Transcript اصول حركت-فصل۳

‫دكتر پويا دانشور‬
‫پزشك ورزشي‬
‫دستيار تخصصي آسيب شناسي و حركات اصالحي‬
‫‪Posture assessment‬‬
‫‪Movement analysis‬‬
‫ارزيابي عدم تعادل‬
‫چگونگي تبديل يك عدم‬
‫تعادل عضالني به يك‬
‫ناهنجاري حركتي‬
‫همه حركات پيچيده ‪،‬اجزاء سازنده اي دارند كه بر اساس ‪ 6‬حركت‬
‫جداگانه مفاصل شكل مي گيرند‪.‬‬
‫در سطح سهمي يا ‪: Sagital‬‬
‫‪Flexion .1‬‬
‫‪Extension .2‬‬
‫در سطح قدامي يا ‪: Frontal‬‬
‫‪Abduction .3‬‬
‫‪Abduction .4‬‬
‫‪Lateral bending .5‬‬
‫در سطح عرض ي ‪:Horizontal‬‬
‫‪ .6‬چرخشي‬
‫‪‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫اين الگوها بيشتردرمسيرمستقيم است وبه درد آناليزحركتي مي خورد‪:‬‬
‫‪ Lifting‬يا باال بردن (شامل اسكات و جهش هاي ناگهاني به باال)‬
‫‪ Pulling‬يا كشيدن‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪ Pushing‬يا هل دادن‬
‫‪.5‬‬
‫‪ Trunk rotation‬يا چرخش تنه‬
:‫ متغير حركت‬6
(Integration of muscle action)‫يكپارچگي عملكرد عضالني‬-1 
(Combination of biomotor skills)‫تركيب مهارتهاي بيوموتور‬-2 
(Planes of motion) ‫سطوح حركتي‬-3 
‫حفظ مركز ثقل بر روي سطح اتكا‬-4 
(Maintenance of center of gravity over base of support)

‫شتاب منفي و پايداري‬، ‫شتاب مثبت‬-5

(Acceleration, deceleration and stabilisation)

(Open and ‫مشاركت (تعامل) زنجيره هاي حركتي باز و بسته‬-6
closed chain contribution)

‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در اكثر الگوهاي حركتي‪ ،‬چند عضله همزمان‬
‫يكپارچگي عملكرد عضالني (عملكرد صحيح سيستم عصبي –‬
‫عضالني) باعث مي شود كه حداقل فشار بر مفصل وارد شود‪.‬‬
‫بلندكردن جسم در حاليكه عضالت سريني ضعيف است‪.‬‬
‫عملكرد جبراني عضالت بازكننده ستون فقرات‬
‫(بويژه ‪)Lumbar erectors‬‬
‫فشار مضاعف و آسيب رسان به مفاصل ستون مهره ها‬
‫يعني عضالت سريني و بازكننده ستون فقرات يكپارچه عمل نمي كنند‬
‫و دومي كوتاهي اولي را به قيمت فشار بيشتر جبران مي كند‪.‬‬
‫‪ ‬تعريف‪:‬‬
‫عبارتست از توانائي هاي گوناگون كه براي انجام هر حركتي الزم‬
‫است‪.‬‬
‫‪ ‬مهارتهاي بيوموتور بايستي بر اساس توانائي هاي هر فرد و شيوه‬
‫زندگي او در يك برنامه اصالحي ‪،‬اصالح گردد‪.‬‬
‫‪ ‬با بروز آسيب ورزشي يا اختالل عصبي‪-‬عضالني ‪،‬يك يا چند‬
‫مهارت بيوموتور دچار نقصان مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬مهارتهاي بيوموتور بهم وابستگي داشته‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تمريناتي كه بطور يكجا چندين مهارت را در يك جلسه تمريني‬
‫انجام مي دهند اثر بيشتري دارد‪.‬‬
‫محدوديتها‪:‬‬
‫‪ .1‬مانع پيشرفت و بهبود مطلوب مهارتهاي خاص مشكل دار مي‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ .2‬محدوديت زمان‬
‫‪ .3‬راه حل‪:‬‬
‫انجام تمريني تركيبي انفرادي ‪ Single hybrid exc.‬يعني انجام‬
‫چند الگوي حركتي بصورت همزمان‬
‫(مثل ‪ :‬اسكات يا غلطيدن روي توپ از پشت)‬
‫‪‬‬
‫تقريبا ً تمام فعاليتهاي زندگي روزمره در ‪ 3‬سطح حركتي‪:‬‬
‫سهمي )‪(Sagital‬‬
‫قدامي )‪(Frontal‬‬
‫عرضي )‪(Transverse‬‬
‫‪‬‬
‫ضعف عضالت سريني مياني )‪(Gluteus medius‬‬
‫بعنوان عضله مهم براي حفظ تعادل ميان مفصل ران‬
‫در سطح فرونتال‬
‫عالمت ترندلنبرگ‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫اكثر دستگاههاي مقاومتي قديمي ‪،‬فرد را در وضعيتي قرار مي دهند‬
‫كه يكي از سطوح حركتيش ثابت باشد و لذا مفصل چرخشي را تنها در‬
‫يك مسير خطي ثابت و در يك سطح حركت مي دهد‪.‬‬
‫موجب فشار بر مفصل ‪،‬فرسودگي و ساييدگي مفصل و البته عدم‬
‫انطباق بافعاليت عملكردي روزانه‬
‫مثال ‪:‬اغلب دستگاههاي تمريني قدرتي صرفا ً باعث حركت خم وباز‬
‫كردن در سطح ساژينال (سهمي) مي شود و تنها اين حركتها اصالح‬
‫مي گردد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫دستگاههايي كه بيشتر با عملكرد روزمره منطبق بوده و سطوح‬
‫مفصلي بيشتري را در بر مي گيرد‪.‬‬
‫مثل‪ :‬تسمه و قرقره‬
‫‪Cables and pulleys‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در مواردي كه در يك عضو بعلت درد يا ضعف عضله محدوديت‬
‫داريم‪.‬‬
‫استفاده از دستگاههايي كه عضو را محدود يا حذف نمايند و امكان‬
‫تمرين روي بقيه اعضاء بدن فراهم باشد‪.‬‬
‫مثالً ‪ :‬موقع كمر درد‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫بديهي است كه اكثرحركات عملكردي از حالت ايستاده آغاز مي شود‪.‬‬
‫بنابراين فرد بايد عالوه برغلبه بر نيروي جاذبه حركت مطلوب را هم‬
‫انجام دهد‪،‬لذا نياز مداوم به حفظ تعادل دارد‪.‬‬
‫حفظ اين حالت ايستاده فعال و متحرك مبتني بر‪2‬دسته رفلكس است‪:‬‬
‫‪ Righting‬يا رفلكس هاي استواري قامت‪:‬‬
‫بيشتر براي حركت برروي سطح ثابت‪ ،‬مثل پياده روي سطح صاف و‬
‫محكم‬
‫‪ Equilibrium R‬يا رفلكسهاي تعادلي‪:‬‬
‫براي حركت بروي سطح ناصاف يا بي ثبات مثل ماسه ‪،‬زمين چمن يا‬
‫سطوح متحرك (مثل قطار و كشتي)‬
‫‪ ‬البته اكثر فعاليت هاي روزمره نيازمند تعادل پويا بوده و تمرين‬
‫اصالحي مناسب براي آنها هم بهتر است ‪.‬‬
‫‪ ‬بجاي وسايل ثابت روي سطوح ناصاف يا متحرك مثل تخته هاي‬
‫متحرك )‪(Wobble boards‬‬
‫يا توپهاي پايداري)‪(Stability balls‬‬
‫اما برنامه اصالحي را نبايد با اين تمرينات شروع كرد و بايد برروي‬
‫سطوح ثابت آغاز و به تدريج كه شخص توانايي در وضعيت پويا پيدا‬
‫كرد ‪،‬به سمت آنها رفت‪.‬‬
‫‪ ‬تقريبا ً تمامي حركات كاربردي و روزمره در طول اجرا‪ ،‬با سرعتهاي مختلف‬
‫به انجام مي رسد و درحين آن انقباضات ايزومتريك باعث ثبات مي گردد‪.‬‬
‫مثال ‪ :‬بلند كردن يك جسم‬
‫ابتدا عضالت ران ‪،‬همسترينگ و سريني به سرعت منقبض مي شود‬
‫)‪(Acceleration‬‬
‫سپس انقباض عضالت شكم و خم كننده ران ‪،‬سرعت را كاهش مي دهند‬
‫)‪(Deceleration‬‬
‫همزمان انقباض ايزومتريك عضالت عمقي تر شكم‪،‬بازكننده و خم كننده تند و‬
‫بازكننده زانو‬
‫باعث ثبات ستون فقرات و زانو مي شود‪(Stabilization).‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ .1‬گاهي بلند كردن يك وزنه ‪ 5‬كيلو گرمي با سرعت نامناسب‬
‫انرژي بيشتري از بلند كردن يك وزنه ‪ 10‬كيلوگرمي با سرعت‬
‫مناسب مصرف مي كند‪.‬‬
‫كمردرد‬
‫‪ .2‬بلند كردن ناگهاني يك جسم سنگين‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تعريف‪:‬‬
‫حركت زنجيره اي باز يعني كه انتهاي ديستال دست يا پا در فضا آزاد‬
‫باشد و حركت زنجيره اي بسته حركتي است كه انتهاي ديستال دست يا‬
‫پا در مقابل مقاومت خارجي قرار گيرد‪.‬‬
‫اغلب حركات انسان در زندگي روزمره ‪،‬تركيبي از حركات زنجيره‬
‫هاي باز و بسته است‪ .‬مثل بلند كردن پالستيك خريدهاي روزانه كه در‬
‫آن پاها در زنجيره حركتي بسته و دستها در زنجيره حركتي باز هستند‪.‬‬
‫بنابراين بهتر است تمرينات اصالحي( در صورت امكان) در برگيرنده‬
‫هر دو زنجيره باشند تا الگوهاي زندگي روزمره تقليد شود‪.‬‬
)‫(آتروفي‬Disuse
)Strain ‫ (رگ به رگ شدن يا‬Over use
)‫ (كشش بيش از حد‬Over Stretch
.1
.2
.3
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫آتروفي‬
‫رگ به رگ شدن‬
‫ضعف ناشي از كشش‬
‫حركات اصالحي )‪(C.E‬‬
‫استراحت عضو )‪(R.‬‬
‫رهايي از كشش‬
‫)‪(Relief of the stretch‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫اغلب بدون درد حين انقباض‬
‫تشخيص‪ :‬ناتواني در نگهداري عضو در وضعيت پاسيو يا در‬
‫برابر مقاومت آزمونگر‬
‫عواقب‪ :‬ناپايداري استاتيك و ديناميك مفصل و ضعف حركات‬
‫نهايتا ً مشكالت ساختاري‬
‫حركات اصالحي براي گروه عضالت مناسب نيست و بايد بطور‬
‫اختصاصي روي عضله آتروفيك كار كرد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫علت ‪ :‬كشيدگي بيش از اندازه كوتاه مدت يا اعمال بار بيش از‬
‫اندازه )‪(Eccentric‬‬
‫عالمت‪ :‬درد يا انقباض عضله و لمس (برخالف آتروفي)‬
‫كاهش قدرت عضالني (مشابه آتروفي)‬
‫درمان اصلي‪Rest :‬‬
‫خط قرمز حركات اصالحي (ورزشهاي درماني) درد‬
‫درمان ضعف عضله مثل آتروفي‬
‫‪ ‬علت اصلي شايع‪ :‬حركات يا وضعيت هاي تكراري طوالني مدت (خوابيدن يا‬
‫نشستن طوالني)‬
‫‪3 ‬مثال‪:‬‬
‫‪ .1‬ضعف وطويل شدن بازكننده هاي كف پا )‪((plantar dorsiflexors‬همزمان‬
‫كوتاه شدن ‪)Planter Flexor‬‬
‫در وضعيت طاقباز خوابيده بر اثر فشار روي به پايين لحاف يا پتوي سنگين‬
‫‪ .2‬وضعيت خوابيده به پهلو‬
‫ساق پاي باالتر‪Flexion،Adduction‬و ‪Medial rotation‬‬
‫كشيدگي طوالني مدت ‪Gluteus medius‬‬
‫ضعف اين عضله‬
‫معاينه(تست عضالني دستي) عدم توانايي ‪ Abduction‬و ‪ Extension‬و‬
‫‪Lateral rotation‬‬
‫شكل ظاهري ‪ Hip adduction :‬و تفاوت طول پاها و در وضعيت ايستاده‬
‫اين شكل خوابيدن و عوارض ناشي از آن در افراد با لگن پهن (خانم ها) شايعتر‬
‫است‪.‬‬
‫‪ .3‬وضعيت خوابيده به پهلو‪:‬‬
‫‪ Abduction‬و ‪ Forward tilt‬شانه‬
‫كشيدگي بيش ازحد ‪ Lower Trapezius‬و ‪Rhomboid‬‬
‫شانه باالتر(درگير) هم به جلو كشيده مي شود و بازو را هم به جلو مي كشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫بديهي است در افزايش طول عضله ‪ ،‬فاصله بين مبداء چسبندگي )‪(origin‬و‬
‫سرمتحرك )‪ (Insertion‬افزايش پيدا مي كند و آزمونهاي طول عضله اين‬
‫افزايش طول و فاصله را مي سنجند‪.‬‬
‫در عضالت تك مفصلي (مثل ‪ilipson‬يا سوئز خاصره اي) دامنه حركتي‬
‫مفصل و دامنه حركتي طول عضله يكسان است ‪.‬‬
‫در عضالت دو مفصلي دامنه حركتي مجموع مفاصل بيشتر از دامنه حركتي‬
‫طول عضله است ‪.‬‬
‫براي آزمون طول عضله در اينحالت بايد عضله را بروي يك مفصل بدون‬
‫كشش ثابت كرد و دامنه حركت آن در مفصل ديگر را اندازه گرفت‪.‬‬
‫بديهي است موقع آزمون‪ ،‬محل مبداء عضله بايد ثابت باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫قرار دادن عضو در وضعيتي بر خالف جاذبه و يا واردآوردن فشار‬
‫مستقيم در خالف جهت خط كشش عضله تحت آزمون‬
‫نزديكترين عضو بدن به محل آزمون ترجيحا ً بايد ثابت گردد تا آزمون‬
‫اختصاصي شود ‪.‬‬
‫قانون كلي ‪ :‬فشار وارده بر عضو به تدريج اعمال مي شود تا درجه‬
‫قدرت عضله تعيين گردد‪.‬‬
‫‪ ‬وقتي به دليل ضعف يك عضله ‪،‬حركت انجام نمي شوود‪ ،‬يوك عضوله‬
‫يا گروهي از عضالت ديگر اين كم كاري را جبران مي كنند‪.‬‬
‫‪ ‬مثال‪ :‬در ضعف عضالت سريني بوزرگ ‪،‬انجوام حركوت بواال آوردن‬
‫ران دروضوعيت دمور)‪ ،(Hip extension in pron‬عضوالت‬
‫راسوت كننوده كموري)‪ (Lumber erectors‬بعنووان جانشوين عمول‬
‫كرده وموجب چرخش روبه جلولگن )‪(Ant.pelvic tilt‬‬
‫مي شوند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫قابل قبول يا ‪ :fair‬وقتي در مقابل جاذبه زمين عضو رابه راحتي‬
‫نگاه مي دارد ‪.‬‬
‫درجات باالتر و پايين تر از قابل قبول بر اساس ارزيابي شخصي‬
‫آزمونگر مي باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫قدرت عضله در طول دامنه حركت يكسان نيست ‪ .‬بنابراين درجه‬
‫بندي در نقاط مختلف دامنه غلط است‪.‬‬
‫در عضالت تك مفصلي ‪ :‬در آخر دامنه حركت‬
‫در عضالت دو يا چند مفصلي ‪ :‬در نيمه دامنه حركت‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دامنه حركتي محدود مفصل ناشي از كوتاهي عضله ‪،‬يك علت شايع‬
‫دردهاي عضالني –استخواني است ‪.‬‬
‫گرچه كششهاي شديد در حالت سكون‪ ،‬مي تواند در يك دوره زماني‬
‫كوتاه (‪ 10-20‬دقيقه )در اصالح دامنه حركت مفصلي موثر باشد‬
‫ولي جداي از موقت بودن ‪،‬خط آسيب فيبرهاي عضالني و همبند را‬
‫هم دارد ‪.‬‬
‫توصيه ‪ :‬انجام كششهاي طوالني مدت تر بافشار كم تر و در دوره‬
‫موثرتراست‪.‬‬
‫هاي زماني طوالني تر‬
‫‪ ‬اول كشش عضله كوتاه شد ‪،‬بعد تقويت عضله طويل (ضعيف) شده‬
‫‪ ‬بهترين حالت انجام همزمان كشش و تقويت‬
‫‪ ‬مثال‪:‬‬
‫‪Compensatory Lumbar Flexion‬‬
‫كوتاهي همسترينگ ها‬
‫درمان اصالحي ‪ :‬تقويت (انقباض) عضالت بازكننده كمر و زانو‬
‫)‪(Back extensors & kne extensors‬‬
‫همزمان با كشش همسترينگ هاي كوتاه شده‬