drejtpërdrejta.
- Mandati i tyre është 6 vite.
të
Dhoma e pёrfaqёsuesve pёrbёhet nga
antarё qё zgjidhen çdo dy vjet nga populli i
shteteve tё veçanta.
- Mandati i përfaqësuesve është 2 vite.
NENI II - EKZEKUTIVI

Ushtrohet nga Presidenti,
cili njёkohёsisht ёshtё edhe
shef i shtetit.
- Zgjidhet pёr njё mandat 4
vjecar nga elektorët.
- Numri i elektorëve është
538, nevojiten 270 vota për
tu zgjedhur.
- Nuk i jep pёrgjegjёsi
legjislativit, por elektoratit.
NENI III - GJYQËSORI
Pushteti gjyqësorë ushtrohet
nga Gjykata Supreme.
 Bën interpretimin e ligjeve
dhe të Kushtetutës
 Bën mbrojten e Kushtetutës.
 Gjyqtarët federal i emëron
Presidenti me pëlqimin e
Senatit.

AMANDAMENTET
Janё shtojca plotёsuese qё i janё bёrё
kushtetutёs, mirёpo nuk e kanё ndryshuar
pёrmbajtjen thelbёsore tё kushtetutёs.
 Kushtetuta e SHBA-ve pёrmban 27
amandamente. Mund tё propozohen nga dy tё
tretat e cdo dhome tё Kongresit ose nga njё
Kuvend kombёtar qё mund ta thёrrasё Kongresi.
 10 amandamentet e para pёrbёhen nga dispozitat
e “Ligjit mbi tё drejtat”, si garanci e tё drejtave
themelore qytetare. (1791)
 Amandamenti i 14 pёrbёn bazёn e tё drejtave
individuale tё amerikanёve.

NDRYSHIMI I KUSHTETUTЁS
 Kushtetuta
e SHBA-ve konsiderohet si
kushtetutё e fortё, ndёrsa pёr ndonjё
ndryshim eventual tё kushtetutёs
nevojtet pёlqimi i tri tё katёrtave tё
shteteve.
 James Madison: “Nё ndёrtimin e njё
sistemi qё do tё dёshironte tё zgjaste me
shekuj, nuk duhet tё harrojmё ndryshimet
qё do tё sjellin kёta shekuj”
ATRIBUTET
E KUSHTETUTЁS SЁ SHBA-VE
Kushtetuta nё Shtetet e Bashkuara paraqet
aktin mё tё lartё juridik dhe qё nga miratimi
formalisht ka mbetur e pandryshuar.
 Konsiderohet si:
- kushtetuta e parё moderne e shkruar nё botё
- kushtetuta e parё federative
- kushtetuta mё e shkurtёr nё botё.
