Transcript การทบทวนผลกระทบต่อสุขภาพ - สำนักจัดการความรู้ กรมควบคุมโรค

การร ับมือ ผลกระทบจาก
หมอกควัน
ในมุมของสาธารณสุข
ดร.นพ. สุวช
ิ ธรรมปาโล
ผู อ
้ านวยการสานักงานป้ องกันควบคุมโรค
ที่ 12 จังหวัดสงขลา
มาตรฐานคุณภาพอากาศใน
บรรยากาศ
 หมอกคว ันจ ัดเป็ นฝุ่ น
ละอองขนาดเล็กกว่า
10 ไมครอน
่
(PM10) ซึงมี
ผลกระทบต่อสุขภาพ
ของประชาชน
้ าที
่ ่
 ปริมาณฝุ่ นขันต
เป็ นอ ันตรายต่อ
สุขภาพ ถู กกาหนด
เป็ นค่ามาตรฐาน
่
 ในปั จจุบน
ั ใช้คา
่ เฉลีย
่ั
24 ชวโมงของ
PM10
และ PM2.5
ดัชนี คณ
ุ ภาพอากาศ
Air Quality Index (AQI)
่
 ค่า AQI ใช้บอกถึงระดบ
ั คุณภาพอากาศทีอาจเป็
นอ ันตรายต่อสุขภาพ
ในระด ับต่างๆ
สถานการณ์หมอกควัน:
ภาคเหนื อ
สถานการณ์หมอกควัน: ภาคใต้
21 มิ.ย.
55
18 มิ.ย.
ผลกระทบต่อสุขภาพจากหมอก
ควัน
่ ได ้แก่ เด็กเล็ก
กลุม
่ เสียง
้
ผู ้สูงอายุ หญิงตังครรภ
์ ผู ้ป่ วย
้ ัง โรคหัวใจ โรค
โรคเรือร
หลอดเลือดสมอง โรค
ปอด หอบหืด โรคภูมแิ พ้ และ
ผู ้ต ้องทางานกลางแจ ้ง
ทาให ้เกิดโรคในหลายระบบตาม
กลุม
่ โรค ได ้แก่ โรคระบบหัวใจและ
หลอดเลือด โรคระบบทางเดิน
ผลกระทบต่อระบบทางเดินหายใจ
่
การศึกษาของนักวิจยั หลายคณะเกียวกั
บผลกระทบ
ของฝุ่ นหยาบ (PM10-2.5) และฝุ่ นละเอียด (PM2.5)
พบว่า
o PM2.5 และ PM10-2.5 สัมพันธ ์กับอาการไอ Odds
่ มขึ
่ น้
ratio 1.07 (0.90, 1.26) ต่อ 15 µg/m3 ทีเพิ
่ มขึ
่ น้
และ 1.18 (1.04, 1.34) ต่อ 8 µg/m3 ทีเพิ
ตามลาดับ
o PM2.5 และ PM10-2.5 สัมพันธ ์กับอาการของระบบ
ทางเดินหายใจส่วนล่าง Odds ratio 1.29 (1.06,
1.57) และ 1.05 (0.9, 1.23) ตามลาดับ
ผลกระทบต่อระบบหลอดเลือด และ
หัวใจ
มีการศึกษาแบบอนุ กรมเวลาเชิงนิ เวศ
่
(ecologic time-series design) เพือ
หาความสัมพันธ ์ระหว่าง PM10 กับการ
ร ับเข ้าร ักษาในโรงพยาบาลด ้วยโรค
้ วใจขาดเลือดในประชากรทีมี
่
กล ้ามเนื อหั
อายุมากกว่า 65 ปี ในเมือง Detroit โดย
ใช ้เวลาการศึกษา 4 ปี พบมีความสัมพันธ ์
อย่างมีนัยสาคัญ (Schwartz and
Morris ,1995)
การทบทวนผลกระทบต่อสุขภาพ
จากผลการทบทวน (พงศ ์เทพ วิวรรธนะเดช, 2551)
พบว่า หากฝุ่ นละอองขนาดเล็กสูงกว่าค่ามาตรฐาน จะ
ส่งผลให ้
่ น้ 7%
oการตายด ้วยระบบทางเดินหายใจเพิมขึ
– 20%
่ น้
oการป่ วยด ้วยโรคระบบทางเดินหายใจเพิมขึ
5.5%
่ น้ 2% –
oการตายและป่ วยด ้วยโรคหัวใจเพิมขึ
5%
oการตายและป่ วยด ้วยโรคหัวใจหลอดเลือด
่ น้ 5.3%
เพิมขึ
การศึกษาในไทย (ต่อ)
ข ้อมูลของโรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ ปี
2555
่ นกว่
้
พบผูป้ ่ วยโรคหืดเพิมขึ
า 2 เท่า
่ น้ 3 เท่า
 ผูป้ ่ วยโรคถุงลมโป่ งพองเพิมขึ
่
่
ผู ้ป่ วยทัวไปที
มาร
ับการตรวจจากอาการแสบตา
แสบจมูก หายใจไม่สะดวก ไอ จาม มึนศีรษะ
จานวนมากในแต่ละวัน
(หน่ วยระบบหายใจเวชบาบัดวิกฤติและภูมแิ พ้
ผลกระทบต่อสุขภาพชุมชน
ึ ษาของพงศเ์ ทพ วิวรรธนะเดชและคณะ (2550,
 รายงานการศก
2551) พบ
่
oในการศึกษาแบบ time series ในประชาชนทัวไป
จานวน
121 วัน ผลการศึกษาพบความสัมพันธ ์ของอาการใน 4 ระบบ
(ระบบทางเดินหายใจ หัวใจและหลอดเลือด ผิวหนัง และตา) กับ
ระดับของสารก่อมลพิษ (PM10, CO, NO2, SO2 และ O3)
้ บอาการและพืนที
้ ที
่ ศึ
่ กษา
โดยความแตกต่างขึนกั
สอดคล ้องกับผลการศึกษาของ สุภท
ั ร ฮาสุวรรณกิจและคณะ
่ ้วิธก
(2552) ซึงใช
ี ารศึกษาแบบ time series เป็ นเวลา 44 วัน
พบความสัมพันธ ์ระหว่างระดับสารมลพิษและอาการต่างๆใน 5
ระบบ (ระบบทางเดิน หายใจ หัวใจและหลอดเลือด ผิวหนัง ตา
ผลกระทบจากมลพิษอากาศต่อ
่ ชวี ต
่
สิงมี
ิ อืนๆ
่ ชวี ต
่ อมลพิษ
 ในด ้านการเฝ้ าระวังมลพิษอากาศได ้มีการนาสิงมี
ิ ทีไวต่
อากาศมาเป็ นตัวชีวั้ ดคุณภาพอากาศอีกด ้วย เช่น
oใช ้ไลเคน และยีสต ์บนผิวใบไม้ เป็ นตัวชีวั้ ดคุณภาพอากาศ โดยอากาศ
่ ขน
่
่
ทีดี
ึ ้ จะช่วยเพิมความหลากหลายของสายพั
นธุ ์ไลเคน และเพิม
ประชากรของยีสต ์บนผิวใบไม้
่ อมลพิษอากาศมาใช ้ในการเฝ้ าระวังด ้วย เช่น ใช ้
oใช ้สัตว ์บางชนิ ดทีไวต่
นกเป็ นตัวชีวั้ ดคุณภาพอากาศ เนื่ องจากนกมีอต
ั ราการหายใจที่
้ กด ้วยนม
มากกว่า สัตว ์เลียงลู
 การศึกษาในอเมริกาเหนื อพบว่าฝนกรดมีผลต่อการขยายพันธุ ์ของนก
่ นนกทีมี
่ เสียงขัน อย่างมีนัยสาคัญ
ชนิ ดหนึ่ งชือ่ Wood Thrush ซึงเป็
่
้ อนโลหะหนักทีถู
่ ก
 การศึกษาในฟิ นแลนด ์พบว่ามลพิษอากาศทีปนเปื
์ นกรด มีผลกระทบต่อการ
ปล่อยออกมาจากโรงงาน และสารพวกมีฤทธิเป็
ขยายพันธุ ์และการอยู่รอดของนก 2 ชนิ ด คือ Pied Flycatcher และ
ผลกระทบจากมลพิษอากาศต่อ
่ ชวี ต
่ (ต่อ)
สิงมี
ิ อืนๆ
มีการศึกษาพฤติกรรม/อาการไม่ปกติและเสียงขันของนกเขา
่
ชวา อาการป่ วยในคน การได ้ร ับกลินเหม็
นจากโรงงานในคน
และค่ามลพิษอากาศรายวันควบคูก
่ น
ั ไป ต่อเนื่ อง 90 วัน ใน
้ ่ อ.จะนะ จ.สงขลา เบืองต
้ ้นพบว่า
พืนที
่ กษา แม้อยู่ในระดับไม่เกิน
o ระดับมลพิษอากาศในช่วงเวลาทีศึ
่
มาตรฐาน เมือปริ
มาณมากขึน้ พบว่า อาการป่ วยในคน
พฤติกรรม/อาการไม่ปกติมากขึน้ และเสียงขันของนกเขาชวา
ลดลง
่
่
o พบความสัมพันธ ์ทีชัดเจนระหว่
าง การได ้ร ับกลินเหม็
นจาก
โรงงานของคน กับพฤติกรรม/อาการ และเสียงขันของนกเขา
ชวา
่
oความเป็ นไปได ้ทีจะใช
้นกเขาชวาเป็ น sentinel สาหร ับการเฝ้ า
แนวปฏิบต
ั เิ พือลดผลกระทบต่อสุขภาพ
จากหมอกควัน
สาหร ับประชาชน
่ หมอกควันให ้ใช ้หน้ากากอนามัยชนิ ดกรอง 3 ชันหรื
้
 ถ ้าอยู่ในบริเวณทีมี
อ
่ าด ้วยฝ้ ายหรือลินินพันหลายทบพรมน้าหมาดๆ มาคาดปาก และ
ผ้าทีท
จมูก จะช่วยกรองอนุ ภาคขนาด 5 ไมครอนได ้
่ บไฟป่ าและประชาชนทีอยู
่ ่ในทีที
่ ประสบปั
่
 ผูท้ ท
ี่ าหน้าทีดั
ญหาหมอกควัน
อย่างมาก ควรใช ้หน้ากากชนิ ด N95 หรือ P100 สามารถกรองอนุ ภาค 0.3
ไมครอนได ้ และมีประสิทธิภาพการกรอง ร ้อยละ 95-99.97 (ผูท้ มี
ี่ ปัญหา
โรคหัวใจ โรคปอด ควรปรึกษาแพทย ์ก่อนใช ้)
่
้ั ยวทิง้
 ควรเปลียนหน้
ากากอนามัยทุกวัน และถ ้าเป็ นไปได ้ควรใช ้แบบครงเดี
่ ขลักษณะทีดี
่ กรณี หน้ากากมีนอ้ ย จาเป็ นต ้องใช ้ซา้ เช่น ใช ้ลด
เพือสุ
อันตรายจากฝุ่ นควัน ฯลฯ ควรทาความสะอาด โดยการเขย่าเบาๆ ในน้าสบู่
ล ้างน้าสะอาด ตากในทีร่่ ม
่
แนวปฏิบต
ั เิ พือลดผลกระทบต่
อสุขภาพ
จากหมอกควัน
สาหร ับประชาชน (ต่อ)
่ ่อาศัยทีไม่
่ มรี ะบบระบายอากาศ ระบบปร ับอากาศ ต ้องปิ ดประตู
 บริเวณทีอยู
หน้าต่างไม่ให ้ควันเข ้ามาในอาคาร และพยายามไล่ควันออกจากบ ้านเรือน
เช่น เป่ าพัดลมในทางเดียวให ้ควัน ดังกล่าวออกจากบ ้านเรือนสู่ภายนอก
่ มี
่ ฝุ่นละอองติดต่อกันยาวนาน เกินกว่า
 หากจาเป็ นต ้องอยู่ในสถานทีที
สัปดาห ์ หรือเดือน ควรติดระบบกรองอากาศในบ ้าน และปร ับให ้เป็ นระบบที่
่
ใช ้เฉพาะอากาศหมุนเวียนภายในบ ้านหรืออาคาร เลือกใช ้แผ่นกรองทีมี
ประสิทธิภาพระดับกลางถึงสูง และสามารถถอดล ้างได ้ในระยะยาว
่
่
 หลีกเลียงการใช
้เครืองผลิ
ตโอโซน แม้ความเข ้มข ้นของโอโซนในระดับต่า
ก็สามารถทาให ้เกิดการระคายเคืองระบบทางเดินหายใจ เกิดอาการไอ แน่ น
้ และส่งผลให ้ประสิทธิภาพการทางาน
หรือเจ็บหน้าอก หายใจได ้ในช่วงสันๆ
ของปอดลดลง
้ ว่่ างเปล่าควรปลูกพืชคลุมหน้าดินไว ้ เพือลดโอกาสที
่
่
 สาหร ับบริเวณพืนที
่
แนวปฏิบต
ั เิ พือลดผลกระทบต่
อสุขภาพ
จากหมอกควัน
สาหร ับประชาชน (ต่อ)
่ ได ้แก่ เด็ก ผูส้ งู อายุ หญิงตังครรภ
้
้ ัง เช่น
 กลุม
่ เสียง
์ ผูป้ ่ วยโรคเรือร
โรคหัวใจ โรคหลอดเลือด โรคความดันโรคระบบทางเดินหายใจ โรค
่ คณ
ภูมแิ พ้ โรคหอบหืด ควรอยู่ในบ ้านช่วงทีมี
ุ ภาพอากาศแย่กว่า
เกณฑ ์มาตรฐานหรือมีการแจ ้งเตือน
่ มี
่ โรคประจาตัวเรือร
้ ัง ควรเตรียมยาประจาตัวให ้
 ประชาชนกลุม
่ เสียงที
เพียงพอและอยู่ใกล ้ตัวพร ้อมใช ้งานอยู่เสมอ
่ เช่น เด็ก ผูส้ งู อายุ มีไข ้สูง ไอ เจ็บ
 ถ ้ามีอาการผิดปกติในกลุม
่ เสียง
่ ทาการร ักษา
อก ใหร้ บี พบแพทย ์เพือ
่
่ ้องออกแรงมาก
 หลีกเลียงการอยู
่ การออกกาลังกายหรือกิจกรรม ทีต
ในเวลากลางแจ ้ง
มาตรการร ับมือปั ญหาหมอกควันด้าน
สาธารณสุข
AQI* ระดับ PM ระดับ
10*
ผลกระท
(µg/m3) บต่อ
่
่ 24 สุขภาพ
ทีเฉลี
ย
ชม.
*
0 – <40
ดี
1.
50
แนวทางการดาเนิ นงาน
่
เตรียมความพร ้อมในเรืองข
้อมูลสาหร ับการ
่
่
สือสารความเสี
ยง
แก่ประชาชน
51 – 41 -120
100
่
2. ให ้แต่ละชุมชน ทาการคัดกรองกลุม
่ เสียง
ปานกลาง 3. ติดตามข้อมู ลสถานการณ์ระดับ PM 10 และ AQI
ทุกวัน
่
4. หน่ วยงานสาธารณสุขทาการประกาศ/สือสาร
่
ให้คาแนะนาเกียวกั
บอาการและผลกระทบ รวมทัง้
วิธก
ี ารในการลดการสัมผัสแก่ประชาชน และให ้
่
ความสาคัญเป็ นพิเศษกับกลุม
่ เสียง
มาตรการร ับมือปั ญหาหมอกควันด้าน
สาธารณสุข (ต่อ)
AQI* ระดับ PM ระดับ
แนวทางการดาเนิ นงาน
10*
ผลกระท
(µg/m3) บต่อ
่
่ 24 สุขภาพ
ทีเฉลี
ย
ชม.
*
101 121 - 350 มี
ดาเนิ นการข ้อ 3 - 5
ผลกระท
่
7. หน่ วยบริการสาธารณสุข ออกเยียมบ้
าน
200
บต่อ
สุขภาพ
่
กลุ่มเสียง
8. หน่ วยบริการสาธารณสุข โรงพยาบาลทุกระดับ
จะต ้องดาเนิ นการดังนี ้
1)ต้องเตรียมความพร ้อมในภาวะฉุ กเฉิ น
้ บต
สาหร ับรองร ับผูป้ ่ วย รวมทังอุ
ั เิ หตุทเป็
ี่ นผลมาจาก
ปัญหาหมอกควัน
มาตรการร ับมือปั ญหาหมอกควันด้าน
สาธารณสุข (ต่อ)
AQI* ระดับ PM ระดับ
แนวทางการดาเนิ นงาน
10*
ผลกระท
(µg/m3) บต่อ
่
่ 24 สุขภาพ
ทีเฉลี
ย
ชม.
*
201 351 - 420 มี
ดาเนิ นการข ้อ 3 - 9
ผลกระท 10. หน่ วยงานสาธารณสุขให้ขอ
้ เสนอแนะในการ
300
บต่อ
สุขภาพ พิจารณาหยุดเรียน โดยพิจารณาจากสภาพแวดล ้อมและ
ความสะดวกในการเดินทางมาโรงเรียน และผลกระทบต่อสุขภาพ
มาก
>30 >420
0
เป็ นหลัก
อันตราย ดาเนิ นการข ้อ 3 - 9
่ ร ับผลกระทบ
11. พิจารณาปิ ดโรงเรียนทีได้
12. พิจารณายกเลิกกิจกรรรกลางแจ้งต่างๆ เช่น
คอนเสิร ์ต แข่งกีฬา เป็ นต ้น
่ ควรเตรียมสถานทีพั
่ กที่
13. หน่ วยงานท้องถิน
่ และประชาชนทัวไป
่
ปลอดภัยสาหร ับกลุ่มเสียง
บทบาทของโรงพยาบาลและหน่ วยบริการ
สาธารณสุขทุกระดับ
้ และแจ้
่
1. ติดตามสถานการณ์หมอกควันในพืนที
ง
่ ดเหตุการณ์
เตือนประชาชนเมือเกิ
้ ัง กลุ่มเสียง
่
2. จัดเตรียมฐานข้อมู ลผู ป
้ ่ วยโรคเรือร
่ ดเตรียมบริการเชิงรุกต่อไป
เพือจั
3. จัดเตรียมเวชภัณฑ ์และอุปกรณ์ทางการแพทย ์
รองร ับให ้เพียงพอกับการใช ้งาน เช่น หน้ากากอนามัย
่
ออกซิเจน เครืองพ่
นยาละอองฝอยขยายหลอดลม ยา
ต่าง ๆ
4. ประสานหรือซ ้อมแผนกับทีมเฝ้าระว ังสอบสวน
่
่ ว (SRRT) ในการร ับมือกรณี เกิด
เคลือนที
เร็
เหตุการณ์ผด
ิ ปกติทส่
ี่ งผลกระทบต่อสุขภาพประชาชน
จากปัญหาหมอกควันในชุมชน
่
่ อช่องทางพิเศษ
5. จัดหน่ วยแพทย ์เคลือนที
หรื
บทบาทของสานักงานสาธารณสุข
จังหวัด
้
1. จัดตังคณะท
างานดาเนิ นการหรือมี
ผู ร้ ับผิดชอบหลัก
2. รวบรวม และส่งต่อข้อมู ลผลกระทบทาง
สุขภาพของประชาชน
3. จัดเตรียมระบบโลจิสติกส ์ด้านเวชภัณฑ ์
และอุปกรณ์ทางการแพทย ์
้
4. ถ่ายทอดความรู ้ ชีแจงแนวทางกั
บ
้ ในการจั
่
หน่ วยงานในพืนที
ดบริการแก่
ประชาชน
่
่
5. สือสารความเสี
ยงแก่
ประชาชน
บทบาทของสานักงานป้ องกัน
ควบคุมโรค
1. ติดตามข ้อมูลข่าวสารด ้านสภาพอากาศ
่
2. จัดทาและเก็บรวบรวมข ้อมูลผูป้ ่ วยทีอาจได
้ร ับ
ผลกระทบ 4 กลุม
่ โรค
3. จัดเตรียมระบบโลจิสติกส ์และเวชภัณฑ ์ที่
จาเป็ นในการสนับสนุ นการดาเนิ นงานของ
้ ่
จังหวัดในพืนที
่
่
4. สือสารความเสี
ยงด
้านผลกระทบสุขภาพ
5. ประสาน สนับสนุ น ติดตาม และประเมินผล
การดาเนิ นงานของหน่ วยงานต่าง ๆ
ที่
่
เกียวข
้อง
6. จัดทารายงานสถานการณ์ข ้อมูลสุขภาพของ
แนะนาแหล่งข้อมู ลสาหร ับเฝ้า
ระวังหมอกควัน
เวบไซต ์ “หมอกควันวันนี ”้
http://smoke.magnexium.com/status/
oสถานการณ์หมอกควันรายวัน
oตาแหน่ งไฟไหม้รายวัน
oรายงานข ้อมูลคุณภาพอากาศรายวัน
 เวบไซต ์ “รู ้ทันหมอกควัน”
https://www.facebook.com/rootankwan
 เวบไซต ์ “AIR4THAI” รายงานคุณภาพอากาศ
ประเทศไทย
http://air4thai.pcd.go.th/web/
 application “AIR4THAI” ใช ้ในโทรศัพท ์สมาร ์ท
โฟน ระบบ android
oแสดงค่ามลพิษอากาศ และดัชนี คณ
ุ ภาพอากาศ
รายวัน ทุกสถานี ในประเทศไทย