Key Success Factors
Download
Report
Transcript Key Success Factors
ผลกระทบด้ านสุ ขภาพจากหมอกควันและไฟ
ป่ า และแนวทางป้ องกัน
รศ.ดร.นพ.พงศ์ เทพ วิวรรธนะเดช
LL.B., M.D., Ph.D.
ภาควิชาเวชศาสตร์ ชุมชน คณะแพทยศาสตร์
มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เชียงใหม่ 50200
E-mail: [email protected]
1. แหล่ งกาเนิดตามธรรมชาติ
ภูเขาไฟระเบิด ไฟป่ า ทะเลและมหาสมุทร (ละอองเกลือ)
2. แหล่ งกาเนิดจากการกระทาของมนุษย์
แหล่งกาเนิ ดที่เคลื่อนที่ได้ เช่น รถยนต์ รถไฟ เครื่ องบิน
่ บั ที่ เช่น โรงงาน โรงไฟฟ้ า อุตสาหกรรมในครัวเรื อน
แหล่งกาเนิ ดที่อยูก
การเผาในที่โล่งแจ้ง (การเผาขยะ เผาที่เกษตร เผาป่ า)
ภาพถ่ายถนนในกรุ งลอนดอนปี ค.ศ. 1923 ซึ่ งเป็ นที่มาของคาว่า “London Smog”
(Maynard R. 2003. Pollution. In: ABC of Occupational and Environmental Medicine 2nd Ed
(Snashall D). London:BMJ Publishing Group, pp 101-104.)
1. สารมลพิษทางอากาศปฐมภูมิ
สารมลพิษที่ระบายออกจากแหล่งกาเนิดโดยตรง เช่น ฝุ่ น SO2 CO
2. สารมลพิษทางอากาศทุตยิ ภูมิ
สารมลพิษที่เกิดจากปฏิกิริยาเคมีระหว่าง สารมลพิษทางอากาศปฐมภูมิ
ด้วยกันเอง เช่น โอโซน ออกไซด์ของไนโตรเจน สารประกอบ
ไฮโดรคาร์บอน
ฝุ่ นขนาดเล็ก
ซัลเฟอร์ ไดออกไซด์
ออกไซด์ ของไนโตรเจน
คาร์ บอนมอนอกไซด์ (CO)
โอโซน (O3)
ไฮโดรคาร์ บอน
อันตรายขึ้นกับขนาดและองค์ประกอบ
สามารถก่อให้เกิดผลกระทบต่อสุ ขภาพได้หลายระบบ เช่น ระบบ
ทางเดินหายใจ (ไอ อาการของระบบทางเดินหายใจส่ วนล่าง) ระบบ
หัวใจและหลอดเลือด (กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด หัวใจเต้นไม่สม่าเสมอ
หัวใจวาย) ระบบตา ระบบผิวหนัง
PM10 ยังเพิ่มความเสี่ ยงของอัตราตายจากภาวะเส้ นเลือดอุดตันในสมอง
และทาให้นา้ หนักของทารกในครรภ์ ลดลงอีกด้วย
บางชนิดทาอันตรายต่อปอด เช่น ฝุ่ นทรายทาให้เกิดซิลิโคซิส
กลุ่มที่เสี่ ยงได้แก่ ผูป้ ่ วยหอบหื ดและปอดอุดกั้นเรื้ อรัง
แสดงการเปรียบเทียบฝุ่ นขนาดต่ างๆ
(ที่มา: Brook et al. 2004. Circulation 109: 2655-2671.)
ภาพเอ็กซเรย์ ของผู้ป่วย
โรคถุงลมโป่ งพอง
ไม่มีสี มีกลิ่นฉุ นแสบจมูก
จะค่อยๆ ทาปฏิกิริยากับออกซิ เจน เป็ นซัลเฟอร์ ไตรออกไซด์
(SO3) ซึ่งเมื่อรวมกับความชื้นเป็ นกรดซัลฟูริค
ก่อให้เกิดการระคายเคืองของระบบทางเดินหายใจ ได้แก่
หลอดลมอักเสบเฉี ยบพลันและเรื้ อรัง และเมื่อรวมกับฝุ่ นละออง
จะกระตุน้ ให้หลอดลมหดตัว อาจนาไปสู่ระบบหายใจล้มเหลวได้
เพิ่มความเสี่ ยงต่อการเกิดภาวะนา้ หนักแรกคลอดของทารกน้ อยลง
และภาวะการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์ น้อยด้วย
ตัวสาคัญคือ ไนตริกออกไซด์ (NO) และไนโตรเจนไดออกไซด์
(NO2)
เกิดจากปฏิกริ ิยาเคมีระหว่ างไนโตรเจนและออกซิเจนในระหว่ างเผา
ไหม้ เชื้อเพลิงที่อุณหภูมสิ ู ง
ทาให้ เกิดการระคายเคืองที่ถุงลม ถุงลมโป่ งพอง และหอบหืด
เพิม่ ความเสี่ ยงของภาวะเส้ นเลือดอุดตันในสมอง (Acute ischemic
stroke)
ทาให้ นา้ หนักของทารกในครรภ์ ลดลงและภาวะการเจริญเติบโตของ
ทารกในครรภ์ น้อย
อาจเปลีย่ นเป็ น nitrosamines และทาให้ เกิดมะเร็งที่ปอด
ไม่ มส
ี ี ไม่ กลิน่ ไม่ มรี ส
เกิดจากกระบวนการเผาไหม้ เชื้อเพลิงทีไ่ ม่ สมบูรณ์
เมือ
่ ถูกดูดซึมจะจับกับฮีโมโกลบินได้ ดกี ว่ าออกซิเจน 200
เท่ า
ก่ อให้ เกิดภาวะเซลล์ ขาดออกซิเจน ทาให้ เป็ นโรคหัวใจ
เพิม
่ ความเสี่ ยงต่ อการเกิดภาวะนา้ หนักแรกคลอดของ
ทารกน้ อยลง และภาวะการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์
น้ อย
เกิดจากปฏิกริ ิ ยาทางเคมีระหว่ างสารประกอบไฮโดรคาร์ บอน
และก๊ าซออกไซด์ ของไนโตรเจน โดยมีแสงแดดเป็ นตัวเร่ ง
ปฏิกริ ิยา
เมื่อรวมตัวกับสารอืน
่ ๆ ที่เกิดจากปฏิกริ ิยาเดียวกัน เช่ น อัลดีไฮด์
คีโตน ทาให้ เกิดหมอกสี ขาวๆ ปกคลุมทัว่ ไปในอากาศ
ทาให้ ระคายเคืองต่ อตา ระบบทางเดินหายใจ ความสามารถใน
การทางานของปอดลดลง เหนื่อยง่ าย
เพิม
่ ความเสี่ ยงต่ อภาวะเส้ นเลือดอุดตันในสมอง (Stroke)
กลุ่มเสี่ ยงคือ เด็ก คนชรา และผู้ทเี่ ป็ นโรคปอด
เกิดจากเผาไหม้ที่ไม่สมบูรณ์ของสารอินทรี ยจ์ าก
ยานพาหนะและโรงไฟฟ้ า
การจราจรและการเผาใบไม้ หญ้าแห้งเป็ นแหล่งกาเนิ ด
หลักของไฮโดรคาร์บอน
กลุ่มไฮโดรคาร์ บอนที่สาคัญคือ Polycyclic aromatic
hydrocarbon (PAH) ทั้งนี้ International Agency for
Research on Cancer ได้จดั ให้สารเคมีในกลุ่ม PAH เป็ น
สารก่อมะเร็ งกลุ่มต่างๆ
ภาพก้อนมะเร็งปอด
แนวทางการป้ องกัน
ประชาชนต้องร่ วมมือกันงดทากิจกรรมต่างๆ ที่ก่อให้เกิดควันพิษ เช่น
การเผาขยะ เผาหญ้า และควรใช้ยานพาหนะต่างๆ เท่าที่จาเป็ น
ในกรณี ที่ตอ
้ งออกนอกอาคาร ควรปิ ดปากและจมูกด้วยหน้ากากอนามัย
หน้ากากที่มีประสิ ทธิภาพดีที่สุด ได้แก่ ชนิดครอบทั้งปากและจมูก (ที่ใช้
ป้ องกันไข้หวัดนก) หากไม่มีสามารถใช้หน้ากากผ้าหรื อกระดาษทัว่ ไป
หรื อผ้าชุบน้ าหมาดๆ แทนได้
แนวทางการป้ องกัน
ประชาชนทัว่ ไป ควรงดกิจกรรมนอกบ้านเป็ นเวลานานๆ และควรงด
ออกกาลังกายทุกชนิด เพราะจะทาให้ได้รับสารมลพิษมากกว่าปกติ
หมัน
่ ทาความสะอาดในบ้านด้วยการใช้ผา้ ชุบน้ าถู แทนการใช้ไม้กวาด
ผูป
้ ่ วยโรคระบบทางเดินหายใจ หรื อโรคหัวใจ ผูส้ ูงอายุ และเด็ก ควร
หลีกเลี่ยงการออกนอกบ้านเรื อน
ผูท
้ ี่มีอาการผิดปกติรุนแรงเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ ควรไปพบ
แพทย์หรื อไปรับบริ การที่สถานบริ การสาธารณสุ ข