Transcript Ailelerle Eğitim - Aile Eğitim Programı

Ailelerle Eğitim
Doç. Dr. Ayşe Esra İşmen Gazioğu
[email protected]
İstanbul Üniversitesi Hasan Âli Yücel Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü
AEP Formatör Eğitimi
İstanbul, 30 Kasım-06 Aralık 2012
Ailelerle Eğitim
Önemli Sorular
 Nasıl ailelerle çalışıyorsunuz?
 Onlar hakkında neler hissediyorsunuz?
 Onlar hakkında bildikleriniz nedir?
Ailelerle Eğitim
Yol Haritası
 Aile eğitimleri kısa tarihçe
 Aile eğitimciliği becerileri
 Yetişkin eğitimi (andragoji)
 Ailelerle Çalışma Yaklaşımları
 Aile eğitimi
 Sosyal yapılandırmacılık
Ailelerle Eğitim
Yol Haritası
 Güç odaklı yaklaşımlar
 Pratik bilgiler
 Metafor kullanımı
Ailelerle Eğitim
Dünyada Aile Eğitimleri
Amerika’da 1800‘lü yılların sonlarında;
 öğüt vermeyen,
 anne babaların kişisel çabalarını uyandıran,
 onlara rehberlik eden,
 dayanışma duygusu kazandıran
bir kurum…
Ailelerle Eğitim
Türkiye’de Aile Eğitimleri
 Prof. Dr. İhsan Şükrü Aksel’in 1960’lı yıllarda başlattığı
haftalık anne baba sohbet toplantıları…
 İ. Ü. Edebiyat Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü tarafından
1989 yılında başlatılan sistemli ve programlı ana-baba okulu
modeli…
Ailelerle Eğitim
Aile Eğitimciliği Becerileri
 Aile ilişkilerinin dinamikleri
 Aile hayatı eğitimi
 Aile sistemlerindeki farklılıklar
 Ailenin desteklenmesi ve yetişkin eğitimi ile ilgili profesyonel
yöntem ve uygulamalar
 Toplumla ilişkiler
 Ölçme ve değerlendirme
* Texas Ebeveyn Eğitici Kaynakları Sicil Dairesi’nin ebeveyn eğitimciliği beceri listesinde yer alan genel becerilerdir.
Ailelerle Eğitim
Andragoji / Yetişkin Eğitimi
Temel varsayımlar:
 Olgun oldukları için daha ben yönelimlidirler.
 Zengin hayat tecrübesine sahiptirler.
 Öğrenmeyi gerçekten isterler ve içsel olarak
güdülenmişlerdir.
 Amaçlarına yönelik, pratik, ilişkili, uygulanabilir öğrenme
deneyimlerini tercih ederler.
 İçerik merkezli olmaktan çok problem merkezlidirler.
Ailelerle Eğitim
Bir Karşılaştırma…
Pedagoji
Andragoji
Öğrenen kişiye
ilişkin kavramlar
*Bağımlı kişilik
*Öğretmen iyi bir öğrenmenin nasıl
gerçekleşeceği ve ne hakkında nasıl karar
verileceği konusunda tüm sorumluluğa
sahiptir.
*Öğrenciler öğretmenin yönergeleriyle
hareket ederler
*Bağımsız kişilik
*Öğretmen, öğrencilerin ben yönelimli
öğreniciler olabilmeleri için onlara yardım
etmelidir
*Öğretmen ve öğrenciler öğrenme sürecini
iş birliği içinde yönlendirirler
Öğrencilerin sahip
oldukları
deneyimlerin rolü
*Formal eğitimde küçük miktarda deneyim
*Materyal geliştirmede öğretmen deneyime
sahip tek kişidir
*Formal ve informal eğitim süreci içinde
kazanılmış çok miktarda deneyim
*Öğrenciler ve deneyimleri öğretim
sürecinde kaynak olarak kullanılır
Öğrenmeye
hazırlık
*Öğrenciler öğrenemeye hazır oldukları
söylendiğinde öğrenmeye hazırdırlar
*İhtiyaç duyduklarında öğrenmeye
hazırdırlar
Öğrenme
oryantasyonu
*Konu merkezli öğretim
*Hayat, görev ya da problem merkezli
öğrenme
Öğrenmeye
yönelik
motivasyon
*Dış kaynaklı motivasyon
*İç kaynaklı motivasyon
Ailelerle Eğitim
Yetişkinlerin tercih ettikleri öğrenme ortamları:
Problem Merkezli ve Uygulamaya Yönelik
 Özetlemeler yapın.
 Örnekler verin.
Teorik olmaktan
kaçının!
 Hikâyeler kullanın.
 Öğrenilen yeni bilginin uygulanabileceği planlamalar
yapın.
 İşbirliğine dayalı, problem çözmeye yönelik etkinlikler
tasarlayın.
Ailelerle Eğitim
Yetişkinlerin tercih ettikleri öğrenme ortamları:
Benlik Saygısını Arttırıcı
 Küçük grup çalışmalarında
başarılma olasılığı yüksek
faaliyetler planlayın.
 Giderek artan bir başarı grafiği
sağlayacak planlar yapın.
 Giderek daha yetkin ve etkin olmalarını sağlayın.
Ailelerle Eğitim
Yetişkinlerin tercih ettikleri öğrenme ortamları:
Varolan Bilgilere Yenilerini Ekleyici
 Öğrenilecek malzemeyle ilgili olarak bildiklerini dile
getirmelerine fırsat verin.
 Gündeminizden bahsedin ve eklemek istedikleri bir şey
olup olmadığını sorun.
 Bu konuyu neden öğrenmek istediklerini sorun.
 Planınızı olabildiğince seçenekli hâle getirin, gerektiğinde
yeni değişikler yapın.
 Bir sonraki derste neler öğrenmek istediklerini sorun.
Ailelerle Eğitim
Yetişkinlerin tercih ettikleri öğrenme ortamları:
Öğrenenlere Saygılı
 İhtiyaçlarını dikkate alın.
 İyi organize edilmiş,
kaliteli deneyimlerden
geçmelerini sağlayın.
 Zamanı iyi kullanın.
 Mesleki jargonunuzu veya yeni kelimeleri anladıklarından
emin olun.
 Öğretme süreciniz hakkında geri bildirim alın.
Ailelerle Eğitim
Yetişkinlerin tercih ettikleri öğrenme ortamları:
Deneyimlerini kendi yararları için
Kullanmalarını sağlayıcı
 Ne bildiklerini görmezden gelmeyin, bildikleri sizin için
önemli bir kaynak oluşturur.
 Bilgi ve deneyimlerini kullanabilecekleri faaliyetler
planlayın.
Ailelerle Eğitim
Yetişkinlerin tercih ettikleri öğrenme ortamları:
Seçim yapabilmelerini ve kendi kendilerini
yönlendirebilmelerini sağlayıcı
 Amaçlarınızı grubun ihtiyaçlarını göz önüne alarak
düzenleyin.
 Konu hakkında ne bildiklerini ve ne bilmek istediklerini
sorun.
Ailelerle Eğitim
Ailelerle Çalışma Yaklaşımları
 Aile Terapisi / Aile Danışmanlığı
 Aile Okuryazarlığı
 Ebeveyn Eğitimleri
 Ebeveynlik Yetkinleştirme Yaklaşımları
 Evlilik Eğitimleri
 Sorun Odaklı Eğitim Yaklaşımları
 Aile Eğitimi
Ailelerle Eğitim
Aile Eğitimi Nedir?

Yaşam boyu değişen rollere, ilgilere, gelişim görevlerine uyum,

psikolojik sağlığı destekleme ve güçlendirme,

aile içi rollerle ilgili beceri ve bilgi geliştirme,

ev içi ilişki yapısını güçlendirme,

yaşantı kalitesini geliştirme ve zenginleştirme,

gerek bireysel gerek ailesel potansiyelleri teşvik edici,

çoğunlukla örgün eğitim sisteminin dışında gerçekleştirilen,

yetişkin eğitimi niteliğinde, iş birliğine dayalı, önleyici temelli eğitimlerdir.
Ailelerle Eğitim
Aile Eğitiminin Temel İlkeleri
 Gelişimsellik
 Önleyicilik
 İhtiyaç Odaklılık
 Aile Gücüne Odaklanma
 Etik İlkeler
•
Eşitlik
•
Aile Değerlerine Saygı
Ailelerle Eğitim
Sosyal Yapılandırmacılık
Gerçek keşfedilen değil yaratılan bir şeydir.
Saint Exupery
Hiç bir şey iyi ya da kötü değildir. Düşüncemiz onu iyi ya da kötü yapar.
Shakespeare
Harita arazinin kendisi değildir.
Bateson
Ailelerle Eğitim
Sosyal Yapılandırmacılık
 İnsanın bilgi ve yorumları mutlak ya da evrensel değildir.
Bilgi ve yorumlar belli bağlamlarda ve toplum içerisinde
gelişirler.
 Neyin gerçek olduğu bilgisi de dâhil olmak üzere, tüm
bilgiler sosyal olarak yapılandırılmıştır.
Ailelerle Eğitim
Güç Odaklı Yaklaşımlar (Güçler Perspektifi)
 Danışanın durumların yarattığı olumsuz etkilerle başarılı
şekilde baş ettiği zamanlar araştırılarak, bunlar üzerinde
durarak belirlenen kaynakların problemleri çözebileceği
varsayılır.
 Problemin geçmişi, tarihçesi üzerinde odaklanmaktan çok
problemin olmadığı geleceğe, danışanın umut ve
motivasyonuna oryante olunur.
Ailelerle Eğitim
Güç Odaklı Yaklaşımlar (Güçler Perspektifi)
 Problemin geçmişini detaylı biçimde ele almak gerekli
görülmez. Bunun ardında yatan düşünce; herhangi bir
eylemde bulunmadan geçmişin geleceği değiştirmeyeceği
fikridir.
Ailelerle Eğitim
Güç Odaklı Yaklaşımlar (Güçler Perspektifi)
 Güçler perspektifi, problem ve patolojilerden ziyade insanların
güçleri ve kaynaklarının danışma sürecinin odağı olması
gerektiğini savunur.
 Geçmiş sadece istisnai durumları araştırmak için kullanılır. Bu
süreçte danışan ve danışman istisnai durumların nasıl
olduğunu (problemin olmadığı durumları) ve bunların geleceğe
nasıl uygulanabileceğini görüşürler.
Ailelerle Eğitim
Güç Odaklı Yaklaşımlar (Güçler Perspektifi)
 1930'larda bireylerin problemlerini tanımlamada teorik bir yapı
olarak gelişen "psikoanalitik teori" ve zaman içinde bu teoriye
dayalı olarak gelişen yaklaşımlar terapötik süreçleri derinden
etkilemiştir.
 Psikoanalitik teori ve türevleri ile yakın ilişkiye geçmek, insan
problemlerini anlamada insanın "güçsüzlüğü, patolojisi,
eksiklikleri" kavramlarını beraberinde getirmiştir.
Ailelerle Eğitim
Güç Odaklı Yaklaşımlar (Güçler Perspektifi)
 Problem üzerinde odaklaşma, danışanın kişisel ve sosyal
güçlerini kullanmasını kısıtlar. Danışanı kurban hâline
getiren, eşitsiz güç ilişkilerini üreten ve düzenleyen sosyal
yapıyı sağlamlaştırır.
Ailelerle Eğitim
Güçler Perspektifi’nin Sayıltıları
 Bireylerin kaynak, yeterlilik ve kapasitelerinin farkında
olunmalı
 İnsanların ortaya koyduğu olumlu nitelikli kapasite takdir
edilmeli
 Yeni güçleri canlandırabilmek için danışan ile işbirliği
içinde çalışılmalı
Ailelerle Eğitim
Güçler Perspektifi’nin Sayıltıları
 Danışanlar kendi durumlarını, var olan seçeneklerini en iyi
şekilde bilirler ve kendileri için en iyi çözümü
belirleyebilirler
 Yetersizlikleri düzeltmekten ziyade yeterlilikler üzerinde
odaklaşılmalı
Ailelerle Eğitim
 «Ebeveyn eğitimlerinin yapısı, bilginin tek kaynaktan
(uzman), bilgisi olmayan diğer kişiye (ebeveyn) aktarma
amacını taşıdığında arkaik olacaktır.»
Güçler arası dengesizliğe işaret eden bu yaklaşım, ebeveyni
küçümsemekte ve olası işbirliğini zorlaştırmaktadır.
Ailelerle Eğitim
Pratik Notlar
 1-1,5 saatten uzun olmayan bir sunum düzenleyin.
 Ebeveynlerin salahiyetini, yetkinliklerini ve gözlem
güçlerini vurgulayan bir giriş yapın.
 Yaptığınız sunumun ne işe yarayacağını, nerelerde
kullanılabileceğini belirtin.
 AEP katılımcıları arasında farklı eğitim düzeyinden kişiler
olduğunu unutmayın.
 Jargondan arınmış bir dil kullanın.
Ailelerle Eğitim
Pratik Notlar
 Yaşamdan örnekler verin, metaforlar kullanın; böylece
ifadelerin anlaşılmasını kolaylaştırabilirsiniz.
Metafor Fr. métaphore ed. Mecaz1. Bir ilgi veya benzetme sonucu gerçek anlamından başka anlamda
kullanılan söz.
2. Bir kelimeyi veya kavramı kabul edilenin dışında başka anlamlara
gelecek biçimde kullanma, metafor.
(Güncel Türkçe Sözlük, TDK)
Ailelerle Eğitim
Psikolojik Danışmada Metaforlar
 ilişkilerin yapılandırılması,
 duyguların kabulü ve sembolize edilmesi,
 danışanın farkında olmadığı örtük anlayışların ortaya
çıkarılması,
 dirençle çalışma ve yeni bakış açılarının sunulması,
şeklindeki beş değişim sürecinde merkezî bir noktada yer
aldığını ileri sürülmektedir.
Ailelerle Eğitim
Örnek Metaforlar
AEP katılımcılarıyla çalışmaya başlarken,
 “Hepinizin evinde takım çantası vardır. Bazı evlerde takım
çantasında çok sayıda alet varken bazı evlerde daha az
sayıda alet vardır. Takım çantası anne babalık becerileri
olarak kabul edildiğinde biz bu çalışmada takım
çantalarınıza yeni sayılabilecek birkaç yeni alet
koyabilirsek yaptıklarımız amacına ulaşmış olacaktır”
demek, dirençli ailelerin dirençlerini kırmakta yarar
sağlayabilir.
Ailelerle Eğitim
Örnek Metaforlar
Anne baba olma rolünü tüm diğer rolleri gölgede bırakacak
şekilde yaşayan ve yaşamından yeterince beslenemeyen
ancak bunu yapmadığında da suçluluk duyguları yaşayan AEP
katılımcılarının, “uçakta oksijen maskeleriyle ilgili açıklama
yapılırken neden önce ebeveyne sonra çocuklara takılması
gerektiği” hakkında düşünmelerini sağlamak suçluluk
hissetmeden yaşamdaki önceliklerini sıralamasına yardımcı
olabilir.
Ailelerle Eğitim
Örnek Metaforlar
AEP katılımcılarıyla “ders çalışma” konusu ele alınırken sürekli
“ders çalış” diyen ve çocuğun tepkisiyle karşılaşan ebeveyne ,
Watzlawick ‘in (1993) “Aynısından daha fazla” olarak
adlandırdığı yaklaşımın sıkıntılarını göstermek için “en çok ne
yemekten hoşlandığı sorulabilir.” Verdiği cevaba göre “günde
bir öğün X yemek iyidir. 2 öğün yemek? Peki ya 3 öğün? 1
hafta boyunca her öğün?”
Buradan çıkartılması umulan şey bir şey ne kadar iyi ve güzel
olursa olsun hep aynı şeyi sunmak can sıkar ve artık istenmez
hale gelir. Çeşitlilik esastır. Buradan hareketle, birlikte
çocuğun daha fazla gayret sarf etmesi için farklı ne
Ailelerle Eğitim
Pratik Notlar
 Onları anladığınızı ve onlardan süper ebeveynler
olmalarını beklemediğinizi hissettirin («Eve geldiniz, çok
yorgunsunuz vb.»).
 Görsel materyal, kaliteli karikatürler kullanın, ancak
aşırıya kaçmayın.
 Velilerin yaşam deneyimlerinin, konuşmayı
zenginleştirmesini sağlayan zemin hazırlayın.
Ailelerle Eğitim
Pratik Notlar
 Problem çözmelerini sağlayacak örnekler sunun.
 Çatışmaya asla izin vermeyin.
 Velilerin münferit olayları sunuma getirmelerine ya da
çocuklarına ait problemlere o gün orada topyekun
çözüm bulmaya çalışmalarına izin vermeyin.
 Basit, kısa “gerçeklerden” uzak durun. Olasılık içeren
cümleler kurun.
Ailelerle Eğitim
Katılımınız için teşekkürler!