Transcript Psikiyatrik Görüşme ve Özellikleri

Görüşme teknikleri
Alaaddin DEBGİCİ
Rehberlik ve Psikolojik Danışma Uzmanı
[email protected]
1
Tıbbi görüşmenin
amaçları





Belirtiler ve öykü ile ilgili bilgi
toplamak
Tanı koymak
Hasta ve yakınlarını eğitmek
Tedavi uyumu/işbirliğini
sağlamak
Sağlıklı bir hasta-hekim
ilişkisi kurmak
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
2
Psikiyatrik görüşmenin
tıbbi görüşmeden farkları






Genellikle daha uzun sürer
Mahremiyet daha önemlidir
Hasta isteği dışında getirilmiş olabilir
Gerçekliği değerlendirmesi bozuk
olabilir
Stigma (etiketlenme) daha önemlidir
Ruhsal hastalıkların birçoğu iletişim
zorluğuna yol açar
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
3
Psikiyatrik görüşme
türleri


Belirti ağırlıklı görüşme
İlişki ağırlıklı görüşme
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
4
Belirti ağırlıklı görüşme




Tanı koymak amaçlanır
Önceden hazırlanmış sorular
Görüşme çizelgeleri kullanılır
SCID, CIDI, SCAN
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
5
Belirti ağırlıklı
görüşmenin ilkeleri




Yansızlık
Kapsayıcılık
Çok kaynaktan bilgi alma
İyi gözlem yapma
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
6
İlişki ağırlıklı görüşme




Tanı koymaya ek olarak hastanın verbal ve
nonverbal iletişimini de gözlemeyi hedefler
Hastanın söyledikleri kadar söylemedikleri ile
de ilgilidir
Hastanın görüşmeci/terapistle ilişkili
duyguları da anlaşılmaya çalışılır ve hastayla
konuşulur
Transferans ve kontrtransferans
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
7
İlişki ağırlıklı görüşmenin
ilkeleri





Katı kurallara bağlı değildir
Hastanın serbestçe konuşmasına izin
verilir
Üçüncü kulakla dinleme
Yorum ve açıklamalara yer verilir
Bilgi alma ile tedavi iç içedir
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
8
Etkili görüşme ilkeleri



Hastanın konuşmasını sağlamak
önemlidir
Görüşmenin kendiliğinden, serbest
biçimde akması daha uygundur
Sorular:
– Yansız
– Yüksüz
– Yargısız olmalıdır
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
9
Yüksüz soru sorma




Karını seviyor musun?
Başın da ağrıyor mu?
Ses duydun mu?
Bana güvenmiyor musun?
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
10
Yansız soru sorma


(Boşanmış birine) “Pişman değil
misin?”
(evlilik sorunları anlatan hastaya)
“Boşanmayı düşünmedin mi?”
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
11
Yargısız soru sorma


(eşcinsel olduğunu açıklayan hastaya)
Utanmıyor musun?
(boşanmak üzere olan hastaya)
“çocukların neler yaşayacağını
düşünmedin mi?”
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
12
Görüşmenin bileşenleri





Doktor/görüşmeci
Hasta/görüşülen kişi
Ortam
Zaman
Dil
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
13
Görüşmeciye ait özellikler





Görüşme tekniklerine
hakimiyet
Çalıştığı konu ve hasta
hakkında bilgi düzeyi
Hastaya ilgisi
Cinsiyet
Kişilik özellikleri
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
14
Hastaya ait özellikler






Görüşmenin amacı, niteliği hakkında
bilgisi var mı?
Görüşmeye istekli mi?
Yaş
Cinsiyet
Dini, etnik özellikler
Eğitim düzeyi, dil kullanım becerisi
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
15
Ortama ait özellikler





Mahremiyete izin veriyor mu?
Konuşmaya uygun mu (oturma yeri,
rahatlık vb.)
Dikkati dağıtan şeyler var mı?
Görüşmedeki kişi sayısı?
Görüşmelerin kaydedilmesi etkiler mi?
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
16
Görüşmeye ayrılan zaman




“Yeterli süre” için ne kadar süre yeter?
Görüşmenin başlama saatini, ne kadar
süreceğini her iki taraf da bilmeli
Makul bir gerekçe yoksa gecikme veya iptal
olmamalı
Hastaların çoğunun zamanı iyi
kullanamayan kişiler olduğunu unutmayın
(en önemli bilgileri görüşmenin sonunda
veya ikinci görüşmede verebilirler)
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
17
Dilin kullanımı



Doktor açık, yalın bir dil kullanmalı,
teknik tabirlerden, jargondan,
sofistike ifadeden kaçınmalıdır
Hastanın belirli bir semptom için
kullandığı yerel tabirleri
kullanmaktan zarar gelmez
Tekrardan kaçınmayın, unutmayın
siz bir şeyi ilk söylendiğinde
anlayabilirsiniz, ancak her hastanız
sizin kadar zeki(!) olmayabilir
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
18
Psikiyatrik görüşmenin
temel hedefleri-1






Görüşmede mümkün olduğunca kısa süre içinde
ilişki kurun
Hastanın temel yakınmasını belirleyin
Temel yakınmayı kullanarak geçici bir ayırıcı tanı
yapın
Daha ayrıntılı sorularla olası tanıları dışlamaya
çalışın
Soruların kesin cevaplarını aldığınızdan emin olun
Düşünce akışını/çağrışımlarını görmek için serbestçe
konuşmasına izin verin
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
19
Psikiyatrik görüşmenin
temel hedefleri-2




Hem açık, hem kapalı uçlu sorular sorun
Hasta veya sizin için zor veya ayıp olabilecek
soruları sormaktan çekinmeyin, örneğin:
intihar düşüncelerini sorun
Görüşme sonunda hastanın da soru
sorabilmesine izin verin
İlk görüşmeden hastanın size güven duyarak,
mümkünse umutla ayrılmasını sağlayın
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
20
Hasta-hekim ilişkisinin
önemi



Alınacak tıbbi bilgiyi ve tanı sürecini
etkiler
Tedavi uyumunu etkiler
Hastanın genel olarak hekime ve
kuruma güvenini etkiler
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
21
İlk izlenim önemlidir
Tanışma,



giyim-kuşam
Ses tonu, göz ilişkisi
Hitap tarzı
Kendini tanıtma, tokalaşma
22
Görüşme ortamı





Zamanı, süresi
Kesintiler: telefon veya kapı çalarsa,
“acilde hasta var” denirse vb.
Not tutma, kayıt, video vb.
Mahremiyetin önemi
Neresi uygun: Hasta odası, özel oda,
koğuş?
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
23
Önyargı karşılıksız olmaz






Giyim-kuşam, görünüş
Konuşma tarzı, şive
İnançlar
Yaş
Cinsiyet
Hastalık/semptom türü (eşcinsel, obez..)
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
24
Olmazsa olmazlar






Açıklık ve dürüstlük
Dinleyebilme
Yargılamama
İlgilenme
Kabullenme (reddetmeme)
Mahremiyet
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
25
Açıklık



Hasta ve ailesinin hastalığın nedenleri,
belirtileri, seyri ve tedavisi hakkında
bilgi almaya hakkı vardır
Bilgilendirme için ayıracağınız zaman
size gelecekte zaman, uyum ve güven
olarak geri dönecektir
Gerçekçi olmayan umutlar vermeyin
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
26
Gizlilik





Nereye kadar?
Hastaya ne söylemeli?
Aileden alınan bilgi hastaya, hastadan
alınan aileye.. verilir mi?
“Tüm söyledikleriniz burada kalacak”ın
istisnaları neler?
Süpervizyon, adli konular vb.
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
27
Empati


Empati mi sempati mi?
Hastaların iyileşmek için bizim
şefkatimize mi ihtiyacı var?
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
28
Esneklik




Hasta sizi veya tedavinizi beğenmezse?
Yarar görmezse?
Yeni şeyler öğrenmek için zaman hep
vardır
Hastadan birşeyler öğrenmek de ayıp
değildir
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
29
Aileye karşı tutum




Aile olmazsa hasta olmaz
Aile, hasta ve hekim aynı saftadırlar, ama
bunu bilmiyor olabilirler!
Aileye tedavide rol ve sorumluluk vermek,
uyumu arttırabilir
Aile veya yakınlardan mutlaka bilgi almalı
ve işbirliği sağlamalıdır
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
30
Sorun alanları





Dini inançlar
Alt kültürler
Ekonomik sorunlar
Hassas konuların
konuşulması
(cinsellik, intihar vb)
Saldırgan, alaycı,
“hak arayan” hasta
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
31
Görüşme tarzı ile ilgili
sorun kaynakları





İlişkinin biçimi (paternal, eşit, vb.)
Jargon kullanımı
Espri ve mizah kullanımı
Kendini açma
Mesafenin korunması (dışarda
görüşme, arkadaşlık..)
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
32
Hekimin sorumluluğu



Kendini yetiştirme/eğitme
Araştırma, yeni şeyler öğrenme
(bilmemek değil öğrenmemek ayıp)
Danışma, sevketme
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
33
Hayatınızı kolaylaştıracak
tavsiyeler




Anlamadığınızı sorun, hastanın
anlatmadığı şeyleri öyküye eklemeyin
Herşeyi bilmek, leb demeden leblebiyi
anlamak zorunda değilsiniz
Bilmiyorum demek değerinizi azaltmaz
Sınırlarını bilmek gibi erdem olmaz
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
34
Saldırgan hasta ile
görüşme





Hasta tespit edilmiş ise, serbest
bırakmadan önce tanıyı kesinleştirin
Geçmişte benzer davranışları olmuş mu?
Bilinç düzeyi, gerçeği değerlendirme
düzeyi
Yalnız görüşme yapmayın
Kapıyı açık bırakın
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
35
İntihar eğilimli hasta ile
görüşme



Tanıyı kesinleştirin
İntihar düşünceleri, planları, girişimleri
olup olmadığını sormaktan çekinmeyin
İntihar ederek ölen hastaların çoğunun
bu niyetlerini belirttiklerini unutmayın
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
36
Psikotik hastayla
görüşme




Sanrısını tartışmayın
İnanmış gibi de davranmayın
Sanrıya inandığını anladığınızı, ama
tam olarak katılmadığınızı, ya da
anlamadığınızı söyleyebilirsiniz
Duyguları üzerine odaklanın
İzzet baysal Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
37