Transcript ปี 2554 - สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร

ศึกษาการปลูกพืชหลังนาข้ าวในเขตลุ่มนา้ เจ้ าพระยา
ปี 2554
ส่ วนวิจัยเศรษฐกิจพืชไร่ นา
สานักวิจัยเศรษฐกิจการเกษตร
25 สิงหาคม 2554
ที่มาและความสาคัญของปั ญหา
2
 พฤติกรรมการปลูกข้ าวของเกษตรกรปี ละหลายครั ง้
 ระบบนิเวศน์ ในนาข้ าวถูกทาลาย
วัตถุประสงค์ ของการศึกษา
3
 เพื่ อ ศึ ก ษาเปรี ย บเที ย บต้ น ทุ น และผลตอบแทนการปลู ก ข้ า วรอบ 2 กั บ การ
ปลูกพืชหลังนาข้ าวแทนการปลูกข้ าวรอบ 2
 เพื่อศึกษาทัศนคติของเกษตรกรที่มีต่อการปลูกข้ าวรอบ 2 และการปลูกพืชหลัง
นาข้ าวแทนการปลูกข้ าวรอบ 2
ขอบเขตของการศึกษา
4
 พืน้ ที่โครงการชลประทาน โครงการส่ งนา้ และบารุ งรั กษาในเขตลุ่มนา้ เจ้ าพระยา
7 จังหวัด คือ พิจิตร พิษณุ โลก กาแพงเพชร นครสวรรค์ ชัยนาท สิงห์ บุ รี และ
ลพบุรี
 ชนิ ดพืชที่ทาการศึกษา คือ ข้ าวรอบ 2 ข้ าวโพดเลีย้ งสัตว์ ถั่วเขียว ถั่วลิสง และ
ถั่วเหลือง
 เก็ บ รวบรวมข้ อ มู ล พื ช ปี 2554 ที่ เ พาะปลู ก ตั ง้ แต่ เ ดื อ นพฤศจิ ก ายน 2553 -
เมษายน 2554
วิธีการศึกษาวิจัย
5
 การรวบรวมข้ อมูล
-ข้ อมูลปฐมภูมิ จากการสารวจโดยใช้ จานวนตัวอย่าง 126 ราย
-ข้ อมูลทุติยภูมิ รวบรวมจากวารสาร เอกสารงานวิจยั วิทยานิพนธ์ จากหน่วยงานราชการ
และสถาบันการศึกษา
 การวิเคราะห์ ข้อมูล
-การวิเคราะห์เชิงพรรณนา
-การวิเคราะห์เชิงปริ มาณ
1. วิเคราะห์ต้นทุนการผลิต ผลตอบแทน และรายได้ สทุ ธิ
2. วิเคราะห์ระดับราคาผลผลิตต่อหน่วย และผลผลิตเฉลี่ยต่อไร่ของพืชหลังนาที่จะทา
ให้ เกษตรกรมีรายได้ สทุ ธิเท่ากับการปลูกข้ าวรอบ 2
3. วิเคราะห์ทศั นคติของเกษตร
สภาพทั่วไป
6
1. สภาพดิน/สภาพพืน้ ที่เหมาะสม
สภาพดิน/พืน้ ที่เหมาะสม
ข้ าว
ข้ าวโพดเลีย้ งสัตว์ ถั่วเขียว
ถั่วลิสง
ดินเหนียว
∕
∕
∕
∕
ดินร่ วนเหนียว
∕
∕
∕
∕
ดินร่ วน
∕
∕
ดินร่ วนปนทราย
∕
∕
ดินร่ วนเหนียวปนทราย
ที่ราบลุ่ม
ที่ดอน
∕ (ควบคุมระดับนา้ ได้ )
∕ (ไม่มีนา้ ท่วมขัง)
∕
∕
ถั่วเหลือง
∕
∕
∕
∕ (ไม่มีนา้ ท่วมขัง)
∕
∕ (ไม่มีนา้ ท่ วมขัง)
∕
เนือ้ ที่ปลูกและราคาข้ าว รอบ 2
7
เนือ้ ที่ปลูก Gr 6.52
ราคา Gr 9.29
เนือ้ ที่ปลูกและราคาข้ าวโพดเลีย้ งสัตว์ รุ่ น 2
8
ราคา Gr 7.61
เนือ้ ที่ปลูก Gr -16.13
เนือ้ ที่ปลูกและราคาถั่วเขียว รุ่ น 2
9
เนือ้ ที่ปลูก Gr -9.54
ราคา Gr 8.24
เนือ้ ที่ปลูกและราคาถั่วลิสง รุ่ น 2
10
เนือ้ ที่ปลูก Gr -11.88
ราคา Gr 5.68
เนือ้ ที่ปลูกและราคาถั่วเหลือง รุ่ น 2
11
เนือ้ ที่ปลูก Gr -2.93
ราคา Gr 5.30
ทฤษฎี (1)
12
 วิเคราะห์ ต้นทุนและผลตอบแทน
ต้ นทุนทังหมด
้
(TC)
ผลตอบแทนทังหมด
้
(TR)
ผลตอบแทนสุทธิ (¶)
= ต้ นทุนผันแปร (TVC) + ต้ นทุนคงที่ (TFC)
= ราคาเกษตรกรขายได้ (P) x ปริ มาณผลผลิตทังหมด
้
(Q)
= ผลตอบแทนทังหมด
้
(TR) – ต้ นทุนทังหมด
้
(TC)
กาหนดให้
TR1
TC1
P1
Q1
=
=
=
=
รายได้ จากข้ าวต่อไร่
ต้ นทุนการผลิตข้ าวต่อไร่
ราคาข้ าวต่อกิโลกรัม
ผลผลิตข้ าวเฉลี่ยต่อไร่
TR2
TC2
P2
Q2
=
=
=
=
รายได้ จากพืชทดแทนข้ าวรอบ 2 ต่อไร่
ต้ นทุนการผลิตพืชทดแทนข้ าวรอบ 2 ต่อไร่
ราคาพืชทดแทนข้ าวรอบ 2 ต่อกิโลกรัม
ผลผลิตพืชทดแทนข้ าวรอบ 2 เฉลี่ยต่อไร่
ทฤษฎี (2)
13
 วิเคราะห์ ระดับราคาผลผลิตต่ อหน่ วยของพืชหลังนา ที่จะทาให้ เกษตรกร
มีผลตอบแทนสุทธิอย่ างน้ อยเท่ ากับการปลูกข้ าวรอบ 2
TR2 –TC2
(P2 x Q2) – TC2
P2
≥
≥
≥
TR1 – TC1
TR1 – TC1
TR1 – TC1 + TC2
Q2
ทฤษฎี (3)
14
 วิเคราะห์ ผลผลิตเฉลี่ยต่ อไร่ ท่ ีจะทาให้ เกษตรกรมีผลตอบแทนสุทธิอย่ างน้ อย
เท่ ากับการปลูกข้ าวรอบ 2
TR2 –TC2
(P2 x Q2) – TC2
Q2
≥
≥
≥
TR1 – TC1
TR1 – TC1
TR1 – TC1 + TC2
P2
ทฤษฎี (4)
15
 วิเคราะห์ ทศ
ั นคติ
คาถามเชิงบวก
5
4
3
2
1
คือ
คือ
คือ
คือ
คือ
เห็นด้ วยอย่ างยิ่ง / มากที่สุด
เห็นด้ วย / มาก
ไม่ แน่ ใจ / ปานกลาง
ไม่ เห็นด้ วย / น้ อย
ไม่ เห็นด้ วยอย่ างยิ่ง / น้ อยที่สุด
ช่ วงคะแนนของแต่ ละระดับ
อันตรภาคชัน้ =
พิสัย
จานวนช่ วงชัน้
= คะแนนมาก - คะแนนน้ อย
จานวนช่ วงชัน้
=
5–1
5
=
0.80
ทฤษฎี (5)
16
 ช่ วงคะแนนของแต่ ละระดับ
4.21-5.00
3.41-4.20
2.61-3.40
1.81-2.60
1.00-1.80
คือ
คือ
คือ
คือ
คือ
เห็นด้ วยอย่ างยิ่ง / มากที่สุด
เห็นด้ วย / มาก
ไม่ แน่ ใจ / ปานกลาง
ไม่ เห็นด้ วย / น้ อย
ไม่ เห็นด้ วยอย่ างยิ่ง / น้ อยที่สุด
ทฤษฎี (6)
17
 วิเคราะห์ ทศ
ั นคติ
WMS
WMS
F5
F4
F3
F2
F1
TN
= 5F5 + 4F4 + 3F3 + 2F2 +1F1
TN
= (Weighted Mean Score) ค่าเฉลี่ยถ่วงน ้าหนัก
= จานวนผู้ตอบเห็นด้ วยอย่างยิ่ง / มากที่สดุ
= จานวนผู้ตอบเห็นด้ วย / มาก
= จานวนผู้ตอบไม่แน่ใจ / ปานกลาง
= จานวนผู้ตอบไม่เห็นด้ วย / น้ อย
= จานวนผู้ตอบไม่เห็นด้ วยอย่างยิ่ง / น้ อยที่สดุ
= จานวนผู้ให้ ข้อมูลทังหมด
้
ผลการศึกษา (1)
18
1. ต้ นทุนผลตอบแทน
รายการ / สินค้ า
ข้ าว
ข้ าวโพด
เลีย้ งสัตว์
ถั่วเขียว
ถั่วลิสง
(ทัง้ เปลือก)
ถั่วเหลือง
ต้ นทุนรวม (บาท/ไร่)
3,654.72
4,282.66
3,073.78
11,345.26
3,054.92
ผลตอบแทนทั ้งหมด (บาท/ไร่)
4,955.56
5,679.44
4,476.92
15,735.33
4,014.81
ผลตอบแทนสุทธิ (บาท/ไร่)
1,300.84
1,396.78
1,403.14
4,390.07
959.89
701.92
894.40
136.45
705.62
279.00
-
879.29
133.33
567.09
302.69
ราคาเกษตรกรขายได้ (บาท/กก.)
7.06
6.35
32.81
22.30
14.39
ราคา ณ ผลตอบแทนสุทธิ = ข้ าว
-
6.24
32.06
17.92
15.61
35.59
32.61
45.65
38.70
31.42
1.42
1.30
1.83
1.55
1.26
ปริมาณผลผลิตต่อไร่ (กิโลกรัม/ไร่)
ปริมาณ ณ ผลตอบแทนสุทธิ = ข้ าว
ผลตอบแทนจาการลงทุน (%)
อัตราผลตอบแทนต่อการลงทุน (บาท/ปี )
ผลการศึกษา (1)
19
 ทัศนคติ (1)
ค่ าเฉลี่ยถ่ วงนา้ หนัก
ข้ าว
ข้ าวโพดเลีย้ งสัตว์
ถั่วเขียว
ถั่วสิลง
ถั่วเหลือง
ด้ านการผลิต
ปานกลาง
มาก
มากสุด
มาก
มาก
ด้ านการตลาด
มาก
มาก
มาก
มาก
มาก
ปานกลาง
มาก
มาก
มาก
มาก
การผลิต + การตลาด
ผลการศึกษา (2)
20
 ทัศนคติ (2)
ทัศนคติ
ข้ าว
ข้ าวโพดเลีย้ งสัตว์
ถั่วเขียว
ถั่วสิลง
ถั่วเหลือง
-เป็ นพืชที่ใช้ นา้ น้ อย
น้ อยสุด
มากสุด
มากสุด
มากสุด
มากสุด
-มีนา้ เพียงพอ/ลดความเสี่ยงเรื่ องนา้ ไม่ พอ
มากสุด
มากสุด
มากสุด
มากสุด
มากสุด
-ช่ วยลดการใช้ ป๋ ุยในนาข้ าว
น้ อย
ปานกลาง
มากสุด
มาก
มากสุด
-ช่ วยลดการใช้ สารเคมีในนาข้ าว
น้ อย
มากสุด
มาก
น้ อย
มากสุด
มากสุด
น้ อยสุด
มากสุด
น้ อยสุด
ปานกลาง
-ค่ าใช้ จ่ายด้ านแรงงานต่า
ปานกลาง
ปานกลาง
มาก
ปานกลาง
น้ อย
-เป็ นพืชที่ตลาดต้ องการ
มากสุด
มากสุด
มากสุด
มากสุด
มากสุด
-มีผ้ ูรับซือ้ แน่ นอน
มากสุด
มากสุด
มากสุด
มากสุด
มากสุด
-จานวนผู้รับซือ้ ให้ เลือกมากราย
มากสุด
มากสุด
มาก
มากสุด
มากสุด
-นโยบายรัฐ /ราคาตลาดจูงใจ
มากสุด
มากสุด
มากสุด
มากสุด
มาก
น้ อย
ปานกลาง
ปานกลาง
น้ อยสุด
น้ อยสุด
ปานกลาง
มาก
มาก
มาก
มาก
-พันธุ์เก็บไว้ เองได้
-การต่ อรองราคา
ค่ าเฉลี่ยถ่ วงนา้ หนัก
สรุ ป (1)
21
1. ต้ นทุนผลตอบแทน
1.1 ถัว่ ลิสงมีต้นทุนการผลิตต่อไร่สงู สุด มีผลตอบแทนต่อไร่สงู สุด
1.2 ถัว่ เหลืองมีต้นทุนการผลิตต่อไร่ต่าสุด มีผลตอบแทนต่อไร่ต่าสุด
1.3 ถัว่ เขียวให้ ผลตอบแทนต่อการลงทุนสูงสุด
1.4 ถัว่ เหลืองให้ ผลตอบแทนต่อการลงทุนต่าสุด
สรุ ป (2)
22
2. ระดับความพึงพอใจต่ อการปลูกพืชหลังนา
ถั่วเขียว ถั่วเหลือง ข้ าวโพดเลีย้ งสัตว์ ถั่วลิสง
ข้ าว
ระดับปานกลาง
ระดับมาก
ข้ อเสนอแนะ
23
 ข้ อเสนอแนะที่ได้ จากการศึกษา
1. ศึกษาพื ้นที่เหมาะสมและประกาศเป็ นเขตส่งเสริ ม
2. ถ่ายทอดเทคโนโลยีเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต
3. ภาครัฐจัดทามาตรการด้ านการผลิตเมล็ดพันธุ์ให้ เพียงพอกับความต้ องการ
4. วิจยั และพัฒนาเครื่ องเก็บเกี่ยว
5. ภาครัฐควรมีมาตรการรองรับการปลูกพืชหลังนา หากเกิดปั ญหา
ผลผลิตราคาตกต่า
6. ลดบทบาทการใช้ มาตรการรักษาเสถียรภาพราคาข้ าว เพื่อจากัดพื ้นที่
การปลูกข้ าว รอบ 2
24