Transcript سرمايه اجتماعی- استانداری زنجان

‫سرمایه اجتماعی‬
‫محمدعلي شفیعا‪-‬استاد دانشکده مهندسي صنایع ومدیریت اجرایي‬
‫دانشگاه علم وصنعت ایران‬
‫‪[email protected]‬‬
‫‪www.iust.ac.ir‬‬
‫مزیت رقابتي‪-‬افزایش پیچیدگي تالش ها‬
‫‪1930‬‬
‫‪1940‬‬
‫‪1950‬‬
‫‪1960‬‬
‫‪1970‬‬
‫‪1975‬‬
‫‪1985‬‬
‫‪1990‬‬
‫میالدي‬
‫زمین‬
‫" كاهش كارگر‬
‫" تالش هاي سرمایه‬
‫افزایش " فیزیکي تولید‬
‫كیفیت‬
‫تالش هاي"‬
‫فكري‬
‫خدمات‬
‫"‬
‫اطالعات‬
‫"‬
‫آگاهي ودانایي‬
‫"‬
‫پل زدن‬
‫و‬
‫اتصال‬
‫دادن‬
‫مالحظات‬
‫خصوصی‬
‫و عمومی‬
‫رسمی و‬
‫غیر‬
‫رسمی‬
‫اعتماد‬
‫ضخیم و‬
‫رقیق‬
‫اتصاالت‬
‫قوی و‬
‫ضعیف‬
‫ظهورسرمایه اجتماعي‬
‫‪ -1‬رابطه های دوستانه و خانوادگي‬
‫‪-2‬شبکه هاي اجتماعي‬
‫‪ -3‬ارتباطات بین بخشي‬
‫‪ -4‬چارچوب هاي رسمي و سازماني‬
‫‪ -5‬ارتباطات اجتماعي – سیاسي‬
‫‪ -6‬نرم ها و ارزش هاي اجتماعي‬
‫سرمایه اجتماعی‬
‫مفهومی جامعهشناسی است که در تجارت‪ ،‬اقتصاد‪ ،‬علوم‬
‫انسانی و بهداشت عمومی جهت اشاره به ارتباطات درون و‬
‫مابین گروهی از آن استفاده می شود‪.‬‬
‫به عنوان نوعی (عالج همه مشکالت) جامعه مدرن تلقی شده‬
‫است‪.‬‬
‫ایده اصلی این است که شبکههای اجتماعی دارای ارزش‬
‫هستند‪ .‬همانطور که پیچ گوشتی (سرمایه فیزیکی) یا‬
‫تحصیالت دانشگاهی (سرمایه انسانی) هم به صورت فردی و‬
‫هم جمعی میتوانند موجب افزایش بهره وری شوند‪،‬‬
‫ارتباطات اجتماعی هم بر بهره وری افراد و گروهها تأثیر‬
‫میگذارند‪.‬‬
‫مدیریت سرمایه انسانی‬
‫تغییر‬
‫انواع سرمایه‬
‫سرمایه اجتماعی‬
‫سرمایه‬
‫اقتصادی‬
‫سرمایه‬
‫فرهنگی‬
‫سرمایه سیاسی‬
‫اندازه گیری سرمایه اجتماعي‬
‫• تعدادي از عناصر اصلي كه ميتوان سرمایه اجتماعي را‬
‫با آن مورد اندازهگیري قرار داد عبارتند از‪:‬‬
‫مشاركت غیر‬
‫رسمي همیارانه‬
‫در فعالیتهاي‬
‫داوطلبانه در‬
‫تشكلهاي‬
‫غیردولتی‬
‫اعتماد به نهادهاي‬
‫مردمي و دولتي‬
‫اعتماد عمومي به‬
‫یكدیگر‬
‫آگاهي به امور‬
‫عمومي‬
‫تحول تدریجی در تعریف سرمایه‬
‫• درک ازسرمایه درچهار دهه اخیر دچارتحوالت زیادي شده‬
‫است‪.‬‬
‫• مفهوم سرمایه اجتماعي که اخیرا وارد ادبیات علوم مختلف‬
‫شده‪ ,‬معاني متفاوت و کارهاي مختلف آن دامنه کاربرد این‬
‫مفهوم را بسیار زیاد نموده است‪ .‬این مفهوم داراي شکل‬
‫استعاره اي است و از عینیت کمتري برخوردار است‪.‬‬
‫• سرمایه اجتماعي در پاره اي از موارد اشاره به سرمایه‬
‫فردي می کند که درشبکه هاي اجتماعي گسترش می یابد و‬
‫باعث ایجاد منابع قابل دسترس فردي مي شود‪.‬‬
‫چالش هاي روي در روي ایرانیان‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫درعین تهاجمات فرهنگي‪,‬مردم میل به رفتن به جاهاي‬
‫دیگررادارند؟چطوردولت کوچک و موثرشود؟ بازوان‬
‫حکمراني خوب چون بخش خصوصي موثر ونهادهاي غیر‬
‫دولتي چگونه نقش ایفا کنند؟‬
‫مشارکت فعال در مدیریت ایران دیجیتال‪ :‬چالش فعال ایراني‬
‫در ماجراي خلیج فارس چگونه شکل گرفت؟‬
‫پیاده سازي عدالت اجتماعي‪ :‬امکانات جامعه چگونه توزیع‬
‫گردد؟ چگونه بوذرجهرهاي حکیم در جامعه شکل گیرند؟‬
‫اشتغال‪ :‬براي ایجادسالي‪1‬میلیون شغل چقدرسرمایه و کجا‬
‫صرف کنیم؟‬
‫درمسیر تحقق چشم انداز‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫جهاني شدن‪ :‬صدور ارزش های حاصل از پیشرفت ها با‬
‫ورود به سازمان تجارت جهاني‬
‫جامعه اطالعاتي‪:‬ایران چگونه مدیریت شود تا وارد‬
‫فضاي سایبرنتیک گردد؟‬
‫اقتصاد دانایي محور‪ :‬وکیل‪،‬ناظرپنهان‪ ،‬نمایشگر‪،‬‬
‫مدرس‪ ،‬رقیب‪ ،‬جاسوس‪.‬‬
‫کیفیت زندگي‪ :‬تمایل به طلب بهتر کردن‬
‫استفاده کارآ از منابع‪ :‬تشدید بهره گیري از منابع‪ ،‬تعلیم و‬
‫تربیت‪،‬بازسازي ساختارسرمایه‪،‬بازسازي اقتصادي‪،‬تغییر‬
‫فني‪.‬‬
‫اهمیت سرمایه اجتماعی‬
‫• در دو دهه اخیر مفهوم سرمایه اجتماعي در زمینهها و اشكال گوناگون به‬
‫عنوان یكي از كانونيترین مفاهیم‪ ،‬ظهور و بروز یافته است‪ ،‬هر چند شور‬
‫و شوق زیادي در بین صاحبنظران و پژوهشگران مشابه چارچوب‬
‫مفهومي و ابزار تحلیلي ایجاد كرد‪ .‬لیكن نگرشها‪ ،‬دیدگاهها و انتظارات‬
‫گوناگوني را نیز دامن زده است‪ .‬افزایش حجم قابل توجه پژوهشها در این‬
‫حوزه بیانگر اهمیت و جایگاه سرمایه اجتماعي در سپهرهاي متفاوت‬
‫اجتماعي است‪.‬‬
‫• به طور كلي میزان سرمایه اجتماعي در هر گروه یا جامعهاي نشان دهنده‬
‫میزان اعتماد افراد به یكدیگر است‪ .‬همچنین وجود میزان قابل قبولي از‬
‫سرمایهاجتماعي موجب تسهیل كنشهاي اجتماعي ميشود‪ ،‬به طوري كه‬
‫در مواقع بحراني ميتوان براي حل مشكالت از سرمایهاجتماعي به عنوان‬
‫اصليترین منبع حل مشكالت و اصالح فرآیندهاي موجود سود برد‪.‬‬
‫• از اینرو شناسایي عوامل موثر در تقویت یا تضعیف سرمایه اجتماعي‬
‫اهمیت بسزایي دارد‪.‬‬
‫• دربرگیرنده مفاهیمي همچون اعتماد‪ ،‬همكاري و همیاري‬
‫میان اعضاي یك گروه یا یك جامعه است كه نظام هدفمندي‬
‫را شكل ميدهند و آنها را در جهت دستیابي به هدفهاي‬
‫ارزشمند هدایت ميكند‪.‬‬
‫• از اینرو شناخت عوامل موثر در تقویت یا تضعیف‬
‫سرمایه اجتماعي ميتواند در گسترش ابعاد سرمایه‬
‫اجتماعي كمك كرده و موجب افزایش عملكرد اجتماعي و‬
‫اقتصادي افراد در جوامع شود‪ .‬بستر مناسبي براي‬
‫بهرهوري سرمایه انساني و فیزیكي و راهي براي نیل به‬
‫موفقیت قلمداد ميشود‪ .‬مدیران و كساني كه بتوانند در‬
‫سازمان‪ ،‬سرمایهاجتماعي ایجاد كنند‪ ،‬راه كامیابي شغلي و‬
‫سازماني خود را هموار ميسازند‪.‬‬
‫سرمایه اجتماعی‬
‫• امروزه سرمایه اجتماعي نقشي بسیار مهمتر از سرمایه‬
‫فیزیكي و انساني در جوامع ایفا ميكند و شبكههاي روابط‬
‫جمعي و گروهي انسجام بخش میان انسانها و‬
‫سازمانهاست‪.‬‬
‫• از اینرو در غیاب سرمایه اجتماعي‪ ،‬سایر سرمایهها‬
‫اثربخشي خود را از دست ميدهند و بدون سرمایه اجتماعي‬
‫پیمودن راههاي توسعه و تكامل فرهنگي و اقتصادي‬
‫ناهموار و دشوار ميشود‪.‬‬
‫سرمایه اجتماعی از نگاه اندیشمندان مختلف‬
‫• نتایج پژوهش هاي انجام شده در ایران‪:‬علي رغم نگاه هاي‬
‫متفاوت به مقوله سرمایه اجتماعي‪ ،‬جلب مشارکت عمومي‬
‫و ارتقاي عملکرد واحد هاي جمعي‪ ،‬تامین سالمت و رفاه‬
‫انساني در کنار کاهش آسیب هاي اجتماعي حاصله از شبکه‬
‫هاي اجتماعی ‪,‬از جمله اهداف و نتایج مطلوب به کارگیري‬
‫سرمایه اجتماعي است ‪.‬‬
‫• بوردیو‪ :‬منبعي که باعث تسریع در دسترسي به خدمات‬
‫گروهي است‪.‬‬
‫سرمایه اجتماعی از نگاه اندیشمندان مختلف‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫کلمن‪ :‬خصلتي از ساختار اجتماعي که کنشگران را براي‬
‫دستیابي به مقاصدآنان تسهیل مي نماید‪.‬‬
‫پوتنام‪ :‬اعتماد‪،‬هنجارها و شبکه هایي که زمینه ساز ایجاد‬
‫همکاري و نزدیکي مي گردد‪.‬‬
‫فوکویوما‪ :‬اشتراک اعضاي گروه در هنجارهاي غیررسمي‬
‫براي ایجاد تعاون‪.‬‬
‫مک ایوین‪ :‬هنجارهایي که باعث مي شود بخشي نسبت به‬
‫بخشي دیگر تسلط پیدا نماید‪.‬‬
‫اینگرام و رابرتز‪ :‬روابط مبتني بر اعتماد که زمینه ساز‬
‫پیاده سازي اهداف گروه در جامعه مي گردد‪.‬‬
‫ظرفیت و سرمایه اجتماعی‬
‫• سرمایه اجتماعي به کیفیت روابط یا هنجارهاي رایج اشاره‬
‫دارد که به عنوان دارایي جمعي قلمداد می شود‪.‬‬
‫• به دلیل محور بودن منابع انساني براي دستیابي به اهداف‬
‫توسعه‪ ،‬ارتباط معني داري میان ظرفیت اجتماعي و سرمایه‬
‫اجتماعي وجود دارد‪.‬‬
‫• سرمایه اجتماعي را به عنوان قوام و تداوم حکمراني خوب‬
‫دانسته اند که گستراننده شفافیت‪ ،‬پاسخگویي‪ ،‬قانونمندي و‬
‫عدالت است‪.‬‬
‫جایگاه سرمایه اجتماعی به عنوان مبنای‬
‫سرمایه فکری‬
‫توسعه‬
‫سرمایه‬
‫انسانی‬
‫جذب سرمایه‬
‫انسانی‬
‫نگهداشت‬
‫سرمایه‬
‫انسانی‬
‫ابعاد و شاخص های سرمایه اجتماعی‬
‫توافقی بر نحوه اندازه گیری سرمایه اجتماعی وجود ندارد و این خود به‬
‫موضوعی برای بحث تبدیل شده است‪ :‬چرا باید چیزی را که قابل اندازه گیری‬
‫نیست سرمایه نامید؟ در حالیکه معموال به طور حسی می توان سطح‪/‬میزان‬
‫سرمایه اجتماعی را در یک رابطه خاص (سوا از نوع و مقیاس) دریافت‪،‬‬
‫اندازه گیری کمی نسبتا پیچیده به نظر می آید‪ .‬این مشکل منجر به ایجاد‬
‫معیارهای مختلف برای عملکردهای مختلف شده است‪.‬‬
‫سرمایه اجتماعي داراي سه بعد اساسي است‪:‬‬
‫‪ )1‬بعد ساختاري‪ :‬شامل الگوي پیوندهاي میان اعضاء گروه و تركیب‬
‫سازماندهي این اعضاء است‪ .‬سلسله مراتب شبكه‪ ،‬تراكم و میزان همگني گروه‬
‫یا اعضاي گروه از جمله شاخصهاي عمده بعد ساختاري هستند‪.‬‬
‫‪ )2‬بعد هنجاري‪ :‬به كیفیت تعامالت وارتباط اعضاء در درون یك گروه اشاره‬
‫دارد‪ .‬در این بعد شاخصهایي نظیر اعتماد و ارتباط متقابل مطرح است‪.‬‬
‫‪ )3‬بعد شناختي‪ :‬كمتر قابل اندازهگیري بوده و ميتوان آن را ارزشهاي‬
‫مشترك در میان اعضاي یك گروه دانست‪ .‬هنجارها‪ ،‬ارزشها‪ ،‬نگرش‪ ،‬باورها‪،‬‬
‫فرهنگ شهري و ‪ ...‬در این بعد قرار دارند‪.‬‬
‫مدل پا‪،‬دل‪ ،‬سر‬
‫دريافت ايده‬
‫ساختاردهي‬
‫سازماندهي‬
‫ايده فروش ي‬
‫تيم سازي‬
‫تعليم دهي‬
‫اجراي ايده‬
‫هدف گذاري‬
‫عملكرد ثمردار‬
‫انعطاف سيستمي‬
‫جامع‬
‫تفكر چكيده‬
‫تمايل به خودكنترلي فردي‬
‫همدردي‬
‫تماس اجتماعي‬
‫انعطاف اجتماعي‬
‫حمايت‬
‫اعتماد‬
‫رقابت پذيري‬
‫نفوذ‬
‫اعتماد شخص ي‬
‫غيروابستگي‬
‫استحكام روحي‬
‫انرژي فيزيكي‬
‫عناویني ازگذار اقتصادي‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫«جامعه فرا صنعتي»‪،‬‬
‫«جامعه اطالعاتي»‪،‬‬
‫«اقتصاد نوآوري»‪،‬‬
‫«اقتصاد دانش»‪،‬‬
‫«اقتصاد شبكهاي»‪،‬‬
‫«اقتصاد ديجيتالي»‪،‬‬
‫«اقتصاد بي وزن»‪،‬‬
‫«اقتصاد الكترونيكي» و سرانجام «اقتصاد مجازي»‬
‫تمایل به مشارکت‬
‫• غني سازي کنش هاي اجتماعي و افزایش تمایل به مشارکت‬
‫و اعتماد اجتماعي از جمله آثار مثبت سرمایه اجتماعي بر‬
‫ابعاد اقتصادي و اجتماعي است‪.‬‬
‫• بوردیوسرمایه اجتماعي را با نگاهي اقتصادي‪ ،‬منبعي‬
‫تسهیل کننده براي دسترسي به خدمات گروهي مي داند‪,‬‬
‫ولی کلمن با نگاهي انساني آن را از خصوصیات ساختار‬
‫هاي اجتماعي دانسته که کنشگران را براي دستیابي به‬
‫مقاصد آنها کمک مي کند‪.‬‬
‫عوامل موثر حکومتی بر سرمایه اجتماعی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫در بعد کالن و حکومتی عوامل ذیل به عنوان شاخص های‬
‫سرمایه اجتماعی محسوب میگردند‪:‬‬
‫مشارکت و انسجام و همبستگی اجتماعی‪،‬وفاق ‪،‬اعتمادوعدالت‬
‫اجتماعی‪،‬‬
‫پنداشت از دولت‪،‬دین وایمان‪،‬اگلهی و نظم اجتماعی‪،‬روابط بین‬
‫نهادی‪،‬‬
‫پیشرفت و توسعه اجتماعی‪،‬هویت‪ ،‬باورها وهنجارهای‬
‫اجتماعی‪،‬‬
‫ارزش های اجتماعی‪،‬اداب و رسوم و در نهایت سطح عملکرد‬
‫نهادهای اجتماعی و مدنی نظیر ‪NGO‬ها‪.‬‬
‫کارکردهای مهم حکومت در راستای ایجاد‬
‫سرمایه اجتماعی‬
‫ـ نهادمند ساختن هنجارها از طریق قوانین مصوب مجلس قانون‬
‫گذاری ‪.‬‬
‫ـ اجرای قوانین تصویب شده ‪.‬‬
‫ـ حل و فصل درگیری های موجود در اعضای جامعه ‪.‬‬
‫ـ ارائه خدماتی چون ‪ :‬مراقبت های بهداشتی ‪ ،‬آموزشی ‪ ،‬رفاهی و‬
‫نظایر آن ‪.‬‬
‫ـ حمایت از شهروندان در برابر حمالت ملت های دیگر یا ناامنی‬
‫های داخلی و حفظ هوشیاری ملت در برابر تهدیدهای خارجی‬
‫‪-‬حمایت از تشکیل و بسط ‪NGO‬ها‬
‫ایجاد زمینه برای همکاری‬
‫• پوتنام با نگاهي اقتصادي این نوع سرمایه را شامل اعتماد‪،‬‬
‫هنجارها و شبکه هایي که زمینه ساز ایجاد همکاري و نزدیکي مي‬
‫گردد نامیده است‪.‬‬
‫• اولین بار ورود موضوع سرمایه اجتماعي به ادبیات مطالعات‬
‫شهري در سال ‪ 1960‬با کتاب جین جاکوب به اسم زندگي و مرگ‬
‫شهرهاي بزرگ آمریکایي صورت گرفت‪ .‬در این کتاب رابطه‬
‫سرمایه اجتماعي و نظافت شهري و برخورد با جرم و جنایت مورد‬
‫بحث و بررسي قرار گرفت‪.‬‬
‫• نوشته هایي که به جنبه هاي کاربردي سرمایه اجتماعي در شهرها‬
‫پرداخته‪ ،‬افزایش اعتماد و کاهش هزینه هاي مبادله را نهایتا در‬
‫افزایش قابلیت رقابت پذیري شهرها مد نظر قرار مي دهند‪.‬‬
‫تبدیل پذیری سرمایه‬
‫• عده اي نتیجه سرمایه اجتماعي را در افزایش کنترل هاي‬
‫اجتماعي و نوعي هنجارمند سازي اجتماعي یافته اند‪.‬‬
‫• از سویي بنابر خصلت تبدیل پذیري سرمایه‪،‬این سرمایه نیز‬
‫قابلیت جایگزیني با صورت هاي دیگر سرمایه را خواهد داشت‬
‫و در شرایط لزوم مي تواند خالء هاي انواع دیگر سرمایه را با‬
‫تبدیل به شکل هاي دیگر جبران نماید‪.‬‬
‫• به عنوان ظرفیتي اجتماعي به جنبه هاي مختلف‬
‫امنیتي‪،‬ارتباطي و مشارکتي‪،‬دسترسي به منابع و احساس مساعد‬
‫نسبت به محیط‪ ،‬تشریح شده که در محیط هاي محلي ناخواسته‬
‫و به وسیله هر کس تشکیل مي شود و زمینه ساز پویایي محیط‬
‫هاي اجتماعي و کارایي اقتصادي خواهد شد‪.‬‬
‫چند وجهي بودن مفهوم سرمایه اجتماعي‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫بوردیو و کلمن به تاثیرات سرمایه اجتماعي در افزایش پایگاه افراد‬
‫و موقعیت اقتصادي توجه داشته اند‪،‬‬
‫در حالي که پوتنام توجه اصلي خود را به مقیاس ناحیه اي که‬
‫سرمایه اجتماعي در آن مورد بررسي است‪ ،‬معطوف مي نماید‪.‬‬
‫هدف فوکویاما براي ارزیابي سرمایه اجتماعي توسعه اقتصادي‬
‫است در حالي که براي کلمن افزایش سرمایه انساني فردي و ترقي‬
‫روزافزون اقتصادي و اجتماعي مطرح است‪.‬‬
‫کولمن و پوتنام‪ ،‬سرمایه اجتماعي را بهترین ابزار براي حل‬
‫مشکالت جامعه مدرن مي دانند‪.‬‬
‫بوک مقوله سرمایه اجتماعي را مستقیما در اقتصاد مورد بررسي‬
‫قرار مي دهد‪.‬‬
‫سیر تحوالت نظریه هاي سرمایه اجتماعي‬
‫• نگاه کالن محققان نسبت به آثار سرمایه اجتماعي بسیار پر‬
‫تغییر بوده‪.‬‬
‫• نگاه صرفا مثبت و یکسویه محققان اولیه سرمایه اجتماعي‬
‫به مرور با مشاهده آثار ضد و نقیض توسط محققان جدید‬
‫مورد نقد و تعدیل قرار گرفته ‪.‬‬
‫• جان فیلد وجه مخرب سرمایه اجتماعي را به شکل ویژه اي‬
‫به تصویر کشیده‪,‬وبراي روشن کردن ابعاد مخرب سرمایه‬
‫اجتماعي با آوردن مثال هاي مختلف‪ ،‬زمینه هاي ایجاد‬
‫تبعیض اجتماعي و عدم عدالت در توزیع سرمایه اجتماعي‬
‫را منشا تمام این آثار مخرب دانسته است‪.‬‬
‫توزیع ناعادالنه فرصت های رقابتی‬
‫اینگرام و رابرتز آثار خودخواهانه یک کارتل نفتي را در‬
‫کاهش منافع عمومي مورد بررسي قرار داده و متذکر مي‬
‫شوند باال بودن سرمایه اجتماعي در میان بخشي از جامعه‬
‫مي تواند زمینه ساز توزیع ناعادالنه فرصت هاي رقابتي و‬
‫ایجاد نابرابري هاي اجتماعي گردد‪.‬‬
‫سرمایه اجتماعي همه چیز نیست‬
‫• مک لیوین در تحقیقات خود متذکر مي شود رشد ارزش هاي‬
‫منفي مثل دزدي یا خیانت‪ ،‬هر چند در شبکه هاي بسیار قوي و‬
‫با سرمایه اجتماعي باال هم صورت گیرد‪ ،‬باز هم آثار مخربي‬
‫به همراه خواهد داشت و نمي توان اعتماد موجود در این شبکه‬
‫ها را مطلوب دانست‪.‬‬
‫• بنابر این توجه به هنجارهاي رایج شبکه اي که سرمایه‬
‫اجتماعي در آن مورد ارزیابي قرار مي گیرد و آثار احتمالي‬
‫تقویت عناصر اثرگذار بر شبکه‪ ،‬در نتایج سرمایه اجتماعي‬
‫بسیار با اهمیت است و به زبان ساده‪ ،‬سرمایه اجتماعي همه‬
‫چیز نیست ‪.‬‬
‫مقیدکننده‪,‬ارتباط دهنده و پیوند دهنده‬
‫• مقید کننده‪:‬پیوند هاي عمیق و محکم درون اجتماعات منزوي‪ ،‬مثل‬
‫خانواده تعریف شده‪ ،‬که به زمینه ساز استحکامات درون گروهي و‬
‫پیوند هاي بسیار محکم بستگي است‪ .‬ساختار این سرمایه به صورت‬
‫جزیره اي و بخشي است‪،‬اما به طور معمول چسبندگي و انسجام‬
‫بیشتري نسبت به سایر سرمایه ها دارد‪.‬‬
‫• ارتباط دهنده‪:‬در ارتباطات طوالني مدت و تعامالت اجتماعي بین‬
‫گروه هاي اجتماعي معرفي مي شودو اساس آن را بر پایه اعتماد‬
‫دوجانبه در جهت نیل به اهداف مشترک است‪ .‬به واسطه منافع‬
‫مشترک حاصل شده و در صورت خدشه دار شدن اشتراکات‪،‬‬
‫شکننده خواهد بود‪.‬‬
‫• پیوند دهنده‪:‬شامل نیروهاي ارتباطي حاصله از پیوندهاي عمومي‬
‫مردم با نهادهاي تامین کننده و حکم کننده است‪.‬‬
‫منابع فارسی‪1‬‬
‫• ازکیا‪ ,‬م‪ & ,.‬غفاري‪ ,‬غ‪ .)1383( .‬توسعه روستایي با تاکید بر جامعه‬
‫روستایي ایران‪ .‬تهران‪ :‬نشر ني‪.‬‬
‫• اکبري‪ ,‬ع‪ .)1385( .‬سرمایه اجتماعي و حکمراني شهري‪ .‬فصلنامه‬
‫تحقیقات جغرافیایي شماره ‪.155-135 , 83‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫الواني‪ ,‬س‪ .‬م‪ & ,.‬سید نقوي‪ ,‬م‪ .‬ع‪ .)1381( .‬سرمایه اجتماعی‪ :‬مفاهیم و‬
‫نظریه ها‪ .‬مطالعات مدیریت (‪33‬و‪.26-3 ,)34‬‬
‫ایمانی جاجرمی‪ ,‬حسین‪ .)1380( .‬سرمایه اجتماعی و مدیریت شهري‪.‬‬
‫فصلنامه مدیریت شهری (‪.45-34 , )7‬‬
‫تشکر‪ ,‬ز‪ & ,.‬معیني‪ ,‬م‪ .‬ر‪ .)1381( .‬نگاهی به سرمایه اجتماعی و توسعه‪.‬‬
‫رفاه اجتماعي (‪.42-25 ,)4‬‬
‫توسلي‪ ,‬غ‪ .‬ع‪ & ,.‬موسوي‪ ,‬م‪ .)1384( .‬مفهوم سرمایه در نظریات‬
‫کالسیک و جدید با تأکید بر نظریه های سرمایه اجتماعی‪ .‬نامه علوم‬
‫اجتماعي (‪.32-1 ,)26‬‬
‫منابع فارسی‪2‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫ذکایي‪ ,‬م‪ .‬س‪ & ,.‬روشن فکر‪ ,‬پ‪ .)1383( .‬رابطه سرمایه اجتماعی و‬
‫کیفیت زندگی در محالت شهری‪ .‬د‪ .‬م‪ .‬تهران در‪ ,‬مجموعه مقاالت اولین‬
‫همایش توسعه ی محله ای (ص‪ .)92-59 .‬تهران‪ :‬طرح نو‪.‬‬
‫ربیعي‪ ,‬ک‪ .)1383( .‬یک بازي یک نفره‪( .‬اسفند‪ ,‬تدوین) کتاب ماه علوم‬
‫اجتماعي ‪.1383 ,65-62 ,‬‬
‫عبدالرحماني‪ ,‬ر‪ .)1384( .‬سرمایه اجتماعي و اعتماد اجتماعي‪ .‬رشد‬
‫آموزش علوم اجتماعي (‪.40-32 ,)29‬‬
‫عبداللهي‪ ,‬م‪ & ,.‬موسوي‪ ,‬م‪ .‬ط‪ .)1386( .‬سرمایه اجتماعي در ایران‪:‬‬
‫وضعیت موجود‪,‬دورنماي آینده و امکان شناسي گذار‪, .‬فصلنامه رفاه‬
‫اجتماعي‪,‬سال ششم‪,‬شماره ‪.233-195 , 25‬‬
‫فیلد‪ ,‬ج‪ .)1388( .‬سرمایه اجتماعي‪ .‬تهران‪ :‬انتشارات کویر‪.‬‬
‫قنبرلو‪ ,‬ع‪ .)1383( .‬در خوب و بد سرمایه اجتماعي‪( .‬اسفند‪ ,‬تدوین) کتاب‬
‫ماه علوم اجتماعي ‪.70-66 ,70-66 ,‬‬
‫منابع فارسی‪3‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫گیدنز‪ .)1377( .‬پیامدهاي مدرنیت‪( .‬م‪ .‬ثالئي‪ ,‬مترجم) تهران‪ :‬مرکز‪.‬‬
‫مالحسنی‪ ,‬ح‪ .)1387( .‬سرمایه اجتماعي در سطح محله‪ .‬ش‪ .‬تهران‬
‫در‪ ,‬مجموعه مقاالت توسعه محله ای ‪ -‬مشارکت مردمی و توسعه‬
‫محله ای (ص‪ .)119-93 .‬تهران‪ :‬طرح نو‪.‬‬
‫نادری‪ ,‬م‪ ,.‬فروزانگهر‪ ,‬ح‪ & ,.‬بافت یگانه‪ ,‬م‪ .)1387( .‬سنجش‬
‫چارچوب ارزیابی سرمایه اجتماعی در ساختار شهری با تاکید بر نقش‬
‫فضاهای عمومی‪ .‬فصلنامه پژوهش مدیریت شهری ‪.101-87 ,‬‬
‫ناطق پور‪ ,‬م‪ .‬ج‪ & ,.‬فیروزآبادي‪ ,‬س‪ .‬ا‪ .)1384( .‬سرمایه اجتماعی‬
‫و عوامل مؤثر بر شکل گیری آن در شهر تهران‪ .‬جامعه شناسي ایران‬
‫(‪.91-59 ,)24‬‬
1‫منابع انگلیسی‬
• AUSTRALIAN BUREAU OF STATISTICS. (2004). Measuring Social
Capital , An Australian Framework and Indicators. CANBERRA TIME:
the Australian Bureau of Statistics.
• Buck, N. (2005). Social Cohesion in Cities. In Changing Cities :
Rethinking Urban Competetiveness,cohesion and governance (pp.
44-61). London: PLAGRAVE MACMILLAN.
• Carroll, T. F. (2001). Social Capital,Local Capacity Building, and
Poverty Reduction. Manila: Office of Environment and Social
Development Asian Development Bank.
• Cox, E. (1995). A Truly Civil Society. Boyer Lectures. ABC Books.
• Harper, R., & Kelly, M. (2003). Measuring Social Capital in the United
Kingdom. London: Office for National Statistics.
• Ingram, p., & Roberts, P. W. (2000). Friendship among Competitors
in the sydney Hotel Industry. American Journal Of Sociology , 387423.
2‫منابع انگلیسی‬
• Key, A. (2005). Social capital, The Social economy and
community development. Oxford university press and
community.Development journal .
• Knack, S., & Keefer, P. (1997, November). Does social capital
have an economic payoff? A crosscountry investigation. The
Quarterly Journal of Economics , 1251-1288.
• Mcllwaine, C., & Moser, C. (2001). Violence and Social
capital in Urban Poor Communities : Perspectives From
Colombia and Guatamala. Journal Of International
Development , 965-84.
• Mignone, J. (2003). Measuring Social Capital. (Ottawa, Ed.,
& C. I. Information, Trans.) Ottawa, Measuring Social
Capital: 2003.
3‫منابع انگلیسی‬
• Onyx, J., & Bullen, P. (2000). Sources of social capital.
Social Capital and Public Policy in Australia , 105-134.
• The World Bank Group. (2003). Social Capital
Indicators.
http://www.worldbank.org/poverty/scapital/index.htm
• THE WORLD BANK. (2003). Measuring Social Capital.
Washington, D.C.: The International Bank for
Reconstruction and Development.
• Woolcock, m., & Narayan. (2000). D-Social Capital:
Implications For Development Theory,Research and
policy. The World Bank Research , 115.