Transcript ระบบการคุ้มครองผู้บริโภค - กลุ่ม พัฒนาการ ส่งเสริม สุขภาพ

การสังเคราะห์บทบาทกระทรวงสาธารณสุข
ในระบบยาและการคุ้มครองผูบ้ ริโภคด้านสุขภาพ
โดย รศ.ดร.ชะอรสิน สุขศรีวงศ์
คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
25-26 มิถนุ ายน 2554
สถานการณ์การคุ้มครองผูบ้ ริโภคในประเทศไทย
 ผูบ
้ ริโภคมีความเสีย่ งสูงในการบริโภคผลิตภัณฑ์และบริการเกีย่ วกับสุขภาพ
 การดาเนินงานทางด้านการคุม้ ครองผูบ้ ริโภคของภาคราชการยังไม่เต็มที่ กลไกของรัฐ




ยังไม่สามารถให้การคุม้ ครองได้เพียงพอ
ภาคการเมืองยังไม่ให้ความสาคัญด้านการคุม้ ครองผูบ้ ริโภคเท่าทีค่ วร
การให้ขอ้ มูลข่าวสารของสือ่ ยังบิดเบือนความจริง และไม่ครบถ้วน ส่งผลให้ผบู้ ริโภค
ได้รบั การสนับสนุ นทีไ่ ม่ถูกต้อง และถูกสร้างค่านิยมทีผ่ ดิ
ผูป้ ระกอบการยังกระทาผิดกฎหมายอยู่
บ่อยๆ ครัง้ ผูใ้ ช้กฎหมายยังมีความหย่อนยานในการนากฎหมายมาปฏิบตั ิ หรือตัวบท
กฎหมายมีความใหม่ต่อการนามาใช้ของผูท้ เ่ี กีย่ วข้อง
ประเด็นที่นามาสู่ความจาเป็ นในการปรับบทบาท
 ปัญหาของระบบยาในปัจจุบน
ั : ขึน้ ทะเบียน ถอนทะเบียน คัดเลือก กระจาย คุณภาพ
ราคยา RUD การเข้าถึง ข้อมูล การวิจยั ยา อุตสาหกรรมในประเทศ ยาแผนไทย
 ปัญหาด้านการคุ้มครองผูบ
้ ริโภคด้านผลิตภัณฑ์สขุ ภาพ :
ผู้บริโภค : ไม่มคี วามรู,้ หลงเชือ่
ผู้ประกอบการ : ลักลอบผลิต-นาเข้า-ขาย, โฆษณาเกินจริง-โอ้อวด
ผลิตภัณฑ์ : ไม่มคี ุณภาพ, ไม่ได้มาตรฐาน, ผสมสารทีเ่ ป็ นอันตราย, ไม่น่าเชือ่ ถือ
 นโยบายแห่งชาติด้านยา ปี 2554 และยุทธศาสตร์การพัฒนาระบบยาแห่งชาติ
พ.ศ. 2554-2559
 ประเด็นที่ต้องเร่งดาเนินการเพื่อการพัฒนาระบบยา : การส่งเสริมและทาเครือ่ งมือ
เพือ่ การใช้ยาอย่างเหมาะสม จริยธรรมผูใ้ ช้ยาและยุตกิ ารส่งเสริมการขาย ยาชือ่ สามัญ
ราคายา การขาดแคลนยาจาเป็ น อุตสาหกรรมยา
ความท้าทายที่มีต่อระบบยา
และการคุ้มครองผูบ้ ริโภคด้านสุขภาพ
1. ความท้าทายจากภายในหน่ วยงาน :
 ผูน
้ าและผูบ้ ริหาร ผูบ้ ริหารขององค์กรถูกแทรกแซงจากการเมือง
ั หาเฉพาะหน้า ปญั หาการทางานทีย่ งั ไม่เต็ม
 ระบบการบริหาร ทางานแบบตัง้ รับ แก้ปญ
ศักยภาพ และขาดความเชือ่ มโยง
 ระบบสารสนเทศ ไม่เชือ่ มโยงข้อมูล ขาดเทคโนโลยีทท
่ี นั สมัย มารองรับการจัดการข้อมูลให้ม ี
ความครบถ้วน และไม่สามารถประมวลผลได้ทนั การ
 ระบบผูเ้ ชี่ยวชาญภายใน ต้องพึง่ พาผูเ้ ชีย่ วชาญภายนอก
 ธรรมาภิบาลระบบ Code of Conduct ระบบการตรวจสอบการปฏิบตั งิ าน
 ฐานข้อมูลยาทางอินเตอร์เน็ต เป็ นฐานข้อมูลยาทีแ่ ยกกัน ผูใ้ ช้อาจเกิดความสับสนและไม่
สามารถเข้าถึงข้อมูลทีต่ อ้ งการ ไม่ทนั สมัย ไม่สามารถเชือ่ มโยงกับฐานข้อมูลของหน่วยงาน
ภายนอกได้ เช่น สถานบริการทางสาธารณสุข สานักงานสาธารณสุขจังหวัด เป็ นต้น
ความท้าทายที่มีต่อระบบยา
และการคุ้มครองผูบ้ ริโภคด้านสุขภาพ
2. ความท้าทายจากระบบหลักประกันสุขภาพและการกระจาย
อานาจในระบบบริการสุขภาพ
 แนวโน้มการรวม 3 กองทุนประกันสุขภาพ ซึง่ จะกระทบต่อระบบการคัดเลือกยา:
บัญชียาหลักแห่งชาติ
 การกระจายอานาจในระบบบริการสุขภาพสูท
่ อ้ งถิน่
ความท้าทายที่มีต่อระบบยา
และการคุ้มครองผูบ้ ริโภคด้านสุขภาพ
3. ความท้าทายจากโลกาภิวตั น์
 ยาในอนาคต และเทคโนโลยีการค้นพบยาใหม่
 ข้อมูลยาในโซ่อุปทานสุขภาพและรหัสมาตรฐานของยา
 รหัสมาตรฐานของยา
 ระบบสารสนเทศ Interoperability & HL7
 โอกาสและความท้าทายในการขึน
้ ทะเบียนยาและการควบคุมยา
 FDA in electronic world
ข้อเสนอแนะบทบาทใหม่
ั หาสาคัญทีม่ ใี นปจั จุบนั
 เพือ่ แก้ไขปญ
 พร้อมรับการเปลี่ยนแปลงในอนาคต เพือ่ ความสาเร็จ คือ ผลิตภัณฑ์สขุ ภาพทีม่ ี
คุณภาพ ปลอดภัย มีการใช้อย่างสมประโยชน์
 สอดคล้องกับนโยบายแห่งชาติดา้ นยา ปี 2554 ยุทธศาสตร์การพัฒนาระบบยา
แห่งชาติ พ.ศ. 2554-2559 และแผนยุทธศาสตร์สานักงานคณะกรรมการอาหารและ
ยา พ.ศ. 2553-2556
 มุง่ สูค่ วามเป็ นเลิศด้านการคุม้ ครองและส่งเสริมการบริโภคผลิตภัณฑ์สขุ ภาพทีม่ ี
คุณภาพ ปลอดภัยและสมประโยชน์ มุง่ สูส่ งั คมสุขภาพดี
 ใช้กระบวนการพัฒนาระบบบริหาร พัฒนาองค์ความรู้ และการจัดการเครือข่าย
ความร่วมมือ มีการดาเนินงานด้วยความซื่อสัตย์ โปร่งใส ใช้ทรัพยากรอย่างคุม้ ค่า
และมีมาตรฐาน กฎ ระเบียบในการปฏิบตั งิ านอย่างชัดเจน องค์กรมีพฒ
ั นาการเป็ น
องค์กรทีม่ ขี ดี สมรรถนะสูง หรือองค์กรทีเ่ ป็ นเลิศ
การจัดกลุ่มภารกิจและโครงสร้าง
กลุ่มภาระกิจหลัก 3 ด้าน และผลลัพธ์ที่พึงประสงค์
ผลิ ตภัณฑ์สขุ ภาพ
ที่มีคณ
ุ ภาพ ปลอดภัย
และสมประโยชน์
เพิม่ ระดับ
คุณภาพ และ
ความปลอดภัย
ของผลิตภัณฑ์สุขภาพ
องค์กร
ที่มีสมรรถนะสูง
สร้างความเข้มแข็ง
ให้แก่องค์กร
ส่งเสริ ม
การบริ โภค
ผลิ ตภัณฑ์สขุ ภาพ
ที่มีคณ
ุ ภาพ
ปลอดภัย และสมประโยชน์
พฤติ กรรมการบริ โภค
ผลิ ตภัณฑ์สขุ ภาพที่ถกู ต้อง
การจัดกลุ่มภารกิจและโครงสร้าง
กลุ่มภาระกิจหลัก 3 ด้าน และผลลัพธ์ที่พึงประสงค์
กองแผนงานและวิชาการ
กองแผนงานและพัฒนาระบบบริหาร
กลุ่มพัฒนาระบบบริหาร
กองวิชาการ
กลุ่มกฏหมายอาหารและยา
กลุ่มกฏหมายอาหารและยา
เพิม่ ระดับ
กลุ่มตรวจสอบภายใน
กลุ่มตรวจสอบภายใน
สานักความร่วมมือระหว่างประเทศ คุณภาพ และ สานักความร่วมมือระหว่างประเทศ
ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศ ความปลอดภัย
ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศ
ของผลิตภัณฑ์สุขภาพ
สร้างความเข้มแข็ง
ให้แก่องค์กร
ส่งเสริ ม
การบริ โภค
ผลิ ตภัณฑ์สขุ ภาพ
ที่มีคณ
ุ ภาพ
ปลอดภัย และสมประโยชน์
การจัดกลุ่มภารกิจและโครงสร้าง
กลุ่มภาระกิจหลัก 3 ด้าน และผลลัพธ์ที่พึงประสงค์
*ควบคุมราคายา
*Rational Use of Drug
*เครื่องมือในการส่งเสริ มการใช้ยาอย่างสมเหตุผล
(บัญชียาหลักฯ, CPG, PTC, ข้อมูลข่าวสารทีเ่ ป็ นกลาง)
*ส่งเสริ มอุตสาหกรรมผลิ ตยาชื่อสามัญในประเทศ
*บริ หารการขาดแคลนยาจาเป็ นและเครือข่ายเพื่อการ
เข้าถึงยา
ยธรรมผูใ้ ช้ยาและยุติการส่งเสริ มการขายที่ขาด
เพิม่ ระดับ*จริ
จริ ยธรรม
กองพัฒนาศักยภาพผูบ้ ริ โภค คุณภาพ และ
กองส่งเสริ มงานคุ้มครองผูบ้ ริ โภคด้านผลิความปลอดภั
ตภัณฑ์
ย
สุขภาพในส่วนภูมิภาคและท้อของผลิ
งถิ่ น ตภัณฑ์สุขภาพ
ศูนย์ประสานงานพัฒนาผลิ ตภัณฑ์สขุ ภาพชุมชน
ศูนย์พฒ
ั นานโยบายแห่งชาติ ด้านสารคมี
สร้างความเข้มแข็ง
ให้แก่องค์กร
ส่งเสริ ม
การบริ โภค
ผลิ ตภัณฑ์สขุ ภาพ
ที่มีคณ
ุ ภาพ
ปลอดภัย และสมประโยชน์
การจัดกลุ่มภารกิจและโครงสร้าง
กลุ่มภาระกิจหลัก 3 ด้าน และผลลัพธ์ที่พึงประสงค์
สานักอาหาร
สานักยา
ประกันคุณภาพยา, GDP, GSP
สานักด่านอาหารและยา
สานักอาหาร
สานักยา
สานักด่านอาหารและยา
สานักควบคุมเครื่องสาอางและวัตถุอนั ตราย
กองวัตถุเสพติ ด
กองควบคุมเครื่องมือแพทย์
ศูนย์บริ การผลิ ตภัณฑ์สขุ ภาพเบ็ดเสร็จ
เพิม่ ระดับ
คุณภาพ และ
ความปลอดภัย
ของผลิตภัณฑ์สุขภาพ
สร้างความเข้มแข็ง
ให้แก่องค์กร
สานักควบคุมเครื่องสาอางและวัตถุอนั ตราย
กองวัตถุเสพติ ด
กองควบคุมเครื่องมือแพทย์
ศูนย์บริ การผลิ ตภัณฑ์สขุ ภาพเบ็ดเสร็จ
ส่งเสริ ม
การบริ โภค
ผลิ ตภัณฑ์สขุ ภาพ
ที่มีคณ
ุ ภาพ
ปลอดภัย และสมประโยชน์
แก้ปัญหาการคุ้มครองผูบ้ ริโภคในส่วนกลางและส่วนภูมิภาค
บทบาทของส่วนงานคม้ ุ ครองผูบ้ ริโภค
ในสานักงานสาธารณส ุขจังหวัด
 เป็ นฝา่ ยปฏิบตั งิ านเสมือนเป็ นสาขาย่อยของสานักงานคณะกรรมการอาหารและยา
 จัดองค์กรเลียนแบบสานักงานคณะกรรมการอาหารและยา แต่ให้รบั นโยบาย มาตรฐาน
การทางานและ Code of Conduct มาจากส่วนกลางเพือ่ ให้ผปู้ ระกอบการไม่สามารถเลีย่ ง
ระเบียบทีแ่ ต่ละจังหวัดทาไม่เหมือนกันได้
 การให้ขน้ึ ทะเบียนด้วยระบบ e-registration และส่งเอกสารเป็ น electronic file มายัง
ส่วนกลางทัง้ หมดจะช่วยแก้ปญั หาได้อย่างถาวร
 ในส่วนของการบังคับใช้กฏหมายตรวจจับสถานประกอบการซึง่ เจ้าหน้าทีท
่ าได้ไม่เต็มที่
เนื่องจากระบบอุปถัมภ์ และประกอบกับสังคมในแต่ละจังหวัดจะใกล้ชดิ กัน การตรวจจับ
จึงสร้างปญั หาความอยูร่ อดของเจ้าหน้าที่ ควรให้ภาคประชาชนและองค์การบริหาร
ส่วนท้องถิ่นเข้ามามีส่วนร่วมในการแก้ไข
ทางเลือกของการบริหารในอนาคต
 ทางเลือกที่ 1 อยูใ่ นระบบราชการเช่นเดิม จัดรูปแบบองค์กรเช่นเดิมในแบบแนวราบ
ระบบบริหารเช่นเดิม เพิม่ หน่วยงานย่อยเพือ่ รองรับงานใหม่ sub-contract ในด้าน
งานบริการ ปรับบทบาทของบางหน่วยงานให้รองรับความท้าทายในอนาคต ปรับ
แผนยุทธศาสตร์ และ KPI ให้สอดคล้องกับบทบาทหลัก
 ทางเลือกที่ 2 อยูใ่ นระบบราชการเช่นเดิม ปรับรูปแบบการจัดองค์กรให้เป็ นแบบ
กลุม่ ภารกิจ 3 กลุ่ม sub-contract ในด้านงานบริการ ปรับบทบาทของบางหน่วยงาน
ให้รองรับความท้าทายในอนาคต ปรับแผนยุทธศาสตร์ และ KPI ให้สอดคล้องกับ
บทบาทหลัก
 ทางเลือกที่ 3 อยูใ่ นระบบองค์กรในกากับของรัฐ ผูบ
้ ริหารสูงสุดได้มาจากการสรรหา
บริหารงานแบบ CEO sub-contract ในด้านงานบริการ และ sub-contract หรือ
designate/delegate หน่วยงานทีร่ บั ภารกิจทีท่ าให้เกิดการใช้ผลิตภัณฑ์สขุ ภาพอย่าง
สมประโยชน์
ปัจจัย
การจัดองค์กร
ระบบบริ หารและ
ธรรมาภิ บาล
ทางเลือกที่ 1 อยู่ใน
ระบบราชการเช่นเดิ ม
เช่นเดิมในแนวราบ
เหมือนเดิม
ความต่อเนื่ องของนโยบาย
เหมือนเดิม
การตอบสนองต่อปัจจัย
ภายนอก
ระบบการได้มาของผูบ้ ริ หาร
ระดับสูง
เหมือนเดิม
การถูกแทรกแซงจาก
การเมือง
แรงจูงใจ
เหมือนเดิม
จุดเด่นของทางเลือก
ไม่ตอ้ งปรับมาก
จุดด้อยของทางเลือก
พบปญั หาเช่นเดิม
เหมือนเดิม
เหมือนเดิม
ทางเลือกที่ 2 อยู่ใน
ทางเลือกที่ 3 อยู่ในระบบ
ระบบราชการเช่นเดิ ม
องค์กรในกากับของรัฐ
กลุม่ ภาระกิจ 3 กลุม่
กลุม่ ภาระกิจ 3 กลุม่
มุง่ เป้าหมาย
มุง่ เป้าหมาย
ธรรมาภิบาลเหมือนเดิม
ธรรมาภิบาลเพิม่ ขึน้
ดีขน้ึ
ดีขน้ึ
รองเลขาธิการเป็ นผูบ้ ริหารหลัก VP มีผบู้ ริหารสูงสุดของแต่ละกลุม่ ภาระกิจ คือ
ของกลุม่ ภาระกิจ
Chief Technical Officer, Chief Quality
Officer, Chief Promotion Officer
รับผิดชอบงานแบบเบ็ดเสร็จ
ดีขน้ึ
รองเลขาธิการ
ดี มีความคล่องตัวสูง
ต้องรับผิดชอบเพิม่ ขึน้
สามารถตัดสินใจได้เอง
เลขาธิการเหมือนเดิม แต่ รองเลขา สรรหาเลขาธิ การ ทางานในตาแหน่ง
ต้องสรรหาและเป็นผูน้ าของการ
Chief Executive Officer
บริหารกลุม่ ภารกิจ
จะลดลงได้ ถ้าหาก VP ทางานจริง น้อยลงมาก เพราะผูบ้ ริหารไม่ได้มาจาก
การแทรกแซงจากการเมือง
ควรได้รบั การใส่ใจเพิม่ ขึน้
ควรจะได้คนทีม่ คี วามสามารถเพิม่ ขึน้
จัดระบบค่าตอบแทนได้เหมาะสม
ปรับปานกลาง ให้ผลผลิตทีด่ ขี น้ึ
ให้ผลผลิตสูง
ไม่ยงุ่ ยากนัก
มีความคล่องตัวมาก
การเตรียมความพร้อมของผูบ้ ริหาร
การเตรียมความพร้อมของผูบ้ ริหาร
ระดับสูง
ระดับสูง และเจ้าหน้าที่
การยอมรับของเจ้าหน้าที่
แนวทางการบริหารจัดการในช่วงเปลี่ยนผ่าน-1
1. เปลี่ยนเป็ นทางเลือกที่ 1 ผูบ้ ริหารต้องทาความเข้าใจกับเจ้าหน้าทีท่ ุกระดับว่าการ
เปลีย่ นครัง้ นี้เป็ นการปฏิรปู ทีเ่ ป็ นนโยบายของกระทรวงไม่ใช่การเปลีย่ นเนื่องจาก
เปลีย่ นเลขาธิการ และลงทุนเรือ่ งระบบสารสนเทศกับการพัฒนากาลังคน
2. เปลี่ยนเป็ นทางเลือกที่ 2
 แต่ละกลุม
่ ภาระกิจจะมีหวั หน้าทีล่ งมือทางานจริง บุคลากรทีเ่ หมาะสมกับภารกิจ คือผูท้ ่ี
มีความมุง่ มันเพื
่ อ่ ผลสัมฤทธ์ขององค์กร มีภาวะความเป็ นผูน้ า มีความรูแ้ ละทักษะสูงใน
ด้านการวิเคราะห์นโยบายและยุทธศาสตร์ การบริหารจัดการความรูแ้ ละสารสนเทศ และ
การบริหารกาลังคน ทางานรับผิดชอบไม่วา่ จะเปลีย่ นเลขาธิการไปอย่างไร
 บทบาทของเลขาธิการจะเป็ นประธานหน่ วยงาน ทาหน้าทีก่ ากับดูแล ประสานงานกับ
หน่วยงานภายนอก
 มีคณะทีป
่ รึกษาเพือ่ ประสานงานกับหน่วยงานภายใน
 ในระยะปรับเปลีย่ นผูบ
้ ริหารต้องทาความเข้าใจกับเจ้าหน้าทีท่ ุกระดับ และลงทุนเรือ่ ง
ระบบสารสนเทศกับการพัฒนากาลังคน
แนวทางการบริหารจัดการในช่วงเปลี่ยนผ่าน-2
3. เปลี่ยนเป็ นทางเลือกที่ 3 เปลีย่ นไปเป็ นหน่วยงานในกากับ
 เริม่ จากการจัดการให้มกี ฏหมายมารองรับ
 ทาความเข้าใจกับพนักงานและข้าราชการ ทาประชาพิจารณ์
 จัดทาระเบียบบริหารงานใหม่ ในระยะแรกจะมีบุคลากร 2 กลุม
่ อยูด่ ว้ ยกันคือ
ข้าราชการและพนักงานของรัฐ ซึง่ จะสร้างปญั หาเชิงบริหารบ้าง
 ผูบ
้ ริหารสูงสุดจะได้มาจากการสรรหา ซึง่ อาจจะเป็ นบุคคลภายในหรือภายนอก
แต่จะต้องเป็ นผูน้ าทีส่ ามารถทาการขับเคลือ่ นและเปลีย่ นแปลงองค์กร ทาให้ทงั ้
องค์การสอดคล้องและเชือ่ มโยงกับยุทธศาสตร์ สามารถจูงใจเพือ่ ให้ทุกคนให้
ความสาคัญและปฏิบตั ติ ามยุทธศาสตร์ มีภาวะความเป็ นผูน้ าสูง
 ควรจัดตัง้ คณะกรรมการบริหารเพือ่ กากับการทางานของผูบ
้ ริหารสูงสุด
20
ความเชื่อมโยงขององค์กรที่เกี่ยวข้องในระบบคุ้มครองผูบ้ ริโภค
แผนงานคุม้ ครองผูบ้ ริโภคด้านสุขภาพ ระยะที่ 2 (2552-2555) โดยสานักงานแผนงานคุม้ ครองผูบ้ ริโภคด้านสุขภาพ (คคส.) คณะเภสัชศาสตร์
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. สิงหาคม 2552.
ธรรมนูญว่าด้วยระบบส ุขภาพแห่งชาติ
สนับสนุนความสาคัญของการคุม้ ครองผูบ้ ริโภค
มี 3 กลุม่ คือ
กลุ่มที่ 1 แนวคิดและหลักการของระบบสุขภาพโดยรวม (Concept and principles) :คือ
ปรัชญาและแนวคิดหลักของระบบสุขภาพ และคุณลักษณะทีพ่ งึ ประสงค์และเป้าหมายของ
ระบบสุขภาพ
กลุ่มที่ 2 ระบบดูแลสุขภาพ (Health care and health risk protection systems) :คือ การจัด
ให้มหี ลักประกันและความคุม้ ครองให้เกิดสุขภาพ, การสร้างเสริมสุขภาพ, การป้องกันและ
ควบคุมโรคและปจั จัยทีค่ ุกคามสุขภาพ, การบริการสาธารณสุขและการควบคุมคุณภาพ,
และการส่งเสริม สนับสนุ นการใช้และการพัฒนาภูมปิ ญั ญาท้องถิน่ ด้านสุขภาพ การแพทย์
แผนไทย การแพทย์พน้ื บ้านและการแพทย์ทางเลือกอืน่ ๆ
กลุ่มที่ 3 ระบบโครงสร้างและกลไกสนับสนุ น (Infrastructural and supporting system): คือ
การคุ้มครองผูบ้ ริโภค, การสร้างและเผยแพร่องค์ความรูด้ า้ นสุขภาพ, การเผยแพร่ขอ้ มูล
ข่าวสารด้านสุขภาพ, การผลิตและการพัฒนาบุคลากรด้านสาธารณสุข, และการเงินการ
คลังด้านสุขภาพ
การจัดกลุ่มภารกิจและโครงสร้าง