Transcript Sækja PowerPoint glærur

1. hluti - Sjálfsmyndin
1.2 Ég og hinir
Félagsleg hlutverk
• Hlutverkin sem þú hefur í raunveruleikanum segja til um hvernig aðrir vænta
þess að þú hegðir þér.
• Hlutverkin segja einnig til um hvernig þú
væntir þess að aðrir hegði sér.
Félagsleg hlutverk
• Ef það væru engar leikreglur til að fara eftir
myndi enginn vita hvernig hann/hún ættu
að hegða sér í samskiptum við aðra.
Samfélagið yrði óstarfhæft.
Félagsleg hlutverk
• Þú hefur fjölmargar stöður og hlutverk sem
þú leikur eftir mismunandi reglum.
• Dæmi: bróðir/systir, frændi/frænka,
nemandi ...
Félagsleg hlutverk
• Til að rannsaka hvaða væntingar fylgja
ólíkum hlutverkum getum við reynt að
brjóta reglurnar sem fylgja hlutverkunum.
• Athugaðu að fólk getur brugðist illa við ef
þú brýtur reglur sem fylgja þeim hlutverkum
sem þú leikur.
Félagsleg hlutverk
• Staða og hlutverk eru eins og tvær hliðar á
sama peningi.
• Staða er kyrrstætt hugtak sem segir til um
hver þú ert. Dæmi: nemandi.
• Hlutverk: Þú verður að leika stöðuna.
Dæmi: góður/slæmur nemandi.
Félagsleg hlutverk
• Í lífinu sjálfu eru engar nákvæmar reglur
sem segja hvernig við eigum að leika stöðu.
Hver og einn verður að leika sína
stöðu/stöður af fingrum fram.
 Ef þú ferð út fyrir þau mörk sem teljast eðlileg
fyrir stöðuna eru aðrir fljótir að senda þér skilaboð
með ýmsum hætti (t.d. augnráði) um að svona geri
maður ekki.
Í hringiðu væntinga (bls. 29)
• Á hverjum degi eru gerðar fjölmargar
kröfur til þín – um hvað þú eigir að gera eð
ekki að gera og hvernig þú eigir að hegða
þér.
 Búðu til lista yfir nokkrar af þeim stöðum sem þú
hefur og hvaða væntingar fylgja stöðunum.
Í hringiðu væntinga (bls. 29)
• Sjálfsmynd þín hefur breyst töluvert frá því
þú varst barn (bls. 30). Hvernig?
 Reyndu að svara eftirfarandi spurningum (eða
hugsaðu um þær alla vega út frá þér): Hver ertu?
Hvað viltu? Hvers vegna ertu eins og þú ert? Hver
eru markmið þín? Hvað viltu vera? Hvernig finnst
öðrum þú vera?
Hópar (bls. 30)
• Einstaklingar sem hafa samskipti sín á
milli mynda hóp. Samskiptin fara venjulega
eftir væntingum sem einstaklingar í hópnum
hafa hver til annars.
• Hópur er ólíkur þyrpingu, en með
þyrpingu er átt við fólk sem af tilviljun er
statt á sama stað á sama tíma.
Hópar (bls. 31)
• Hópar eru venjulega flokkaðir í tvennt eftir
því hvernig samskipti innan þeirra fara
fram:
• Frumhópar: Litlir hópar. Samskipti
innan þeirra eru náin, óformleg og vara
lengi.
 Dæmi: Fjölskyldur, vinir
Hópar (bls. 31)
• Fjarhópar: Fólk á fremur stutt, ópersónuleg samskipti sín á milli og veit lítil sem
engin deili hvert á öðru. Fjarhópar eru
yfirleitt myndaðir til að ná ákveðnu
markmiði og eru samskipti innan þeirra
mótuð af því.
 Dæmi: Krakkar í öðrum árgöngum í þínum skóla, Fjésbók
(Facebook)
Félagslegir rammar (bls. 31)
• Við tilheyrum mörgum misstórum hópum,
sumir raðast hver utan á annan en aðrir
skarast.
 Minnsti hópurinn í lífi þínu er fjölskyldan, svo
kemur bekkurinn, skólinn og sveitarfélagið. Ysti
hópurinn er alheimssamfélagið (sjá mynd 1.1. bls.
32).
Félagslegir rammar (bls. 31)
• Hópar sem þú tilheyrir eru mikilvægir því
þeir einkenna þig og hafa áhrif á hver og
hvernig þú ert.
 Þú „bergmálar“ hópana sem þú tilheyrir.
Félagslegir rammar (bls. 32)
• Sumir hópar sem þú tilheyrir liggja hver
utan á öðrum. Dæmi: Íslenska þjóðin telur
allar fjölskyldur landsins, líka þína.
• Aðrir hópar sem þú tilheyrir skarast.
Dæmi: Þú átt heima á ákveðnum stað/landi
en átt margt sameiginlegt með unglingum
annars staðar í heiminum.
Vinir og vinátta (bls. 33)
• Á unglingsárum skipta vinir oft meira máli
en fjölskyldan.
 Þú lærir að vera hluti af hópi með vinum þínum.
 Við lok unglingsáranna hafa flestir myndað sterk
og varanleg vináttusambönd.
Vinir og vinátta (bls. 33)
• Stelpur: Mynda gjarnan eitt eða tvö náin
trúnaðarsambönd sem aðrir eiga ekki
aðgang að.
• Strákar: Vináttusambönd milli þeirra eru
ekki eins sterk og hjá stelpunum. Þeim
finnst mikilvægara að vera viðurkenndir
meðlimir hóps en að eiga besta vin.
Vinir og vinátta (bls. 33)
• Ertu sammála lýsingunum um vináttu
stráka annars vegar og stelpna hins vegar
sem fjallað er um á bls. 33?
 Lýstu þínum vinahópi. Hver er munurinn á vini
og kunningja?
Vinir og vinátta (bls. 33)
• Við 14-15 ára aldur fara að myndast
fjölmennari hópar sem bæði kynin eiga aðild
að og þar myndast oftast fyrstu
parasamböndin.
 Finnst þér að það ætti að setja einhverjar reglur
um hvenær unglingar mega stofna til
parasambanda (t.d. út frá aldri)? Rökstyddu
svarið.
Kossar (bls. 33)
• Kossar menningartengdir, á sumum
svæðum kyssist fólk t.d. ekki.
• Af hverju kyssist fólk?
 Kossar geta haft kynferðisleg áhrif.
 Kossar eru notaðir til að sýna væntumþykju og til að
styrkja tengsl milli fólks.
Kossar (bls. 33)
• Sumir atferlisfræðingar (þeir sem kanna
hegðun manna og dýra) telja að kossar hafi
þróast frá þeirri útbreiddu hegðun dýra að
þefa hvert af öðru.
• Inúítar heilsast gjarnan með því að núa
saman nefjum. Prófaðu þá aðferð næst þegar
þú ætlar að kyssa einhvern.
Kynhlutverk (bls. 33)
• Kynhlutverk eru allar þær væntingar sem
gerðar eru til einstaklinga út frá kynferði
þeirra. Þau eru ein af mikilvægustu og
áhrifaríkustu hlutverkum sem við höfum.
 Af hverju leika strákar og stelpur ólík kynhlutverk? Hvaða
hegðun eða atriði einkenna frekar stráka en stelpur hér á
landi? Heldur þú að þessi einkenni séu þau sömu alls staðar
á landinu/alls staðar í heiminum?
Kynhlutverk (bls. 34)
• Flestar kynbundnar væntingar lærum
við af foreldrum okkar. Litlar stelpur herma
eftir mömmu sinni og litlir strákar herma
eftir pabba sínum.
 Sum kynhlutverk eru líffræðilega ákvörðuð en flest þeirra
eru lærð. Með því er átt við að samfélagið kennir okkur
hvernig við eigum að hegða okkur miðað við kyn.
Kynhlutverk eru breytileg eftir menningarheimum.
Erfðir eða uppeldi (bls. 35)
• Við spurningunni um hvort erfðir eða
uppeldi hafi meira að segja við að útskýra
mótun þína og hvernig þú ert er ekki til neitt
einfalt svar.
• Mismunandi kröfur og væntingar til kynja
snúast ekki bara um hvað þú gerir heldur
líka um persónulega eiginleika.
Erfðir eða uppeldi (bls. 35)
• Staðalmyndir: Einfaldar, yfirdrifnar og
oft fordómafullar lýsingar um alla
einstaklinga innan sérstaks hóps.
 Staðalmyndir um stráka: ágengir, virkir, líkamlega
sterkir.
 Staðalmyndir um stelpur: auðmjúkar, óframfærnar
og fúsar til að laga sig að aðstæðum.
Hluta 1.2 er lokið
• Hér lýkur glósum úr hluta 1.2
• Nú áttu bara eftir að svara spurningunum á
bls. 37 og 38.