Transcript สนร_situation_forecast_leptospirosis_Sep11

วิเคราะหสถานการณ
และพยากรณ
โรค
์
์
์
เลปโตสไปโรซิสในประเทศไทย พศ.
2546 – 2555
Situation analysis and forecast
cases of leptospirosis in Thailand,
2003-2012
เสาวพักตร ์ ฮิ้ นจ้อย ประวิทย ์ ชุมเกษียร และพรรณ
ราย สมิตสุวรรณ
สานักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค กระทรวง
สาธารณสุข
บทนา
Passion
พ.ศ. 2539 เริม
่ มีการระบาดของโรคนี้โดยพบทัง้ จานวนผูป
้ ่ วย
และผู้เสี ยชีวต
ิ เพิม
่ ขึน
้ เรือ
่ ยๆ
สูงสุดใน พ.ศ. 2543: ผู้ป่วย 14,285 ราย
(อัตราป่วย
23.13 ตอแสนประชากร)
ตาย 362 ราย (อัตราตาย 0.59
่
ตอแสนประชากร)
อัตราป่วยตายรอยละ
2.53
่
้
จาก พ.ศ. 2543 เป็ นตนมา
จานวนผู้ป่วย ลดลงมา
้
เหลืออยูประมาณปี
ละ 4,500 – 5,000 ราย (อัตราป่วย 5่
8 ตอแสนประชากร)
่
- ไปประชุมวิชาการโรคเลปโตสไปโรซิส
ยชีวต
อยากรู:้ ปัจจัยทีม
่ ผ
ี ลตอการเสี
ิ
่
ยังจัดไดว
าโรคเลปโตสไปโรซิ
สเป็ นปัญหาสาธารณสุขที่
้
่
อยากรู
:
เข
าหน
าฝนแล
ว
รายงานโรค
้
้
้
้
สาคัญ
เยอะขึน
้ ระบาดหรือยัง
วัตถุประสงค ์
1.
เพือ
่ ให้เกิดองคความรู
ลั
้ กษณะทางระบาด
์
วิทยาของโรคเลปโตสไปโรซิสในประเทศ
ไทยเพิม
่ ขึน
้
2.
เพือ
่ ทาให้บุคลากรในหน่วยงาน
สาธารณสุขทีเ่ กีย
่ วของสามารถเตรี
ยม
้
แผนป้องกันการระบาดของโรคเลปโตสไป
โรซิสตอไปในอนาคตได
ดี
้
่
้ ยง่ิ ขึน
วิธก
ี ารศึ กษา
• รวบรวมขอมู
้ ลจานวนผู้ป่วยโรคเลปโตสไปโรซิสใน
ประเทศไทย ระหวางปี
พ.ศ. 2546 - 2554 จาก
่
รง. 506
• นิยามโรคเลปโตสไปโรซิสจากแนวทางการรายงาน
โรคเลปโตสไปโรซิสในระบบเฝ้าระวังโรค
• ข้อมูลทีไ่ ดจากศู
น ยข
้
้ ลทางระบาดวิทยา 
์ อมู
ตรวจสอบความถูกต้องโดยใช้Microsoft Access
• จัดการขอมู
้ ลให้มีความสมบูรณส
์ าหรับการวิเคราะหตั
์ ว
แปรตางๆ
ดวยEpi
Info
่
้
• วิเคราะหสั์ ดส่วน ร้อยละของแตละตั
วแปร โดยใช้
่
วิธก
ี ารศึ กษา
• Logistic regression  Odds ratio และ 95% CIs
ของปัจจัยเสี่ ยงตอการเสี
ยชีวต
ิ ของผู้ป่วยโรคเลปโตส
่
ไปโรซิส โดยใช้ SPSS version 17.0
• Multivariate logistic regression (backwardelimination procedure)  Adjusted odds ratio
และ 95% CIs ของปัจจัยเสี่ ยงตอการเสี
ยชีวต
ิ ของ
่
ผู้ป่วยโรคเลปโตสไปโรซิส ควบคุมตัวแปรกวนไดแก
้ ่
อายุ เพศ และอาชีพ
• พยากรณโรคโดยใช
้รูปแบบจาลองของ
์
Autoregressive Integrated Moving Average กับ
ชุดข อมูลรายเดือนและรายปี โดยใช้ขอมู
้ ลตัง้ แต่
ผลการศึ กษา
ระหวางปี
พ.ศ. 2546-2554 มีผู้ป่วยโรคเลปโตสไปโร
่
ซิส รวมทัง้ สิ้ น 37,872 ราย
มีรายงานผู้ป่วยสูงสุดจากภาคตะวันออกเฉี ยงเหนือ
คาเฉลี
ย
่ ของอัตราป่วยโรคเลปโตสไปโรซิส 6.53 ตอ
่
่
ประชากรแสนคน
ผู้เสี ยชีวต
ิ รวมทัง้ สิ้ น 543 ราย คิดเป็ นอัตราป่วย
ตายรอยละ
1.43
้
คาเฉลี
ย
่ ของอัตราตาย 0.10 ตอประชาการแสนคน
่
่
คาเฉลี
ย
่ ของอัตราป่วยตาย คือ 1.48
่
ผลการศึ กษา
สั ดส่วนเพศชายตอเพศหญิ
งเทากั
่
่ บ 3.5:1
กลุมอายุ
55-64 ปี มีอต
ั ราป่วยสูงสุด
่
อาชีพทีพ
่ บมากทีส
่ ุดคือเกษตรกรรม ร้อยละ 60.8 รับจ้าง
ร้อยละ 15.1 และนักเรียน ร้อยละ 8.6
คามั
่ ป่วยถึงวันทีผ
่ ้ป
ู ่ วยมารับ
่ ธยฐานของช่วงเวลาตัง้ แตวั
่ นเริม
การรักษาพยาบาลคือ 3 วัน
คามั
่ ป่วยถึงวันทีผ
่ ้ป
ู ่ วย
่ ธยฐานของช่วงเวลาตัง้ แตวั
่ นเริม
เสี ยชีวต
ิ คือ 5 วัน
รูปที่ 1 แสดงจานวนผู้ป่วยโรคเลปโตสไปโรซิสตามวันเริม
่ ป่วย
จาแนกตามรายเดือน และเหตุการณอุ
์ ทกภัยครัง้ สาคัญในประเทศ
ไทย ระหวางปี
พ.ศ.2546-2555
่
ตารางที่ 1 แสดงลักษณะทางระบาดวิทยาระหวาง
่
ผู้เสี ยชีวต
ิ และผู้ป่วยโรคเลปโตสไปโรซิสทีร่ อดชีวต
ิ
พ.ศ. 2546-2554
ลักษณะทางระบาดวิทยา
กลุมอายุ
่
- ≤14 ปี
- 15-54 ปี
- ≥55 ปี
เพศ
- หญิง
- ชาย
อาชีพ
-ขาราชการ/บุ
คลากร
้
สาธารณสุข
- เกษตร/ประมง/เลีย
้ งสั ตว ์
- นักเรียน
- รับจ้าง/กรรมกร
ผูเสี
ิ
้ ยชีวต
จานวน (รอยละ)
้
ผูป
ิ
้ ่ วยทีร่ อดชีวต
จานวน (รอยละ)
้
40 (7.4)
399 (73.5)
401 (19.2)
784 (7.6)
7,567 (73.2)
1,981 (19.2)
122 (22.5)
421 (77.5)
2,294 (22.2)
8,038 (77.8)
6 (1.3)
129 (1.4)
321 (68.4)
28 (6.0)
114 (24.3)
6479 (72.7)
885 (9.9)
1413 (15.9)
P value
0.98
0.88
<0.0001
ตารางที่ 3 การวิเคราะหปั
์ จจัยเสี่ ยงแบบ Multivariate regression
analysis เพือ
่ เปรียบเทียบปัจจัยเสี่ ยงตอการเสี
ยชีวต
ิ ของผู้ป่วยโรคเลป
่
โตสไปโรซิสระหวางปี
พ.ศ. 2546-2554 กับ
่
ผู้ป่วยโรคเลปโตสไปโรซิ
สทีร่ อดชี
วต
ิ ในช่วงเวลาเดี
ยวกัน P value
ปัจจัยทางระบาดวิทยา
Adjusted Odds
ratio (95% CI)
ช่วงระยะเวลาทีผ
่ ู้ป่วยมารับการรักษาหลังเริม
่ แสดง
อาการ
- ≤ 3 วัน
- > 3 วัน
กลุมอายุ
่
- ≤14 ปี
- 15-54 ปี
- ≥55 ปี
เพศ
- หญิง
- ชาย
อาชีพ
-ขาราชการ/บุ
คลากรสาธารณสุข
้
- เกษตร/ประมง/เลีย
้ งสั ตว ์
- นักเรียน
- รับจ้าง/กรรมกร
1
1.81 (1.50-2.18)
<0.0001
1
1.02 (0.81-1.28)
0.87
1
1.14 (0.50-2.60)
0.72 (0.29-1.76)
1.80 (0.77-4.17)
0.76
0.47
0.17
45 % of all deaths were estimated to be attributable
1 onset) among
to delay of treatment (three days after
1.18 (0.81-1.71)
0.39
those leptospirosis1.12
cases
(0.74-1.69)
0.61
เดือนธันวาคม
- All the models tested, the ARIMA (2, 0, 12); the
best fit
- The mean absolute percentage error (MAPE)
value was 21.593%
- R-squared = 0.780
- Ljung-Box statistic = 12.894 (P-value) = 0.535
- กรกฎาคม พ.ศ. 2555 น่าจะมีผ้ป
ู ่ วย 521 ราย (95%
CIs; 304, 838 ราย)
- สิ งหาคม พ.ศ. 2555 จานวน 533 ราย (246 ราย
ถึง 1,016 ราย)
- กันยายน พ.ศ. 2555 จานวน 474 ราย (197 ราย
ถึง 970 ราย)
- ตุลาคม พ.ศ. 2555 จานวน 470 ราย (190 ราย
ถึง 978 ราย)
รูปที่ 4 การพยากรณการรายงานโรคเลปโตสไปโรซิ
สระ
์
หวางปี
พ.ศ. 2546-2555 ดวยรู
ปแบบจาลอง
่
้
Autoregressive Integrated Moving Average
(ARIMA)
An abnormal
event ?
จานวนผู้ป่วยเกิน
Upper 95% CI
วิจารณและสรุ
ปผล
์
ลักษณะทางระบาดวิทยาและรูปแบบการเกิดโรคในช่วง 10
ปี ทีผ
่ านมา
ยังคงไมแตกต
างไปจากเดิ
มมากนัก
่
่
่
แตมี
ั ราป่วย อัตราตาย และอัตราป่วยตายลดลง
่ อต
การเกิดโรคยังพบมากทีส
่ ุดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ  มี
จานวนประชากรหนูทเี่ ป็ นสั ตวน
เวณภาค
่
์ าโรคมากกวาบริ
อืน
่ ๆ, ซีรม
ั ของหนูจากภาคตะวันออกเฉี ยงเหนือให้ผลบวกตอ
่
การติดเชือ
้ เลปโตสไปราสูงสุด
เป็ นโรคทีเ่ กิดขึน
้ ตามฤดกาลโดยเฉพาะในฤดูฝน  มีการ
รายงานสูงสุดช่วงเดือนสิ งหาคมถึงเดือนตุลาคม, มีการ
เพิม
่ ขึน
้ ของประชากรหนูและการแพรกระจายของเชื
อ
้ เลป
่
โตสไปราในหนูเพิม
่ ขึน
้ กวาปกติ
ในช่วงฤดูฝน
่
วิจารณและสรุ
ปผล
์
ควบคุมประชากรหนูกอนที
จ
่ ะเขาฤดู
ฝน !!!
่
้
ไมพบว
ามี
่
่ ความสั มพันธกั
่ านวนกับการเกิด
์ นมากนักระหวางจ
อุทกภัยในช่วงนั้น เจ้าหน้าทีม
่ ก
ั จะเน้นในการ
ประชาสั มพันธให
น
้ ทีท
่ ี่
้ ขศึ กษาแกประชาชนในพื
่
์ ้ความรูสุ
ไดรั
มข
้ บผลกระทบอยางเข
่
้ น
้
ผู้ป่วยมาพบแพทยเพื
่ รับการรักษาเกินกวา่ 3 วันหลังเริม
่
์ อ
แสดงอาการมีโอกาสเสี่ ยงตอการเสี
ยชีวต
ิ  มีความสั มพันธ ์
่
ของการเกิดภาวะแทรกซ้อนถาผู
่ แรก
้ ้ป่วยไดรั
้ บการรักษาเริม
ช้าเกินไป
เพือ
่ ลดจานวนอัตราป่วยตาย ต้องสื่ อสารประชาสั มพันธให
์ ้
ประชาชนตระหนัก ถึงการมีไข้ ปวดศรีษะ ปวดกลามเนื
้อ
้
โดยเฉพาะน่อง ถ้าแสดงอาการเหลานี
่ ้ ภายใน 2-3 วัน
ต้องรีบไปพบแพทยเพื
่ รับการรักษา !!!
์ อ
วิจารณและสรุ
ปผล
์
จากการพยากรณโรคโดยใช
อน
้รูปแบบจาลองพบวาในเดื
่
์
มิถุนายน พ.ศ. 2555 มีการรายงานของผู้ป่วยมากกวาปกติ
่
ทีค
่ าดการณไว
ามี
่ งไมเข
่ าข
้ ายว
่
่ การระบาดของโรค
์ ้ แตยั
เลปโตสไปโรซิส เนื่องจากผลการวิเคราะหโดยดู
ระดับ
์
ขอบเขตจากัดสูงสุด
รูปแบบการจาลองนี้คานวณเฉพาะขอมู
้ ลจานวนผู้ป่วย
ย้อนหลัง 10 ปี เทานั
่ ๆ ทีส
่ าคัญ เช่น
่ ้น ยังมีตวั แปรอืน
ปริมาณน้าฝน การเปลีย
่ นแปลงของอุณหภูม ิ ความชืน
้
ประชากรสั ตวเศรษฐกิ
จในพืน
้ ที่ ประชากรหนู  มี
์
ความสั มพันธกั
์ บการพยากรณจ
์ านวนผู้ป่วยจึงควร
ทาการศึ กษาตัวแปรตางๆ
เหลานี
วย
่
่ ้ตอไปด
่
้