Transcript เหลียวหลังแลหน้า การบริหารงานอุดมศึกษาไทย

เหลียวหลังแลหน้าการบริหารงาน
อุดมศึ กษาไทย
โดย
ดร.สุเมธ แยมนุ
้ ่น
อดีตเลขาธิการคณะกรรมการการอุดมศึ กษา
โครงการประชุมวิชาการ ปขมท.
ประจาปี 2555
17 พฤษภาคม 2555
โรงแรมแอมบาสเดอร ์ ซิต ี้ พัทยา จ.
1
ประเด็นหลัก
พัฒนาการอุดมศึ กษาไทย
จากอดีต
จนถึ
ง
ปั
จ
จุ
บ
น
ั
2
การบริหารอุดมศึ กษาจาก
3
ปัจจุบน
ั สู่อนาคต
การเตรียม
1
2
1. พัฒนาการอุดมศึ กษาไทย
จากอดีตสู่ปัจจุบน
ั
1.
1
1.
2
สกอ.กับการพัฒนา
อุดมศึ กษาในอดีต
พัฒนาการอุดมศึ กษา
ไทย
3
ประวัตค
ิ วามเป็ นมาของ สกอ.
รัฐบาลสมัยจอมพลสฤษดิ ์ ธนะรัชต ์
เป็ นนายกรัฐมนตรี
ไดตรา
พรบ. ให้
้
มหาวิทยาลัยทุกแหงไปสั
งกัดสานัก
่
นายกรัฐมนตรี เนื่องจากไดมี
้ พระราชบัญญัต ิ
จัด2514
ตัง้ สภาการศึ กษาแหงชาติ
ขน
ึ้ ในสั งกัดสานัก
่
นายกรัฐมนตรี
ประกาศคณะปฏิวต
ั ฉ
ิ บับที่ 216
ลงวันที่
29 ก.ย. 2515 จัดตัง้ หน่วยงานที่
กากับดูแลอุดมศึ กษาของรัฐ ภายใต้ชือ
่
2502
4
ประวัตค
ิ วามเป็ นมาของ สกอ.
(ตอ)
่
รัฐบาลสมัยนายธานินทร ์ กรัยวิเชียร
ได้
ตรา พรบ. เปลีย
่ นชือ
่ ทบวงมหาวิทยาลัยของรัฐ
เป็ น “ทบวงมหาวิทยาลัย” และยกฐานะเป็ นทบวง
อิ2546
สระมีฐานะเทียบเทากระทรวง
่
รัฐบาลสมัย พ.ต.ท. ทักษิณ ชินวัตร ได้
ประกาศใช้
พระราชบัญญัตริ ะเบียบบริหาราชการ
กระทรวงศึ กษาธิการ พ.ศ. 2546
มีผลทาให้ทบวงมหาวิทยาลัย ต้องปรับ
เปลีย
่ นเป็ น “สานักงานคณะกรรมการ
2520
5
บทบาทหน้าทีข
่ องรัฐมนตรีวาการ
่
ทบวงมหาวิทยาลัยของรัฐ (2515)
กาหนดนโยบายและแผนการจัด
การศึ กษา
กาหนดมาตรฐานเกีย
่ วกับหลักสูตร
การศึ กษา
และการบริหารงานบุคคล
พิจารณาการเสนอการจัดตัง้ ยุบ รวม
และเลิกมหาวิทยาลัย
อนุ มต
ั ก
ิ ารจัดตัง้ คณะ และภาควิชา
6
อานาจหน้าทีข
่ องรัฐมนตรีวาการ
่
ทบวงมหาวิทยาลัยของรัฐ (2520)
กาหนดนโยบายและแผน
กาหนดมาตรฐานให้ความเห็ นชอบ
หลักสูตร
เสนอแนะการจัดตัง้ มหาวิทยาลัย
อนุ มต
ั ิ จัดตัง้ คณะ ภาควิชา
วินิจฉัยสั่ งการเพือ
่ ยับยัง้ หรือยุตก
ิ าร
ดาเนินกิจการ
ของมหาวิทยาลัยทีข
่ ด
ั ตอกฎหมาย
่
อันอาจเป็ นภัย
7
พัฒนาการอุดมศึ กษาไทย
ยุคจุฬาฯ – ธรรมศาสตร ์
(2459 –
2475)
ยุคมหาวิทยาลัยเฉพาะทางในกระทรวง
ตางๆ
่
ยุคขยายมหาวิทยาลัยสู่ภูมภ
ิ าค
ยุคการแตกตัวของ มศว.
ยุคการแตกตัวของสถาบันเฉพาะทาง
ยุคมหาวิทยาลัยเปิ ด และไมจ
่ ากัดรับ
ยุคขยายตัวของมหาวิทยาลัยเอกชน
ยุคมหาวิทยาลัยในกากับของรัฐ
8
บทบาท สกอ. กับการพัฒนาอุดมศึ กษา
1
ยุคควบคุมและส่งเสริม
2
ยุคประสาน
3
สนับสนุ น
9
1. ยุคควบคุมและส่งเสริม
รัฐออกกฎหมายให้อานาจรัฐมนตรี
ในการควบคุมการบริหารงานของ
มหาวิทยาลัย
อนุ มต
ั ห
ิ ลักสูตร
อนุ มต
ั ก
ิ ารจัดตัง้ คณะ – ภาควิชา
วางระเบียบปฏิบต
ั ใิ นกิจการตางๆ
่
ของมหาวิทยาลัย
10
2. ยุคประสาน สนับสนุ น
รัฐเห็ นความสาคัญของความอิสระของ
มหาวิทยาลัย
ไดมี
้ การกระจาย และมอบอานาจของ
รัฐมนตรี –
ปลัดทบวงมหาวิทยาลัย ไปสู่มหาวิทยาลัย
ทัง้ หมด
ประสานให้เกิดการดาเนินงานเชิงนโยบาย
และ
มาตรฐานอุดมศึ กษา
11
3. ยุคกากับ
หลักการของมหาวิทยาลัยในกากับของ
รัฐ
มีความชัดเจน
มหาวิทยาลัยในกากับของรัฐไดรั
้ บการ
จัดตัง้
เพิม
่ มากขึน
้
แก้ไข พ.ร.บ. มหาวิทยาลัยทีเ่ ป็ นส่วน
ราชการ
12
2. การบริหารอุดมศึ กษาจาก
ปัจจุบน
ั สู่อนาคต
2.
การบริหารมหาวิทยาลัย
1
2.
การบริหารงานการเงิน
2
2.
การบริหารงานบุคคล
3
2.
4
2.
5
การบริหารงานวิชาการ
13
2.1 การบริหารมหาวิทยาลัย
การบริหารมหาวิทยาลัย ในทีน
่ ี้
หมายถึง การบริหารจัดการ
มหาวิทยาลัยในฐานะองคการที
ต
่ อง
้
์
ดาเนินการให้บรรลุวต
ั ถุประสงคด
้
์ วย
ความเป็ นเลิศ ความเสมอภาค และ
ประสิ ทธิภาพสูงสุด
ภารกิจหลักของมหาวิทยาลัย คือ
การสอน
การวิจย
ั
14
มหาวิทยาลัยเป็ นสถานศึ กษาขัน
้ สูงสุด
และเป็ นองคประกอบที
ส
่ าคัญของ
์
โลกาภิวฒ
ั น์ ซึง่ ตองด
าเนินการ
้
ภายใตสภาวะความกดดั
น และความ
้
เปลีย
่ นแปลง
ทัง้ ในดาน
้
งคม วัฒนธรรม
เศรษฐกิจ ดานสั
้
และปัญญา
การกาวเข
าสู
้
้ ่ เศรษฐกิจฐานความรู้
และการปรับตัว
ของ ASEAN
Community ทาให้บทบาทของ
15
การบริหารมหาวิทยาลัย คือ
กระบวนการเชิงบูรณาการซึง่ องคกร
์
วิชาการทีม
่ ค
ี วามสั มพันธเกี
่ วเนื่อง
์ ย
กัน จะตองมาปฏิ
บต
ั ก
ิ ารรวมกั
นโดย
้
่
ไมให
่ ้เกิดความขัดแยง้
ความสาเร็จทางวิชาการ
กับ
ประสิ ทธิภาพในการใช้จาย
่
งบประมาณ
การปรับปรุงให้อาคาร
16
ประเด็นปัญหาการบริหาร
มหาวิทยาลัย
การกาหนดนโยบาย วิสัยทัศน์
และพันธกิจ
ของ
มหาวิทยาลัย
การจัดสรรงบประมาณภายใน
สถาบัน
การติดตาม ตรวจสอบ และ
ประเมินผล
ธรรมาภิบาล
17
แนวโน้มใน
อนาคต
ความขัดแยงภายใน
้
มหาวิทยาลัยจะเป็ นอุปสรรคใน
การบริหารงานมากยิง่ ขึน
้
การปรับ Core Business ให้
สอดคลองกั
บโอกาสใหมใน
้
่
ประเทศ ASEAN
การยกระดับคุณภาพการผลิต
บัณฑิต การวิจย
ั และบริการ
วิชาการเขาสู
้ ่ ระดับสากล และ
18
2.2 การบริหารงานการเงิน
ในช่วงทีผ
่ านมางบประมาณของมหาวิ
ทยาลัยจะ
่
ไดรั
ตามสภาวะการณทาง
้ บผลกระทบ
์
เศรษฐกิจของประเทศ
ความมัน
่ คงทางการเงิน คือ ปัจจัยสาคัญของ
การปฏิบต
ั งิ านทีม
่ ค
ี ุณภาพของหน่วยวิชาการ
การเสริมความมัน
่ คงทางการเงินจึงเป็ นปัญหา
สาคัญของการบริหารมหาวิทยาลัย เช่น
การแขงขั
่ เขาร
ฐ หมายถึง
่ นเพือ
้ วมโครงการของรั
่
โครงการเชิงนโยบายทีร่ ฐั จัดสรรเงินผานองค
กรอื
น
่ ๆ
่
์
การเพิม
่ ภาระกับผูรั
หมายถึง
้ บประโยชนโดยตรง
์
19
ความไดเปรี
้ ยบในการเจรจากับ
สานักงบประมาณ
เงินทุนและเงินกูยื
้ มของรัฐ กรอ./
กยศ.
ประสิ ทธิภาพในการใช้จายเงิ
นของ
่
มหาวิทยาลัย
การสอบบัญชี และการตรวจสอบ
ทางการเงิน
ของ
มหาวิทยาลัย
20
แนวโน้มใน
อนาคต
งบประมาณจากรัฐจะลดลงอยาง
่
ตอเนื
่ ่อง อันเป็ นผลมาจากการ
ขยายตัวของอุดมศึ กษา ซึง่ ผู้เรียน
จะตองรั
บผิดชอบทางการเงินมาก
้
ยิง่ ขึน
้ และการจัดสรรงบประมาณ
จะมีประสิ ทธิภาพมากยิง่ ขึน
้
การหารายไดจากนั
กศึ กษาตางชาติ
้
่
จะมีมากขึน
้
การเพิม
่
บทบาทดานการวิ
จย
ั จะทาให้
้
21
2.3 การบริหารงานบุคคล
ปัจจุบน
ั การบริหารงานบุคคลในมหาวิทยาลัยมี
ความหลากหลาย โดยเฉพาะมหาวิทยาลัยที่
เป็ นส่วนราชการ แตมหาวิ
ทยาลัยในกากับ
่
ของรัฐแตละแห
งยั
่
่ งมีระบบการบริหารงาน
บุคคลทีส
่ รางแรงจู
งใจ
ในการ
้
ปฏิบต
ั งิ านแตกตางกั
น
่
การบริหารงานบุคคลในมหาวิทยาลัยทีเ่ ป็ น
ส่วนราชการยังคง
ยึด
หลักการกระจายอานาจ และการส่งเสริมให้
มหาวิทยาลัยสามารถพัฒนาระบบริหารจัดการ
22
การบริหารงานบุคคลในสถาบันอุดมศึ กษา
ยังคงยึดโยงอยูกั
่ บงบประมาณ
โดยเฉพาะงบประมาณในหมวดเงินเดือน
และคาใช
านบุ
คลากรมักจะประสบ
่
้จายด
่
้
ปัญหาการสนับสนุ น
จากรัฐ
การเขาสู
่ ภา
้ ่ ตาแหน่งทางวิชาการทีส
มหาวิทยาลัยสามารถกาหนดหลักเกณฑ ์
และเงือ
่ นไขได้ แตต
ขั
่ องไม
้
่ ดหรือแย้ง
กับหลักเกณฑที
์ ่ กพอ.กาหนด จึง
กอให
ั ิ
่
้เกิดปัญหาในทางปฏิบต
23
มหาวิทยาลัยทีเ่ ป็ นส่วนราชการยังไม่
สามารถพัฒนาระบบพนักงาน
มหาวิทยาลัย และระบบการจ้างแบบอืน
่ ๆ
ให้มีประสิ ทธิภาพดีกวาหรื
อเทียบเทา่
่
ระบบราชการ จึงกอให
่
้เกิดปัญหาความ
เหลือ
่ มลา้
มหาวิทยาลัยของรัฐแหงใหม
่
่ (52 แห่ง)
กาลังประสบปัญหาการลดลงของอัตรา
ราชการ และการเพิม
่ ขึน
้ ของพนักงาน
มหาวิทยาลัย โดยทีย
่ งั ไมสามารถจะ
่
เปลีย
่ นสถานภาพ
เป็ น
มหาวิทยาลัยในกากับของรัฐไดใน
24
แนวโน้มใน
อนาคต
มหาวิทยาลัยมีอส
ิ ระและความคลองตั
ว
่
ในการบริหารงานบุคคลมากยิง่ ขึน
้
ในขณะทีก
่ ารกากับของรัฐจะลดลง
การจัดสรรงบประมาณและการจัดตัง้
กองทุนให้กูยื
เพือ
่ การศึ กษา
้ ม
(กรอ./กยศ.) จะรวมคาใช
คลากร
่
้จายบุ
่
ตามภาระงานดานการผลิ
ตบัณฑิต
้
และ Unit Cost
มหาวิทยาลัยต้องให้ความสาคัญกับ
การเตรียมอาจารย
ในอนาคตดวย
25
2.4 การบริหารงานวิชาการ
การบริหารวิชาการทีส
่ าคัญในมหาวิทยาลัย
ประกอบดวย
้
การจัดตัง้ หน่วยวิชาการ หรือการแบง่
ส่วนงาน
การบริหารจัดการหลักสูตร
การบริหารจัดการงานวิจย
ั
การประกันคุณภาพ
ระบบบริหารวิชาการถือเป็ นเสรีภาพและ
อิสระทางวิชาการสูงสุด
ที่
26
การจัดตัง้ หน่วยงานวิชาการ หรือการ
วย
้ โดยงายด
แบงส
้
่
่ ่ วนงาน จะเกิดขึน
อานาจของสภามหาวิทยาลัย
ถ้าการจัดตัง้ หน่วยงานดังกลาว
มิได้
่
นระบบและรอบคอบ
วิเคราะหอย
่
์ างเป็
อาจกอให
กของ
่
้เกิดภาระอยางหนั
่
มหาวิทยาลัยในอนาคต
การเปิ ดหลักสูตรใหม่ ยังไมตอบสนอง
่
ความตองการ
เพือ
่ การ
้
พัฒนาประเทศ แตตอบสนองความ
่
ของ
ต้องการ
มหาวิทยาลัย
27
มหาวิทยาลัยส่วนใหญยั
่ งให้ความสาคัญ
กับการพัฒนาหลักสูตร และการสอน
มากกวาการวิ
จย
ั
่
มหาวิทยาลัยส่วนน้อยมีการบริหาร
จัดการงานวิจย
ั
ทีม
่ ี
ประสิ ทธิภาพ
ขาดทิศทางการวิจย
ั ขาดทุนวิจย
ั
ขาดนักวิจย
ั และ
ขาดการบริหารจัดการงานวิจย
ั ทีด
่ ี
28
แนวโน้มใน
อนาคต
ความสาเร็จของมหาวิทยาลัยยังคง
ขึน
้ อยูกั
ั
การ
่ บการวิจย
สร้างสรรคองค
ความรู
ใหม
้
่ และการ
์
์
ผลิตบัณฑิต
การบริหารจัดการงานวิจย
ั จะเป็ น
ที่
ภารกิจใหม่
มหาวิทยาลัยหลายแหงยั
่ งไมมี
่
ประสบการณ ์
การประกันคุณภาพจากองคกร
์
29
2.5 การกากับระบบอุดมศึ กษาของประเทศ
ประชา
ชน
ความ
ต้องการ
ความเสมอ
ภาค
นโยบาย
สกอ.
ความ
ตทรั
้องการ
มาตรฐาน
นโยบาย
พยาก
ทรัพยากร
QA
ร
วิทยาลัย สถาบัน
ทุนการศึ
•ACADEMIC
กษา FREEDOM
มหาวิ
ท
ยาลั
ย
ตรงตามความ
คุณภาพ ประสิ ทธิภาพ
อิสระทาง
ต้องการ
เป็ นสากล
วิชาการ
บัณฑิตสาขาตางๆ
่
สถาน
ประกอบการ
ภาคเอกชน
รัฐบาล
ระบบ/
กระบวนการพัฒนา
ประเทศ
แขงขั
่ น
ได้
Globalization
Technologies
แขงขั
่ น
ได้
ความ
คลองตั
ว
่
•AUTONOMY
สถาน
•EXCELLENCE
ประกอบการ
ความเป็ นเลิศ
ภาครัฐ
30
หลักการในการกากับของ สกอ.
การกากับดวยนโยบาย
้
การกากับดวยเกณฑ
มาตรฐาน
้
์
การกากับดวยงบประมาณ
้
การกากับดวยความเห็
นรวมกั
น
้
่
31
สวัสดีครับ
32