Transcript معماری سازمانی چابک چیست

‫بسمه تعالي‬
‫معماری سازمانی و معماری سازمانی چابک‬
‫‪Enterprise Architecture‬‬
‫&‬
‫‪Agile Enterprise Architecture‬‬
‫ارائه کننده ‪ :‬دكتر رمضان میرعباس ی‬
‫سال ‪1386‬‬
‫‪1‬‬
‫مقدمه‬
‫امروزه معماري سيستم هاي اطالعاتي‪ ،‬از يك امر‬
‫انتخابي به يك امر اجتناب ناپذير تبديل شده‬
‫است‪ ،‬اين كار تنها راه ممكن براي ايجاد‬
‫يكپارچگي سازماني است‪.‬‬
‫جان زكمن‪1987 ،‬‬
‫‪2‬‬
‫مقدمه ‪:‬‬
‫معماري‪ ،‬سنگ بنايي است كه از شكست سازماني جلوگيري مي كند و زمينه‬
‫هاي استفاده ازنوآوري هاي فناوري را به منظور رسيدن به سازماني ماندگار و پويا‬
‫و متناسب با عصر اطالعات فراهم مي كند‪.‬‬
‫سازمانها به عنوان نهادهاي اجتماعي متأثر از تحوالت دچار پيچيدگيهاي‬
‫روزافزوني در سيستم هـ ــاو تعامالت خويش گشته اند و به ناچار براي همراهي و يا‬
‫رهبري در عصرتحول ‪ ،‬نيازمند برنامه ريزي و بازنگري خويش هستن ــد ‪ .‬در اين‬
‫شرايط معماري به عنوان واژه اي آشن ــا در عرصه سازماني از نقش ويژه اي‬
‫برخوردار شده است‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫معماري چيست ؟‬
‫‪ ‬معماري يعني ارائه توصيفي‬
‫فني از يك سيستم كه نشان‬
‫ساختار اجزاء آن‪،‬‬
‫دهندة‬
‫ِ‬
‫ارتباط بین آنها و اصول و‬
‫بهاحي و‬
‫نيازطر‬
‫حاكم بر‬
‫تكاملموجوديت يا سيستمي باشد كه‬
‫طراحي‬
‫قواعد كه‬
‫هر جا‬
‫آنها در گذر زمان باشد‪.‬‬
‫ابعاد يا پيچيدگي آن از يك واحد معين فراتر رفته‪ ،‬يا‬
‫نيازمنديهاي خاص ي را تحميل نمايد‪ ،‬نگرش ي ويژه و همه‬
‫جانبه را الزم خواهد داشت كه در اصطالح به آن‬
‫"معماري" گفته مي شود‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫معماري‬
‫معماري يك نگاه با كنترل عقالني بر يك‬
‫سيستم پيچيده است‪،‬كه اجازه تمركز بر عناصر‬
‫كليدي و تعامل آنها را مي دهد‪ ،‬و امكان پرهیز از‬
‫ورود به جزئيات را فراهم مي كند‪.‬‬
‫‪5‬‬
‫كجا معماري الزم است ؟‬
‫عواملي كه مي توانند معماري را‬
‫الزامي كنند‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪ ‬ابعاد بزرگ‬
‫‪ ‬پيچيدگي زياد‬
‫‪ ‬نيازمندي خاص‬
‫‪ ‬طول عمر زياد‬
‫‪ ‬انعطاف پذيري در برابر تغييرات‬
‫‪6‬‬
‫كجا معماري الزم است ؟‬
‫عواملي كه مي توانند معماري را‬
‫الزامي كنند‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪ ‬ابعاد بزرگ‬
‫‪ ‬پيچيدگي زياد‬
‫‪ ‬نيازمندي خاص‬
‫‪ ‬طول عمر زياد‬
‫‪ ‬انعطاف پذيري در برابر تغيیرات‬
‫‪7‬‬
‫كجا معماري الزم است ؟‬
‫عواملي كه مي توانند معماري را‬
‫الزامي كنند‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪ ‬ابعاد بزرگ‬
‫‪ ‬پيچيدگي زياد‬
‫‪ ‬نيازمندي خاص‬
‫‪ ‬طول عمر زياد‬
‫‪ ‬انعطاف پذيري در برابر تغييرات‬
‫‪8‬‬
‫كجا معماري الزم است ؟‬
‫عواملي كه مي توانند معماري را‬
‫الزامي كنند‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪ ‬ابعاد بزرگ‬
‫‪ ‬پيچيدگي زياد‬
‫‪ ‬نيازمندي خاص‬
‫‪ ‬طول عمر زياد‬
‫‪ ‬انعطاف پذيري در برابر تغيیرات‬
‫‪9‬‬
‫كجا معماري الزم است ؟‬
‫‪‬‬
‫عواملي كه مي توانند معماري را‬
‫الزامي كنند‪:‬‬
‫‪ ‬ابعاد بزرگ‬
‫‪ ‬پيچيدگي زياد‬
‫‪ ‬نيازمندي خاص‬
‫‪ ‬طول عمر زياد‬
‫‪ ‬انعطاف پذيري در برابر‬
‫تغييرات‬
‫‪10‬‬
‫تعریف معماری سازمانی ‪:‬‬
‫معماری سازمانی روش ی است که جهت توصیف‬
‫کامل جنبه ها و الیه های مختلف یک سازمان که‬
‫قادر است با استفاده از مدل ها و تکنیک هایی‬
‫استاندارد و شناخته شده اقدام به توصیف وضع‬
‫موجود یا وضع مطلوب سازمان نماید ‪ .‬عالوه بر آن‬
‫معماری سازمانی حاوی طرح خاص ی موسوم به طرح‬
‫گذار نيز هست که نحوه رسیدن از وضع موجود به‬
‫وضع مطلوب یک سازمان را مشخص می کند ‪.‬‬
‫‪11‬‬
‫تفاوتهایي ميان ‪ Enterprise‬و ‪: Organization‬‬
‫‪ ‬هر ‪Enterprise‬يك ‪ Organization‬است ولي عكس آن صادق‬
‫نيست‪.‬‬
‫‪ Enterprise ‬ماموريت محور است‪ ،‬درحاليكه ‪Organization‬‬
‫وظيفه محور ميباشد‪.‬‬
‫‪Enterprise ‬از گستردگي جغرافيايي در سطح ملي يا منطقهاي‬
‫برخوردار است‪ ،‬در حاليكه يك ‪Organization‬الزاما اين گستردگي‬
‫را ندارد‪.‬‬
‫‪ ‬يكي از خصوصيات مهم ‪ Enterprise‬وجود محوريت فناوري‬
‫اطالعات در آن ميباشد و بدون فناوري اطالعات بي معني خواهد بود‪.‬‬
‫‪12‬‬
‫رويكرد جهاني به معماري اطالعات ‪:‬‬
‫تصويب قانون كلينگر‪-‬كوهن در سال ‪1996‬در كنگره آمريكا‬
‫( ‪)Clinger-Cohen Act‬‬
‫‪ .1‬مديران ارشد اطالعاتي ( ‪) CIO : Chief Information Officers‬‬
‫مسئول توسعه و نگهداشت معماري فناوري اطالعات در سازمانهاي دولتي هستند‬
‫‪ .2‬هر طرح معماري اطالعات مي بايستي فرايندهاي سازماني را با استفاده از امكانات‬
‫فناوري اطالعات با اهداف سازمان يكنواخت نمايد ‪.‬‬
‫‪ .3‬معماري اطالعات بر روي فرايند كار ‪ ،‬جريان اطالعات و تطبيق استانداردهاي الزم‬
‫متمركز خواهد شد ‪.‬‬
‫قانون كلينگر‪-‬كوهن معماري ‪ IT‬را چنين تعريف مي كند‪:‬‬
‫”يك چهارچوب يكپارچه براي ارتقاء يا نگهداري فناوري موجود و كسب فناوري‬
‫اطالعاتي جديد براي نيل به اهداف سازمان و مديريت منابع آن ”‬
‫‪13‬‬
‫يك سئوال ‪ :‬چرا پارادايم معماري؟ چرا طراحي نه؟‬
‫‪ ‬افزايش پيچيدگي محيط و ساختارها ↓‬
‫‪ ‬دشوار شدن برنامه ريزي نظامهاي كالن↓‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪14‬‬
‫نياز به تكامل و تغيیر زاويه و روش تفكر عقالني افراد تصميم‬
‫گیر ↓‬
‫نياز به آگاهي از بخش هاي وسيع تر براي تصميم گیري ↓‬
‫عدم امكان ورود به جزئيات در يك دامنه وسيع ↓‬
‫داليل اصلي معماري سازماني ‪:‬‬
‫معماري سازماني مي تواند به منظور توصيف وضعيت موجود ( معماري‬
‫وضع موجود ) يا وضعيت مطلوب ( معماري وضع مطلوب ) به كار رود ‪.‬‬
‫داليل اصلي معماري سازماني عبارتند از ‪:‬‬
‫‪15‬‬
‫• تجربه موجود در ساير رشته هاي مهندس ي‬
‫• پيچيدگي روز افزون سازمان ها‬
‫• تغييرات پيشران هاي ماموريتي‬
‫• تغييرات پيشران هاي فناوري‬
‫• لزوم دنبال كردن تغييرات سازماني توسط سيستم هاي اطالعاتي‬
‫• تغيير نقش سيستم هاي اطالعاتي و ارتباطي در سازمان ها‬
‫• نياز به استانداردهاي ملي در توصيف سيستم ها‬
‫• نياز به تعامل پذيري در سطح دورن سازماني و برون سازماني‬
‫• دولت الكترونيك‬
‫نتايج حاصل از معماري سازماني ‪:‬‬
‫• بهبود روش ها و فرآيندها در ماموريت هاي سازماني‬
‫• ايجاد نظامي يكدست و قابل مقايسه در توصيف سيستم‬
‫ها‬
‫• يكپارچگي‬
‫• همسوئي‬
‫• انعطاف پذيري درمقابل تغييرات‬
‫• كاهش هزينه هاي توسعه سيستم‬
‫• همگرائي به سمت دولت الكترونيك‬
‫‪16‬‬
‫خصوصيات کليدي معماري‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪17‬‬
‫ايجاد معماري پويا با تكامل و توسعه تدريجي‬
‫طراحي معماري مبتني بر برنامه هاي توسعه کشور بويژه سند‬
‫چشم انداز‬
‫بهرهگيري از چارچوب ‪ ،‬متدولوژي و ابزارهاي مناسب و نوين‬
‫طراحي معماري با رويكرد ايجاد سيستمهاي باز‬
‫ايجاد معماري با عناصر مستقل و در عين حال يكپارچه‬
‫اثر گذاري وسيع در حوزه مفاهيم و راهبردهاي كل سازمان‬
‫ارائه يك نظام كال ن سازماني مبتني بر فناوري اطالعات‪.‬‬
‫خصوصيات کليدي معماري(ادامه)‪:‬‬
‫‪‬‬
‫ايجاد معماري جامع با خصوصيات ذيل‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪18‬‬
‫سادگي‬
‫تنوع‬
‫استقالل از زمان و مكان‬
‫ارتباط متعامل‬
‫امنيت‬
‫ايمني‬
‫عمليات روان‬
‫يكپارچگي‬
‫مبتني بر عدالت اجتماعي‬
‫مبتني بر مشاركت و همكاري‬
‫سرعت‬
19
‫فرآيند معماري سازماني ‪:‬‬
‫فرايند معماري شامل سهه فهاز اصهلي زيهر اسهت‬
‫‪:‬‬
‫‪ ) 1‬برنامه ريزي راهبردي فناوري اطالعات‬
‫‪ ) 2‬برنامه ريزي معماري سازماني‬
‫‪ )3‬اجراي معماري سازماني‬
‫‪20‬‬
‫سه بخش اساس ي يك معماري‬
‫مباني فلسفي – شالوده معماري (شامل اصول‪ ،‬رويکردها و‬
‫راهبردهاي کالن)‬
‫مکانیزمها و سازوکارها‬
‫ساختار کالن عناصر کليدي و روابط آنها (در مدل تصميم گیري‬
‫سيستم)‬
‫‪ ‬بخش اول‪ ،‬معيار و مبناي دو بخش بعدي است‪.‬‬
‫‪ ‬يك طراحي يك طراحي معماري است اگر ‪:‬‬
‫ربط و پيوند بخشهاي دوم و سوم با بخش اول و مبتني بودن بر‬
‫آن قابل اثبات باشد‪.‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪21‬‬
‫الیه ها معماري سازماني ‪:‬‬
‫‪Business‬‬
‫اليه معماري كاري‬
‫‪Information‬‬
‫اليه معماري اطالعاتي‬
‫اليه معماري سيستمهاي اطالعاتي‬
‫اليه معماري دادهها‬
‫اليه معماري فناوري(نرمافزار‪،‬‬
‫سخت افزار و ارتباطات(‬
‫‪22‬‬
‫‪Applications‬‬
‫‪Data‬‬
‫‪Technology‬‬
‫زيرمعماريهاي اطالعاتي چيست؟‬
‫‪‬‬
‫زيرمعماري ها‪ ،‬نقشه هاي مجزايي )‪ (Blue Prints‬هستند كه اجزاي مختلف يك‬
‫معماري را نشان مي دهند‪ .‬اين اليه هاي مجزا عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ‬زيرمعماري ‪ -1‬سازمانها‪ ،‬مشتريان‪ ،‬سازوكارهاي عملياتي‪،‬‬
‫استانداردها‪ ،‬خط مش ي ها و فرآيندها‬
‫‪ ‬زيرمعماري ‪ -2‬جريان اطالعات‪ ،‬داخلي‪ ،‬خارجي‪ ،‬مقوله ها‪،‬‬
‫شكل ونمايش‬
‫‪ ‬زيرمعماري ‪-3‬پردازش داده هاي ماشيني‪ ،‬سيستم ها و‬
‫فرآيندهاي دستي و ساختار داده هاي منطقي‬
‫‪ ‬زيرمعماري ‪ -4‬طراحي پايگاه داده فيزيكي‪ ،‬ساختار پايگاه داده‬
‫و ‪،‬فايل فرهنگ داده‬
‫‪ ‬زيرمعماري ‪ -5‬كامپيوترها‪ ،‬شبكه هاي ارتباطي‪ ،‬تجهيزات‬
‫‪23‬‬
‫زیر معماري کاری‪:‬‬
‫‪‬‬
‫زيرمعماري كاري ‪Business Sub architecture‬‬
‫‪‬‬
‫‪24‬‬
‫شامل مستندات جامع از ساختار سازمان‪ ،‬مأموريت ها‪ ،‬اهداف كاري‪ ،‬وظائف‪،‬‬
‫فرآيندها‪ ،‬فعاليت ها و اطالعات مرتبط با نيازهاي فعلي و آتي سازمان كه در دو‬
‫نقشه مجزا تحت عناوين نقشه وضع موجود و نقشه وضع مطلوب ارائه خواهد‬
‫شد‪ .‬دراين قسمت نسبت به ارائه شرح وظائف اقدام خواهد شدو سپس‬
‫با استفاده از نمودارهاي‪:‬‬
‫‪ ‬سلسله مراتب فرآيندها ‪PHD‬‬
‫)‪(Process Hierarchy Diagram‬‬
‫‪ ‬زنجيره فعاليتهاي موجود در فرآيندها ‪PTD‬‬
‫)‪(Process Thread Diagram‬‬
‫زير معماري اطالعاتي‪:‬‬
‫‪‬‬
‫زير معماري اطالعاتي ‪Information Sub architecture‬‬
‫‪‬‬
‫در اين قسمت اطالعات مورد نياز فرآيندها تعيين مي گردند و نسبت به شناسايي‬
‫جريان اطالعاتي ‪ ،‬فرمت اطالعات ‪ ،‬محتواي اطالعات و داخلي يا خارجي بودن آن‬
‫اقدام نمود و براي اين منظور از نمودارهاي زير استفاده مي كنيم ‪:‬‬
‫‪ ‬نمودار ارتباط موجوديت ها‬
‫‪Entity Relationship Diagram‬‬
‫‪ ‬نمودار تجزيه وظيفه ا ي‬
‫‪Functional Decomposition Diagram‬‬
‫‪25‬‬
‫زير معماري برنامه هاي كاربردي‪:‬‬
‫‪‬‬
‫زير معماري برنامه هاي كاربردي ‪Application Sub architecture‬‬
‫‪ ‬مجموعه ا ي از برنامه هاي كاربردي كه در حيطه‬
‫كارهاي اجرايي احتياج داريم مشخص مي گردند‬
‫‪26‬‬
‫زير معماري داده ا ي‪:‬‬
‫‪ ‬زير معماري داده ا ي ‪Data Sub architecture‬‬
‫‪ ‬مجموعه اي از موجوديتها به منظور ايجاد واحدهايي كه وظيفه‬
‫ذخيره سازي‬
‫فيزيكي داده ها را برعهده گيرند اعم از دستي يا الكترونيكي مانند‬
‫‪ ‬فايل ‪ ،‬صفحه گسترده‪،‬پايگاه داده ها و…‬
‫‪ ‬به منظور نمايش اين زير معماري ازمدل رابطه اي‬
‫و به منظور حمايت از سيستم هاي كاربردي فعلي و آتي ‪.‬‬
‫‪ ،‬جداول داده ها … مي توان استفاده نمود‪.‬‬
‫‪27‬‬
‫زير معماري فناوري‪:‬‬
‫‪‬‬
‫زير معماري فنآوري ‪Technology Sub architecture‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪28‬‬
‫عبارتند از مجموعه اي از فناوري ها و مولفه هايي كه در بر دارنده توصيف سطح بااليي از‬
‫زير ساخت هاي فني مورد نياز حال وآينده باشند ‪.‬‬
‫اين اطالعات نحوه استفاده يك مولفه و سيستم هاي بكارگيري فناوري را بدست مي دهد‪ .‬در‬
‫اين قسمت پايگاه ابزاري تعيين مي شود و اينكه ابزار چيست و نحوه استفاده از آن چگونه‬
‫است بيان مي گردد و به پنج گروه زير تقسيم‬
‫مي شوند ‪:‬‬
‫‪ ‬الف ‪ -‬سخت افزار‬
‫‪ ‬ب ‪ -‬نرم افزار‬
‫‪ ‬ج ‪ -‬شبكه‬
‫‪ ‬د ‪ -‬ارتباطات‬
‫‪ ‬ه ‪ -‬آموزش‬
‫‪Mission‬سازمان‬
‫مأموريت‬
‫‪Functions‬‬
‫‪Process‬‬
‫وظيفه ‪ n‬وظيفه ‪. . . 2‬‬
‫فرآيند ‪n‬‬
‫‪...‬‬
‫فرآيند ‪2‬‬
‫وظيفه ‪1‬‬
‫فرآيند ‪1‬‬
‫شناسايي اطالعات‬
‫مورد نياز‬
‫شناسايي‬
‫اطالعات‬
‫مورد نياز‬
‫‪29‬‬
‫‪Activity‬‬
‫فعاليت ‪... n‬‬
‫فعاليت ‪2‬‬
‫فعاليت ‪1‬‬
‫رفتار= عملكرد منطبق بر وظايف سيستم‬
‫چارچوب های معماری ‪:‬‬
‫چارچوب هاي معماري روش هايي براي تفكر‬
‫سازماندهي شده در باره سيستم هاي پيچيده و بزرگ‬
‫ارائه مي كنند‪.‬‬
‫‪30‬‬
‫چارچوب زكمن‬
‫‪ ‬مدل زكمن عبارتست از مجموعه تمام توصيفات ممكن از يك‬
‫ش ي پيچيده كه به منظور تعريف كامل آن بكارگرفته مي شوند‬
‫جان زكمن‪.‬‬
‫‪ ‬چارچوب زكمن‪ ،‬چارچوبي است متشكل از اجزاء مختلف كه از‬
‫طريق دياگرام ها و مستندات استاندارد به توصيف كامل‬
‫سيستم نائل ميشود‪.‬‬
‫‪ ‬اين چارچوب داراي ديدگاهها و سطوح چكيده سازي مختلفي‬
‫است كه مطابق با سطوح مختلف سازماني و فرايندهاي‬
‫توسعه سيستم هاي اطالعاتي ايجاد شده اند ‪.‬‬
‫‪31‬‬
‫چارچوب زكمن‬
‫انگیزه ها‬
‫زمانها‬
‫افراد‬
‫مكانها‬
‫فرايندها‬
‫موجوديت ها‬
‫(چرا)‬
‫(كي)‬
‫(چه كس ي)‬
‫(كجا)‬
‫(چطور)‬
‫(چه چیز)‬
‫جنبه هاي مختلف معماري(عناصر پايه)‬
‫برنامه ريز‬
‫(مدلهاي معنائي)‬
‫ما لك‬
‫(مدلهاي مفهومي)‬
‫طراح‬
‫(مدلهاي منطقي)‬
‫سازنده‬
‫(مدلهاي فیزيكي)‬
‫پيما نكار‬
‫(مدلهاي اجرائي)‬
‫‪32‬‬
‫سازمان در حال كار‬
‫چارچوب زكمن‬
‫مضمون سازمان‬
‫مدلسازي كسبوكار‬
‫طراحي سامانههاي اطالعاتي‬
‫انتخاب و اعمال فناوريها‬
‫توليد و توسعة سامانههاي اطالعاتي‬
‫‪33‬‬
‫سازمان در حال استفاده از فناوري اطالعات‬
‫مهمترین چارچوب های معماری سازمانی‬
‫‪‬‬
‫چارچوب معماري ‪Zachman‬‬
‫‪‬‬
‫چارچوب معماري‪FEAF‬‬
‫‪‬‬
‫چارچوب معماري‪C4ISR‬‬
‫‪34‬‬
‫نقاط قوت‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪35‬‬
‫همراه سازي اليه هاي مختلف مخاطبین سازمان و در نتيجه كاهش‬
‫خطر پذيرش معماري سيستمها‪.‬‬
‫كاهش ضررهاي ناش ي از اشتباه در معماري‬
‫امكان دريافت بازخورد از مخاطبین و اصالح فرآيند تكامل معماري‬
‫سيستم هاي حاصل از آن‬
‫هزينه پائین تر توسعه و پياده سازي معماري در طوالني مدت‬
‫توسعه معماري کالن سا زمان‬
‫‪‬‬
‫شناسائي حوزه هاي معماري(‪ )Architecture Segment‬شامل‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪36‬‬
‫معماريهاي وظيفه اي‬
‫معماري امنيت‬
‫معماري زيرساخت نرم افزار‬
‫تدوين نقشه معماري کالن سازمان‬
‫تدوين سياستهاي فناوري سازمان‬
‫تدوين برنامه پياده سازي معماري کالن‬
‫برآورد زمان و هزينه پياده سازي طرح‬
‫تهيه ‪ RFP‬پروژه هاي تعريف شده در برنامه پياده سازي‬
‫تدوين مدل سازماني و اجرائي تحقق برنامه پياده سازي‬
‫چابکی (‪ )Agility‬چیست ؟‬
‫برای چابکی دو تعریف را می توان ارائه نمود ‪:‬‬
‫‪ )1‬چابکی به توانایی خالقیت و پاسخگویی به تغیيرات به منظور رسیدن‬
‫به منافع مورد نظر دریک محیط متالطم کسب وکار گفته می شود ‪.‬‬
‫‪ )2‬چابکی به توانایی برقراری تعادل بين انعطاف پذیری (‪ )Flexibility‬و‬
‫ثبات و پایداری (‪ )Stability‬گفته می شود ‪.‬‬
‫‪37‬‬
‫چابکی (‪ )Agility‬چیست ؟‬
‫هنگامی که در مساله ای آشفتگی و تالطم وجود داشته باشد چابکی‬
‫یکی از کلید های حل مساله می باشد ‪ .‬چابکی به توانایی برای ایجاد و‬
‫پاسخگویی به تغیيرات پیش بینی نشده محیط متالطم تجاری گفته‬
‫می شود ‪.‬چابکی به مفهوم تندی و سرعت ‪ ،‬سبکی و زیرکی می باشد ‪.‬‬
‫چابکی به خالقیت و ابتکار و نوآوری نیاز دارد ‪ .‬چابکی به معنای توانایی‬
‫در زمینه تولید محصوالت و فرآورده های جدید و راه های انجام کسب‬
‫و کار مناسب می باشد ‪.‬‬
‫‪38‬‬
‫تفاوت چابکی (‪ )Agility‬با انعطاف پذیری (‪)Flexibility‬‬
‫انعطافپذيري يك پاسخ به تغيیرات برنامهريزي شده‬
‫است‪ ،‬در حالي كه چابك بودن محدوديتهاي تغيیر را‬
‫در حالت حداقلي ميبيند و هر تغيیري (غیرقابل پیش‬
‫بینی و برنامه ریزی نشده) را محتمل ميداند‪.‬‬
‫‪39‬‬
‫فرآیند معماری سازمانی را از جهت مقاوم بودن درمقابل تغیيرات‬
‫پیش بینی نشده می توان به دودسته طبقه بندی نمود که عبارتند از ‪:‬‬
‫‪40‬‬
‫معماری سازمانی چابک چیست ؟‬
‫معماری سازمانی چابک روش ی است جهت توصیف کامل جنبه هـا و الیـه‬
‫هــای مختلــف یــک ســازمان مــتالطم ‪ ،‬کــه تغیي ـرات پــیش بینــی نشــده مــاموریتی و‬
‫فن ــاوری ب ــه ص ــورت گس ــترده و زی ــاد ب ـرآن تاثيرگذارن ــد‪ .‬ای ــن تغیي ـرات گس ـترده ب ــه‬
‫دلی ــل ای ــن ک ــه یيرقاب ــل پ ــیش بین ــی هس ــتند نم ــی ت ــوان بـ ـرای آنه ــا برنام ــه ری ــزی‬
‫خاصـ ی تــدوین کــرد و لــذا هرچــه قــدرهم کــه انعطــاف پــذیری وجودداشــته باشـد‬
‫ممکــن اســت نتــوان بــا آنهــا مقابلــه کــرد‪ .‬بــدین منظورمعمــاری ســازمانی چاب ـک‬
‫ق ــادر اس ــت ب ــا اس ــتفاده از م ــدل ه ــا و تکنی ــک ه ــا و روش ــهای خاص ـ ی اق ــدام ب ــه‬
‫توصــیف وضــع موجــود یــا وضــع مطلــوب ســازمان مــتالطم نمایــد ‪ .‬عــالوه بــر آن‬
‫معمــاری ســازمانی چابــک حــاوی طــرح خاص ـ ی موســوم بــه طــرح گــذار نيــز هســت‬
‫ک ــه نح ــوه رس ــیدن از وض ــع موج ــود ب ــه وض ــع مطل ــوب ی ــک س ــازمان م ــتالطم را‬
‫مش ــخص م ــی کن ــد ‪ .‬معم ــاری س ــازمانی چاب ــک نتیج ــه گ ـرا اس ــت وبیش ــتر ب ــرروی‬
‫خالقیت و ابتکار افراد متمرکز است ‪.‬‬
‫‪41‬‬
‫مشکالت روش های موجود معماری سازمانی ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫هر سازمانی عمال" برای خودش یک معماری سازمانی انجام می دهد و در‬
‫نتیجه مدیریت چنين مساله ای بسیار مشکل است ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫مدل های معماری های سازمانی یا برروی دید تجاری تکیه دارند و یا برروی‬
‫دید تکنیکی ‪ ،‬درصورتی که باید مانند پلی این دو مقوله را به هم متصل‬
‫نمایند ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫تیم های پروژه ها ایلب اطالع ندارند که آیا معماری سازمانی وجوددارد یا‬
‫نه ؟ و آیا مستندات و مدل های مورد نیاز آنها وجود دارد یا نه ؟‬
‫‪42‬‬
‫مشکالت روش های موجود معماری سازمانی ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫تیم های پروژه های یک سازمان ایلب به دلیل فرسایش ی بودن و مبهم بودن‬
‫معماری از آن تبعیت نمی کنند ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫معماری های سازمانی ایلب به روز نمی شوند ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫روش های سنتی معماری سازمانی اکثرا" روی جنبه های خاص ی تکیه دارند و‬
‫همه ابعاد وزوایای سازمان را نشان نمی دهند ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫تیم معماری سازمانی ایلب از افراد با تخصص های خاص تشکیل شده ‪،‬‬
‫درصورتی که معماری سازمانی یک موضوع بين رشته ای می باشد ‪.‬‬
‫و‪... 43‬‬
‫‪‬‬
‫مشخصات معماری سازمانی چابک ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪44‬‬
‫راه مشخص ی برای رسیدن به موفقیت وجود ندارد ‪.‬‬
‫بستگی به افرادی دارد که دارای مسئولیت پذیری باالیی هستند ‪ .‬بطور‬
‫کلی برروی افراد تکیه دارد نه برروی تکنیک ها و تکنولوژی ها ‪.‬‬
‫نیازمند این است که تالش ها و فعالیت ها به شکل ساده انجام پذیرد ‪.‬‬
‫به شکل تکرار پذیری و افزایش ی عمل می کند ‪Work iteratively ( .‬‬
‫‪)and incrementally‬‬
‫نیازمند این است که در فرآیند معماری سازمانی ‪ ،‬مستند سازی ها و‬
‫مدلسازی ها به شکل چابک صورت پذیرد‪.‬‬
‫مدل فرآيند تكامل تدريجي توسعه و پياده سازي معماري‬
‫معماري كالن‬
‫سن د توصيف مت دولوژي و مدلهاي مرجع معماري‬
‫سن د معماري كالن‬
‫سن د راهنماي نگه داري و توسعه معماري‬
‫• معماري كالن كسب و كار‬
‫• معماري كالن داده‬
‫• معماري كالن كاربرد‬
‫• معماري كالن فناوري‬
‫معماري تفصيلي فضاي عملياتي ‪n‬‬
‫‪ RFP‬تولي د‬
‫سيستمهاي‬
‫كاربردي‬
‫‪...‬معماري تفصيلي فضاي عملياتي ‪1‬‬
‫•معماري تفصيلي كسب و كار‬
‫•معماري تفصيلي كسب و كار‬
‫• معماري تفصيلي داده‬
‫• معماري تفصيلي داده‬
‫• معماري تفصيلي كاربرد‬
‫• معماري تفصيلي كاربرد‬
‫• معماري تفصيلي فناوري‬
‫• معماري تفصيلي فناوري‬
‫طراحي‪ ،‬پياده سازي و راه اندازي سيست م كاربردي ‪1‬‬
‫‪...‬‬
‫طراحي‪ ،‬پياده سازي و راه اندازي سيست م كاربردي ‪n‬‬
‫‪45‬‬
‫اصول حاکم بر معماری سازمانی چابک ‪:‬‬
‫‪ -1‬باید برروی افراد تمرکز کرد نه برروی تکنولوژی ها و تکنیک ها‬
‫‪ -2‬رعایت اصل سادگی‬
‫‪ -3‬کارکردن به شکل گام به گام و تکرارشونده‬
‫‪ -4‬باالزدن آستین ها (شرکت درکارپیاده سازی)‬
‫‪ -5‬ساختن معماری قبل از صحبت کردن درمورد آن‬
‫‪ -6‬نگاه به کل کار(نگاه به همه جوانب )‬
‫‪ -7‬جذاب بودن برای کاربران و ذینفعان‬
‫‪46‬‬
‫تعامل تیم معماری ‪ ،‬مدل ها و چشم اندازهای اولیه در معماری سازمانی چابک ‪:‬‬
‫‪47‬‬
‫تفاوت معماری سازمانی چابک با روش های جاری ‪:‬‬
‫روش چابک‬
‫روش معمولی‬
‫معماران افرادی فروتن هستند که ممکن است اشتباه‬
‫کنند ‪.‬‬
‫معماران به عنوان افرادی هستند که جایگاه فوق‬
‫العاده ای دارند و هرگز اشتباه نمی کنند ‪.‬‬
‫معماران افرادی هستند که بسیار فعال بوده و به توسعه‬
‫سیستم ها به خصوص سیستم های نرم افزاری‬
‫توجه دارند ‪.‬‬
‫معماران آنقدر گرفتار هستند که قادر نیستند به‬
‫توسعه فکر کنند ‪.‬‬
‫معماران چابک این تواضع را دارند که آنها نمی توانند‬
‫آینده را پیش بینی کنند ولی در عوض این شجاعت‬
‫را دارند که آنها می توانند مسائل آینده را در همان‬
‫آینده حل نمایند ‪.‬‬
‫مدل های معماری برای تامين نیازهای آینده مناسب‬
‫هستند ‪.‬‬
‫درروش چابک هدف این است که معماری به صورت گام‬
‫به گام و تکرار شونده درزمان مناسب به نتیجه‬
‫برسد ‪.‬‬
‫در این روش ها هدف این است که یک معماری جامع‬
‫و کامل ودر قالب یک پروژه انجام پذیرد ‪.‬‬
‫در این روش تاکید برروی نمودارهای رابط کاربری می‬
‫باشد که معماری را مرورمی کنند ‪ .‬مستند سازی‬
‫‪ 48‬فقط به منظور ارتباط با مراجعان الزم می باشد ‪.‬‬
‫در این روش ها مدل های معماری که بسیار خوب و‬
‫مناسب مستند شده اند مورد نیاز می باشند ‪.‬‬
‫شاخص های چابکی ‪:‬‬
‫شاخصهای چابکی شاخص هایی براي اندازهگیري توانايي در پاسخ به‬
‫تغيیرات (به خصوص پیش بینی نشده )هستند‪ ،‬که عبارتند از‬
‫‪ -1‬هزینه (هزینه مقابله با تغییرات)‬
‫‪ -2‬زمان (زمان مناسب برای پاسخ به تغییرات)‬
‫‪ -3‬استحکام (وجود فرآیندها مقاوم دربرابر تغییرات)‬
‫‪ -4‬حیطه (توانایی به تغییرات به هرشکل ودرهرحالت)‬
‫‪49‬‬
‫چابک بودن یک الزام محوری ‪:‬‬
‫چابك بودن به عنوان يك الزام محوري‪ ،‬توانايي روبهرو شدن با تغيير و‬
‫تحول است‪ .‬تصور اينكه براي چابك بودن الزم است تا در ابتدا ناب بودن‬
‫مورد توجه قرار گيرد‪ ،‬تصور درستي نيست ‪ .‬چابك بودن تالش براي توسعه‬
‫مفاهيم توليد انبوه را رد نميكند‪ ،‬بلكه آنها را تشويق نيز ميكند‪ .‬توليد‬
‫چابك همه مفاهيم فناوريهاي توليد منعطف‪ ،‬درسهاي آموخته شده از‬
‫مديريت كيفيت جامع‪ ،‬توليد به هنگام و توليد ناب را در بر ميگيرد ‪ .‬چابك‬
‫بودن الگوی جديدي است كه سازمان را قادر ميسازد در مقابل تغييرات‬
‫پيشبيني نشده عكسالعمل مناسب نشان دهد ‪.‬‬
‫‪50‬‬
‫چابک بودن یک الزام محوری ‪:‬‬
‫تفاوت تولید ناب و چابکی‬
‫توليد ناب به دنبال يك معماري عملياتي منعطف ميباشد‪ ،‬در حالي كه‬
‫چابك بودن به دنبال اين است كه اين معماري عملياتي فراتر از انعطاف‬
‫بوده و از اساس‪ ،‬قابليت سازماندهي مجدد را داشته باشد‪.‬‬
‫)‪SPC (Statistical Process Control‬‬
‫)‪TQM (Total Quality Management‬‬
‫‪51‬‬
‫ابعاد چابک بودن ‪:‬‬
‫‪52‬‬
‫ابعاد چابک بودن ‪:‬‬
‫چابک بودن ‪ 4‬بعد دارد ‪:‬‬
‫‪ -1‬هماهنگ سازی منابع‬
‫‪ -2‬کنترل تغیيرات و عدم قطعیت ها‬
‫‪ -3‬توسعه نقش کارکنان و اطالعات‬
‫‪ -4‬ایجاد ارزش برای مشتری‬
‫‪53‬‬
‫هماهنگ سازی منابع ‪:‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪54‬‬
‫كاهش هزينههاي توسعه محصول‬
‫زمان ارائه به بازار و كاهش مخاطرات‬
‫افزايش شتاب در انتقال‬
‫افزايش در ميزان بهرهوري منابع‬
‫و تمركز بر فرايندهايي كه فناوری و كاركنان در آنها به‬
‫بهترين وجه متناسب اند ‪.‬‬
‫کنترل تغیيرات و عدم قطعیت ها ‪:‬‬
‫ساختار بايد به نحوي منعطف باشدكه به ساماندهي‬
‫مجدد و سريع نيروي انساني و منابع كمك نمايد‪.‬‬
‫روشهاي دستيابی به اين هدف عبارتند از‪:‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪55‬‬
‫داشتن نيروي كار ماهر و متخصص‬
‫تفويض مسؤوليت پاسخ به تغييرات‬
‫ارتباط بين منابع ضروري در داخل بنگاه و بيرون آن‬
‫فرهنگ سازماني خالق‬
‫توسعه نقش کارکنان و اطالعات ‪:‬‬
‫كاركنــان و اطالعــات بــا ارزشتــرين منــابع ســازمان‬
‫ميباشند‪ .‬با تفويض اختيار تصميمگيري ميتـوان‬
‫انگيزش الزم را در كاركنان ايجاد نمود‪.‬‬
‫‪56‬‬
‫ایجاد ارزش برای مشتری ‪:‬‬
‫«ايج ه ههاد ارزش به ه هراي مش ه ههتري» ن ه ههه فق ه ههط باي ه ههد ب ه ههه‬
‫هوانه‬
‫هود‪ ،‬ه ه هبلهدكبه ه هههههباعي هن ه ه ههد ب ه‬
‫ديي هگ ه ه ههدهر‪،‬محمحص هص ههوه هل دي ه‬
‫ب ه ه هههص هعب ههو ه هرهارتتتول‬
‫هدهگ ه ه هش ههاه باي‬
‫هوالت بن‬
‫مشتري‬
‫هاييشبهرهتري‬
‫شود‪.‬‬
‫ش ه نیز‬
‫عنوان ا‬
‫هك‬
‫تلقیقه ه ي ه‬
‫هوند‪ .‬تح‬
‫اي دي ههده‬
‫حلهائل م‬
‫ائهايراهمس ه‬
‫هاييربه هر‬
‫راهح ههله ه‬
‫رابطه طهوالني و بها ثبهات مبتنهی اسهت بهر فهروش راهحهلهها كهه‬
‫شامل محصوالت‪ ،‬اطالعات و خدمات است‪.‬‬
‫‪57‬‬
‫هدف معماری سازمانی چابک ‪:‬‬
‫هدف معماری سازمانی چابک این است که دریک سازمان متالطم که تحت‬
‫تاثیر تغییرات غیرقابل پیش بینی گسترده است ‪ ،‬نه تنها ازتوقف ‪ ،‬لختی یا‬
‫شکست فرآیند معماری سازمانی جلوگیری کند بلکه حتی نتیجه مطلوب را‬
‫حاصل نماید ‪.‬‬
‫‪58‬‬
‫نتيجه گيري ‪:‬‬
‫رويكرد معماري سازماني نگاه جديدي است كه در آن كليه فعاليتها و‬
‫فناوريهاي پشتيبان آن به صورت هرمي سلسله مراتبي و در اليه هاي كسب‬
‫و كار اطالعات سيستم هاي كاربردي و زيرساختها تدوين مي شود‪.‬‬
‫چابك بودن به عنوان يك الزام محوري‪ ،‬توانايي روبهرو شدن با تغيير و‬
‫تحول است‪ .‬در معماری سازمانی چابک باید سه نکته را مد نظر داشت ‪:‬‬
‫• اول این که به ذینفعان توجه خاص داشت ‪،‬‬
‫•دوم این که گام به گام و تکرارپذیر حرکت نمود‬
‫•و سوم اینکه به پیاده سازی و توسعه سیستم های نرم افزاری توجه‬
‫نمود‪.‬‬
‫‪59‬‬
‫الحمدهللا رب العاملين‬
‫‪60‬‬