Transcript Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler

15.03.2010
Rahman ve Rahim Olan
Allah’ın Adıyla
HİCRETİN İLK YILLARINDA
DİĞER BAZI GELİŞMELER
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Bir önceki dersimizde, Hicretin İlk Yılında Allah
Rasulünün hangi konular üzerinde durduğunu
görmüş idik.
•
•
•
•
Mescid İnşası (Mescid’i Nebevi)
Ashabı Suffe
Yeni Bir Kardeşlik Sistemi tesis edilmesi
Müşrik, Yahudi ve Müslümanların bir arada nasıl
yaşayabileceğini görmüş idik.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Bu dersimizde de;
Önce; Hicretin 1.nci ve 2.nci Yıllarında meydana
gelen diğer bazı gelişmeleri de hatırlatalım.
Sonra, Hicri 1.nci yılda İnen Surelerin bu yıla
nasıl ışık tuttuğunu görelim.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
• İstatistiğe önem veren Hz. Peygamber, hicretten
sonra Müslümanların bir nufus sayımını
yaptırmıştır. Müslümanlıkta bu ilk nüfus
sayımının yapıldığı yıl ve sayımın sonucunda
elde edilen rakam hakkında çeşitli görüşler ileri
sürülmektedir.
Ancak hicrî 1. yılda yapıldığı ve sayım
sonucunda Müslümanların sayısının 1500
olduğu kabul edilmektedir.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
• Hicretin 1. yılı şevval ayında (Nisan 623) veya 2.
yılın şevval ayında (Nisan 624) Hz. Peygamber
Hz. Âişe ile evlenmiştir
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
• Hicretin 1. (622) veya bir rivayete göre 2. (623)
yılında ezan yürürlüğe konmuştur.
Namaz Mekke döneminde farz kılındığı halde,
Resûlü Ekrem Medine'ye hicret edinceye kadar
namaz vakitlerini bildirmek için bir yol
düşünülmemişti.
Esasında Mekke dönemindeki ortam da buna
müsait değildi.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Medine Döneminde Ne Yapılırdı?
• Medine döneminde Müslümanlar başlangıçta bir
araya toplanıp namaz vaktinin gelmesini
beklerlerdi.
Bir müddet, namaz vakitlerinde sokaklarda
“Namaza! Namaza!” (es-Salâh, es-Salâh)
şeklinde çağrıda bulunuldu.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Ancak bu yeterli olmuyordu. Namaz vaktinin
geldiğini duyurmak üzere bir ilana ihtiyaç vardı.
• Bunun için Hristiyanların şimdiki çan yerine
kullandıkları ve üzerine bir çomakla vurularak
ses çıkaran bir tahta parçası (nâkûs) çalınması,
• boru öttürülmesi,
• ateş yakılması veya
• bayrak dikilmesi şeklinde çeşitli fikirler ileri
sürüldü.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Ancak;
• Boru Yahudilerin,
• Nâkûs hristiyanların,
• Ateş de Mecusîlerin adeti olduğu için Resûl-i
Ekrem hiçbirini beğenmedi.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Bir rivayete göre, Bu sırada sahâbeden
Abdullah b. Zeyd b. Sa'lebe'ye rüyasında ezan
öğretilmiş ve o da ertesi gün Hz. Peygamber'e
gelerek durumu anlatmıştı.
Hz. Peygamber "Bu sâdık bir rüyadır" diyerek
Bilâl-i Habeşî’ye ezan cümlelerini öğretti. Bilal-i
Habeşî de Neccâroğullarına ait yüksek bir evin
damına çıkarak ilk olarak sabah ezanını okudu.
Daha sonra Mescid-i Nebevî’nin arka tarafına
ezan okumak için özel bir yer yapıldı.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
• Başka bir rivayete göre, ezan teklifini Hz Ömerin
yaptığı bildirilmektedir. Rüya görmediği de
rivayet edilmektedir.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
• Hicretin birinci yılında Cuma Namazı farz
kılınmıştır.
• Önceleri gerek yolculukta ve gerekse mukîm
iken bütün namazlar ikişer rekat kılınıyordu. Hz.
Peygamber’in Medine'ye hicretinden bir ay
sonra Rebîülâhir ayında, mukîm iken kılınan
öğle, ikindi ve yatsı namazları dört rekata
çıkarıldı.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
• Hicretin ikinci yılı şaban ayında ramazan orucu
farz kılındı.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
• Aynı yılın Ramazan bayramından bir iki gün
önce Hz. Peygamber fıtır sadakası ile ilgili
hükümleri bir hutbesinde halka açıkladı.
• Şevval ayının girmesiyle birlikte bayram namazı
kıldırdı.
• Zilhicce ayının onuncu günü de kurban bayramı
namazı kılındı.
• Hicretin ikinci yılında Ramazan ayından sonra
ise zekat farz kılındı.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
• Kıblenin Değişmesi; (H2)
Hicri ikinci yılla birlikte islâm tarihinde iki büyük
olay meydana gelmiştir.
• Biri; bu gün İslâm'ın, kendisine bir buçuk milyar
insanın kalblerinin yöneldiği özel bir kıblenin
belirlenmesi,
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
• Diğeri ise;
İslâm düşmanlarının bundan böyle islâm'ı
engellemek ve ona karşı koymak için kılıçlarına
sarılmaları,
Müslümanların da islâm'ı savunmak
kendilerini korumaya hazırlanmalarıdır
için
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Kıblenin Değişmesi; (H2)
Her topluluk, her millet ve her dinin kendine
özgü, bir işareti, onu diğerlerinden ayıran özel
bir sembolü olur.
Bu olmadan o millet, ayrı bir varlık olarak devam
edemez,
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Kıblenin Değişmesi; (H2)
İslâm, namaz kılarken yönelinen kıbleyi -Kabekendine bir sembol ve alâmet kabul etmiştir ki,
bu ana ve asıl amacı dışında kıble, daha birçok
hikmet ve sırları ihtiva etmektedir.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Kıblenin Değişmesi; (H2)
Bu sembole, İslâm'ın kendine özgü açık ve
belirgin vasfı, bütün müslümanların eşit ve tek
hedefe yönelmiş görülmeleridir,
İslâm dininin temel direği namazdır.
Her gün beş vakit namaz kılmak farzdır.
Namazın yapısı ve ruhu, toplulukla ve birçok
insanla birlikte kılınmasıdır
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Kıblenin Değişmesi; (H2)
Hedef, binlerce, yüzbinlerce insanın kendi
varlıklarını bir tarafa atıp tek varlık haline
gelerek kılınmasıdır.
Bu yüzden cemaatle namazda bir tek imam olur.
Ona uyanların bütün hareketleri onun işaretine
bağlıdır.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Kıblenin Değişmesi; (H2)
Hepsinin ibadet yönü de tek olmalıydı. İşte bu
esastan hareketle namazda yönelinecek bir
kıble belirlendi.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Kıblenin Değişmesi; (H2)
Yahudilerle hıristiyanlar Kudüs'ü kıble kabul
ediyorlardı. Çünkü dinî merkezleri Kudüs'tü.
Ama putları parçalayan Hz. ibrahim'in yolunu
tutan müslümanlar için, onun yolunun,
temsilcileri için, bu kıble sadece, o en büyük
muvahhidin bir hatırası olan ve gerçek tevhidin
en büyük alamet ve sembolü durumundaki Kabe
olabilirdi.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Kıblenin Değişmesi; (H2)
Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem
Mekke'de bulunduğu günlerde aynı anda iki
zorunlulukla karşı karşıya bulunuyordu.
Birincisi: İbrahim dininin yeniden kurulması ve
ihyası bakımından Kabe'ye yönelme gereğiydi.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Kıblenin Değişmesi; (H2)
Ama bu, büyük bir problemdi.
Çünkü Kıble'nin asıl amacı olan başkalarından
ayrışmak ve özgün olmak, müşriklerin ve
kâfirlerin de Kabe'yi kendileri için kıble
görmelerinden dolayı gerçekleştirilemiyordu.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Kıblenin Değişmesi; (H2)
O yüzden Hz. Peygamber sallallahu aleyhi
vesellem, İbrahim makamının önünde namaz
kılıyordu.
Buranın yönü ise Kudüs'e doğruydu.
Böylece iki kıble de Peygamberimiz'in önüne
geliyordu.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Kıblenin Değişmesi; (H2)
İkincisi: Medine'de iki zümre insan yaşıyordu.
• Kıblesi Kabe olan müşriklerle
• Kudüs'e doğru ibadetlerini yapan kitab ehli.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Kıblenin Değişmesi; (H2)
Hz. Peygamber 16 ay boyunca Kudüs'teki
Mescid-i Aksa'ya doğru namaz kıldı.
Ama Medine'de İslâm daha çok yayılınca asıl
kıble olan Kabe'yi bırakarak Kudüs'e yönelmeye
gerek kalmadı.
Bunun için şu âyet indi ve kıble bir anda değişti
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Kıblenin Değişmesi; (H2)
"Artık yüzünü Mescid-i Haram tarafına çevir. -Ey
müslümanlar!- Siz de nerede olursanız olun, namazda- yüzlerinizi o tarafa çevirin." (Bakara
144)
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Kıblenin Değişmesi; (H2)
Kıble'nin
değiştirilmesi
öfkelendirdi.
yahudileri
çok
Müşrikler karşısında kendilerinin dini üstünlükleri
bulunduğunu iddia ediyorlardı.
Ayrıca o zamana kadar İslâm'ın kıblesi Mescid-i
Aksa olduğu için, İslâm bile kendilerinin
kıblesine yöneliyor diye övünüyorlardı.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Kıblenin Değişmesi; (H2)
İslâm kıblesini değiştirince öfke ve nefretleri
birden ayyuka çıktı.
Hakaretler etmeye ve çirkin sözler söylemeye
başladılar.
"Muhammed, her meselede bize karşı çıkmak
istediğinden sırf muhalefet olsun diye kıbleyi de
değiştirdi" dediler.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Kıblenin Değişmesi; (H2)
Yahudilerin propagandaları zayıf imanlı ve
mütereddit bazı müslümanlar üzerinde etkisini
gösterdi.
Çünkü bunlara göre kıble kolay kolay
değiştirilemez olduğundan inançlarında bir
sarsıntı doğurabilirdi.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Kıblenin Değişmesi; (H2)
Nitekim öyle oldu. O yüzden de kıblenin neden
ve niçin değiştirildiğini, bunun yararlarını ve
gerekliliğini gösteren şu âyet nazil oldu:
“İnsanlardan bazı beyinsizler: 'Yönelmekte
oldukları kıblelerinden onları çeviren nedir?'
diyecekler. De ki: Doğu da, batı da Allah'ındır. O
dilediğini doğru yola iletir.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Kıblenin Değişmesi; (H2)
Senin -arzulayıp da şu ana kadar- yönelmediğin
kıbleyi -Kabe'yi- biz ancak Peygamber'e uyanı,
Ökçeleri üzerinde geri dönenden ayırdetmemiz
için kıble yaptık.
Bu, Allah'ın hidayet verdiği kimselerden
başkasına elbette ağır gelir." (Bakara, 2/142143).
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
"İyilik, yüzlerinizi doğu
çevirmeniz değildir.
ve
Asıl iyilik; o kimsenin yaptığıdır ki;
•
•
•
•
•
Allah'a,
Ahiret gününe,
Meleklere,
Kitaplara,
Peygamberlere inanır.
batı
tarafına
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
•
•
•
•
•
•
•
•
-Allah'ın rızasını gözeterekYakınlara,
Yetimlere,
Yoksullara,
Yolda kalmışlara,
Dilenenlere ve
Kölelere sevdiği maldan harcar,
Kamaz kılar,
Zekât verir." (Bakara, 2/177)
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Bu âyetlerde;
• Kıblenin kendisinin asıl hedef olmadığını
bildirmekte, Allah'a ibadet için doğunun batının
eşit olduğunu, Allah'ın her yerde, her yönde ve
her tarafta olduğunu bildirmektedir.
• Sonra kıblenin belirlenmesinin gerekli olduğunu
bildirmekte, onun islâm'a has bir sembol ve şiar
olduğunu, gerçek müslümanlarla göstermelik
müslümanları ayırdığını anlatmaktadır.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Kıblenin Değişmesi; (H2)
Bir çok yahudi, münafıklık ederek kendilerini
müslüman gösteriyorlardı.
Müslümanlarla birlikte namaza da katılıyorlardı.
Bunlar islâm'ın koynundaki yılanlardı.
Ama kıble, Mescid-i Aksa yerine Kabe'ye
çevrilince gizli münfıklıkları tamamen açığa
çıktı…
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Kıblenin Değişmesi; (H2)
Hiç bir yahudi, hiç bir şekilde, kendi milliyetinin,
dininin, varlığının temeli olan şeyden -yani
Mescid-i Aksa'dan- ilişki ve bağının kopmasına
razı olamazdı….
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun
Oluşumu
(Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)
Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler
Kıblenin Değişmesi; (H2)
Sonra Allah Teâlâ şu inceliğe daha da açıklık
getirerek; herhangi bir özel kıbleye doğru
yönelmenin bir hareket olarak sevabın temelini
oluşturmadığını, aksine sevabın, gerçek iman ile
güzel amelin tâ kendisi olduğunu bildirmişti …..